زانوی پرانتزی چیست
![]() |
شایعترین علت پای پرانتزی انحراف قسمت بالایی استخوان درشت نی است که به آن ژنو واروم Genu varum میگویند. در این عارضه تنه استخوان درشت نی به خط محوری بدن نزدیکتر میشود به عبارت دقیقتر هرچه از بالای استخوان درشت نی یا تیبیا به سمت پایین تر میاییم، میبینیم استخوان به خط محوری بدن نزدیکتر شده است. البته گاهی علت زانوی پرانتزی در تغییر شکلی است که در قسمت های پایینی تنه استخوان ران ایجاد میشود.
رایجترین علامت پای پرانتزی با توجه به الگوی نامناسب راه رفتن فرد مشخص میشود. پا پرانتزی کودکان که تازه راه افتاده اند معمولاً عادی است، اما این شرایط نمیتواند باعث ایجاد تاخیر در یادگیری نحوه راه رفتن برای کودک شود. به هر حال، مقدار مشکل پای پرانتزی در برخی کودکان ممکن است زیاد و با اهمیت بوده و باعث شود برای والدین و اعضای خانواده نگرانی در این رابطه ایجاد شود.
آیا برای درمان پای پرانتزی نیاز به عمل جراحی دارم؟
اگر تنها مشکل شما شکل زانو است جواب منفی است. شما نیاز به جراحی ندارید. اگر تغییر شکل زانوی شما همراه با درد زانو است ممکن است بنا بر نظر جراح زانو نیاز به جراحی داشته باشید. بگذارید قدری بیشتر مسئله را باز کنیم.
ممکن است تنها مشکل شما این باشد که از شکل پرانتزی زانوی خود ناراحت هستید ( درست مثل کسی که از شکل بینی خود ناراحت است). در این صورت به منظور درمان زانو پرانتزی جراحی اصلاح شکل زانو، برای شما حکم یک عمل جراحی زیبایی را دارد. البته در این صورت میتوانید به تصمیم خودتان از پزشک ارتوپد بخواهید زانوی شما را جراحی و صاف کند ولی باید بدانید این کار عاری از خطر نیست.
احتمال بروز مشکلات در این جراحی خود خواسته بیش از یک عمل جراحی زیبایی بینی است. این عمل جراحی، یک عمل نسبتاٌ بزرگ است و احتمال خطراتی مانند عفونت محل عمل، شکستگی استخوان، جوش نخوردن یا دیر جوش خوردن محل جراحی، آسیب به عروق یا اعصاب ناحیه عمل، لخته شدن خون در عروق ساق و یا ایجاد درد زانو بعد از جراحی وجود دارد.
هدف از انجام این تمرینها تقویت ماهیچههای اطراف زانو، کاهش فشار روی تاندونها و مفصلها و بهبود پای پرانتزی است. البته ورزش زانوی پرانتزی برای اصلاح موارد خفیف پای پرانتزی در نظر گرفته شده است. اگر بدشکلی زانوی پرانتزی شدید باشد، جراحی توصیه میشود. جراح استخوان را میشکند و همترازی آن را اصلاح میکند.
همراه با زانوی پرانتزی یا ژنو واروم درد زانو هم دارم
ممکن است شما بجز تغییر شکل پرانتزی که در زانو دارید دچار درد در ناحیه زانو هم باشید. درد زانو علل بسیار متفاوتی دارد. پس متخصص ارتوپدی ابتدا علت ایجاد درد را بررسی میکند. تنها اگر علت درد زانوی شما شروعآرتروز و سائیدگی در قسمت داخلی مفصل زانو ( قسمت داخلی مفصل زانو به قسمتی میگویند که به خط محوری بدن نزدیکتر است) باشد ممکن است عمل جراحی و اصلاح شکل زانو به شما کمک کند.
در بعضی از افراد و معمولاٌ در سنین بعد از 30-20 سالگی مفصل زانو شروع به سائیدگی میکند. این ساییدگی در بعضی اوقات محدود به قسمت داخلی زانو است و قسمت خارجی آن تقریباٌ سالم باقی میماند. این بیماران معمولاٌ از درد در قسمت داخلی مفصل زانو ناراحت هستند. متاسفانه این عارضه در بسیاری اوقات پیشرونده بوده و بتدریج شدت سائیدگی و درد بیشتر شده و ممکن است تمام مفصل زانو درگیر شود. اگر این عارضه همراه با پای پرانتزی به علت ژنو واروم باشد عمل جراحی و اصلاح پای پرانتزی ممکن است به بیمار کمک کند.
کمک این جراحی اینست که با اصلاح ژنوواروم نیروی وزن که تا قبل از جراحی بیشتر به قسمت داخلی مفصل زانو اعمال میشد بطور مساوی بین قسمت های داخل و خارج زانو تقسیم شده و فشار به قسمت داخلی کمتر میشود. این کاهش فشار دو منفعت دارد. یکی اینست که درد بیمار کاهش میابد و دیگر اینکه از سرعت پیشرفت ساییدگی مفصل کاسته میشود. دقت کنید از سرعت پیشرفت کاسته میشود یعنی ممکن است ساییدگی کامل را 15-10 سال به عقب بیندازد و این به معنای آنست که بیمار میتواند سالهای بیشتری از مفصل طبیعی خودش استفاده کند و دیرتر مجبور میشود عمل جراحی تعویض مفصل زانو را انجام دهد.
آیا ممکن است شکل پرانتزی در زانو بتدریج موجب سائیدگی و آرتروز زانو شود
من فعلا زانوی پرانتزی دارم ولی دردی در زانو ندارم. آیا ممکن است با جراحی پیشگیرانه ژنوواروم، جلوی ایجاد آرتروز و ساییدگی زانو در آینده را گرفت. مشخص نیست. بعضی این عقیده را مطرح میکنند ولی هنوز کسی بطور قطع آنرا اثبات نکرده است.
برای مطالعه در مورد حرکات اصلاحی زانوی پرانتزی، اینجا کلیک کنید.
منبع:ایران ارتوپد

دكتر بيژن فروغ استاد دانشگاه ،رئیس بخش بیمارستان فیروزگر و مدیر گروه طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه،موسس مرکز تحقیقات دانشگاه، عضو انجمن بین المللی درد، عضو انجمن جهانی طب فیزیکی ،عضو انجمن جهانی توانبخشی مغز و اعصاب WFNR،عضو مرکز تحقیقات ضایعات نخاعی ،عضو مرکز تحقیقات دیابت