طب فیزیکی و توانبخشی یا Physical Medicine & Rehabilitation یکی از رشته های پزشکی بالینی می باشد. پزشکان عمومی بعد از طی دورۀ هفت ساله پزشکی می توانند وارد دورۀ رزیدنتی این رشته شده و پس از ۴-۳ سال تحصیل و کسب مهارتهای علمی و عملی لازم به عنوان متخصص این رشته شناخته خواهند شد.

      این رشته در سال ۱۹۴۷ در آمریکا بنیان گذاری شد. درحال حاضر حدود ۳۰۰۰۰ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در سرتاسر دنیا به فعالیت مشغولندکه سهم ایران دراین میان کمتراز ۳۰۰ نفر می باشد.

     این رشته بصورت مختصر ” فیزیاتری” Physiatry و متخصصین این رشته “فیزیاتریست” Physiatrist نام دارند که از لغت یونانی physikos به معنای “فیزیک” و iatreia به معنای “هنر درمان” گرفته شده است. فیزیاتریست از درمانهای غیر داروئی در کنار سایر درمانهای متداول در درمان بیماریها استفاده میکند و علاوه بر درمان بیماری در جهت رسیدن به حداکثر عملکرد بیمار و بهبود کیفیت زندگی تلاش مینماید

     این رشته پزشکی ، بیشترین تشابه را با ارتوپدی دارد، اما با این تفاوت که رویکرد آن غیر جراحی  است.متخصص طب فیزیکی و توانبخشی معتقد به درمان به صورت تیمی یا گروهی بوده و در این راستا در موارد لزوم از مشاوره و همکاری متخصصین رشته های دیگر بالینی و جراحی بخصوص رشته های اورتوپدی، جراحی اعصاب (نوروسرجری) و داخلی اعصاب (نورولوژی)  استفاده می کند .

 همچنین از کارشناسان مربوطه با رشته های فیزیوتراپی ،کار درمانی ، گفتار درمانی، حرکت و ورزش درمانی اورتوپدی فنی، ماساژ درمانی و مددکار اجتماعی جهت درمان و کسب حداکثر نتایج استفاده می گردد.

   محدودۀ فعالیت این رشته را در سه محور زیر می توان خلاصه کرد:

۱- تشخیص ودرمان غیر جراحی بیماریها و اختلالات سیستم عصبی-عضلانی-اسکلتی (Neuro Musculo Skeletal) در اندام های فوقانی و تحتانی و ستون فقرات 

۲- نوار عصب و عضله (الکترودیاگنوز)  Electro diagnosis

3-  Rehabilitation Medicine  شامل برنامه ریزی و تعیین نوع توانبخشی تخصصی

همانطور که از نام این رشته می توان دریافت طب فیزیکی و توانبخشی با استفاده از قوانین فیزیکی و حرکتی حاکم بر بدن انسان سعی در تشخیص و درمان بیماریها دارد و علاوه بر درمانهای دارویی، بیشتر تلاش و تأکید بر استفاده از درمانهای فیزیکی و غیر جراحی از طریق استفاده از درمانهای دستی و آموزش ورزشهای درمانی می باشد. در این راستا از پدیده های فیزیکی (Physical Modalities) بطور شایع استفاده می شود که از مهمترین آنها می توان موارد زیر را نام برد:

گرما (Heat therapy)

سرما (Cold therapy)

انرژی های صوتی (Ultra Sound)

انرژی های تابشی (Radiation therapy مانند اشعه مادون قرمز IR و ماوراء بنفش UV)

لیزر (Laser)

انرژی های الکتریکی (TENS- فارادیک

انرژی های مغناطیسی (Magnet)

Vibration و…

     استفادۀ صحیح و بجا از این پدیده های فیزیکی و شناخت تأثیر متقابل آنها بر بافتهای بدن، امروزه نقش مهمی در درمان. بیماریهای عصبی-عضلانی-اسکلتی دارد.

برای درمان چه بیماریهائی می توان به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مراجعه نمود؟

      بطور خلاصه انواع بیماریهایی که ناتوانیِها و معلولیتهای جسمی ایجاد می نمایندباید تحت درمان طب فیزیکی و توانبخشی قرار گیرند شامل ارزیابی ، تشخیص ، درمان،پیشگیری و ارائه روشهای توانبخشی در افراد دارای بیماریها و ناتوانی­های عصبی، اسکلتی – عضلانی و درد مزمن مثل درمانهای غیر جراحی بیماریهای ستون فقرات و اندامها(کمر درد ، گردن درد ، بیماری دیسک ، آرتروز، استئوپروز) ، توانبخشی بیماریهای روماتیسمی، آسیبهای ورزشی ، سکته مغزی ، آسیب نخاع ، ام اس ، محدودیتهای حرکتی، میوپاتی، فلج مغزی، نوروپاتی محیطی ، قطع عضو، توانبخشی قلبی ریوی ، سالمندان و همچنین تجویز اندام مصنوعی ، بریس و کفش طبی ، ورزش و فیزیوتراپی، کاردرمانی، مانیپولاسیون در کنار روشهای داروئی درمانی می توانید با متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مشاوره نمائید.