آب درمانی در ضایعات نخاعی

قدمت استفاده از آب جهت درمان به زمانهای گذشته بر می گردد. در آن زمان جهت بدست آوردن آرامش و رفع خستگی يا برای درمان برخی از بيماريهای خود از آب درمانی استفاده می کرده اند . در هنگام قرار گرفتن يک جسم در آب به اندازه وزن حجم آبی که جابجا می شود.  از وزن جسم کاسته می شود. از ويژگی فوق ( کاهش يافتن وزن اندام در آب ) می توان جهت اهداف درمانی استفاده نمود. بنابراين از اثرات مستقيم آب درمانی می توان به اين موارد اشاره نمود :

-عضو يا اعضايی که بخاطر نداشتن عصب و عضله در خشکی حرکت ندارند به دليل سبک شدن بدن در آب ، اين اعضاء توسط عضلاتی که اعصاب دارند به حرکت در می آيند.

-جريان خون عضو فلج زياد شده و تغذيه آن بهتر می شود.

-از تحليل رفتن عضلات نيمه فلج جلوگيری می شود.

-از اثرات مستقيم آب درمانی ايجاد روحيه نشاط و شادابی و سرزندگی و جلوگيری از عوارضی همچون خمودگی ، گوشه نشينی و رکود است که منجر به افسردگی ها و ناراحتی های روحی و روانی می گردد.

-اسپاسم يکی از معضلات بيماران نخاعی است . آب تا حد بسيار زيادی اسپاسم را کم می کند بخصوص اگر اين آب گرم باشد .

-اثرات گرما نيز به حرکت در آب اضافه شده و تاثير بسزايی در کاهش اسپاسم می گذارد.

-افزايش گردش خون و گرم شدن نواحی دردناک روی دريچه درد در شاخ نخاع اثر گذاشته و از شدت درد می کاهد. حرکت در آب و آب درمانی اثرات غير مستقيم بسياری دارد که می توان به ا-ن موارد اشاره کرد :

-از بين بردن محدوديت حرکتی در مفاصلی که عضلات فلج و يا نيمه فلج دارند.

-جلوگيری از پوکی استخوان

-از ديگر فوايد غير مستقيم حرکت در آب برای کسانی که مشکل حرکتی دارند و يا دچار ضايعه نخاعی هستند و يا قطع عضو هستند (بخصوص در افرادی که صدمه نخاع ديده اند ) عدم تغيير -کل در ستون فقرات می باشد. در افراد دچار ضايعه نخاع به علت عدم استفاده بيش از حد از ويلچر و نشستن دراز مدت در آن، انحنايی بصورت جانبی در ستون فقرات ايجاد می شود ( اسکليوز ) که اين معضل با حرکت درمانی در آب و شنا حل می شود. زيرا در آب ستون فقرات به حالت کشيده در می آيد و حرکت دستها در آب به تقويت عضلات ناحيه پشت کمک کرده و از ايجاد اسکليوز جلوگيری می نمايد.

-اين ورزش با ايجاد افزايش گردش خون در ناحيه کليه ها و مثانه از رسوب مواد معدنی به شکل سنگ در کليه ها و مجاری ادرار جلوگيری نموده و تخليه بهتر مثانه را سبب می شود.

-حرکت در آب ، حجم تنفسی ريه را بالا برده ، از تجمع ترشحات و خلط در ريه و ايجاد عفونت در آن جلوگيری کرده و با تنفس بهتر، سلامت بيشتر ريه ها را تضمين می نمايد . لازم به تذکر است که آب به دليل برخی خواص فيزيکی نظير چسبندگی ، شناوری ، فشار و غلظت (ويسکوزيته ) اثرات بسيار مفيدی در انجام حرکات ورزشی دارد و از اين خواص در دستگاههای هيدروتراپی استفاده می شود. در هيدروتراپی عمومی معمولا" از استخر يا وان های پروانه ای شکل استفاده می گردد. در حالی که در هيدروتراپی موضعی از وانهای کوچک و يا وان گردابی استفاده می شود. برخی از دستگاههای آب درمانی به گونه ای طراحی شده اند که می توانند آب را با فشار زياد به اندامها بپاشند و يا حالت گردابی در آب ايجاد نمايند . در اين حال علاوه بر استفاده از اثرات حرارتی آب ، از اثرات ميکانيکی آن نيز بهره برد. 

حالت گردابی آب همچون ماساژ عمل می کند و از طريق تحريک اعصاب حسی سبب تسکين دردهای موضعی و بهبود گردش خون می شود . در آب درمانی دمای آب ،مدت استفاده از آب و تعداد جلسات درمانی ، متناسب با شدت بيماری و شرايط جسمی و روانی بيمار تنظيم می شود. پس از صحبت در باره آب درمانی به شيوه مدرن بهتر است به درمان بوسيله آب های معدنی نيز اشاره شود. استفاده از آب های معدنی طرفداران زيادی در سراسر جهان پيدا کرده است. در ايران نيز به دليل وجود چشمه های فراوان آب گرم بسياری از بيماران از اين گونه حمامها برای درمان دردهای خود استفاده می کنند. بطور خلاصه می توان گفت که آب درمانی و يا حرکت در آب و جنب و جوش در يک وان حمام می تواند فوايد زير را داشته باشد :

1. جلوگيری از تحليل رفتن عضلات

2. رفع محدوديت حرکتی و يا پيشگيری از آن

3. جلوگيری از پوکی استخوان

4. پيشگيری از ايجاد انحراف در ستون فقرات

5. ايجاد روحيه نشاط و شادابی

6. پيشگيری از رسوب سنگ در کليه ها و مجاری ادرار

7. کارکرد بهتر کليه ها

8. افزايش حجم تنفسی و کارکرد بهتر ريه ها

9. کاهش اسپاسم

10. کاهش درد

11. افزايش حرکت روده ها و جلوگيری از يبوست

12. تقويت عضلات

13. ايجاد روحيه اعتماد به نفس و ايجاد روحيه قدرتمندی برای انجام کارهای روزه مره بخصوص در افراد نخاعی

14. ارتقاء بهداشت پوست و مو و جلوگيری از ايجاد زخم فشاری .

جانبازان عزيز قطع نخاعی بايد به دو نکته زير توجه داشته باشند :

1. قبل از بهره مندی از آب درمانی حتما" با پزشک خود مشاوره نماييد.

2. برای حمام کردن در وان بايد نشستن در زاويه 45 درجه صورت گيرد تا از خفگی جلوگيری بعمل آيد.

   
   

   
   

   منبع:آسیهای نخاعی 

تغذیه در ضایعات نخاعی

نخاع یا مغز تیره ، به بخشی از دستگاه عصبی مرکزی گفته می‌شود که به صورت یک طناب درون مجرای ستون مهره‌ها قرار دارد. بخش بالای آن در مجاورت اولین مهره ی گردن و انتهای آن در سطح دومین مهره ی کمری است( در تصویر بالا، نخاع به شکل نوار زرد رنگی مشخص شده است و در تصویر پایین واضح تر است).

ضایعه‌ی نخاعی عبارت است از: آسیب طناب نخاعی که می‌تواند به دنبال حوادث طبیعی، تصادفات و ضایعات ورزشی ایجاد شود. بیماران مبتلا به ضایعه‌ی نخاعی، با توجه به سطح و شدت ضایعه، با طیفی از ناتوانایی‌ها وعوارض مواجه خواهند شد.

چنانچه ضایعه در مهره‌های سینه‌ای به پایین اتفاق بیفتد، فرد دچار فلج اندام‌های تحتانی (PARAPLEGIA) شده و قادر به حرکت پاها نخواهد بود. ضایعه در این سطح، اختلال در عملکرد روده، مثانه، عضلات سینه‌ای و شکمی را به‌ دنبال خواهد داشت.

در صورتی که ضایعه در ناحیه‌ی نخاع گردنی اتفاق بیفتد، فرد دچار فلج دو دست و دو پا (QUADRIPLEGIA) می‌شود، در نتیجه علاوه بر پاها قادر به حرکت دست و بازوهایش نیز نخواهد بود. مسلما هر چه محل ضایعه‌‌ی نخاعی به مغز نزدیک‌تر باشد، بخش گسترده‌تری از اعضا از عملکرد طبیعی خارج می‌شوند و در نتیجه بیمار به مراقبت‌های پیچیده‌تر و حمایت بیشتری نیاز خواهد داشت.

مراقبت و حمایت تغذیه‌ای از بیماران ضایعه‌ی نخاعی، جزء مراقبت‌های ضروری و پیچیده‌ای است که باید در دو مرحله‌ی حاد و مزمن مورد توجه قرار گیرد. متاسفانه غالباً شرایط بحرانی و مشکلات حیاتی پیش آمده، به ویژه در مرحله‌ی حاد که 4- 3 هفته‌ی اول بعد از ضایعه را شامل می‌شود، بر توجه به نیازهای تغذیه‌ای بیمار سایه می‌افکند، در حالی که توجه به شرایط هر فرد ضایعه دیده، بررسی وضعیت تغذیه و تامین نیازها در حمایت از عملکرد سیستم قلبی، تنفسی و پیشگیری از سوء تغذیه‌ی زود هنگام بیمار و از دست رفتن سریع توده‌ی سلولی فعال بدن موثر است.

حمایت تغذیه‌ای به موقع، در پیشگیری از بسیاری از عوارض ضایعه‌ی نخاعی نظیر زخم بستر، عفونت مکرر مثانه، ضعف و خستگی عمومی تاثیر مستقیمی دارد. اهمیت این موضوع در مبتلایانی که در دوره‌ی رشد و بلوغ هستند به مراتب بسیار بیشتر است.

ضایعه‌ی نخاعی، علاوه بر آن که مشکلاتی برای غذا خوردن بیمار ایجاد می‌کند، باعث تغییرات ناگهانی در نیازهای تغذیه‌ای مبتلایان می شود. از این رو مشاوره با متخصص تغذیه‌ی با تجربه در 24 ساعت اول بعد از بستری شدن بیمار، به منظور ارزیابی وضعیت تغذیه‌ی بیمار، محاسبه میزان پروتئین و انرژی، زمان‌بندی تغذیه ی او و نحوه‌ی تغذیه برای به‌ حداقل رساندن تحلیل ذخایر بدن باید جزء برنامه‌ی تیم درمانی قرار گیرد. با توجه به تغییر در عملکرد دستگاه گوارش و سوخت و ساز بدن و حساسیت بیمار نسبت به تغییرات سطح قند خون و اکسیژن، نیاز فرد به انرژی، پروتئین و بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی با قبل از ضایعه تفاوت خواهد کرد.

در این مرحله تغذیه‌ی بیمار ابتدا از راه ورید و بعد به محض شروع حرکات لوله‌ی گوارش، تغذیه از راه مجرای گوارشی (دهانی، بینی- معدی، بینی- رودی) صورت می‌گیرد. تعیین نحوه ی تغذیه‌ی بیمار بر حسب وضعیت تغذیه ای، شرایط فیزیولوژیک بیمار و مدت زمان وابستگی به تغذیه اینترال مشخص می‌گردد. در این مرحله پیشگیری از بازگشت غذا به سمت ریه‌ها (آسپیراسیون) بسیار حیاتی است. نکته‌ی قابل توجه دیگر آن است که تغذیه‌ی این بیماران باید به دفعات و به صورت تدریجی انجام شود. بنابراین زمان بندی تغذیه‌ی بیماران باید با هماهنگی با سایر اعضای تیم درمان صورت گیرد تا نیم ساعت قبل از غذا، مجرای تنفسی پاک گردد و انجام فیزیوتراپی قفسه‌ی سینه، حداقل تا 30 دقیقه بعد از خوردن غذا خودداری شود.

توجه به این نکته ضروری است که هر ساعت تاخیر در تغذیه‌ی بیمار نخاعی، باعث بدتر شدن وضعیت بیمار و پاسخ ضعیف ‌تر وی به حمایت‌‌های درمانی و مراقبتی می‌شود.

تامین مایعات کافی و پیشگیری از دست دادن آب (دهیدراتاسیون)، حفظ تعادل الکترولیت‌های بدن، محاسبه ی میزان انرژی مورد نیاز با توجه به سطح و شدت ضایعه و سایر عوامل فردی؛ محاسبه و تامین نیاز پروتئین به‌منظور باز گرداندن و حفظ تعادل ازته ‌ی مثبت، جزء اهداف اولیه‌ی مراقبت‌های تغدیه‌ای هستند که باید مورد توجه متخصصان تغذیه قرار گیرد. عدم تامین انرژی کافی، باعث افزایش زمان وابستگی بیمار به دستگاه تنفس مصنوعی و دادن کالری اضافه نیز، باعث وارد شدن فشار زیادی به قلب، کبد و کلیه‌ها می شود.

بنابراین استفاده از کالریمتری غیرمستقیم برای اندازه‌گیری کالری مصرفی بیمار در این مرحله بسیار مفید خواهد بود.

در مورد پروتئین مورد نیاز نیز باید گفت: به طور کلی در بیماران مبتلا به فلج اندام تحتانی 7/1- 5/1 گرم پروتئین به ازای کیلو‌گرم وزن بدن در مرحله تعادل ازته منفی و 5/1- 2/1 گرم در تعادل مثبت ازته تعیین شده است. البته متخصصان تغذیه بیش از آن که به این اعداد اکتفا کنند باید به شدت ضایعه و شرایط فردی هر بیمار توجه کنند، زیرا نیاز به پروتئین در برخی از این بیماران حتی به 5/2- 3 گرم در روز نیز افزایش می‌یابد. تامین انرژی کافی و پروتئین مورد نیاز برای حفظ توده‌ی عضلانی و پیشگیری از زخم بستر و بهبود سریع‌تر زخم‌ها، از همان هفته‌های اول بسیار مهم است. توجه به این نکته ضروری است، که عدم توجه به وضعیت تغذیه‌ی فرد ضایعه دیده و عدم برقراری تعادل ازته بعد از 3- 2 هفته، منجر به از دست رفتن 30 درصد توده‌ی عضلانی بدن می‌شود و این امر می‌تواند بیمار را در معرض خطر مرگ قرار دهد.

متخصصان تغذیه باید نیازهای تغذیه‌ای بیمار را با توجه به نتایج آزمایش‌های بیوشیمیایی آن‌ها به ویژه قند‌خون، آلبومین سرم، پری آلبومین، کلسترول، اوره، کراتینین، هماتوکریت، هموگلوبین، فریتین و الکترولیت ها تعیین نمایند.

پس از گذراندن دوران حاد، باید آموزش‌های لازم به بیمار و اطرافیان وی در ارتباط با چگونگی تغذیه و تامین نیازهای تغذیه‌ای بیمار ارایه گردد و بیمار نسبت به عادات خوب غذا خوردن تشویق شود. انجام مشاوره‌ی تغذیه‌ی منظم با بیمار، برای دستیابی به هدف فوق ضروری است.

یکی دیگر از نگرانی‌های مهم در مورد بیماران ضایعه‌ی نخاعی، مساله‌ی کنترل وزن در طولانی مدت است. این بیماران می‌‌توانند هم در معرض خطر کاهش شدید وزن و هم در معرض خطر افزایش وزن قرار گیرند که وقوع هر یک از این شرایط می‌تواند مشکلات بیشتری برای فرد ضایعه دیده به همراه داشته باشد.

منبع:تبیان

نخاع و آسیب های نخاعی

طناب نخاعی استوانه ای از بافت عصبی كه ضخامت آن تقریباً به اندازه انگشت كوچك است و 38 تا 45 سانتی متر طول دارد. این طناب از سوراخ جمجمه شروع می شود به طوری كه از بالا با بصل النخاع در ارتباط است و درون كانال ستون مهره ای تا سطح قاعده بدنه الویه مهره كمری 1 L پائین كشیده شده است و در آنجا به دسته ای از رشته های عصبی به نام اعصاب دم اسبی ختم می شود. این اعصاب از مناطق كمری و خاجی ستون فقرات بیرون می آیند. طناب نخاعی از 31 قسمت تشكیل شده است كه از هر كدام یك جفت عصب خارج می شود. ضخامت این طناب در نقاط مختلف متفاوت است و در نواحی گردنی و كمری قدری ضخیم تر است. زیرا در این ناحیه عصب بزرگی برای نواحی دست و پا از نخاع خارج می شود. این دو ناحیه را برجستگی های گردنی و كمری نخاع می گویند.

اعمال طناب نخاعی

1 – رابط میان مغز و اعصابی است كه به بخش های طرفی تنه و دست و پا می روند.

2 – مركز مهم اعمال رفلكسی است .

اعصاب نخاعی شامل : 8 جفت گردنی ، 12 جفت توراسیك ( سینه ای )، 5 جفت عصب كمری ، 5 جفت خاجی ، 1 جفت دنبالچه ای

معلول ضایعه نخاعی

به فردی اطلاق می شود كه به هر علتی اعم از تروما یا ضربه، بیماری های مادرزادی، بیمارهای عفونی، تومور مغزی یا سرطان، بیماری های مغزی و عروقی و یا حتی مراحل پیشرفته ضایعات دیسكوپاتثی، نخاع از زیر منطقه بصل النخاع تا ناحیه انتهای شبكه دم اسبی كه توسط ستون فقرات محافظت می شوند دچار آسیب شده و مقدار ضایعه آن از قسمتی تا قطع كامل و یا له شدگی و تغییرات استحاله ای باشد كه نتیجه آن ایجاد عوارض حركتی و حسی و یا اتونومیك یك یا چند اندام و تنه است.

ضایعات طناب نخاعی و ریشه های آن

1 – كنكشن CONCUSSION كه باعث ایجاد علائم عصبی خفیفی شده و پس از چند ساعت بهبود می یابند.

2 – كوفتگی نخاع : CONTUSION كه منجر به ادم و خونریزی سطحی طناب نخاعی می شود.

3 – فشردگی نخاع : COMPRESSION كه با ادم وایسكمی شدید همراه بوده و منجر به نكروز می شود. این ضایعه ممكن است دائمی باشد و یا این كه پس از مدتی به آهستگی تخفیف یابد.

4 – قطع كامل نخاع : كه منجر به از بین رفتن كلیه اعمال فیزیولوژیكی نخاع در زیر محل ضایعه به طور دائمی می شود. این ضایعه در اثر زخم شدن به عقب؛ چرخیدن و فشردگی نخاع ایجاد می شود.
اتیولوژی آسیب های نخاعی

1 – عوامل با منشاء خارجی : ضربات شدید و ناگهانی ، تصادف رانندگی ، سقوط از بلندی ، صدمات زمان تولد، صدمات ناشی از گلوله ، صدمات ناشی از ورزش

2 – عوامل با منشاء داخلی : تومورهای معزی و نخاعی ، عفونت ها ؛ میلیت ، اختلالات عروقی ، تغییرات دژنراتیو( تخریب دیسك) ، ادم ، هماتوم و پارگی دیسك ،مولییپل اسكلزوزیس ، اختلالات مایعات نخاعی ، التهاب سلول های نخاعی
عوارض آسیب های نخاعی

1 – سیستم تنفس: صدمه و آسیب به مهره های گردنی یا شكستگی بالای 4 C مشكلات خاصی را در عمل تنفس به وجود آورده و باعث توقف كامل تنفس می شود صدمه زیر 4C در صورت فعال بودن عصب فرنیك باعث تنفس دیافراگماتیك خواهد شد.

2 – سیستم قلبی و عروقی : هرگونه قطع عرضی در طناب نخاعی بالاتر از سطح T5 ا ثر اعصاب سمپاتیك را بر سیستم قلبی و عروقی از بین می برد و باعث مشكلات فوری شامل برایكاردی – هیپوتانسیون و كاهش برون ده قلبی می شود.

3 – سیستم ادراری: رتانسیون ادراری یك علامت شایع در صدمات حاد نخاعی و شوك نخاعی است. مثانه با توجه به فقدان اثر مهاری مغز بسیار تحریك پذیر می شود در نتیجه مكرراً مقدار كمی ادرار دفع خواهد كرد كه دفع مثانه به طور كامل صورت نگرفته و این امر منجر به اتساع مثانه و احتباس ادرار و بروز عفونت و سنگ های ادراری می شود.

4 – سیستم معده ای – روده ای: چنانچه طناب نخاعی بالاتر از 5 T و به طور عرضی قطع شود فقدان عصب رسانی سمپاتیك ممكن است كه منجر به ایجاد اتساع ایلئوس و معده شود.

مشكلات دفعی ؛ سختی و احتباس مدفوع نیز ایجاد می شود.

5 – شوك نخاعی و هیپورفلكس خود به خودی: شامل انبساط مثانه (در اثر استاز ادراری) و انبساط روده و زخم فشاری .

6 – AUTONOMICDYSREFLEXIA (HYPER REFLEXIA)

هایپرورفكسی معمولاً در ضایعات نخاعی بالای سطح 6 T به وجود می آید. اگر یك محرك شدید احشایی و یا یك محرك دائمی روی استخوان های زیر ناحیه ضایعه وجود داشته باشد و یا مثانه این بیماران تحت كشش بیش از حد قرار گیرد. علائم آن عبارت اند از سردرد؛ عرق نواحی بالای سطح ضایعن؛ گرفتگی بینی؛ تیره شدن بینایی؛ فشارخون؛ تندی و یا كندی ضربان قلب؛ كشش بیش از اندازه مثانه در این بیماران به علل زیر حادث می شود :

الف ) گرفتگی سوند تخلیه كننده

ب ) پر شدن كیسه ادرار

ج ) غلط بسته شدن سوند

د) عمل تعویض سوند

هـ ) اتساع بیش از حد مثانه

و) افزایش گاز در روده ها و افزایش و تجمع مدفوع و یا هر نوع تحریك روی ركتوم ( مثل هموروئید)

ز) تحریكات پوستی مثل سوختگی – كه جت جلوگیری از آن بایستی عوامل ایجاد كننده را حتی الامكان برطرف نمود.

7 – هایپروترمیا :HYPERTHERMIA

ممكن است دمای بدن این بیماران تحت تأثیر محیط گرم؛ افزایش یابد كه باعث علائم زیر می گردد:

الف ) پوست گرم؛ قرمز و خشك

ب ) احساس ضعف

ج) سرگیجه

د) اختلال بینایی

هـ) سردرد

و) تهوع

ز) دمای بالا

ج ) نبض نامنظم و ضعیف

جهت كاهش هایپروترمیا و تنظیم دمای بدن بیمار بایستی از روش های زیر استفاده نمود

بیمار به طور خودكار مدت زمانی را كه می تواند در یك محیط گرم باقی بماند را به دست آورد. از مایعات استفاده كند. از لباس های نازك نخی و سبك استفاده كند. جهت جلوگیری از آفتاب زدگی از كلاه استفاده كند. از اسپری خنك كننده استفاده نماید. اطراف بیمار جریان هوا برقرار باشد و اگر دمای بدن بیمار از 40 سانتی گراد بیشتر شد به پزشك مراجعه كند.

8 – هیپروترمیا HYPOTHERMIA

همچنین وقتی كه یك بیمار نخاعی در محیط سرد به مدت طولانی قرار گیرد علائم زیر به وجود می آید:

الف ) پوست سرد

ب ) لرز

ج ) كاهش دمای بدن

د) كاهش
فشارخون ؛ نبض و تنفس

هـ) پریشانی كه بایستی برای رفع آن از لباس گرم استفاده نمود و بیمار از محیط سرد خارج شود و اندام های او را با حوله های گرم پوشاند.

9 – ORTHOSTATIC HYPOTENSION (POSTURAL HYPOTENSION)

از آنجا که این بیماران اكثراً در وضعیت درازكش قرار دارند هنگام تغییر وضعیت و قرار گرفتن در حالت نشسته و یا ایستاده به علت تجمع خون در اندام های تحتانی و محوطه شكم دچار كاهش ناگهانی فشارخون همراه با
سرگیجه می شوند كه با استفاده از جوراب كشی در ناحیه اندام های تحتانی و شكم بند در ناحیه شكم و همچنین تغییر وضعیت بیمار به صورت تدریجی می توان از آن جلوگیری نمود. اگر در روی ویلچر بیمار دچار این حالت شد با افقی نمودن ویلچر می توان از كاهش فشارخون جلوگیری نمود و پس از بهبود حالت بیمار به تدریج به وضعیت اولیه برگرداند. البته كاهش فشارخون می تواند به علت كاهش دفع ادرار نیز باشد كه پس از دفع ادرار بهبود می یابد.

10- SPINAL CORD CYST

تجمع مایع داخل كانال نخاعی به علت تغییرات نرولوژیكی در 5 تا 10% بیماران نخاعی به وجود می آید كه ممكن است از چند ماه تا چند سال بعد از ضایعه به وقوع بپیوندد علائم آن بشرح زیر است: كاهش ناگهانی درد و یا حس بیمار و یا افزایش ناگهانی و زیاد درد – افزایش عرق و تعریق غیر طبیعی – اتونومیك دیسرفلكس.

همچنین در بیماران ضایعه نخاعی سطوح 4 T به بالا به علت فلج عضلات بین دنده ای بیمار؛ فعالیت های تنفسی كاهش یافته و به علت كم شدن و یا از بین رفتن رفلكس سرفه و بازدم قوی زمینه مناسبی جهت ایجاد بیماری های ریوی مثل پنومونی ؛ آتكلتازی و غیره ؛ فراهم می گردد كه CHEST PT و آموزش های لازم تنفسی برای جلوگیری از عوارض ریوی اهمیت فراوانی دارد.

منبع:نیک صالحی

جدید ترین پیشرفت پزشکی در درمان ضایعات نخاعی

اداره سلامت غذایی و دارویی امریکا (FDA)  مجوز درمان ضایعات نخاعی گردنی با استفاده ازسلولهای بنیادی را صادر کرد .

اولین درمان با استفاده از سلولهای جنینی بنیادی که برای تست روی انسان مجوز FDA  را دریافت کرده است نشان داده که فعالیت اندام تحتانی بیماران ضایعه نخاعی گردنی را ترمیم می کند  . این یافته   می تواند برای درمان کلیه ضایعات نخاعی گردنی توسعه یابد .

FDA  در ژانویه 2009 به شرکت گرون واقع در منلوپارک کالیفرنیا مجوز تست سلولهای بنیادی روی افرادی که در ناحیه توراسیک ستون فقرات ( پایین تر از گردن ) دچار ضایعه نخاعی شده اند را صادر نمود . اما تلاش آنها برای صدور مجوز عمل ضایعات نخاعی گردنی بی نتیجه ماند .  زیرا تست اولیه آن بر روی موشهای آزمایشگاهی کامل نشده بود .

نتایج مطالعات گردنی اخیرا در ژورنال سلولهای بنیادی ( Stem Cells ) به صورت آنلاین قابل دسترسی است .

آقای هانی کرستید استاد و پژوهشگر این پروژه در دانشگاه اروین کالیفرنیا امیدوار است که FDA  مجوز

تست بالینی هر دو نوع ضایعه ( گردنی و توراسیک ) را سریعا صادر نماید . حدود 52 درصد از ضایعات نخاعی ، گردنی و 48 درصد توراسیک هستند .

دکتر کرستید طراح اصلی این مطالعه می گوید :

(( افراد دارای ضایعات گردنی اغلب قدرت حرکت ، کنترل ادرار و مدفوع و توانایی جنسی خود را از دست می دهند و تاکنون درمان موثری برای آنها وجود نداشته است . این اتفاق یک چالش جدی خواهد بود . حتی اگر درمان بخشی از این معضلات در انسان اتفاق بیفتد بسیار هیجان انگیز و امیدوار کننده خواهد بود . ))

 

موشهایی که دارای ضایعه نخاعی گردنی بودند یک هفته پس از درمان 100 درصد توانایی حرکتی خود را بازیافتند . توانایی حرکتی آن دسته از موشهایی که خفیف نبود تا 38 درصد افزایش پیدا کرد . در مجموع توانایی موشهای درمان شده تا 97 درصد بهبود پیدا کرد .

روش درمانی داشنگاه اروین کالیفرنیا ( UCI ) از سلولهای بنیادی جنینی انسان با هدف تولید سلولهای نخاعی که الیگولن دروسیت نامییده می شود استفاده میکند . این سلولها بلوکهای ساختمانی میلین ( چربی غلاف عصبی ) بوده که روکش بیولوژیک فیبرهای عصبی هستند و در عملکرد صحیح سیستم اعصاب مرکزی نقش حیاتی دارند . زمانیکه میلین به علت آسیب نخاعی از بین می رود ، فرد به فلج اندام تحتانی مبتلا می شود .

آقای کرستید و همکارانش در دانشگاه اروین کالیفرنیا کشف کردند که سلولهای بنیادی نه تنها میلین ازبین رفته را بازسازی می کنند بلکه همچنین از مرگ بافتهای عصبی جلوگیری کرده و باعث رشد مجدد فیبر عصبی می شوند . آنها همچنین سیستم ایمنی بدن را تقویت می کنند .

 

آقای کرستید می گوید : این پیوند یک محیط شفابخش را در طناب نخاعی ایجاد می کند .

منبع:دلیجان من

اثرات ضايعه طناب نخاعی

عوارض جسمی و روحی ناشی از آسيب نخاعی می توانند پيامدهای زيانباری را به همراه داشته باشند. ازبین رفتن فعالیت طناب نخاعی می تواند بر روی فعاليتهای غير ارادی ( مثل تنفس )و همچنين بر روی کارهای فکری –جسمی بدن ( مانند رانندگی ) تاثير گذار باشد. و بطور کلی ممکن است بسیاری از توانائیهای حسی و حرکتی اندامهای بدن مختل شوند.

طبق اعلام انجمن ملی ضايعه نخاعی (NSCIA)، تصادفات مربوط به وسايط نقليه ( به ميزان 42 درصد ) . خشونت ( 24 درصد ) و سقوط از ارتفاع (22درصد ) حرکات ورزشی ( 8 درصد ) از مهم ترین عوامل آسيب های نخاعی محسوب می شوند.گاهی اوقات نيز ضايعات نخاعی در اثر برخی بيماريها نظير فلج اطفال بوجود می آيند. معمولا" آسيب های طناب نخاعی با استفاده از اصطلاحات زير توصيف می شوند:

پاراپارسيس ( Paraparesis ) : يک نوع فلج جزئی است که اندامهای تحتانی ( دو پا ) را مبتلا می کند.

پاراپلژی ( Paraplegia ) : فلج کامل هر دو اندام تحتانی ( دو پا ) بوده و معمولا" قسمتهای پائين تنه را نيز دربر می گيرد. ولی اندامهای فوقانی مبتلا نيستند.

کوادری پارسيس ( Quadriparesis ) : فلج ناقص چهار اندام ( دستها و پاها) می باشد.

کوادری پلژی ( Quadriplegia ) يا تتراپلژی ( tetraplegia ) : عبارتست از فلج کامل کل چهار اندام.

اصطلاحات ديگری که جهت توصيف اختلالات سلسله عصبی مورد استفاده قرار می گيرند،عبارتنداز:

پارسيس ( paresis ): فلج ناقص ( فلج خفيف عضلانی )
پاراليزيس ( paralysis ): عبارتست از افت کامل يا ناقص فعالیت حرکتی عضو فلج
پارستسياس ( paresthesias ) : عبارتست ازاختلالات حسی که بصورت عوارضی از جمله سوزش يا خارش بروز پيدا می کند.

برای مختل شدن فعاليت نخاعی نياز نيست که حتما" طناب نخاعی قطع گردد. بلکه در خيلی از افراد دارای ضايعه نخاعی، طناب نخاعی سالم بنظر می رسد. بطور کلی ضايعات طناب نخاعی در اثر يکی از موارد زير بوجود می آيند.

• کوفتگی، يا ضرب ديدگی طناب نخاعی
• ضايعات حاصل از فشرده شدن نخاع که در اثر اعمال فشار بر روی طناب نخاعی بوجود می آيند.
• پارگی نخاع ( مثلا" در اثر اصابت گلوله )
• مجموعه علائم بالينی طناب مرکزی
• قطع کامل نخاع ( بندرت )

وقتی ضايعه ای ايجاد می شود، متعاقب آن برای مدتی طناب نخاعی متورم می گرددو فعالیت اندامهای بدن در پائين تر از سطح ضايعه دچار اختلال مي شود که این اختلالات ممکن است دائمی يا موقتی باشند و بسياری از آنها به شدت آسيب بستگی دارند.

سطوح نخاعی قسمتهای تحت تاثير موقعيت ناحيه نخاع

ناحيه نخاع	موقعيت	قسمتهای تحت تاثير	سطوح نخاعی
گردنی	گردن	گردن ،بازوها، دستها	C7 تا   C1
سينه ای	قفسه سينه	کمر به بالا، قسمتهائی از بازوها	T12 تا   T1
کمری	پائين تنه	رانها ، پاها	L5    تا   T12
خاجی	کشاله ران، قسمتهائی از پاها و پنجه ها	لگن	S5 تا  S1

علائم آسيب ممکن است بصورت از دست دادن قدرت حرکتی، قدرت حسی يا عکس العمل های بدن باشد. اعصابی که مسئوليت انجام توانايی های مذکور رابه عهده دارند، پيامهای مربوطه به عضلات ، زردپی ها، مفاصل و ساير اندامها انتقال می دهند.آسيب اعصاب حسی می تواند منجر به از دست دادن قدرت حس نظير احساس لمس، فشار و درجه حرارت گردد.گاهی بعضی از انعکاسها ممکن است تشديد شوند. کنترل مثانه و روده ممکن است از بين برود.دربرخی مواردحتی توانايی تنفس طبيعی فردآسیب دیده می تواند در معرض خطر قرار گيرد.

وقتی که در مورد آسیب طناب نخاعی شک داشته باشيم ( از جمله جراحات نخاعی) لازم است خیلی سريع اقدامات پزشکی بعمل آید.

معمولا" آسيب نخاعی خود رادرابتدا به این صورت نشان می دهدکه،بیماراظهارمی دارد :فعالیتهای مربوط به پائين تر از سطح ضايعه وی از بين رفته است.
بررسی های اوليه شامل عکسبرداری با اشعه ايکس، سی تی اسکن و احتمالا" ام.آر.آی می باشد. شکستگی ها بر روی صفحات راديوگرافی مشخص می شوند. بررسی های سی تی اسکن و ام آر آی ،جهت مطالعه و ارزيابی وضعیت بافت های نرم موجود در ستون نخاعی مورد استفاده قرار می گيرند. بعلاوه، ممکن است جهت تشخيص و ارزيابی جراحات نخاعی حاصل از ضربه يا بيماری يک ميلو گرام نیزاجرا شود.
از جمله بررسی های نورولوژيکی، ارزيابی علائم بالينی بيمار است که می تواند شامل بررسی ميزان از دست دادن قدرت حسی يا حرکتی باشد.ساير علائم نورولوژيکی ازجمله وضعیت درد، کرخی، اختلالات حسی ( از جمله احساس خارش و سوزش ) ، اسپاسم عضلانی، ضعف و تغييرات روده و مثانه هستند.

منبع:آسیب نخاعی

پرده های مغز و نخاع

مننژها یا پرده های مغز و نخاع

دستگاه عصبی مرکزی که شامل مغز و نخاع است توسط سه لایه از بافت پیوندی بنام مننژ پوشیده شده که در محافظت و نگهداری از آنها نقش دارد.

لایه های مننژ (شامه) از خارج به داخل عبارتنداز:

*سخت شامه (Dura mater)

*عنکبوتیه Arachnoid mater))

*نرم شامه (Pia mater)

تصاویر زیر:

 

 

 

سخت شامه متراکم، عنکبوتیه (آراکنوئید) ظریف و نرم شامه نازک است. سخت شامه در نخاع به صورت یک غلاف لیفی، نخاع و ریشه های اعصاب نخاعی را در مجرای نخاعی (کانال نخاعی) احاطه می کند. عنکبوتیه در مغز، از روی شیارها عبور می کند ولی وارد آنها نمی شود. سخت شامه با اپی نوریوم (خارجی ترین لایه بافت همبند در اعصاب محیطی) و آراکنوئید با پری نوریوم (لایه ای که دسته ها یا فاسیکل های اعصاب محیطی را از هم جدا می کند) اعصاب نخاعی یکی می شوند. نرم شامه به طور مستقیم، مغز و نخاع را پوشانده و سطح عمقی آن به مغز و نخاع می چسبد.

 

اصطلاحات کاربردی

 

برخی از موارد کاربردی درباره پرده های مغز و فضای های آنها:

*فضای مربوط به بیرون از سخت شامه شامل دو فضا است که گاهی یکسان به عنوان خارج سخت شامه ای (برون سخت شامه ای) نیز به کار می رود:

- فضای اپی دورال (Epidural space): این فضا مربوط به سخت شامه نخاعی است. فضایی است که بین سخت شامه نخاعی و جدار استخوانی و لیفی مجرای نخاعی ایجاد می گردد. این فضا شامل ریشه های اعصاب نخاعی، بافت چربی و شبکه های وریدی است. "بی حسی اپیدورال" مربوط به این فضا است که عبارت است از تزریق ماده بی حس کننده موضعی در فضای اپیدورال جهت بلوک های عصبی گسترده.

- فضای اکسترادورال یا خارج سخت شامه ای (Extradural space): این فضا مربوط به سخت شامه جمجمه ای است.

*فضای زیر سخت شامه ای یا ساب دورال (Subdural space): به فضای بین سخت شامه و عنکبوتیه گفته می شود.

*فضای زیر عنکبوتیه یا ساب آراکنوئید (Subarachnoid space): به فضای بین عنکبوتیه و نرم شامه گفته می شود که حاوی مایع مغزی-نخاعی (CSF) است. این فضا (فضای زیر عنکبوتیه) در نواحی خاصی از مغز یا نخاع، وسیع تر می شود که به این مناطق سیسترن (Cistern) یا مخزن گفته می شود. در نواحی سیسترن، عنکبوتیه و نرم شامه به میزان زیادی از هم فاصله می گیرند. شریان های مغزی قبل از ورود به نرم شامه و مغز، از فضای زیر عنکبوتیه عبور می کنند.

*سیسترن کمری (Lumbar cistern): کیسه ای مننژیال درارتباط با قسمتی از فضای زیر عنکبوتیه (فضای ساب آراکنوئید) نخاعی بوده که از زیر اولین یا دومین مهره کمری (انتهایی ترین قسمت نخاع) شروع شده و به دومین مهره ساکروم ختم می گردد. دم اسب که حاوی ریشه های اعصاب کمری و خاجی در زیر طناب نخاعی است در سیسترن کمری که حاوی مایع مغزی نخاعی می باشد، جای می گیرد.

*پونکسیون کمری (Lumbar puncture): در ارتباط با سیسترن کمری بوده که عبارت است از گرفتن نمونه ای از مایع مغزی-نخاعی ازطریق سوزن ویژه در فضای بین مهره ای L3-L4 یا L4-L5 .

*تکال ساک یا دورال ساک (Thecal sac or Dural sac): کیسه تکال(کیسه دورال) غلافی بلند یا غشایی محافظتی بوده که شامل سخت شامه و عنکبوتیه است. این غلاف در ستون فقرات، نخاع و دم اسب را در خود جای می دهد. در گزارش های ام آر آی، به هنگام فشار یا دست اندازی به کیسه تکال (کیسه دورال) که می تواند به طناب نخاعی یا ریشه های عصبی نیز انتقال یابد (مثلا به هنگام فتق دیسک یا هر ضایعه فراگیر)، به عنوان نتیجه یا خلاصه مطرح می گردد.

emedicine.medscape

راهي به سوي درمان ضايعات نخاعي

وقتي كه درسال 1982 نشريه Pushin' On براي اولين بارمنتشر گرديد،براي تحقيق در مورددرمان ضايعت نخاعي سرمايه چنداني وجودنداشت. مطمئنا" افرادمبتلا به آسيبهاي نخاعي هميشه به درمان اميدوارهستند،ولي درگذشته بيشتردانشمندان اعتقادداشتند كه درمان اندام هاي فلج به احتمال خيلي زياد غيرممكن است. اين عقيده كلي كه ترميم اعصاب موجوددرطناب نخاعي امكان پذيرنمي باشد، باعث گرديد بيشتربودجه ها صرف آن سري ازتحقيقاتي شودكه برروي درمان تمركزنداشتند.

همزمان با پيشرفتهائي خوبي كه درزمينه ترميم عصب انجام شده، احتمال درمان ضايعات نخاعي نيزبطور چشمگيري افزايش يافته است. درحال حاضرهيچكسي نمي داندكه چند سال (5 يا 10 يا حتي بيشتراز20 سال)طول مي كشد، ولي امروزه اكثردانشمندان براين باورندكه صرف نظراز شكل درمان فقط موضوع زمان مطرح است .درحقيقت وعده درمان، درها رابه سوي يك نگرش جديدگشوده است. هم اكنون همه ساله ميليونها دلارصرف تحقيقاتي مي شود كه احتمال دسترس بودن درمان را خيلي به واقعيت نزديك كرده است.

احتمال درمان ضايعات نخاعي باعث شده كه مبتلايان به اين آسيبها سئوالات بسيارجالبي را مطرح كنند. چرا كشف درمان ضايعات نخاعي براي دانشمندان خيلي مشكل شده است؟ چه موقعي درمان امكان پذيرمي شود،وبه چه صورتي خواهدبود؟ آيا افرادنخاعي قادربه بازيابي توان حسي وحركتي قبلي خود خواهندبود؟ افرادنخاعي براي كمك به درمان خودچه كارهاي مي توانندانجام دهند؟

چه مشكلاتي دررابطه برسرراه درمان آسيبهاي نخاعي وجوددارد؟

دردرجه اول اينكه، همه آسيب هاي نخاعي باعث بروز مشكلاتي مي شوند.بعضي ازآنها دراثر تصادفات وسوانح ايجادمي گردند وبرخي به دنبال سقوط حادث مي شوند. ضايعات نخاعي درسطوح مختلفي به وجودمي آيند.برخي ازافراددچارضايعات كامل وبعضي مبتلا به ضايعات  ناقص مي شوند. همه اين عوامل به اين معنا است كه عوارض حسي وحركتي ضايعات نخاعي با همديگرمتفاوت هستند.

دردرجه دوم، ممكن است باگذشت زمان آسيب بيشتري به نخاع واردشود. براي مثال چند ساعت بعداز جراحت اوليه ، دراطراف محل آسيب ديده تورم ايجادمي گردد. اين تورم باعث مي شودكه آكسونهاي سلولهاي عصبي و رگهاي خوني بيشتر آسيب ببينند. به علاوه رشد مجدد سلولهاي عصبي بواسطه موادبازدارنده اي كه بدن بعدها بطورطبيعي توليدمي كند، مختل مي گردد. اين عوامل پيچيده بيولو‍‍ژيكي، بعضي ازفاكتورهاي اصلي هستندكه باعث شده يافتن درمان ضايعات نخاعي با مشكل مواجه شود.

 

درمان ضايعات نخاعي چه موقعي امكان پذيرخواهدشد؟

وقتي درمورددرمان يك ضايعه نخاعي فكرمي كنيد،احتمالات زيادي به ذهن شما خطورمي كند. ممكن است فكركنيدكه بتوان با يك عمل جراحي ،اعصاب آسيب ديده موجوددرنخاع راترميم كرد. شايدبه اين اميدباشيدكه بتوانيد با مصرف روزانه يك قرص به تدريج مجددا" توان خود رابازيابيد.

اما شواهدعلمي كنوني نشان مي دهندكه درمان ضايعات نخاعي يك درمان ساده نخواهدبود واين امكان وجودنداردكه با يك درمان جراحي يا يك سري داروهاي خاص ، بتوان تمام مشكلات پيچيده حاصل از آسيبهاي نخاعي كه برروي عملكرد اندامهاي درگيرنقش دارند،را برطرف نمود. براي مثال ممكن است درمان نهايتا" به يك جراحي منتهي شود كه دراثرآن قدرت ترميم سلولهاي عصبي افزايش پيداكند  و امكان دارد درمان با داروهاي مختلف نيازبه اين داشته باشدكه ارتباطات مجدد سلولهاي عصبي ايجاد و ارتقا داده شوند.
 

روشهای درمان ضایعات نخاعی بر چه مبنائی هستند؟

يك مرور كلي برروي آخرين تحقيقات انجام شده درمورد درمان ضايعات نخاعي بعمل آمده است. اين بررسي نشان مي دهدكه براي درمان افرادي كه به تازگي آسيب ديده اندو كساني كه چندين سال از ضايعه آنان مي گذرد،احتمالا" ازراهبردهاي مختلفي استفاده مي شود. ولي دربررسي مذكوربه چهار راهبرد اشاره شده است كه درحال حاضردرمرحله تامين بودجه هستند. اما آخرين بررسی که برروی درمان ضايعات نخاعي انجام شده احتمالا" استفاده ازيك يا بيش ازچهارحوزه تحقيق رادربرمي گيرد.

داروهای حفاظت كننده سلولهاي عصبي

موقعي كه كسي درمراحل اوليه ضايعه نخاعي قراردارد، جراحت مشخصي دراعصاب و سلولهاي موجوددرمحل ضايعه او وجوددارد.اين آسيب اغلب به اندازه اي شديد است كه منجربه شوك نخاعي ( يك شكل موقتي ازفلج عصبي) يا فلج كامل يا جزئي فعاليت حسي ويا حركتي شخص مي گردد. به علاوه آسيب بيشترسلولهاي طناب نخاعي و غلاف محافظت كننده(ميلين) تا چندروزوحتي چندهفته بعدازجراحت اوليه ادامه پيدامي كند.

محققين اميدوارندكه اين مشكل رابا استفاده ازانواع مختلفي ازداروها كه ازمرگ سلولهاي عصبي بعدازضايعه نخاعي جلوگيري ومقابله مي كنند، برطرف نمايند.ازجمله اين داروها مي توان به متيل پردنيزولون ،گانگليوسايد جي ام يك ( سايژن) ، اينترلوكين-10 ، و انسدادكننده هاي گيرنده هاي گلوميت( AMPA) اشاره نمود.

ترميم

ترميم يا توانائي رشد مجددسلولهاي عصبي فرايند مشكلي محسوب مي شود.بي شباهت به بسياري ازسلولهاي اعصاب محيطي كه ازطناب نخاعي به سرتاسربدن امتداددارند، سلولهاي اعصاب مركزي موجوددرنخاع معمولا"قدرت ترميم مجدد خودراندارند. دليل آن اين است كه بافتهاي طناب نخاعي حاوي موادشيميائي خاصي هستندكه درواقع مانع ازترميم سلول عصبي مي شوند.

براساس موفقيتهاي آزمايشگاهي محققين براين اعتقادندكه مي توانند ازتاثيرموادشيميائي متوقف كننده رشدسلولهاي عصبي جلوگيري كرده و باعث ترميم سلولهاي عصبي آسيب ديده گردند. اما تلاش آنان براي ارتباط مجدد ودرست سلولهاي عصبي دوطرف محل ضايعه موفقيت آميزنبوده وفعلا" دورازدسترس بشراست. درهرصورت پژوهشگران درحال مطالعه موثربودن بسياري ازاحتمالات هستندتا بتوانند مشكلات فراوان ترميم سلولهاي عصبي رابر طرف نمايند.

پیوند

موقعی که اعصاب خارج ازسیستم عصبی مرکزی( مغز ونخاع) دچارآسیب می گردند،گاهی اوقات این سری ازاعصاب محیطی می توانندترمیم شوند. پژوهشگران درتلاش هستندکه سلولهای عصبی سیستم مرکزی راکه آسیب دیده اند وقابلیت ترمیم ندارند،با سلولهای اعصاب محیطی که می توانندخودراترمیم نمایند،جابجا کنند.اعتقادآنان این است که سلولهای عصبی پیوندشده قادربه ترمیم بوده ومی توانند بخشی ازسیستم عصبی مرکزی باشند.

درحال حاضریکی ازروشهای پیوند که بسیاربحث انگیزبوده، استفاده از بافت سیستم عصبی مرکزی جنین است. اعتقادبراین می باشدکه این بافت می تواندبه ترمیم سلولهای عصبی کمک کند.بافت مذکورحاوی سلولهای بنیادی سلولهای منشا وسایرموادی هستندکه به رشدسلولهای عصبی کمک می کنند. سلولهای بنیادی قادرندبسته به انواع پیامهائی که دریافت می کنند، سلولهای مختلفی راایجادنمایند.پژوهشگران امیدوارندکه پیوندسلولهای بنیادی به نخاع بتواندمنجربه رشدمجددوارتباط سلولهای عصبی گردد.

توانبخشی

توانبخشی یکی ازاجزای حیاتی هرنوع درمانی محسوب می شود. هیچ کسی نمی تواند به سادگی بلندشده وراه برود.این موضوع زمان زیادی می خواهد.شما مجبورید برای بازیابی قدرت، استقامت و تعادل خود تلاش بسیار زیادی راانجام دهید.مغزشما برای بهبودعملکرد اندامها ممکن است نیاز داشته باشدکه مجددا" نحوه ارتباط با بدن را یادبگیرد. تمام این کارها نیازمند استفاده ازروشهای درمانی مختلفی است تا بهترین نتیجه بدست آید.

روندبهبود افرادنخاعی به چه صورت خواهدبود ؟

به عنوان یک فردنخاعی می توانیدامیدوارباشید، تحقیقاتی که درزمینه درمان آسیبهای نخاعی درحال انجام است درآینده منجربه بهبودی کامل ضایعه شما خواهد شد. امروزه می توانید این انتظاررا داشته باشید که به سنین طبیعی سالمندی خواهیدرسید. می توانیدتصورکنیدکه قادرهستید،فعالیتهای روزمره خودتان رابه سادگی زمانی که سالم بودید،انجام دهید.این موضوع درواقع همان هدفی است که ازتحقیق درمورددرمان دنبال می شود،اما مسلما"تا رسیدن به هدف نهائی زمان زیادی لازم خواهدبود.

گرچه امکان دارد تصوربهبودی کامل، درآینده به وقوع بپیوندد، اما احتمال بسیار زیادی وجودداردکه قبل ازهرچیز شما ازتحقیقاتی که عملکردکنونی تان را بهبود می بخشدویا حتی باعث بهبودنسبی شما می گردد،بهره مند شوید. برای مثال درحال حاضر محققین درموردبهبود عملکردبخشی ازبدن مانند مثانه و روده کارمی کنند.همچنین درزمینه تحریک الکتریکی فعالیت اندامها (FES) کارهای زیادی درحال اجرااست .FES فرایندی است که طی آن تحریکات الکتریکی به ماهیچه ها ارسال می گرددتا عملکرد اندمهای ذیربط بهبودپیدا کند. بهبود وضعیت کارمثانه وروده تنها دونمونه ازفعالیتهائی هستند که برا ی بهبود کیفیت زندگی جاری افرادانجام شده است.
 

افرادنخاعی چه کارهائی می توانندانجام دهند؟

اکثرافرادمبتلابه آسیبهای نخاعی دوست دارندکه ازدرمان اندامهای فلج بهره مند شوند.این موضوع منطقی است که بخواهیدبا استفاده ازبهبود کیفیت خود بیشترین بهره را ببرید.شما می توانید کمک کنیدتا شانس خودرا جهت استفاده از پیشرفتهای علمی که درزمینه مراقبت ازبدن و حفظ سلامتی درحال انجام است افزایش دهید.

به عنوان یک فردنخاعی،شما درمعرض عوارضی مانندزخم فشاری، عفونت دستگاه ادراری و عفونتهای تنفسی و یا بیماریها قراردارید.اگر درمورد سلامتی خود مراقبتهای لازم را انجام ندهید، خودتان را حتی بیشتردرمعرض خطر قرارخواهیدداد.بسیاری از عوارض پزشکی می توانند فعالیتهای شما رابرای انجام تمرینات بدنی به شدت محدودکرده ومنجربه یک زندگی ساکن شوند. بعضی از عوارض نیززندگی فرد را تهدید می کنند.

برای بهره مندی از تحقیقات مهمترین کاری که می توانید انجام دهید،این است که فقط ازبروزعوارض پیشگیری کنید. ازبدن خودمراقبت کنید و دائما" فعالیت داشته باشید.توصیه شده است که معاینات سالیانه خودرا بطورمرتب انجام داده و درموردعوارض مزمن ازپزشک خود کمک بگیرید.

به هنگام تفکردرمورد راه رفتن ،افت تراکم استخوانی (پوکی استخوان) و کاهش توده عضلانی دو مانع دیگر هستند که بایدموردتوجه قرارگیرند. به عنوان یک فردنخاعی توده عضلانی واستخوانی شما به دلیل عدم استفاده ازآنها کاهش می یابد. این افت معمولا" بعدازضایعه نخاعی شایع است. متاسفانه تغییرات بدنی که بطور طبیعی همزمان با افزایش سن و یائسگی ایجادمی گردند،می توانند منجربه افزایش افت استخوانی وعضلانی شوند.

شما قادرنیستید افت تراکم استخوانی و عضلانی رابطورکامل متوقف کنید، ولی می توانیدکمک کنیدتا میزان این افت را به حداقل ممکن برسانید. در درجه اول با پزشک خودصحبت نموده و ازیک رژیم غذائی متعادل استفاده کنید .یک برنامه ورزشی هم داشته باشید. این کارها به شما کمک می کنند تابتوانید سالم وفعال بمانید.به علاوه رژیم غذائی مناسب وفعالیت بدنی احتمالا" می توانند شانس شمارا برای کسب بهترین روشهای درمان و بهبود عملکرد بدن افزایش دهند.

شرکت درتحقیقات

ممکن است شما بخواهید که دربرخی ازتحقیقات حال و آینده شرکت نمائید. پژوهشگران تقریبا" همیشه از افرادنخاعی برای مشارکت درمطالعات بالینی خود جهت تعیین تاثیرپذیربودن درمانها دعوت به همکاری می کنند. همچنین محققین روزی رابرای دعوت افرادعلاقمندبه مشارکت درتحقیقات مربوط به درمانهای احتمالی فلج ها درنظرمی گیرند.چنانچه شما هم بخواهید در هرنوع ازتحقیقات شرکت نمائید،بایستی ابتدااز ماهیت آنها مطلع شوید. این فکرکه پژوهشگران همیشه دوست دارند افرادنخاعی نسبت به درمان امیدوارباشند معقول بنظرمی رسد . با این حال این احتمال وجودداردکه محققین دردرجه اول مشارکت کسانی رابپذیرندکه سالم وفعال هستند. اگرشما یک فرد نخاعی فعال نیستید و یااگر دارای عوارض پزشکی می باشید، فرصتی برای شرکت درتحقیقات نخواهیدداشت.


افرادفلج به احتمال زیاد،دردرجه اول درتحقیقاتی شرکت داده می شوندکه منجربه بهبودعملکردحسی وحرکتی آنان گردد. این مسئله به این دلیل است که اگرتحقیقات شکست هم بخورد، کسی که سطح ضایعه آن پائین تر است ،میزان فعالیتهای اوکمتردرمعرض خطرقرارخواهدگرفت. برای مثال کسی که مبتلابه ضایعه T5 است، درصورت شکست خوردن طرح تحقیقاتی سطح فعالیت او چندان افت نخواهدکرد و ممکن است ضایعه او به سطح T3 برسد.به عبارت دیگر فردی باسطح ضایعه T5 می توانددرصورت عدم موفقیت طرح تحقیقاتی،مقدارزیادی از توانائی های عملکردی خود راازدست داده و سطح ضایعه اوبه T3 برسد. پژوهشگران احتمال داردکه کارهای پر خطرراانجام ندهند، مگراینکه مزایای درمان بر خطرات آن سنگینی کند.

افرادمبتلابه آسیب های نخاعی همیشه باید به درمان خودامیدوارباشند. امروزه پیشرفتهای پزشکی باعث شده که احتمال دسترسی به برخی از روشهای درمانی افزایش یابد.درحال حاضر بایدشماخودتان را بیش ازپیش برای درمان آماده کنید. آنچه که شما هرروزانجام می دهید،بطورمستقیم برروی نحوه بهبودی بعضی یا تمام فعالیتهای بدنتان تاثیر می گذارد.شما بایدکارهائی انجام دهیدکه شانس بهره مندی شما راازتحقیقات درمانی افزایش دهد.بنابراین وقتی درمان ضایعات نخاعی قطعی شد،باید آمادگی آن را داشته باشید.

 

منبع:مركزضايعات نخاعي

درمان ضايعات نخاعی مزمن وعوارض حاصل از آنها

تحريک الکتريکی جهت فعالیت اندامها ( FES )

در اين روش، يکسری الکترود که يا داخل بدن کاشته می شوند و يا بصورت خارجی استفاده می گردند، جهت تحريک اعصاب فلجی بکار گرفته مي شوند . بطورکلی از اين روش برای بهبود وضعيت حرکتی دستها و پاها می توانند استفاده نمايند. درطول يک دهه گذشته ، FES در سه موردزیر کاربردزیادی داشته است :

 ورزش ، تحریک الکتریکی اندامهای فوقانی (جهت فعالیت دستها و انگشتان) و تحریک الکتریکی اندامهای تحتانی (جهت فعالیت پاها ) .

جابجائی امنتوم  

يکی از روشهای درمانی بحث انگيزی که هم اکنون در مورد معالجه ضايعات نخاعی مطرح می باشد، جابجاسازی پرده امنتوم ( omentum ) است. امنتوم نواری از بافت داخل حفره شکمی پستانداران است که حرکت گردشی روده ها را تامین می کند . بافت امنتوم که غنی از عروق خونی می باشد می تواند منبع مناسبی از اکسيژن حياتی برای سلولهای عصبی آسيب ديده باشد . همچنين عقيده بر اين است که بافت امنتوم می تواندیکسری مواد شيميائی را ترشح نمايد که تحریک  کننده رشد عصب هستند. همچنين اين توانائی را دارد که مايعات را جذب نموده و فشارهايی که باعث آسيب سلولهای عصبی می شوند را کاهش دهد.  

در آزمايشات اوليه ای که بر روی حيوانات انجام شد، بنظر می رسد که چنانچه جراحی مربوط به جابجاسازی امنتوم طی 3 ساعت بعد از آسيب بطور کامل انجام شود، بهبودی در عملکرد برخی از اندامها تظاهر پيدا می کند. ولی وقتی که زمان جراحی به تاخیر بیافتد و 6 تا 8 ساعت بعد از آسيب انجام گيرد،احتمال بهبودی بسيار کمتر خواهد بود و يا حتی ممکن است هيچ پيشرفتی ديده نشود. در هر صورت اين تحقيقات تاکنون به هيچ وجه بطور مستندومستدل به اثبات نرسيده است.

مهندسی بيوپزشکی

دانشمندان در حوزه مهندسی بيوپزشکی ، یکسری وسايل مکانيکی ساخته اند که طی بهره مندی از فن آوريهای روز رايانه ای به فعاليتهای روزمره زندگی افرادنخاعی کمک می کنند. ازجمله انواع این وسايل که یاساخته شده اند و يا تحت مطالعه هستند عبارتند از : وسايل کنترل محيطی، وسايل الکترونيکی که جهت گرفتن تجهيزات واستفاده از آنها بکار می روند و وسايل کمکی جهت قدم برداشتن افرادنخاعی .

اسپاسم / درد

اسپاسم و درد ازعوارضی هستند که درافرادمبتلا به آسیب نخاعی ضايعات نخاعی خيلی شايع می باشند . اسپاسم وقتی که شديد باشد، باعث بروز مشکلات حرکتی می شود و درنتیجه برروی مراقبت خود شخص نيز اثر می گذارد.ازجمله اسپاسم می تواندبا عث آسيب پوستی شود و همچنين در برخی از موارد باعث بروز درد درافرادنخاعی می گردد.

مطالعاتی در زمينه درمان اسپاسم انجام شده است که ازجمله می توان به تحقيق در مورد شناسائی دارو های موثر ، استفاده از باکلوفن اینترتکال ( intrathecal )  و تحريک نخاع اشاره کرد. علاوه بر داروهاي مختلف (باکلوفن، واليوم، دانتريوم ) که مدتهاست مورد استفاده قرار گرفته اند ،اخيرا" مصرف داروی تيزانيدين ( Tizanidine )نيز پيشنهاد شده است. FDA استفاده ازتيزانیدين را در اواخر سال 1995 تائیدکرده است.

تقريبا" در 50 درصد از افرادمبتلا به  آسیبهای نخاعی عارضه درد دیده می شود که 5 تا 30 درصدآنها غیرقابل علاج  تشخیص داده شده اند. استفاده ازداروهای مختلف،  روشهای گوناگون جراحی نظير D.R.E.Z( dorsal root entry zone)، کوردوتومی 
 ( Cordotomy ) و کوردکتومی ( Cordectomy ) برای مقابله با دردهای شديدحاصل از ضايعات نخاعی تحت مطالعه و تحقيق قرار دارند.

باروری مردان نخاعی

بيشتر مردان نخاعی، توانايی انزال رادارند. ولی قدرت پدرشدن آنان بطورطبيعی  کاهش پيدا می کند. در حقيقت تا ده سال پيش، پزشکان می گفتند :  مردانی که به تازگی مبتلا به آسيب نخاعی شده اند قادر نخواهند بود که از خودشان بچه دارشوند.اما در حال حاضر با پيشرفتهای بعمل آمده در زمينه روشهای کمکی جهت ایجاد انزال درمردان نخاعی و همچنين روشهای کمکی در زمينه فن آوری های باروری مجدد، هم اکنون مردان نخاعی نیزبه لحاظ بيولوژيکی توانايی پدرشدن را بطور بالقوه دارند . تحريک به روش ارتعاشی و ايجاد انزال به روش الکتريکی از روشهايی هستند که تحت مطالعه قرار دارند و هم اکنون نيز جهت کمک به ايجاد انزال مردان مورد استفاده قراردارند.  ايجاد انزال تنهاقسمتی از عارضه باروری مردان نخاعی محسوب می شود ولی باید توجه داشت که نطفه اکثر مردان نخاعی، نسبت به افراد طبيعی دارای درصد کمتری از اسپرمهای متحرک هستند. درحال حاضرسئوالاتی که برای پژوهشگران مطرح است وآنهااميدوارند که پاسخ آنها را طی تحقيقات در مورد کيفيت اسپرم مردان نخاعی بدست آورند عبارتند از اينکه:- بعد از ضايعه نخاعی ،بر روی کيفيت اسپرم چه اتفاقی می افتد؟ - روشهای تلقيح مصنوعی و ساير فن آوريهای باروری مجدد با استفاده از اسپرم مردان نخاعی تا چه اندازه موفقيت آميز خواهد بود؟

فن آوری و تحقيقاتی که مردان نخاعی را قادر می سازند تا در خصوص باروری آنها مورد توجه قرار گيرند، باعث دلگرمی در پاسخ به اين سئوال که   " آيا مردان نخاعی قادر به بچه دار شدن هستند؟ " می گردند.

سایرروشهای درمانی ضایعات نخاعی

روشهای درمانی مختلف و بحث برانگيزی برای ضايعات نخاعی مطرح هستند و در سالهای اخير تحت مطالعه قرار دارند. ولی تاکنون هيچکدام از آنها در بازگشت ضايعه نخاعی موثر نبوده اند. بطورکلی ارزيابی روشهای درمانی اغلب خيلی مشکل هستند و علت آن هم ماهيت غير علمی روشهايی است که درحال حاضر برای درمان جامعه انسانی معرفی شده اند. بسياری از روشها هيچگونه سند و مدرک علمی ندارند تا تاثيرو سودمندی آنها را اثبات کنند. ازجمله درمانهائی که در اين گروه قرار می گيرند، استفاده از داروی جی ام یک( GM-1) در ضايعات نخاعی و روش جابجا سازی امنتوم را می توان نام برد.

نکاتی درمورد تحقيقات مربوط به درمان

طی چند سال اخير، پيشرفتهايی در زمينه درمان ضايعات نخاعی حاد حاصل گشته که باعث محدود شدن آسیبها و حفظ کارکرد اندامها شده است. اما درمان ضايعات نخاعی مزمن، با چالش های بيشتری همراه است، چراکه آسيبی که قبلا" اتفاق افتاده بايستی ابتداصلاح و سپس رو به بهبودی برگشت داده شود.

منبع:پزشکان سلامت

پژوهش های به عمل آمده درخصوص درمان ضايعات طناب نخاعی

موقعی که کسی مبتلا به ضايعه نخاعی می شود، يکی از مشکلترین مسائلی که با آن مواجه می باشد اين است که در حال حاضر هيچ "درمانی" برای آن وجود ندارد. با پيشرفتهاي قابل ملاحظه ای که هر روزه در مجامع علمی در مورد آن می شنويم، هر کسی ،هر کاری را که توانسته انجام داده است تا راه علاجی برای افراد نخاعی پیداکند  . اگر ماامروزه می توانیم در مورد اندامهای مختلف کارهای غير ممکنی (مانند پيوند کامل اعضاء و انتقال اندامهای بدن شخصی به شخص ديگر ویا جداکردن ژنهای انسان) را انجام دهيم، پس قادر خواهيم بود  علت عدم ترميم آسيب های نخاعی را نيزکشف نمائيم و کاری کنيم که اين مشکل بيولوژيکی نیز حل شود؟ باتوجه به معماهای علمی زيادی که تاکنون حل شده اند، درمان ضايعات نخاعی نيز نبايستی آنقدرها هم مشکل باشد......   

در واقع دو موضوع جداگانه در اين مقوله مطرح است:

1.   آيا می توانیم به اين سئوال علمی به آسانی پاسخ دهیم که : " چرا طناب نخاعی قادر به ترميم مجدد نمی باشد "  ؟

2.      تاکنون چه اقداماتی برای يافتن علاج مشکلات نخاعی انجام شده است؟

بيائيد ببينيم طی نيم قرن گذشته چه کارهايی در مورد ضايعات نخاعی انجام داده اند.

قبل از جنگ جهانی دوم، آسيب طناب نخاعی بعنوان يک وضعيت مرگبار مورد توجه قرار می گرفت. یعنی اگر کسی در اثر آسيبی که مستقيما" به نخاعش وارد می شد درآن لحظه نمی مرد، احتمالا" طی چند هفته يا چند ماه در اثر عوارض حاصل ازآن مثل عفونت کليه، مشکلات تنفسی يا زخم بسترهای ناجور فوت می کرد.

خوشبختانه، امروزه افزايش اطلاعات از ضايعات نخاعی باعث شده که بسياری از بیماران درلحظه ابتلا و طی دوره های ابتدايی بعد از آن زنده بمانندو در شرايط بهتری تحت کنترل قرار گيرند.به علاوه با کشف داروهائی مانند پنی سيلين و داروهای سولفا که امروزه بطور رايج ساخته مي شوند ،بسیاری از عوارض تهديدکننده به مرگ مثل عفونتهای کليه و پوست قابل کنترل ترازقبل هستند.

از آنجائی که طناب نخاعی پیامهای حياتی را بین مغز، عضلات و بسياری از اندامها مبادله می کند،اين حقيقت که ضايعه نخاعی هم اکنون قابل نجات است به نوبه خود يک معجزه محسوب می شود. در هر حال، اين معجزه نيز شديدا" نيازمند اين است که راهی پيدا شود که اثرات جسمی زيانبار حاصل از ضايعه نخاعی را حذف و يا به حداقل ممکن کاهش دهد.

تحقيقات انجام شده درخصوص درمان

دهه1980 و 1990 زمان هيجان انگيزی برای علاقمندان به  احياء و ترميم ضايعات نخاعی بوده است. در این برهه های زمانی درخصوص اطلاعات عمومی مربوط به عملکرد دستگاه عصبی و روشهای درمان ، پيشرفتهايی حاصل گرديد که نتایج آن در سالهای اخير بسيار دلگرم کننده بوده است.

تحقيقات انجام شده جهت درمان آسیبهای نخاعی، با مطالعه روی يکی از پيچيده ترين قسمتهای بدن انسان آغاز گرديد. طناب نخاعی يک قسمت کامل از اختصاصی ترين دستگاه بدن يعنی سيستم عصبی مرکزی ( CNS ) مي باشد. بطور کلی اين دستگاه از مغز و طناب نخاعی تشکيل شده است.

کار اصلی طناب نخاعی، انتقال پيامهای عصبی از مغز به تمامی قسمتهای بدن و بالعکس می باشد. بعضی از پيامهای مذکور کنترل حس نظير آگاهی از تماس نوک انگشت با بخاری داغ را بعهده دارند ،و برخی ديگر از پيامهانیز مربوط به تنظيم حرکات می باشند. همچنين طناب نخاعی انتقال پيامهايی را که غير ارادی هستند و ما نقشی در کنترل ارادی آنها نداريم مثل ضربان قلب، تنفس و غیره راهم انجام می دهند.

طناب نخاعی کلیه پيامهای عصبی را از طريق مجموعه ای از اعصاب که ارتباط سلولهای طناب نخاعی را با سلولهای هدف موجود در اندامهای مختلف بدن برقرار می کنند، منتقل می نمايد. هر سلول عصبی به تنهايی يک نرون(neuron) ناميده می شود که هر کدام دارای يکسری رشته های گيرنده بنام  دندريت(dendrite) هستند. آکسون ها که هدايت پيامهای خروجی را بعهده دارند، از سلولهای بدن امتداد پيدا می کنند و بوسيله يک ماده چربی مانند محافظ بنام غلاف ميلين پوشيده می شوند که به هدايت بهتر پيامهای عصبی کمک می نمايد.

هرشوک عصبی ایجاد شده در يک نرون، بوسيله دندريت سلول عصبی بعدی هدايت می شود و در يک مسير ارتباطی خاص بنام سيناپس پيش می رود. درواقع يک واکنش الکترو شيميائی رخ می دهد که باعث می شود تکان عصبی در عرض سيناپس جهش پيدا کند و در نتيجه علائم حاصله سلولهای عصبی بعدی را نیزتحريک می کند و سپس تکانه عصبی مذکوردر مسير اکسون خودش حرکت می نمايد. پيامی که بدين طريق ايجاد می شود، بوسيله يکسری از نرونها منتقل می شود، تا زمانی که ارتباط کامل گردد.

در خود طناب نخاعی ميليونها سلول عصبی وجود دارد. بعضی از آنها نرونهای حرکتی تحتانی هستند که فرامين حرکتی را از مغز دريافت مي کنند و علائم مربوطه را مستقيما" به عضلات ارسال می نمايند. يکسری ديگر از نرونهای طناب نخاعی مسير گذر اطلاعات در طول طناب نخاعی را تقويت می کنند. به هنگام بروز ضایعه نخاعی،ساير سلولهای عصبی طناب نخاعی در زير سطح آسيب سالم باقی می مانند و مسير پيچيده شبکه عصبی را شکل مي دهند. اما از آنجائی که سلولهای پائين محل ضايعه ديگر تحت کنترل ارادی قرار ندارند، آنها نمی توانند کارآئی لازم را داشته باشند و ممکن است باعث حرکات غير ارادی مثل اسپاسم شوند.

ترميم سلولهای عصبی

اکثر سلولهای بدن انسان توانايی ترميم خود را بعد از آسيبهای وارده دارند. اگر انگشت شما بريده شود، اغلب يک بريدگی مشخصی را بمدت چند روز يا چند هفته می بينید که بعد از بهبودی ممکن است يک جای زخم نيز باقی بماند. اما گاهی هم امکان دارد شما نتوانيد دقيقا" بگوئيد که محل بريدگی کجا بوده است. اين موضوع به اين دليل است که سلولهای پوست خودشان رابه خوبی ترمیم می کنند. سلولهای موجود در ديواره عروق خونی، اندامها و بسياری از بافت های ديگر بدن نيز به همين شکل هستند. حتی اعصاب محيطی ( رشته های عصبی خارج از مغز و طناب نخاعی ) نیزمانند اعصابی که در نوک انگشتان شما قرار دارند ، قدرت ترميم دارند. ولی اين فرآيند در پوست و ساير اندامها با يکديگر تفاوتهائی هم دارند.

سالهاست که دانشمندان روی يک معمای بزرگ تمرکز نموده اند: که " چرا سلول های دستگاه عصبی مرکزی قدرت ترميم ندارند؟ " با توجه به اينکه سلول های اعصاب مرکزی در گونه های حيوانی پست قادر به ترمیم هستند، پاسخ به سئوال فوق پيچيده تر شده است. اما بطورکلی تاکنون پاسخ قطعی به اين معما داده نشده است ولی دانشمندان در اين راه موفق شده اندکه،پاسخ بسياری از سئوالات را پيدا کنند.

 تحقیقات بعمل آمده برروی سلولهای بنیادی

يکی از راههای مهم تحقيق توجه به عملکرد طبيعی سلولهای سيستم عصبی مرکزی در پستانداران مختلف بوده است. دانشمندانی که در اين زمينه پژوهش می کنند ،در تلاشند که فعل و انفعالات انجام شده  درون سلولها ی موجوددر دستگاههای مختلف بدن را بطور دقیق تعيين و توصيف نمايند. بعلاوه آنها با کارکردن برروی مدلهائی از ضايعه نخاعی در تلاشند، آنچه  که بعد از آسیب نخاعی رخ می دهدرامشخص وتشریح نمایند.

با مطالعه و تحقيقات سلولی دانشمندان سعی می کنند که موارد زير را مشخص نمايند:

1.   در دستگاه عصبی مرکزی چه موادی وجود دارند که رشد اعصاب سيستم عصبی مرکزی پستانداران را متوقف می کند؟ 

·    مشخص شده است که ترميم سلولی در حيوانات پست انجام می شود. همچنين در پستانداران نيز مشاهده شده است که طی مراحل اوليه دوران جنينی ترمیم سلولی به وقوع می پیوندد.  در برخی از مراحل تشکيل جنين، توانايی ترميم سلولها کاهش پيدا می کند .اين کاهش ممکن است مربوط به بلوغ  سلولهای عصبی و يا تغييرات حاصله در ساير سلولهای قديمی دستگاه عصبی باشد که آکسون آنها بايستی ترميم گردد.  

2.   عوامل بازدارنده رشد که در سيستم عصبی مرکزی پستانداران وجود دارند و مانع ترميم و ارتباط مجدد ( سيناپس ها) سلولهای عصبی می شوند چه چيزهايی هستند؟                                

·    دانشمندان برخی از پروتئينهای موجود درغلاف ميلين آکسونهای طناب نخاعی را شناسايی کرده اند که مانع از رشد سلولهای عصبی می گردند. بعلاوه، پروتئينهائی  را تشخيص داده اند  که در سطح سلولهاي موجود در محل جراحت سلولهای عصبی ساخته شده و مانع ازترميم سلولها می شوند. بعضی از دانشمندان بر اين عقيده اند که سلولهای عصبی می توانند بر روی رشد و برقراری مجدد سيناپسها پس از حذف و يا تغيير آسيبهای سلولی تاثير مثبت بگذارند.بطورکلی آنتی بادی های توليد شده بر علیه بعضی از پروتئينها می توانند مانع عمل بازدارنده ها شوند و از اين طريق اجازه می دهند که رشد سلولی به وجود آيد. نشان داده شده است که توانايی سلولهای عصبی مرکزی جهت ترميم در حيوانات پست ناشی از فقدان عوامل بازدارنده در سيستم عصبی مرکزی آنها می باشد.

3.   آيا مواد محرک رشد که در سيستم عصبی مرکزی پستانداران وجوددارند وباعث رشد سلولهای عصبی و ايجاد سيناپس می گردند مشخص شده اند؟                                                                         

·    محققين در تلاشند که محيط اطراف ضايعه را طوری تغيير دهند که باعث رشد سلولهای عصبی و ترميم آنها شود. همانطور که قبلا" ذکر شد، اعصاب محيطی ما می توانند ترميم شوند و اين مسئله بدليل وجود پروتئين های خاص درون سلولها است که بيش تر از آنکه مانع رشد عصب شوند باعث تحريک آن می گردند. بنابراین وقتی که سلولهای مذکور و يا عواملی که آنها ايجاد می کنند( از جمله فاکتورهای رشدی که تغذيه سلولهای عصبی موجود در سيستم عصبی مرکزی را بعهده دارند) مشخص گردند، رشد مجدد سلولهای عصبی مرکزی می تواندتحقق يابد. در حال حاضر هدف اصلی تحقيقات در زمينه درمان ضايعات نخاعی، يافتن راههای تشخيص سلولهای مذکور يا مواد موثر در بازيابی عملکرد سلولها محسوب می شود.  

پیشرفت درروشهای درمانی جديد

روند رو به رشد تحقيق بر روی مدلهای حيوانی و انجام آزمايشات جديد درمانی با سرعت و بطور فزاينده ای در حال گسترش هستند. تحقيقات مذکور به شکلهای مختلفی در حال انجام هستند ، تا بتوانند بهترين توضيحات را ارائه دهند، چرا که تمامی جوانب درمان انواع آسيبهای ناشی از ضايعات نخاعی رادربر می گيرند. بطور کلی آسيب سلولهای عصبی به سه نوع اصلی تقسيم بندی شده اند که روش درمانی هر کدام از آنها متفاوت است :

1.      مرگ سلولهای عصبی موجود در طناب نخاعی:

 از آنجا که سلولهای عصبی توانايی تقيسم سلولی را ندارند، بطورکلی به شکل خاصی رشد می کنند و سيستم عصبی ما را شکل مي دهند.بنابراین مرگ سلولهای عصبی ناشی از آسيب نيز يک عارضه پیچیده ای را سبب می شود. اگر سلولهای عصبی زنده نمانند، هيچ گونه واکنشهای ارتباطی نمی تواند برقرار شوند. بنابراين ممکن است نياز باشد که سلولهای عصبی زنده دیگری جايگزين سلولهای عصبی مرده شوند.

2.      قطع مسيرهای عصبی :

 وقتی که آکسونهای بلندی که پيامهای عصبی را به سمت بالا و پائين منتقل می کنند دراثر ضايعه در نقطه ای قطع شوند و يا آسيب ببينند، سلولهای عصبی مربوط به محل تخريب و آکسونهايی که در محل بالای آسيب قرار دارند زنده می مانند وتنها مسیرعصبی مربوطه قطع می گردد.در اين مورد، احتمال ترميم آکسون های آسيب ديده و برقراری ارتباط مجدد در آن مسير عصبی وجود دارد.

3.      اضمحلال غلاف ميلين ( Demyelination ) يا از بين رفتن پوشش اطراف آکسونها:

 مطالعاتی که بر روی حيوانات انجام شده و تحقيقاتی که اخيرا" بر روی انسان آغاز گشته و طی آن بعضی از انواع ضايعه نخاعی را مورد مطالعه قرار داده اند، نشان داده است که سلولهای عصبی آکسونها ممکن نيست که از بين بروند و يا دچار وقفه شوند، مگر اينکه عملکرد آنها بعلت از بين رفتن غلاف ميلين دچاراشکال گردد. همانطور که ذکر شد، غلافهای ميلين پوششی را فراهم می کنند که پيامهای الکتروشيميائی را بطور موثری در اکسونهای طويل هدايت می نمايند. اين نوع آسيبها می توانند بهترين پاسخ را نسبت به درمانها می دهند چرا که نيازی به ارتباط مجدد مسيرهای پيچيده نيست و احتمال ساخته شدن مجدد ميلين آکسونها وجود دارد.

اگر چه آسيب های نخاعی در انسان ها می تواند ازيک نوع يا تمامی انواع آسيب های ذکر شده باشد، تدابير درمانی اتخاذ شده برای مقابله با هريک از انواع آنها می تواند وظایف حیاتی را مجدد به حالت اول بگرداند. بطورکلی درمان ضايعه طناب نخاعی ممکن است از ترکيب چندين راهبرد تشکيل شود که هر يک از آنها به نوبه خود می تواندنقش قسمتهائی را که در کيفيت زندگی ضايعات نخاعی افراد اهميت دارند،بهبود بخشند.

بنابراين تحقيق در مورد روشهای درمانی بايستی بر اساس تکنيک هايی انجام شود که نويدبخش ترميم مجدد انواع آسيبهای نخاعی باشند. درحال حاضرطی تلاشهای چشمگير و پيشرفتهايی که در زمينه نرونها و بيولوژی ملکولی ( که گاهی بنام مهندسی ژنتيک موسوم است )انجام شده، روشهای درمانی جديد نسبت به قبل طيف بسیارگسترده تری پیداکرده اند.

جايگزينی سلولهای عصبی

سلولهای عصبی بالغ قادر نيستند مانند سلولهای دیگر ازجمله سلولهای پوست جهت ترميم زخمها تقسيم شوند. بنابراین جايگزينی سلولهای عصبی نيازمند جابجائی وپيوند (transplantation ) سلولهای عصبی جديد در محل ضايعه است . به اين اميد که سلولهای مذکور رشد نموده و در دستگاه عصبی کامل شوند. دراین خصوص يکی از روشها اين است که از سلولهای سالم سيستم عصبی مرکزی متعلق به گونه های حيوانی يکسان برای کاشت استفاده شود. همه پژوهشگران بطور   متفق القول بر اين اعتقادند که کاشت بافتهای عصبی بالغ موثر واقع نخواهد شد، در حالی که کاشت سلولهای دوران جنينی می تواند با موفقيت کامل همراه باشد. ازآنجا که بافتهای دوران جنينی می توانند رشد و نمو نمايند، دانشمندان اميدوارند که سلولهای مذکور مسيرهايی را تشکيل دهند که توانائی انجام وظایف مهم را به قسمتهای زير آسيب برگشت دهند. تحقيقات نشان می دهد که با گذشت زمان آکسونهای منطقه ميزبان ،پيوندهای مذکور را بعنوان " پل های ارتباطی " در قسمت ضايعه مورد استفاده قرار می دهند. نکته بسيار مهمی که وجود دارد اين است که درغالب موارد، کاشت بافتهای جنينی در مدلهای حيوانی با موفقيت همراه بوده است.ولی استفاده از اين روش برای انسان، از یک سو نکات اخلاقی مهمی در مورد بافت های اهداء شده، به دنبال دارد وازسوی دیگر سئوالات مهمی در مورد  عدم پذيرش سلولهای کاشته شده از فردی به فرد ديگرو مسائل ايمنی مربوط به آن مطرح خواهد شد.

روش ديگری که ممکن است از بروز برخی مشکلات مذکور جلوگيری کند اين است که برای ايجاد " سلولهای زمينه " بعنوان سلولهای عصبی بعد از پيوند از مهندسی ژنتيک استفاده شود. در اين روش قطعاتی ازژن (DNA) را به داخل سلولهای عصبی جنينی وارد می کنند و اجازه می دهند سلولهای مذکور بطور کامل تقسيم شوند. در نتيجه يک منبع فرآينده ای از بافتهای اهدائی ايجاد می گردد. استفاده از سلولهای عصبی خالص بعنوان زمينه، از لحاظ ايمنی شناسی، احتمال عدم پذيرش سلولهای پيوندی را کاهش مي دهد. اخيرا"، سلولهایی از جوندگانی نظیر موش توليد شده اند که بعد از کاشت، تقسيم سلولی آنها متوقف می شود ( بنابراين خطر تشکيل تومور وجود نخواهد داشت ) و به شکل سلولهای عصبی بسيار خاصی رشد می کنند. تاکنون تحقيقات نشان نداده است که سلولهای مذکور بتوانند عملکرد مسير عصبی را بعد از ضايعه طناب نخاعی به حالت اوليه برگردانند.

دانشمندان به تازگی فهميده اند که برخی از سلولهاي رشدیافته در سيستم عصبی مرکزی می توانند برای تقسيم تحريک شوند و سلولهای عصبی جديدی را ايجاد نمايند. اين یافته شگفت انگيز ،احتمالات جديدی را جهت ايجاد سلولهای زمينه بدون نياز به اهدای بافتهای جنينی را مطرح کرده است.

ترمیم آکسونهای آسيب ديده

سلولهای عصبی دستگاه عصبی مرکزی و سيستم عصبی محيطی با سلولهای کمک کننده ديگری بنام سلولهای نوروگلی ( neuroglial )  همراه هستند. بعد از آسيب، سلولهای کمک کننده مستقردرسيستم عصبی مرکزی عمدتا" مانعی برای ترمیم محسوب می شوند، در حالی که آن دسته سلولهای کمک کننده که درمجموعه  اعصاب محيطی يعنی سلولهای شوآن قراردارند ، حتی در انسان ترمیم ضایعات را تحريک می کنند. دانشمندان در تلاشند که اين نوع از سلولهای اعصاب محيطی را جداسازی کرده و آنها را به درون طناب نخاعی منتقل نمايند تا با ايجاد يک محيط متفاوت و تقويتی، ترميم سلولها را القا نمايند. در اين راهبرد، يک فرد نخاعی مي تواند بعنوان اهداء کننده خود عمل نمايند ،چرا که سلولهای شوآن می توانند از طريق بيوپسی اعصاب محيطی در بزرگسالان بدست آيند.

سلولهای شوآن، سلولهای عصبی و بعضی از ساير سلولها ،پروتئينهايی را می سازند که بنام " عوامل رشد" معروفند و تغذيه سلولهای عصبی را بعهده دارند. از طريق شناخت عوامل مذکور در منطقه آسيب، به تنهايی و يا با ترکيب سلولهای پيوندی، محققين اميدوارند که ترميم اعصاب رابطور چشمگیری تحريک کنند و سلامت سلولهای عصبی را ارتقاء دهند. نشان داده است که اين روش جهت تحريک ترميم در سيستم عصبی مرکزی، رشد آکسونهای سلولهای عصبی در طناب نخاعی و قسمتی از مغز که آکسونهای بلند را به نخاع می فرستند، موثر است. با این حال بازيافت مجدد عملکرد سلولها تاکنون بطور قابل توجهی انجام نشده است.  

روش ديگر اين است که سلولها را از نظر ژنتيکی طوری تغيير می دهند که بتوانند مقدار زيادی از فاکتورهای رشد را توليد و آنها را به منطقه آسيب وارد نمايند. اين تحقيقات که طی آن رشته های عصبی تحريک شده  با اين روش پيوند داده می شوند، هنوز مراحل اولیه خود را طی می کند.   سلولهايی که بسياری از عوامل رشدرا می سازند، بايستی مورد آزمايش قرار بگيرند و بدقت نقش آنها را درترمیم مشخص شود.  

ميلين سازی مجدد آکسون ها

سلولهای شوآن نيز در دستگاه عصبی محيطی از آندسته سلولهايی هستند که غلافهای ميلين را شکل می دهند. آنها معمولا" در مغز ، نخاع و در جاهای ديگر سلولهای نوروگلی يعنی اگليئدندروسيت (Ogliodendrocyte) که مسئول ساخت ميلين هستند، يافت نمی شوند. محققين نشان داده اند که سلولهای شوآن پيوند زده شده به داخل مغز مي توانند آکسونهای مرکزی را ميلين دار کنند. وقتی که قسمت مهمی از آسيب دچار کاهش ميلين می شود، کاشت سلولهای شوآن می تواند باعث تحريک ميلين سازی مجدد شود و از این طريق عمل بازيافت را انجام دهند.

روش ديگر استفاده از داروئی است بنام 4- آمينوپريدين ( 4-AP ) که مي تواند به توانمندی هدايت پیامهای عصبی سلولهايی که ميلين خود را از دست داده اند، کمک نمايد. مطالعه بر روی حيوانات نشان داده که بهبودی بسيار ناچيز آکسونهای ميلين دار،می تواند برای انجام نقش آنها در طناب نخاعی کافی باشد، حتی در مواقعی که آسيب به اطراف سلولهای عصبی وارد شده باشد. بنابراین با کمک کردن به هدايت پيامها ،توانائی رشته های عصبی که ميلين خود را از دست داده اندو عملکرد آنها بعد از آسيب هايی که بطور وسيع غلافهای ميلين را در برگرفته ولی ارتباطات عصبی آنها دچار وقفه نشده، بهبود پيدامی کند. اين تحقيق نيز مراحل اوليه خود را طی می کند.

خلاصه ای از تحقيقات علمی پایه

همانطور که در جريان جزئيات ذکر شده قرار گرفتيد، بعداز آسيب، مشکل دستگاه عصبی ، بطور باور نکردنی پيچيده است. هيچ نظريه يا روشی تاکنون نتوانسته تمامی جنبه های ضايعه نخاعی رابه تنهايی مورد مطالعه قرار دهد و در حال حاضر بسياری از دانشمندان عقيده دارند که درمان تنها در يک روش خاص خلاصه نخواهد شد. بلکه بايستی ترکيبی از روشها مورد استفاده قرار گيرد. در نتيجه، آنچه که اهميت دارد اين است که تمامی روشهای احتمالی جهت تحقيقات مورد توجه واقع شوند، تا دانش کلی ما در باره نحوه کارکرد سيستم عصبی سرانجام به درمان ضايعه نخاعی منجر گردد.

شما دائما" در جرايد و مجامع مختلف در مورد " يافته های قریب الوقوع ضایعات نخاعی" بامطالب زیادی مواجه می شوید؟ امابايد بخاطر داشته باشيد که اختلاف خيلی زيادی بين يافته های علمی " و " يافته های بالينی " وجود دارد. از آنجا که اکتشافات علمی بطور مکرر انجام مي شوند، روشهای درمانی ( بالينی ) ثابت نيستند. اعلان عمومی پيشرفتهای علمی کمک می کند تا تشخيص راه حلهای مشکلات حاصل از ضايعه نخاعی، مورد توجه قرار گيرد و بودجه های تحقيقاتی نيز بر روی آنها متمرکز شود. ولی تاکنون يافته های علمی جديد منجر به بکارگيری درمان فوری نشده اند.

تحقيقات انجام شده درمورد درمان ضايعات نخاعی

درمانهای دارويی جهت ضايعات نخاعی جديد

توجه : نکته مهم اين است که داروها جهت درمان آسیبهای نخاعی مزمن (ضایعات طولانی مدت ) بکار نمی روند. با این وجود، می توان با جرأت گفت که ، استفاده از داروها جهت کمتر کردن شدت برخی از ضايعات حاد قابل استفاده هستند.

تحقيقات نشان داده که تمامی عوارض حاصل از ضايعات نخاعی، بلافاصله به وجود نمی آيند. وقتی که قطع مکانيکی اعصاب و رشته های عصبی در زمان آسيب ايجاد می شود،ظرف 30 دقيقه پس ازآن، در منطقه آسيب خونريزی مشاهده می شود و اين مسئله ممکن است بيش از چند ساعت بعد نيز طول بکشد. نزديک به چندين ساعت، سلولهای التهابی به منطقه آسيب نخاعی وارد می شوند و ترشحات حاصل از آنها باعث تغييرات شيميايی می شود که می تواند باعث آسيب بيشتر بافتهای عصبی گردد. محتويات سلولی موجود در سلولهای عصبی ضایعه دیده که در اثر آسيب حاصل شده اند،در ايجاد اين محيط شيميائی زيان آور دخالت دارند. اين فرآيند بمدت چند روز يا حتی چندين هفته ادامه يابد.

بنابراين جهت درمان ضایعات نخاعی، اميد است که بتوان از پيشرفت مراحل آسيب جلوگيری نمود. در حال حاضر داروهايی وجود دارند که می توانند سلولهای عصبی را بعد از آسيب حفاظت کنند تا شدت برخی از ضايعات را کاهش دهند. هم اکنون يکسری از داروها ویا ترکيبی از آنها هم در حيوانات هم در تحقيقات بالينی، تحت آزمايش قرار دارند.

متيل پردنيزولون

برخی ازروشهای درمانی ، به اندازه ای اميدوار کننده هستند که حتی از طريق مجامع ملی بهداشتی نیزاعلان شده اند .ازجمله استفاده از استروئيدی بنام متيل پردنيزولون که می تواند ميزان ضايعات فلجی را کاهش دهد. به شرطی که بلافاصله بعد از ضايعه طناب نخاعی تجويز شود. دریکسری از آزمايشات کلينيکی، مقدار زيادی از متيل پردنيزولون در یک مطالعه مورد استفاده قرار گرفت. بهبودی در برخی از بيماران به اندازه ای قابل ملاحظه بود که موسسات ملی بهداشتی احساس کردند که بهتراست که يافته ها را بصورت دستورالعمل در آورند (چراکه بین  کسانی که دارو را استفاده کرده بودند و افرادی که آن را مورد استفاده قرار نداده بودند، تفاوت قابل ملاحظه ای دیده می شد) .بنابراين می توانند با این دارو به بيشتر بيماران کمک نمايند.

رويهم رفته ،این آزمايش نشان داد که ميتل پردنيزولون بیشترازآنکه یک دارونما(دل خوش کنک) باشد،داروی مفیدی است که هم بیماران وهم پزشکان اثرات آن راتجربه کردند.

اما متيل پردنيزولون تنها در صورتی موثر است که بصورت دوزهای بالا و طی 8 ساعت بعد از آسيبهای حاد مورد استفاده قرار گيرد. بيشتر بصورت فرضيه مطرح شده است که اين دارو، آسيب حاصل از التهابات طناب نخاعی و اضمحلال سلولهای آسيب ديده را کاهش می دهدو عقيده بر اين است که محتويات سلولهای آسيب ديده، بطور زيانباری بر روی سلولهای همجوار اثر می کنند.ولی دوزهای بالای داروی متيل پردنيزولون می تواند يکسری عوارض جانبی نظير تضعيف سيستم ايمنی بدن راسبب گردد. اما هيچ عارضه جدی در زمانيکه بصورت کوتاه مدت استفاده شود، در اين مطالعه گزارش نشده است.

موفقيتهای حاصل از آزمايشات برروی پردنيزولون، استانداردهای درمانی را در ايالات متحده تغيير داده است. به همین دلیل هم اکنون آزمايشات دارويی ديگر ی در مورد تاثير ساير داروها به صورت ترکيب با متيل پردنيزولون تحت مطالعه قرار گرفته است. بنابراين، برای اثبات تاثيرات قابل توجه اين دارو، روشهای درمانی جديدی اتخاذ شده تا نقش تاثير کمتر تنهااستفاده از پردنيزولون را بهتر نشان دهند.

هم اکنون محققين جهت انجام مطالعات در چندين مرکز بطور همزمان با هم همکاری می کنند تا اثرات ساير داروها را همراه با متيل پردنيزولون و يا به تنهايی مورد آزمايش قرار دهند.  

تيری ليزاد ( Tirilizade )

طی مطالعه بر روی حيوانات که از ساير استروئيدها ازجمله تیری لیزاد tirilizade mesylate (freedox) استفاده شده، نتايج مثبتی مشابه استفاده ازترکيبات متيل پردنيزولون گزارش گرديده است. اين دارو نيز که شبيه متيل پردنيزولون عمل می کند، نشان داده که تنها زمانی موثر خواهد بود که طی چند ساعت اوليه بعد از بروز ضايعه استفاده شود. مطالعات اوليه ای که بر روی حيوانات انجام گرديده است نشان داده اند که داروی مذکور می تواند اثرات جانبی کمتری نسبت به متيل پردنيزولون داشته باشد. آزمايشات کلينيکی در مورد اين دارو در حال پيشرفت است.  

در حال حاضر يک آزمايش کلينيکی وسیع بر روی انسان در جريان است که نتايج حاصل از درمان با مصرف متيل پردنيزولون را به تنهايی و يا همراه با    Tirilizade طی  48  ساعت مقايسه می کند. نتايج مطالعه، پيش بينی می شوند تا با اتمام سال 1995 مورد استفاده قرار گيرند.   

 ( GM-1 Ganglioside)گانگلیوسید جی.ام 1          

بار ديگر ، اعلان دسترسی به یک روش درمانی جديد، نظر عموم افراد نخاعی را به خودجلب وامیدهارا زنده کرد. در يک مطالعه کوچک، یک داروی تجربی بنام سی ژن-آر  ( (Sygen –R يا GM1-Ganglioside ، طی 72 ساعت بعداز زمان بروز ضايعه مورداستفاده قرارگرفت و مصرف آن تا حدود 32 روزبعد ادامه پيدا نمود. ارزيابی های مربوط به اعصاب تا حدود یکسال بعد از آن هم مورد بررسی گرفت. نتایج حاصله نشان دادکه بهبودی در افرادی که سی ژن-آر را دريافت کرده اند، بطور قابل ملاحظه ای نسبت به افرادی که سایرداروها  را دريافت داشته اند، بيشتر بود.

همزمان بااین مطالعه  یعنی بين سالهای 1996 تا 1997 ، يک آزمايش بالينی دیگر با يک هدف مشخص امادر يک مقياس بزرگتر در چند مرکز برروی داروی GM-1 Ganglioside  انجام شد. در مطالعه اخير، تمامی بيماران دوزهای استاندارد متيل پردنيزولون را دريافت نمودند. در مطالعات اوليه، دوز استاندارد متيل پردنيزولون در نظر گرفته نشده بود.     

دو نظريه در مورد نحوه عمل داروی GM-1 Ganglioside بر روی بافت طناب نخاعی وجود دارد. اول اينکه : دارو از طريق کاهش درجه سميت آمينواسيدهای آزادشده از بافتهای آسيب ديده طناب نخاعی، بعضی از انواع ضايعات را کنترل می کند. آمينواسيدها محرکهايی هستند که باعث مرگ سلولها می شوند و آسيب حاصل از ضايعه اوليه را تشديد می نمايند.  دومين نظريه: اين است که دارو می تواند یک اثرنروتروفیک داشته باشد، بطوری که باعث تشدیدرشدو نمو نرونهای ضايعه ديده می شود . هيچکدام از تئوريهای مذکور تاکنون از نظر علمی ثابت نشده اند.

استفاده درمانی ازداروی سی ژن-آر تاکنون توسط ( FDA )سازمان دارو و غذا ی ایالات متحده تائيد نشده است. اين دارو تنها در تعداد محدودی از آزمايشات، مورد استفاده قرار گرفته است. اماسی ژن-آر برروی يک فوتباليست آسيب ديده بنام دنيس بيرد ( Dennis Byrd ) و تقريبا" 65 بيمار ديگر طی يک دستورالعمل درمانی مشخص مورد استفاده قرار گرفت. اگر چه، اين پروتکل ديگر کاربردندارد،بااینحال درچند مرکز،آزمایش برروی بیماران نخاعی حاددرجریان است.

جراحی

مطالعات کلينيکی زيادی برای تعيين زمان مناسب برای انجام جراحیهای موردنیاز بعد از بروز آسيب نخاعی بمنظور آزاد کردن فشارهای وارده برروی طناب نخاعی ، توسط جراحان انجام شده است . بعلاوه در مورد ضايعات نخاعی مزمن که درآنها زمان اجرای جراحی های ضروری جهت کاهش فشار به تعويق افتاده ، تحقيقات دارويی در جریان است.    

پيشگيری از بروز ضايعات جديد در حين اجرای جراحیهای نخاع

در حين انجام اعمال جراحی مربوط به ثابت سازی نخاع ، روشهای نظارت و کنترل دقیق جهت حفظ سلامت ريشه های عصبی مورد استفاده قرار می گيرد. دانشمندان ابتدا بر روی حيوانات و سپس بر روی انسانها، روشی را آزمايش کردند که هنگام جاي دادن نرم افزارهای فلزی جهت تثبيت نخاع به جراحان کمک می کند. در اين روش که از تحريک عصب و پاسخ عضله استفاده می شود، برای پيشگوئی دقيق و پيشگيری از آسيب عصب در حين جراحی های ناحيه کمری- خاجی ستون فقرات می توان بهره برد.

منبع:پزشکان سلامت

پاسخ به ده سئوال مربوط به آسيب نخاعي

سالها است که هر چند روز يکبار سوالاتي  بصورت تکراری مطرح مي شوند. اگر اجازه می دهيد يک بررسی برروي اين سئوالات و پاسخ به آنها داشته باشيم. لطفا" در مورد موضوعاتي که در حوزه درمان آسيب های نخاعی و مراقبت های مربوط به آنها سئوال می شوند ،توضيح دهيد.

1. آيا درمانی برای آسيب های نخاعی وجود خواهد داشت؟

• پاسخ به اين سئوال به تعريفي که افراد از درمان دارند، بستگی دارد. اگر درمان به معنای "ريشه کنی آسيب نخاعی" است، فکر می کنم بعيد بنظر می رسد که در دوره زندگی من امكان پذيرباشد. اگر درمان به مفهوم "برگشت فعاليت اندامهای افراد نخاعی به حالت اوليه قبل از آسيب و وضعيت طبيعی آنها" باشد، فکر می کنم اين مسئله نيز بعيد است. همانطور که شايد ما درمانهائی نداريم که بتوانيم بطور کامل پيری را برگشت دهيم. از سوی ديگر، من اعتقاد دارم که درمانهای موثری وجود خواهند داشت که قادرخواهندبود،برخي از فعاليت اندامهای افراد نخاعی را از جمله احساس درد و حس، فعاليت مثانه و روده، نعوظ و انزال، حتی کنترلهای حرکتی مانند راه رفتن در مسيرهای طولانی را برگردانند. چند سال پيش، من سعی کردم با اين پيشنهاد به مشکل تعريف " درمان " بپردازم که "اگر فرد خبره ای بعد از درمان بيمار نتواند بگويد که او ضايعه نخاعی داشته است، می توانيم بگوئيم که او درمان شده است".البته اين مسئله لزوما" به اين مفهوم نيست که فرد نخاعی بطور کامل به سطح قبل از آسيب خود برمی گردد و يا تمامی فعاليت های او طبيعی می شوند.

2- بطوركلي درمان آسيبهاي نخاعي چه وقت امكان پذير خواهد بود؟

• برخی از اقدامات درمانی هستند که از مدتهاست، در بعضی از افراد، فعاليت اندامها را برگشت می دهند. چيزهائی وجود دارند که من آنها را جزو "اولين اقدامات درمانی" می نامم ازجمله آموزش حركت بادستگاه Treadmill وتحمل وزن بدن ،ويا کاهش فشارهايي كه برطناب نخاعی وارد مي شوند. اما سوابق نشان مي دهند که برخی از پيوندهای سلولی نظير پيوند سلولهاي گليال بويائی (OEG) می توانند 4 تا 8 سطح از عملکرد حسی و 1 تا 2 سطح از عملکرد حرکتی را ايجاد خواهند کرد. اما هيچ يک از اين درمانها نمی توانند به عنوان يک درمان محسوب شوند.ازسوي ديگر دومين سری روشهای ترميم نيزآغاز شده و تحت تحقيقات کلينيکی قراردارند و بايستی طی چند سال ديگر مورد استفاده قرار گيرند.ازجمله اين روشها مي توان به پيوندهاي مربوط به گليای مخاط بويائی ، سلولهای شوآن، سلولهای مغز تنه استخوانهای بلند، و حتی سلولهای مغز استخوانهای جنين اشاره كرد. متاسفانه استفاده از سلولهای جنينی ،تحت تاثير مباحث سياسی قرار گرفته و کاربرد آن به تاخير افتاده است. به علاوه، چندين روش درمانی مانند بازدارنده هاي گيرنده Nogo و آنتی باديهای Nogo، گليال های مشتق از فاکتور نوروتروميک،كوندروئيتيناز (chondroitinase) و ساير روشهای درمانی نيز ابداع شده اند که طی يک يا دو سال آينده می توانند در آزمايشات کلينيکی مورد استفاده قرار گيرند. زمان نتيجه گيری ازروشهاي درماني تحت مطالعه به ميزان بودجه های تخصيصی جهت آزمايشات کلينيکی بستگی دارد و اگر منابع مالی کافی در دسترس باشند معلوم می شود که برخی از روشهای مذکور موثرند و طی چهار سال آينده می توانند مورد استفاده قرارگيرند.سومين سری روشهای درمانی به آنچه ما آنها را بعنوان درمان در نظر می گيريم نزديکترند. اين روشها ترکيبی از روشهای پيوند سلولی و ساير عواملی هستند که باعث تحريک ترميم می شوند و طی آن سلولهای مغز استخوان می توانند فاکتورهای رشد را تامين نموده و جايگزين نرونهای حرکتی شوند. بطوركلي ترکيب روشها می تواند بهبودی قابل توجهی را در اکثر افراد ايجاد کند. برای مثال: گزارش شده است که در موشهای صحرائی ترکيب پيوندهای سلولی و استفاده از داروهائی نظير گليال های مشتق شده از فاکتور نوروترونيک، کوندروئيتنياز ABC و CAMP/rolipram بطور قابل توجهی نسبت به درمانهای تکی ترميم را بهتر ايجاد می کنند. اما اينکه روشهای درمانی مذکور تا چه اندازه در آزمايشات کلينيکی مورد استفاده قرار گيرند، به مقدار بودجه های تخصيصی بستگی دارند. اگر منابع مالی در دسترس باشند، من فکر می کنم که برخی از روشهای ترميمی بعد از 8 سال ديگر می توانند بکار برده شوند.

3- آيا درمانی برای آسيب های نخاعی "مزمن "وجود خواهد داشت؟

• بله. من معتقدم که به دلايل زير اينطور خواهد بود. اول از همه اينکه، بسياری از اطلاعاتی که در مورد حيوانات و انسانها وجود دارند نشان می دهند که ترميم در تعداد نسبتا" کمی از آکسونها مي تواند برخی از فعاليت ها نظير قدم زدن، کارکرد مثانه، و عملکرد جنسی را برگرداند. اين مسئله به اين دليل است که طناب نخاعی دارای تعداد زيادی مدارهای عصبی است که جهت انجام و کنترل اين فعاليت ها مورد نياز هستند. احتمالا" جهت بازگرداندن فعاليت های اصلی نظير قدم زدن در حدود ده درصد از آکسونهای طناب نخاعی مورد نياز و کافی هستند. دومين موضوع اين است که مطالعات انجام شده بر روی حيوانات نشان می دهد آکسونها بعد از آسيب تا يک مدت طولانی به تلاش خود جهت رشد مجدد ادامه می دهند.بنابراين درمانهائی که راهی را برای رشد آکسونها فراهم آورند،يا به عبارت ديگر برخی از عوامل بازدارنده رشد را بی اثر نمايند، و يااينکه رشد آکسونی را تحريک کنند، می توانند فعاليت ها را برگشت دهند. موضوع سوم اين است که، با وجود اين که هنوز هم مطالعات انجام شده بر روی آسيب های نخاعی مزمن نزد حيوانات خيلی محدود هستند، اما حقيقت اين است که بسياری از افراد سالها بعد از ضايعه با اين اميد به بهتر کردن بعضی از فعاليتهاي خود ادامه می دهند که بالاخره درمانهای مذکور در آسيب های نخاعی مزمن موثر واقع خواهند شد. در هر حال، تاکيد می شود که درحال حاضرموانع زيادی برسرراه بهبودی وجود دارند. تحليل رفتن ماهيچه ها و ساير تغييراتی که در بدن ايجاد می شوند، مي توانند در بهبودی محدوديت ايجاد کنند. بعلاوه، مطلبي مصطلح است باعنوان" ياد گرفته كه بدون استفاده باشد" که طی آن مدارهای عصبی بعد از دوره های طولانی مدتی که بلااستفاده می مانند، خاموش می شوند واين تمرينات ورزشی و فعاليت های بدنی هستندكه جهت برگشت چنين تغييراتی ضروري خواهند بود.

4- در حال حاضر چه کاری می توانيم انجام دهم تا جهت درمان آمادگی داشته باشيم؟

• اولين و مهمترين نگرانی افراد مبتلا به آسيب نخاعی بايد اين باشد که از بدن خود مراقبت نمايد و سعی کنند که از تحليل رفتن عضلات و استخوانهای خود، و ساير تغييراتی که می توانند بهبود فعاليت اندامهاي آنان را به تعويق بياندازند، پيشگيری نمايند. لازم است که افراد نخاعی با يك برنامه منظم به تمرينات بدنی بپردازند تا عضلات و استخوانها را حفظ کرده و از پوست، مثانه و روده خود مراقبت کنند. افراد نخاعی بايستی از هرآنچه که باعث افت غيرقابل برگشت اعصاب محيطی و ساير فعاليت ها مي شوند، پرهيز نمايند. از سوی ديگر، خيلي مهم است که فوايدبرخي از اقدامات که می توانند ميزان فعاليت و استقلال افراد دارای دستهای ضعيف را افزايش دهند (نظير جابجائی تاندون) مورد سنجش قرار گيرند. برخی از اقدامات از جمله Mitrovanoff و تقويت مثانه جهت کاهش اسپاسم های مثانه مي توانندباعث شوندكه استقلال افراد بيشتر شود، ولی اين امكان هم وجودداردكه به آسانی قابل برگشت نباشند. در نهايت، بر اساس مطالعات زيادی که انجام شده، به احتمال زياد افرادی که دارای سطح تحصيلات بالاتري هستند بعد از آسيب نخاعي ، کيفيت زندگی و سلامتی آنان نيزبهتر است. واماآنچه اهميت زيادي دارد اين است که افراد نخاعی نبايستی مغز خود را که در مواقع مهمترين قسمت بدن آنان است، ناديده بگيرند.

5- در مورد گرفتگی عضلات، اسپاسمها و دردهای نوروپاتيک چه کار مي شود کرد؟

• بسياری از افرادنخاعی از گرفتگی عضلات ( افزايش انقباض عضلانی)، اسپاسم ها ( حرکات خودبخودی ) ، درد يا احساسات غير طبيعی ( در قسمتهائي از پائين ضايعه که در آنها حس کاهش يافته و يا وجود ندارد ) رنج می برند. اين عوارض به اين دليل ايجاد می شوند که دراثر آسيب نخاعی، ارتباط بين مغز و نخاع آنها ( در ناحيه زير سطح ضايعه) قطع شده است. امامعمولا" نرونهای نخاعی که ارتباط آنها با مغزقطع شده ، بيش از حد تحريک پذير می شوند. شاخص ترين علامت تحريک پذيری نرونها،گرفتگی عضلات واسپاسم است. روشهای درمانی وداروهاي مختلفی وجود دارند که حالت اسپاسم را کاهش می دهند. اما پر استفاده ترين دارو جهت آن باکلوفن (baclofen )است (اين دارو گيرنده های GABA-B را در نخاع تحريک می کند ). در اکثر افراد دوزهای خوراکی باکلوفن به ميزان بالاتر از 120 ميلی گرم در روز حالات اسپاسم را کاهش می دهد. با اين وجود، به دليل اثرات جانبی آن، برخی از افراد نمی توانند که دوزهای بالای دارو را از طريق خوراکی تحمل کنند و بايستی ترکيبی از داروها از جمله (clonidine ) يا ( tizandine ) رامصرف کنند. اين داروها گيرنده های alpha-adrenergie را فعال کرده و حالت اسپاسم را بهتر می کنند. بطور کلی، با وجود اينکه داروها مي توانندحالت اسپاسم را کاهش دهند، ولی امكان داردبطور مثال ضعف قابل توجهی را هم براي بيمارايجاد کنند.گاهي اوقات مصرف بيش از حد داروهای ضداسپاسم ممکن است قدرت انقباض ماهيچه هارا به اندازه ای کم کنند که باعث تحليل عضله شوند. بنابراين افراد نخاعی بايستی دوزهاي داروهای ضداسپاسم را طوری مصرف کنند که قدرت عضلاني آنان حفظ شود. بطوركلي داروهائی که برروی اسپاسم تاثيرگذارباشند، کم هستند. يکی از اين داروها neurontin يا gabapentin است که داروئی ضدصرع بوده و جهت درمان درد هم مورد استفاده قرار می گيرد. درد نوروپاتيک احتمالا" در اثر افزايش تحريک پذيری نرونهای نخاعی كه ارتباط آنها جهت انتقال پيامهای حسی قطع شده ،با علائمی به شکل سوزش، سردشدن ( احساس يخ زدن ) يا احساس فشار که معمولا" در نواحی که فاقد حس طبيعی بوده يا شديدا" کاهش يافته اند، ايجاد می شود. داروی neurontin دردهاي نوروپاتيک را در برخی از افراد کاهش می دهد ولی معمولا" بيماران با دارو سازش پيدا می کنند .درنتيجه به مرور زمان دوزهای بالاتری ازدارومورد نياز خواهدبود. در بعضی از افراد، دوزهای کمي ( 20 ميلی گرم در روز ) از داروهای ضدافسردگی ازجمله amitruptyline (Elavil ) می توانند درد يا اسپاسمهای نوروپاتيک را تسكين دهند . در بسياری از افراد، هيچيك از داروهای خوراکی برای کنترل گرفتگي عضلات، اسپاسمها يا دردهای نوروپاتيک موثر نيستند. به همين جهت در خيلی از افراد که حالات اسپاسم خيلي شديداست، از پمپی استفاده مي شودکه از طريق يک سوند که در بدن کار گذاشته شده باکلوفن را بطور مستقيم به درون نخاع آزاد می کند.گاهي مصرف دوزهاي بالاي برخي از داروها، از جمله پچ های فنتانيل (fenfanyl patches يا Duragesic ) می توانند کمک مفيدي کنند،ولي استفاده از آنها مي توانندباعث وابستگي فردشوند. درهرحال تقريبا" در 15درصد ازافراد مبتلابه آسيبهاي نخاعي ،هيچ روشی براي کنترل اسپاسم و دردهای نوروپاتيک وجود ندارد.

6- چطور می توانم به تمرينات بدنی بپردازم و آيا انجام آن هيچ نفعی برای ما دارد؟

• بطوركلي انجام تمرينات بدنی برای افراد فلج مشکل است. ولی تجهيزاتی وجود دارند که می توانند برای فعاليت عضلات مفيدباشند. اول از همه وسايلی هستند بنام standing frame که اکثر افراد نخاعی مي توانندجهت ايستادن های روزانه خود به مدت يک تا دو ساعت از آن استفاده کنند. دومين سری از وسايلی که مورد استفاده قرار مي گيرند ،بر مبنای تحريک الکتريکی فعاليت عضله ( FES ) عمل مي كنند که طی آن بمنظور تحريک کردن ماهيچه های پا از تمرين پدال زدن دوچرخه نيزاستفاده می شود . ايستادن و حالت قدم زدن در استخرهای شنا نيز سومين روش تمرين است که احتمالا" مقرون به صرفه ترين راه برای افراد جهت انجام حالت ايستادن و گام برداری محسوب مي شود. موضوع چهارم، آموزش حرکت همراه با تحمل وزن بدن بااستفاده ازدستگاههاي Treadmill است که نشان داده می تواند باعث بهتر شدن فعاليت گام برداري شود. من اعتقاد دارم که افراد بايد يک يا دو ماه از سال خودرا به جائی تخصيص دهند که بتوانند، در آنجا به آموزشهای فشرده ضروری بپردازند ،تا بتوانند بقيه سال را از مزايای تمرينات بدنی که يک ساعت در روز يا بيشتر انجام می دهند، بهره مند شوند. اگر چه مطالعات رسمی ناچيزی در اين زمينه انجام شده ،ولی خيلی از افراد نخاعی موقعی که بطور مرتب از FES استفاده می کنند افزايش قابل ملاحظه ای در قوای پاهای خود احساس می کنند. همچنين FES عملکرد قلبی عروقی را بهتر کرده می تواند حالت اسپاسم را کاهش دهد.

7- پوکی استخوان (استئوپروزيس) چيست؟ چه مکانيسم و پيامدهايی دارد و راههای برگشت آن چگونه است؟

• پوکی استخوان عبارت است از کاهش کلسيم استخوان .که بعد از ضايعه نخاعی به خصوص در ناحيه لگن و استخوانهای پاها و در سطح پائين محل ضايعه ايجاد می شود. تاكنون مکانيسم ايجاد آن به خوبی درک نشده، ولی معلوم شده که عدم فعاليت صحيح استخوان و افت جذب کلسيم و ساير تنش های مربوط به آن و همچنين تغييرات هورمونی درايجادآن نقش دارند. بعد از آسيب نخاعی، با گذشت زمان، استخوانها شروع به از دست دادن کلسيم می کنند. اين كاهش كلسيم استخوانی در افراد نخاعی 2 تا 4 بار بيشتراز افرادی است که بمدت طولانی و بدون ضايعه نخاعی در بستر بوده اند و مشابه كاهش كلسيم مشاهده شده در زنان بعد از دوره يائسگی است. اما اين افت استخوانی به نحوی است که حتی با افزايش مصرف کلسيم ازطريق مواد لبنی به طور قابل توجهی برگشت نخواهد کرد. بطور کلی سطح هورمون پاراتيروئيد در اولين سال آسيب نخاعي پائين است ولی بعد از آن به مرور افزايش يافته و به سطح طبيعی برمی گردد. افت قابل توجهی در تراکم مواد معدني استخوان ( بين 25 تا 30 درصد ) طی يکسال ايجاد مي شود و ممکن است اين افت بعد از 10 سال تا 50 درصد افزايش پيداكند. تراکم استخوان می تواند بعد از چهار ماه در دستهای افراد پاراپلژی بهبود يابد، اما افراد تتراپلژی در دستها خود نيزهمچنان افت تراکم استخوان را خواهند داشت. در افرادی که حالات اسپاسم ديده مي شود، ممکن است افت استخوانی کمتر از افرادی باشد که عضلات شل دارند. بطوركلي کاهش ميزان کلسيم باعث ضعيف شدن استخوانها مي شود. برای مثال در نمونه اي از مجموعه افراد نخاعی ،ميزان وقوع شکستگی استخوان حدود پنج سال بعد از آسيب نخاعی 14درصد و بعد از 10 و 15 سال به ترتيب 28درصد و 39 درصد گزارش شده است.همچنين ميزان شکستگی ها نزد افرادی که دارای ضايعه نخاعی کامل و پاراپلژی داشتند، 10 بار بيشتر از افرادی بوده که مبتلا به ضايعه ناقص و تتراپلژی بودند. تحمل وزن بدن و پدال زدن همراه با تحريک الکتريکی فعاليت عضلات، وقتی که طی 6 هفته بعد از ضايعه نخاعی آغاز شود، می تواند استئوپروزيس را برگشت دهد. در هر حال، چنين برنامه هائی در افرادی که مبتلا به آسيب های نخاعی مزمن هستند، تاثير کمتری خواهندداشت. برخی از مطالعات اوليه اشاره بر اين دارند که درمان با pamidronate(bisphosphonates ) و هورمون پاراتيروئيد ( Teriparatide ) می تواند پوکی استخوان و ميزان شکستگی ها را در آسيب های نخاعی مزمن کاهش و يا پيشگيری نمايد.
http://www.emedicine.com/pmr/topic 96.htm

8- اتونوميک ديس رفلکسی چيست؟ مکانيزم عمل و پيامدهای آن و درمان آن چگونه است؟

• اتونوميک ديس رفلکسی ( AD ) به افزايش فعاليت سيستم عصبی سمپاتيک اطلاق می شود که با علائمی از جمله تعريق فراوان، بروز دانه های پوستی، بالا رفتن فشار خون و اتساع عروق خونی در سطوح بالای محل آسيب تظاهر پيدا می کند. در افرادی كه AD شايع است ،در اثر اتساع عروق خونی موجوددر مغز سردرد مشاهده می شود. ميزان ضربان قلب کاهش يافته و بينائی ممکن است تار شود. امکان دارد احتقان بينی ديده شود. بطوركلي بين 40 تا 90 درصد افراد نخاعی از AD رنج می برند و در افراد مبتلا به ضايعه نخاعی بالاتر ازسطح T6 شديدتر است. محرکهای زيادی وجود دارندکه می توانند باعث ايجاد AP شوند،كه از جمله می توان به اتساع مثانه، عفونتهای ادراری، دستکاری کردن روده و مثانه، درد، قاعدگی، وضع حمل و زايمان، آميزش جنسی، تغييرات درجه حرارت، پوشيدن لباسهای تنگ، آفتاب سوختگی و حتی گزش حشرات اشاره نمود. وقتی AD اتفاق می افتد، معمولا" پزشکان برای اطمينان از تخليه مثانه، آنرا سونداژ می کنند.با استفاده از ژل ليدوکائين بعنوان يک ماده روغنی و چرب کننده، روده را از لحاظ تجمع مدفوع و از طريق دستی بررسی می نمايند و تمامی عواملی که باعث تحريک بدن می شوند را حذف می کنند. روشهای درمانی، شامل استفاده از Nifedipine به عنوان عامل بازدارنده فرار کلسيم ( بصورت کپسول procardia، 10 ميلی گرمی) براي کاهش فشار خون يا phenoxybenzamine به عنوان عامل انسدادي گيرنده آلفا آدرنوژيک(بصورت 5/2 ميلی گرم از طريق خوراکی )و Diazoxide (hyperstatبه ميزان 1تاmg/kg 3) است .برخي پزشکان در شرايط اضطراری از نحوه برخورد با بحران AD افراد نخاعی آشنايی ندارند و به همين دليل مهم است که اين افراد و خانواده آنان ،AD و راههای درمان آن را به خوبی بشناسند.

9- سيرينگومييلی ( Syringomyellia ) چيست، مکانيزم عمل و پيامدها و درمان آن چگونه است؟

• Syringmyellia به کيست موجود در طناب نخاعی اطلاق می شود که ناشی از بزرگ شدن کانال مرکزی است. کانال مرکزی در شرايط طبيعی بسيار کوچک و حتی روی تصاوير MRI نخاع غير قابل مشاهده می باشد. در 15 درصد افراد کيست syringomyellia در طناب نخاع ايجاد می شود که شايد در 5 درصد آنان علائم درد و افت فعاليت به همراه بزرگ شدن کيست ديده شود و از همان اوايل يعنی از يک ماه تا 45 سال بعد از گذشت ضايعه ممكن است ايجاد گردد. درد شايعترين علامتی است که به همراه Syringomyellia گزارش شده است. ازساير علائم آن می توان به افزايش ضعف، افت حسی،زياد شدن حالت اسپاسم وافزايش تعريق اشاره کرد. علائم بيماری می توانند با تغيير وضعيت بدن و برخي حركات ازجمله مانور و السالوا ( Valsalva ) ( که باعث افزايش فشار در ناحيه سينه می شود ) تشديد شوند. همچنين امکان دارد با تغييرات ايجاد شده در واکنشهای مثانه، اتونوميک ديس رفلکسی، ورم يا تغيير شکل بدون درد مفاصل، افزايش اسپاسم، ازبين رفتن قدرت تشخيص حس و درجه حرارت وهمچنين اختلالات تنفسی همراه باشد. اين کيستها می توانند از طريق تصاوير MRI مشخص شوند. يک کيست اغلب وقتی تشکيل می شود که شکافی در پرده های مننژ مغزی يا غشاهای عنکبوتی ايجاد شده و باعث انسداد جريان مايعات مغزی نخاعی می گردد. وقتی که نارسايی های پيشرونده ای در سيستم اعصاب ايجاد می شود، اقدامات جراحی توصيه می گردد. از قديم و بطور سنتی، Syringomyellia با تغيير وضعيت و جهت کيست و بوسيله قراردادن يک سوند بين کيست و فضای Subarachnoid يا حفره ريوی (عمل shunting) قابل درمان بوده است. ولی معمولا"شنت کار گذاشته شده ،طی چند ماه تا چند سال مسدود می شود. بعضی از مطالعاتی که اخيرا" انجام شده نشان می دهند که برداشت بسيار دقيق چسبندگیها وانجام duroplasty ( افزايش دادن بخش dura از طريق پيوند غشاء ) جهت برقراری مجدد جريان مايعات مغزی نخاعی در subarachnoid ها، موثر بوده ودر 80درصد موارد می تواند منجر به حذف کيست شود. مطالعه ای نيز نشان داده که کاشت بافتهای مرده به داخل کيست نيز می تواند باعث از بين رفتن آن گردد.

10- آيا آسيب های نخاعی مانع فعاليت های جنسی مي شوند؟

• اکثر افراد نخاعی که دارای ضايعه در سطوح بالاتر از T10 هستند، قادرند که نعوظ انعکاسی حاصل از تحريک را داشته باشند. بعضی از افراد ممکن است که نعوظ های طولانی مدت داشته باشند که پرياپيسم ( priapism ) ناميده می شود. اکثريت مردان، حتی مي توانند با افزايش تحريک از جمله با استفاده از روشهاي تحريك ارتعاشی،ايجاد انزال كنند. در بسياری از افرادنيز، ممکن است انزال حالت برگشت پيدا کند. بدين مفهوم که انزال بيشتر از آنکه به بيرون بريزد به داخل مثانه وارد می شود چرا که اسفنکتر خارجی ممکن است باز شود. انزالی که برگشت می کند زيان آور نبوده و باعث عفونتهای ادراری نيز نمی شود. يکی از عوارض جدی آميزشهای جنسی كه هم در مردان و هم در زنان ديده مي شود، وقوع اتونوميک ديس رفلکسی ( AD ) در زمان ارگاسم ( اوج لذت جنسی ) ،بهمراه سردرد و ياساير علائم AD است. اين عوارض می توانند بوسيله داروهای کاهنده فشار خون ( که در پاسخ سئوال 9 قيد شده ) درمان شوند. بعلاوه، آميزش جنسی ممکن است افزايش انقباضات عضلاني و اسپاسم ها را به دنبال داشته باشد. درکسانی که دارای ضايعات پائين تراز T10 هستند، ممکن است آن قسمت از مراکز موجوددرنخاع كه مربوط به نعوظ و انزال آنان هستند آسيب ببينند.بطوركلي روشهای زيادی جهت ايجاد نعوظ وجود دارد که از جمله می توان به داروهايی نظير سيلدنافيل ( Viagra ) ،پمپهای وکيوم، استفاده از حلقه و پروتزهای آلت اشاره نمود. مطالعاتی نيز انجام شده که طي آنهاگزارش شده ،زنانی که دارای آسيب نخاعی کامل هستند ،احتمالا" به واسطه راههای عصبی خارج از نخاع خود می توانند لذت جنسی داشته باشند.

  منبع:مقالات پزشکی   

تاثیر ورزش در کاهش عوارض ثانویه در افراد دچار آسیب نخاعی

مقدمه
ضایعات نخاعی منجر به اثرات روانی و جسمی گسترده ای می گردد که از جمله می توان به جذب استخوان ها،[i] [ii] [iii]  تغییرات هورمونی [iv]  [v] [vi] و تغییر درترکیب بدن [vii] اشاره نمود.

در آمار جهانی سالیانه تعداد افرادی که به این ضایعات مبتلا می گردند متغیر است اما تقریبا ۲۸٫۵ تا ۴۰ نفر از هر یک میلیون نفر را شامل می گردد .فلج چهار اندام که در نتیجه آسیب های گردنی است ۵۶% و فلج دو پا که در نتیجه آسیب نخاع سینه ای است %۴۴ را به خود اختصاص میدهند. شایع ترین علت این آسیب ها تصادفات می باشد(%۵۰-۴۳) ونیز آسیب های ورزشی، سقوط از ارتفاع و اعمال خشونت ها از سایر عوامل می باشند.[viii] [ix] جمعیت بیماران مرد چهار برابر تعداد بیماران زن می باشد، و شیوع آسیب ها در بین سنین ۱۵ تا ۲۴ سالگی در هر دو جنس بیشترین مقدار را دارد.[x] از آنجا که ابتلا به ضایعات نخاعی بیشتر در جوانان می باشد و امید به زندگی از بعد از جنگ جهانی دوم در بین این افراد بالاتر رفته است ضروری است که توجه ویژه ای به این حوزه داشت و تا حد ممکن استرتژی هایی را به کار برد تا از مشکلات این افراد کاسته شود. به این منظور باید تحرک این افراد افزایش یابد تا توانمندی های عضلانی و استخوانی آنها حفظ گردد.

پوکی استخوان

پوکی استخوان یکی از شکایت های اصلی بیماران ضایعه نخاعی است.[xi]  آسیب عصبی و بی تحرکی حاصل از آن منجر به از دست دادن استخوان ها به صورت اولیه و شدید می شود. [xii] [xiii] طی ماه های اول بعد از ضایعه نخاعی مواد معدنی موجود در استخوان در نواحی دچار مشکل شده  و مخصوصا در بخش هایی از اسکلت که وزن تحمل می کنند مثل انتهای استخوان ران و ابتدای استخوان ساق پا که غنی از استخوان ترابکولار(اسفنجی) هستند تحلیل می رود. [xiv]

در صورتی که نواحی دیافیز(بین دو صفحه رشد) استخوان ران و ساق که بیشتر از جنس استخوان فشرده هستند نسبتا بدون تغییر باقی می مانند. [xv]  طبق گزارش ویلمت و همکارانش [۱] که با استفاده از تکنیک DEXA [2]  از استخوان ها در افراد ضایعه نخاعی عکس تهیه می کردند کاهش در محتوای معدنی استخوان در طی یکسال بعد از آسیب در نواحی غنی از استخوان اسفنجی ماهیانه %۴ و در نواحی غنی از استخوان فشرده ماهیانه %۲ است.{۷} این تفکیک واضح در تحلیل دانسیته مواد معدنی استخوان بین استخوان اسفنجی و فشرده با استفاده از روش pQCT[3] نیز تایید می شود. [xvi]  [xvii]  اما ستون فقرات کمری از این روند مستثنی است و در حالی که به طور عمده از استخوان اسفنجی تشکیل شده است هیچ کاهشی در مقدار مواد معدنی اش در ضایعات نخاعی رخ نمی دهد.[xviii]  [xix]  [xx]  [xxi]  نشان داده شده که علت تحمل وزن مداوم توسط ستون فقرات کمری طی استفاده از ویلچر می باشد.[xxii]

اگر چه علت دقیق اختلال استخوانی در بیماران ضایعه نخاعی هنوز شناخته نشده است فاکتورهای احتمالی موثر در این روند شامل کاهش نیروهای مکانیکی وارده به استخوان، [xxiii] [xxiv]  اختلالات گردش خون ناشی ازآسیب وارده که روی تمایز سلول های استخوانی موثر است،[xxv]  و ناکارامد بود هورمونی [xxvi] می باشد.

طی چند ماه اول پس از آسیب آزاد شدن فاز معدنی استخوان موجب هموستاز کلسیم میشود. [xxvii]  افزایش کلسیم خون[۴] و افزایش کلسیم ادرار[۵] منجر به پیشرفت سنگ کلیه وتغییرات در مشخصات هورمون های مرتبط با کلسیم می شود.[xxviii]  [xxix] داده های بافت شناسی نشان می دهند که علت اصلی از دست رفتن استخوان، افزایش تحلیل استخوانی توسط استئوکلاست هاست.

بررسی مارکرهای بیوشیمیایی استخوان نشان می دهد که از هفته های اول بعد از آسیب تحلیل استخوان به طور مداوم انجام می شود و اوج این تحلیل بین هفته های دهم تا شانزدهم می باشد. [xxx] بعد از یک سال همچنان مارکرهای تحلیل استخوان مثل هیدروکسی پرولین و دئوکسی پرولین در سطح بالایی باقی می مانند و همزمان مارکرهای تشکیل استخوان تنها افزایش کوچکی نشان می دهند. این ناهماهنگی و عدم تعادل بین تشکیل و تحلیل استخوان علت پوکی استخوان است. [xxxi]

رویکرد توان بخشی

ضایعات نخاعی منجر به بی حرکتی فرد و در نتیجه کاهش قدرت انقباض عضلانی وتغییر در وارد شدن نیروهای جاذبه ای وارده به اسکلت می شود.به منظور محدود کردن از دست رفتن استخوان به دنبال این وضعیت می توان از تکنیک های توان بخشی که منجر به تحریک استخوان به منظور بازسازی در حد ممکن می شود بهره برد.

مطالعه جان ، انجام ورزش شدید به منظور کمک به حفظ توده استخوانی اندام فوقانی در افراد ضایعه نخاعی را پیشنهاد می دهد.این نوع ورزش باعث توقف از دست رفتن مواد معدنی اندام تحتانی نمی شود. افراد دچار ضایعه نخاعی در هنگام شروع برنامه ورزشی باید احتیاط کنند .افزایش در شدت ورزش اندام فوقانی ممکن است به شانه درد منجر گردد.همچنین می تواند باعث آسیب به مفاصلی شود که فرد برای هدایت ویلچر یا به منظور جابجا شدن استفاده می کند.میتوان به منظور تنظیم برنامه ورزشی از فیزیوتراپیست کمک گرفت.به منظور تقویت استخوان ها می توان از این موارد استفاده نمود: قاب ایستادن و بندهای محکم کننده، تردمیل، پارااستپ[۶] و تحریک کننده های الکتریکی.مشکل این تمرینات در هزینه ها، ضرورت طولانی بودن دوره انجام آنها و وقت گیر بودن آنها و مشکل جا دادن آنها در برنامه روزانه فرد است. همچنین در صورتی که استخوان ها تحلیل رفته و نازک شده باشند احتمال شکستگی وجود دارد.


منبع:انجمن معلولان

نخاع و آسیب های نخاعی

نخاع چيست ؟

نخاع شبيه يک لوله تو پر است که وقتی آن را به صورت عرضی برش دهيم، در قسمت داخلی آن، ماده خاکستری و در قسمت خارجی آن ماده سفيدی را می بينيم. نخاع پر از سلولهای عصبی است . اين سلولها رابط بين مغز و اعصاب حسی و حرکتی هستند که از ستون فقرات ما منشعب می شوند. جريان عصبی در اعصاب ناحيه نخاع پيامها را از مغز به اندامها می رساند. ما 21 جفت عصب نخاعی داريم که هر کدام از اين اعصاب پس از خروج از نخاع منشعب می شوند. نخاع شامل پرده های سخت شامه، عنکبوتيه،نرم شامه، مايع مغزی نخاعی و سلولهای عصبی است.

انعکاس نخاعی :

هيچوقت به اين موضوع فکر کرديد که چرا وقی دستتان با جسم داغی برخورد می کند، قبل از اينکه فرصت فکر کردن داشته باشيد، دستتان را عقب می کشيد؟ واقعيت اين است که در مواقع بروز خطرات ناگهانی، اتفاقی به نام انعکاس نخاعی در بدن رخ می دهد که سرعت عمل آن بسيار بيشتر از واکنشهای ارادی بدن ماست. در روند يک انعکاس نخاعی، موج عصبی که در اثر تحريک يک تار عصبی حسی به وجود آمده به نخاع می آيد و به يک عصب حرکتی منتقل می شود و بلافاصله به اندام درگير می رسد و مثلا" در مثال فوق باعث عقب کشيدن فوری دست ما می شود.

 اندازه نخاع :

خيلی مختصر و مفيد عرض می کنم که نخاع ما 38-45 سانتی متر طول و حدود 30-40 گرم وزن دارد!

 عوارض آسيب های نخاعی:

بيمارانی که دچار آسيب نخاعی يا مسائلی چون عفونت ريه ها و عفونتها و مشکلات مجاری ادراری می شوند، کنترل ادرار و مدفوع خود را از دست می دهند و در اغلب موارد به دليل بی تحرکی، از زخمهای بستر شديد و عفونی رنج می برند . به جز اين عوارض فرعی، بسته به نوع و سطح آسيب نخاعی، مصدومين ، همه يا بخشی از حسها و حرکات ارادی خود را برای هميشه از دست می دهند.

 مايع نخاع:

مايع نخاع يا ال پی، مايعی است که در نخاع ما وجود دارد و يکی از مهمترين خواص آن، ضربه گيری برای سلسله اعصاب ارزشمندی است که در نخاع قرار دارند. مننژيت يا سرسام، بيماری خطرناکی است که اگر به موقع به دادش نرسند، باعث عوارضی چون کری، کوری، فلج اندامها، عقب ماندگی ذهنی، صرع و حتی مرگ می شود. مطمئن ترين راه تشخيص بيماری مننژيت، آزمايشی است که بر روی مايع نخاع انجام می شود. برای اين آزمايش سوزن مخصوصی از فضای بين مهره های تحتانی کمری وارد حفره ميانی ستون مهره ها که در آن مايع نخاعی وجود دارد می شود و مقدار کمی از اين مايع برای بررسی عفونت و کشت خارج می شود. در هر دقيقه حدود 5 ميلی متر مايع نخاعی در بدن ما توليد می شود و خارج کردن کمی از اين مايع برای آزمايشات ، هيچ خطری ندارد. اين موضوع اهميت زيادی دارد چون خيلی از افراد از صدمه ديدن نخاع در اين آزمايش وحشت دارند و با ممانعت از انجام آن خطرات زيادی را برای خود يا فرزند بيمارشان ايجاد می کنند در حاليکه مايع نخاعی از حد فاصل مهره های تحتانی کمری بيرون کشيده می شود و در اين محل نخاع وجود ندارد.

 

 اخبار بد، برنامه های پر بيننده :

برنامه تلويزيونی " مردان آهنين " از برنامه های پربيننده و پر طرفدار تلويزيونی است. اين برنامه در شبکه سوم سيما تهيه شده است. در سال 1384 و در برگزاری اين مسابقه در بندرعباس ، مجتبی ملکی، ورزشکاری که در اين مسابقه شرکت کرده بود، در اثر برخورد وزنه با کمرش دچار شکستگی مهره و آسيب جدی نخاع شد.

 سانحه خبر نمی کند:

ببينيد سانحه خبر نمی کند و هر کدام از ما ممکن است با مصدومين مواجه شويم. در مورد آسيبهای ناحيه نخاع، يک نکته را به خاطر بسپاريد . ما فرض را بر آسيب ديدگی نخاع می گذاريم. البته تا زمانی که عکس آن ثابت شود. اين فرضيه اوليه يادمان می آورد که مريض مشکوک به آسيب نخاعی را نبايد به هيچ قيمتی حتی به اندازه سر سوزنی تکان دهيم، مگر وقتی که جانش در خطر مرگ باشد و مثلا" در ماشينی اسير شده باشد که آتش گرفته است . در غير اين موارد حاد، تا حد امکان به مصدوم دست نزنيدو او را تکان ندهيد چون بسياری از چرخ نشينان امروز، کسانی هستند که در اثر نابلدی رهگذران ، دچار آسيب جدی نخاعی شده اند . آسيبی که شايد با جابجايی درست و با کمک متخصص ، هرگز آنقدر جدی نمی شد.

مراقب باشيم اگر :

• با مصدومی مواجه شديم که در ناحيه کمر يا گردن مورد حمايت اصابت گلوله يا چاقو قرار گرفته بود.

• با مصدومی مواجه شديم که در اثر تصادف، سقوط از بلندی يا هر سانحه ديگری در ناحيه گردن و يا کمر آسيب ديده بود.

• مصدومی که موقع شيرجه زدن صدمه ديده بود.

• مصدومی که به شدت زمين خورده بود.

• مصدومی که در اثر چرخش سريع و ناگهانی بدن آسيب ديده بود.

• مصدومی که در حين ورزش صدمه ديده بود.

علائم اصلی آسيب به نخاع:

خشک شدن و بی حرکت ماندن گردن، ماندن سر در وضعيتی غیر معمولی، مشکل داشتن يا ناتوان بودن از راه رفتن، فلج شدن ، سردرد، گردن درد يا کمر درد، کرختی و سوزن سوزن شدن پا، ناتوانی در کنترل ادرار و بی هوشی و علائم شوک مثل رنگ پريدگی، سرد شدن پوست ، کبودی ناخنها و لبها و کاهش هشياری ، از علائم هشدار دهنده ای هستند که در سوانح می توانند نشانه ای از بروز آسيبهای نخاعی باشند و دقت بيشتری را می طلبند.

کمک های اوليه برای مصدومين گردن و کمر :

• سر و تنه مصدوم را کاملا" بی حرکت نگهداريد.

• اگر حرکت دادن مصدوم ضروری است ، از چندين نفر کمک بگيريد که يکی از آنها فقط بايد سر و گردن بيمار را نگهدارد. همه گروه بايد بدن مصدوم را در حاليکه سر و گردن و کمر او کاملا" ثابت است ، روی برانکارد قرار دهند.

• در اطراف سر و بدن بيمار، حوله، پارچه و پتو قرار دهيد و بيمار را به برانکارد ببنديد تا موقع جابجايی، کوچکترين تکانی نخورد.

• لباسها و يا کلاه بيمار را از تنش در نياوريد.

آسيب نخاعی چيست ؟

نخاع ما درست مثل کابل تلفنی است که بين مغز به عنوان مرکز تلفن و اندامهای حسی و حرکتی به عنوان مشترکين قرار گرفته است . با آسيب ديدن نخاع در محل ضربه، اول خونريزی و تورم در نخاع ايجاد می شود و بعد، بسته به سطح ضايعه، يک حباب در نخاع به وجود می آيد. که باعث قطع شدن مسير و از دست دادن همه يا بخشی از حسها و حرکات می شود. نقطه آسيب در هر کجای نخاع که باشد . بالای آن درست عمل می کند و صدمه ها در نواحی پايين آن ديده می شود. مثلا" کسانی که از آسيبهای گردن رنج می برند، همه يا بخشی از حرکات دستها و پاهايشان را از دست داده اند در حاليکه کسانی که از ناحيه کمر آسيب ديده اند، مشکلی در حس و حرکت دستهايشان ندارند بلکه مشکلات آنها مثلا" در پاهايشان بروز می کند.

 

راههای پيشگيری از آسيب نخاعی :

هميشه پيشگيری بهتر از درمان است. در مورد آسيب نخاعی انجام اقداماتی مثل بستن کمربند ايمنی در خودرو، ورزش کردن و بلند کردن اجسام به روش درست، شيرجه نزدن در جاهايی که عمق آن کافی نيست. موتور سيکلت سوار نشدن و ضربه نزدن با سر از بهترين راههای پيشگيری از آسيب نخاعی است.

 

آسيب نخاعی با قطع نخاع چه فرقی دارد؟

همانطور که پيشتر گفته شد، اگر نخاع را مثل يک کابل تلفن در نظر بگيريم، در آسيب نخاعی بخشی از اين کابل از ميان رفته و عملکرد آن مختل ميشود در حاليکه در قطع نخاع، ارتباط ميان مغز و اندامها به طور کامل قطع شده و کليه حرکات ارادی و غير ارادی و حسهای زير محل آسيب ، از دست داده می رود.

 

مهره های بدن ما :

مهره ها، استخوانهايی هستند که از نخاع ما محافظت، می کنند و نخاع در وسط آين مهره ها قرار گرفته است. مهره ها به صورت منظم بر روی يکديگر قرار گرفته اند. آنها ستون فقرات را می سازد که در مواقع ستون بدن است ولی حالت انعطاف پذيری دارد. مهره ها به وسيله رباطهايی به هم وصل شده اند که وجود همين رباطها باعث ايستايی ستون فقرات ما می شود.   ما 30 مهره داريم: 7 مهره گردنی، 12 مهره پشتی، 5 مهره کمری، 5 مهره خارجی و يک مهره دنبالچه .

اعصاب نخاع :

سی و يک جفت عصب از نخاع خارج می شود و عملکرد قسمتهای مختلف بدن را کنترل می کند. اين اعصاب عبارتند از :

8 عصب گردنی که کنترل گردن ، بازو و دستها را به عهده دارند.

12 عصب پشتی که کنترل تنه و عضلات بالايی شکم را به عهده دارند.

5 عصب کمری که کنترل عضلات پايين شکم و اندامهای تحتانی را به عهده دارند.

5 عصب خارجی که کنترل قسمتهای پايينی اندام تحتانی و عملکرد روده و مثانه را کنترل می کنند و يک عصب دنبالچه .

 

آسيب نخاعی کامل و ناقص :

بعد از بروز حوادثی که پزشک را به آسيب نخاعی مشکوک می کند، اقدامات اوليه ای برای بيمار صورت می گيرد. از جمله ثابت کردن مهره  با کمک يک عمل جراحی نسبتا" ساده . مرحله بعدی بررسی ميزان آسيب نخاعی است که بر اساس امتحان 10 عضله اصلی در هر طرف بدن و 27 نقطه حسی از پيش تعيين شده است. بعد از اين مرحله، MRI مقدار آسيب نخاعی را مشخص می کند. پزشک سعی می کند کامل بودن يا ناقص بودن آسيب را بررسی کند. اگر نخاع را به يک کابل تلفن تشبيه کنيم. آسيب کامل به معنی قطع کليه خطوط ارتباطی و آسيب ناقص به معنی صدمه ديدن بخشی از اين کابل است. معمولا" با از بين رفتن تورم و جذب خونمردگی حاصل از ضربه، بخشی از حسها و حرکتهای فرد آسيب ديده باز می گردند ولی با مرور زمان از اين پيشرفتها کاسته شده و بالاخره به    نقطه ای می رسند که وضعيت بيمار تقريبا" ثابت می شود.

 

ترميم نخاع آسيب ديده در چين :

در کشور چين از سلولهای بنيادی برای ترميم نخاع آسيب ديده استفاده می شود. سلولهای بنيادی را از مغز استخوان و يا بند ناف جنين می گيرند. سلولهای بنيادی سلولهای بی هويتی هستند يعنی تمايز يافته نيستند و در هر جايی از بدن که قرار بگيرند، خود را مشابه سلولهای بافت همجوار می کنند. در سلول درمانی با کمک سلولهای بنيادی، سلولها در محل ضايعه نخاعی قرار می گيرند و در اثر همجواری با نخاع، به سلولهای عصبی تبديل شده و قسمت قطع شده را ترميم می کنند. اما اين روش معايبی دارد: از جمله آنکه سلولهای بنيادی جنينی از بدن شخص برداشته  نشده اند و امکان رد پيوند وجود دارد.  از سوی ديگر، اين سلولها چنانکه از نام جنينی پيداست در مرحله تکثير قرار دارند و خطر تبديل شدن آنها به بافتهای سرطانی و تومورال هميشه وجود دارد.  نکته بعدی در مورد سلولهای بنيادی ، هويت نداشتن آنهاست که در اثر کوچکترين خطايی در محل قرار گيری سلول، ممکن است به جای سولهای عصبی به سلولهای ديگری تبديل شوند که وضعيت را برای بيمار دشوارتر می کند.

 

 

سلول درمانی در کشور روسيه :

روسيه هم جزو کشورهايی است که برای درمان آسيبهای نخاعی از روش سلول درمانی استفاده می کند. در اين کشور ازکشت و تکثير سلولهای مخاط بينی فرد آسيب ديده برای درمان آسيب نخاعی او استفاده می کنند. آنها متوجه شده اند که سلولهای مخاط بينی، قابليت عملکرد سلولهای عصبی را دارند. اما اين روش هم در نوع خود مخاطره آميز است. چون سلولهای مخاط بينی انسان در معرض عبور هوا قرار دارند و به ويروسهايی آلوده هستند. ويروسها آنقدر ريزند که وارد سلولهای ما می شوند و با کشت سلول، آنها هم تکثير می شوند. بسياری از آسيب ديدگان نخاعی که در روسيه سلول درمانی شده اند از بيماريهای ويروسی مثل مننژيت رنج می برند.

 

يک انسان يک انگيزه :

گاهی وقتها انگيزه های قوی، ناممکن را ممکن می سازد. خانم فيروزی يکی از کسانی است که با کمک انگيزه ای بسيار قوی، کار بزرگی را برای همه بيماران آسيب نخاعی انجام داد. 12 سال پيش ، او برای زيارت به مسجد جمکران رفت. او در جمکران با تعدادی از جانبازان ضايعه نخاعی مواجه شد. مردانی که به سبب ايمان قوی شان ، روحيه بسيار خوبی داشتند اما از شرايط جسمانی خوبی بهره مند نبودند. خانم فيروزی به شدت غمگين شد. او به خود نهيب زد که با کمک دانش و تخصص، وظيفه دارد برای جانبازان نخاعی کشور کاری کند و کاری کرد کارستان.  او متوجه شد که سلولهای شوان توانايی ترشح ماده به نام NGF را دارند که اين ماده در محل آسيبهای نخاعی ، می تواند باعث جوانه زدن آکسونهای جديد در محل ضايعه شود و آن را ترميم کند. او برای رسيدن به نتيجه نهايی به همکاری با پزشک مغز و اعصاب نياز داشت تا حاصل آزمايشاتش را بر روی موشهای آزمايشگاهی ببيند. دکتر صابری پزشک مغز و اعصابی بود که با او همکاری کرد. آنها به طور تجربی موشها را دچار آسيب نخاعی کردند و بعد سلولهای شوان خود آنها را به محل آسيب تزريق کردند. نتيجه شگفت آور بود، چون موشهای مورد آزمايش، يک هفته بعد از تزريق سلولهای شوان به محل آسيب، هيچ نشانه ای از بهبودی نداشتند. يک ماه بعد، اندک حرکتی در پاهايشان به وجود آمده بود، 60 روز بعد، موشها راه می رفتند ولی پاهايشان هماهنگ عمل نمی کرد و 240 روز بعد، موشها راه         می رفتند، هماهنگ و باور نکردنی !

 سلول درمانی در ايران :

روش سلول درمانی کشور ما منحصر بفرد و کاملا" بی خطر است. در اين روش که انقلابی در درمان آسيبهای نخاعی به شمار می رود، از سلولهای شوان استفاده می شود. سلول شوان فرد آسيب ديده از عصبی در پشت پای او و طی يک عمل جراحی سرپايی برداشته می شود. اين سلول در محيط کشت بسيار حفاظت شده ای تکثير می شود و معمولا" بعد از دو هفته تا يکماه به غلظت کافی می رسد. عمل جراحی پيوند نخاع در ايران با تزريق سلولهای شوان به محل آسيب صورت می گيرد. اين عمل کاملا" بدون خطر و عارضه است. چون سلولها از بدن خود فرد برداشته شدند، امکان رد پيوند وجود ندارد. سلولهای شوان جزو سلولهای عصبی و بالغ و تمايز يافته اند پس به سلول ديگری تبديل نمی شوند و رشد و تکثير غير طبيعی آنها منتفی است، چرا که در مرحله جنينی نيستند. ضمنا" آين سلولها از بدن خود فرد برداشته  می شوند و ويروس اضافی وارد بدن   نمی کنند. بيماران برای سلول درمانی، بايد دارای شرايط خاصی باشند. يکی از مهمترين اين شرايط، سالم بودن اندامهای تحتانی زير محل آسيب است. در اين موارد بيمارانی که بعد از بروز آسيب نخاعی، اميد خود را از دست نداده اند و با فيزيوتراپی و ورزش از لاغر شدن ماهيچه هايشان جلوگيری کرده اند. حاصل تلاشهايشان را می بينند و نامزدهای بهتری برای سلول درمانی هستند. ( لازم به ذکر است که این روش درمانی در حال حاضر در مرحله آزمایشی است و می بایستی مراحل علمی خود را  طی نماید تا از وزارت بهداشت و درمان و آموزش  پزشکی مجوز نهایی را بگیرد-مرکز ضایعات نخاعی جانبازان )

 وقتی رنج در می زند...

هيچوقت شده که به بسته شدن پلکهايتان فکر کنيد؟ هيچوقت شده که به راه رفتنتان فکر کنيد؟ هيچوقت شده به پاهايتان فکر کنيد و برايش احترام قائل باشيد؟ وقتی دستتان می سوزد و آن را عقب می کشيد، هيچوقت به جز درد سوختگی به چيز ديگری فکر کرده ايد؟ هيچوقت دلتان برای احساس سردی قطره باران بر روی پاهايتان تنگ شده است؟ باور نمی کنيد، اما... دل من برای همه اينها تنگ شده است.

 از درد دلهای يک دوست آسيب نخاعی

                                             

دسته بندی آسيب نخاعی :

بطور معمول، بيمارانی که دچار آسيب نخاعی می شوند به دو دسته پاراپلژی و تتراپلژی تقسيم می شوند. بيمار پاراپلژی ، بيماری است که منطقه آسيب نخاعی او در ناحيه سينه، کمر، يا خاجی باشد. اين بيماران حس و حرکت تنه و اندامهای تحتانی خود را از دست داده اند. بيماران تتراپلژی بيمارانی هستند که از ناحيه گردن صدمه ديده اند و کنترل حس و حرکت اندام فوقانی ، تنه و اندام تحتانی خود را از دست داده اند.

 

 

 نخاع ده ميليون ساله :

در بيست و پنجم ماه اوت سال 2006 ميلادی يعنی همين امسال، خبر شگفت آوری منتشر شد. يک ديرين شناس ايرلندی، نخاع حيوانی فسيل شده به قدمت 10 ميليون سال را کشف کرد. به نظر می رسد اين کشف، اطلاعات فراوانی راجع به حيوانات ما قبل تاريخ به انسانها بدهد.   ماريا مکنا مارا، ديرين شناس اين دانشگاه ضمن اعلام اين خبر توضيح داد که اين نخاع در بين رسوبات درياچه منطقه ليبروس واقع در شمال شرقی اسپانيا و در بقايای بدن يک قورباغه و مقدار کمی از آن در بدن يک نوزاد قورباغه و يک سمندر فسيل شده کشف شده است.

 

اسپاسم های بيماران آسيب نخاعی چه هستند؟

اسپاسم عضلانی، تعريف ساده ای دارد. به حرکات خود به خود اندامها به صورت انقباض عضلات يا حرکات اندامها، اسپاسم عضلانی می گويند. در بيماران آسيب نخاعی بعد از گذشتن چند هفته تا چند ماه، اسپاسم به وجود می آيد. اين اسپاسم ها به معنی برگشت حرکات اندامها نيست چون تحت کنترل بيمار نيستند. علت اصلی بروز اسپاسم، فرمان های اشتباهی است که از زير ناحيه صدمه ديده نخاع صادر می شوند. اسپاسمها برای بيماران مفيدند چون باعث انقباض عضلات و جلوگيری از لاغر شدن بيش از حد عضلات بيماران        می شوند.   اگر اسپاسمها بيش از حد افزايش يابند، اسپاستيسيتی در بيمار رخ داده است. اسپاستيسيتی معمولا" نشانه عفونتهای ادراری يا ساير عفونتهاست.

منبع:آسیب نخاعی

ورزش و تندرستی برای آسیب دیدگان نخاعی

نیاز به ورزش یک مسئله جهانی است و این موضوع در مورد افراد مبتلا به ناتوانی از جمله کسانی که دچار آسیبهای نخاعی شده اند ، نیز صدق می کند : افرادی که از نظر تحرک روزانه محدودیت دارند بنا به دلایلی چون : بهبود تناسب اندام ، کاهش وزن ، تقویت عضلات و مفاصل یا افزایش استقامت بدنی خود باید به ورزش بپردازند .

طبق اعلام بنیادهای کریستوفر و دانا ریو (Christopher and Dana Reeve Foundation) ، با وجود اینکه آسیب نخاعی ، دستیابی به سلامتی و تناسب اندام را به چالش می کشاند ، اما با وجود این با اجرای یکسری اصلاحات و مناسب سازی ها و اقدامات احتیاطی ، این افراد هم می توانند به سطح بالایی از آمادگی جسمانی دست یافته و از خطرات مربوط به عدم تحرک اجتناب کنند .

آسیب نخاعی
همانطور که می دانیم ستون فقرات انسان از مهره هایی تشکیل شده است . صدماتی که منجر به جابجائی و یا شکستگی مهره ها می شوند ، می توانند باعث آسیب نخاعی گردند.

گاهی اوقات صدمات وارده به مهره های ستون فقرات به حدی است که می توانند باعث قطع نخاع شوند ، اما در خیلی از موارد ، ضایعات نخاعی ناشی از فشار قطعات مهره های آسیب دیده بر روی اعصاب انتقال دهنده ی پیام های عصبی به وجود می آیند .

در آسیب های نخاعی کامل ، اندام های پایین تر از سطح ضایعه دچار فلج می شوند اما درآسیب های نخاعی ناقص تنها برخی از حس ها و حرکت ها ی زیر سطح آسیب دیدگی از بین می روند . بنا به گزارش مرکز ملی فعالیت بدنی و ناتوانی ، بسته به محل آسیب دیدگی ، افراد نخاعی ممکن است کوادری پلژی شده و تمام اندامهای آنها دچار اختلال شود ، و یا اینکه ممکن است پاراپلژی شوند و تنها از ناحیه ی پاها دچار اختلال گردند .

نیاز به ورزش
طبق اعلام بنیادهای کریستوفر و دانا ریو ، افراد مبتلا به ناتوانی بیشتر از افراد معمولی در معرض خطر اضافه وزن قرار دارند . این موضوع تا حدزیادی به دلیل تغییرات ایجاد شده در سوخت و ساز بدن ، از دست دادن حجم زیادی از توده عضلانی و کاهش فعالیت بدنی است

. علاوه بر این ورزش می تواند از درد شانه ها ، اضمحلال مفاصل و آسیب به ناحیه ی کتف ها که خیلی از افراد ویلچری آن را تجربه می کنند ، جلوگیری نماید .

رطوبت جمع شده در چین های پوست تحت تاثیر اضافه وزن می تواند باعث ایجاد زخم های پوست گردد . ورزش می تواند در بهبود وضعیت خواب ، ارتقاء بهداشت روانی و سلامت روحی و حفظ انعطاف پذیری بدن نقش مفیدی داشته باشد .

توصیه ها
مرکز ملی ناتوانی و فعالیت بدنی ایالات متحده (( National Center on Physical Activity and Disability که اختصارا” NCPAD نامیده می شود و درراستای تامین سلامت عمومی افراد ناتوان فعالیت می کند ، در حوزه ی ورزش و پیگیری تکمیل برنامه های توانبخشی توصیه جدی بر اجرای یک برنامه منظم نموده است .

برنامه های اختصاصی تناسب اندام برای هر فرد نخاعی باید بطور ویژه و منحصرا” برای او و توسط متخصصان آسیب های نخاعی تهیه و ارائه شوند .

شما به عنوان یک فرد دچار ضایعه نخاعی باید منابعی مانند یک مرکز ورزشی مناسب ، تجهیزات مناسب سازی شده و متخصصان آموزش دیده ای که بتوانند شما را در رسیدن به اهداف ورزش و کسب استقلال فعالیتها یاری کنند ، را شناسایی نمائید .

یک برنامه خوب و مناسب ، برنامه ای است که شامل برنامه های مربوط به بهبود وضعیت قلبی عروقی ، تقویت عضلات ، تمرینات دامنه حرکتی و چرخشی و آموزش فاصله اجرای آنها ، با استفاده از تجهیزات مناسب سازی شده باشد ، به طوری که منافع هوازی حاصل از اجرای آنها تامین گردد . اما نکته مهم در خصوص بهبود و حفظ تناسب اندام ، تداوم فعالیتهای ورزشی است . دراین راستا NCPAD مخلوطی از تمرینات خانگی و ورزش در یک مرکز خارج از منزل را به مدت سه تا چهار روز در هفته توصیه می نماید .

احتیاطات
افراد مبتلا به ضایعات نخاعی هنگام انجام ورزش یا اجرای فعالیت های بدنی ، ضرورت دارد که یکسری اقدامات احتیاطی خاص را مد نظر قرار دهند . می دانیم که آسیب های نخاعی در واقع برقراری ارتباطات طبیعی و تبادل پیامهای عصبی بین اعصاب ، نخاع و مغز را مختل یا قطع می کنند . این محدودیت های ارتباطی مانع از شناسائی و پاسخ سریع به پیام های خطری چون احساس ناراحتی ، درد ، مشکلات حاصل از افزایش خطرناک ضربان قلب و فشار خون می شوند .

پایین بودن فشار خون ( که از عوارض جانبی مهم آسیب نخاعی محسوب می شود) ، کاهش عملکرد تنفسی ، آتروفی عضلات ، آسیب مفاصل و تحلیل استخوان ها نیز از چالش هایی هستند که دستیابی به به اهداف تمرینات بدنی و تناسب اندام را به چالش می کشانند .

مزایا
با توجه به اعلام شورای نظارت بر فعالیت های ورزشی و آمادگی جسمانی ، فواید فعالیت بدنی برای افراد دچار آسیب نخاعی مشابه همان فوایدی است که سایر عامه مردم از آن بهره مند می شوند .

ورزش و فعالیت بدنی ، احتمال خطر ابتلا به بیماری های قلبی ، بالا بودن فشار خون و درد و ورم مفاصل را کاهش می دهد .

اجرای فعالیت های جسمی منظم نیز باعث کاهش خطر ابتلا به اضطراب ، افسردگی و سایر مشکلات روحی می شوند . فعالیت های گروهی یا کارکردن با یک مربی شخصی یا یک فیزیوتراپ مجرب ، مانع ازانزوای فرد شده و فرصت های خیلی خوبی را برای اجتماعی شدن او فراهم می آورند .

نکته مهم

نکته ی مهمی که باید مبتلایان به ضایعه نخاعی حتما” به آن توجه داشته باشند این است که این افراد باید با متخصصین و کارشناسان تغذیه نیز مشورت کنند تا به موازات ورزش و تمرینات بدنی ، به نیازهای تغذیه ای آنها از جمله هیدراتاسیون نیز پرداخته شود .

هشدارها

قبل از شروع هر نوع برنامه ورزشی و تمرین بدنی حتما” با پزشک خود مشورت کنید . دراین راستا NCPAD توصیه می کند که به متخصصانی رجوع کنید که در زمینه ی آسیب نخاعی تخصص و تجربه داشته باشند و مراکزی را برای اجرای تمرینات خود انتخاب کنید که بتوانند نیازهای ویژه افراد مبتلا به صدمات نخاعی را بر طرف نمایند .

منبع:ضایعات نخاعی

کمر درد

کمر درد

 

 

 

ستون فقرات بدن انسان تشکیل شده از 7مهره گردنی -12مهره سینه ای-5مهره کمری ،ومهره های به هم چسبیده  خاجی و دنبالچه

هر مهره از دو قسمت تشکیل شده است :

1- جسم مهره                   2- قوس مهره

از اتصال جسم و قوس مهره ،سوراخ مهره ای ایجاد می گردد که در طول ستون فقرات مجرای نخاعی را بوجود می آورند.

طناب نخاعی از سوراخ پس سر آغاز شده پس از امتداد در مجرای نخاعی و ایجاد انشعابات مختلف عصبی درفرد بالغ در  قسمت مهره اول و دوم کمری(L1-L2)پایان می یابد .

بین جسم مهره و قوس مهره ،دیسک مهره ای قرار دارد که سبب کاهش فشار به ستون فقرات و اعصاب منشعبه  از آن شده و سبب تسهیل در حرکات بدن نیز می شود.

دیسک خود شامل دو قسمت هسته و بخش محیطی می باشد (آنولوس فیبروزوس و پولپوس کاورنوس)

هنگام راه رفتن ،نشستن و خوابیدن در پوزیشن های مختلف فشار مضاعفی به ستون فقرات وارد می گردد که در بعضی موارد می تواند به میزان حتی چند برابر وزن بدن هر  انسان  بالغ شود. برای مثال در پوزیشن نشسته نادرست ،ستون فقرات گاهی میبا یست تا فشاری معادل 200کیلوگرم بر واحد سطح را متحمل  شود .وجود دیسک مهره ای موجب حفاظت از مهره ها و در نتیجه اعصاب منشعب از نخاع می شود.

شایع ترین و مهمترین علل ایجاد کمردرد:

1- فتق دیسک مهره      Herniated disc

دیسک مهره ای شامل بخش محیطی و هسته دیسک می باشد در ستون فقرات بین مهره ها قرار گرفته است.

مایع ژله ای مانند هسته دیسک سبب تسهیل در حرکات و کاهش فشار وارده بر مهره ها می گردد.

دیسک مهره ای در اثر عواملی همچون مشاغل سخت ،تصادفات و ضربه های شدید ناحیه ستون فقرات و پوزشین های نامناسب در زندگی روزمره و حرفه ای و آرتروز میتواند دچار آسیب گردد ودر نتیجه شخص احساس درد در ناحیه کمر پیدا خواهد نمود.

شدت آسیب های وارده به دیسک همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده می تواند از خشکی و چروکیدگی دیسک ،کم شدن فاصله مهره ها ،فتق و بیرون زدگی دیسک و مایع ژلاتین هسته ان رخ  دهد.

به هر صورت تشخیص اسیب های ذکر شده توسط معاینه و عکس و MRIاز مهره های کمری قابل تشخیص می باشد.

در موارد حاد علائمی همچون درد شدید ،بی حسی  اندام های تحتانی و حتی عدم کنترل ادرار و مدفوع می تواند ایجاد گردد .

د رکلینیک درد پس از تشخیص قطعی فتق دیسک بین مهره ای اقدامات مداخله ای درمان و کنترل درد (IPM)مانند

a- فشار زدایی دیسک از راه پوست بدون جراحی باز (Discectomy)

 

b- نوکلئولیز با اوزون

c- بلوک مفصل فاستFacet

d- ورتبرو پلاستی از راه پوست در مواقع شکستگی های مختلف مهره ها

e- بلوک های مختلف محیطی و عصبی صورت می گیرد.

لطفا جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد هر یک از موارد ذکر شده بالا به بخش IPMدر صفحه اول کلیک فرمایید .

2- آتروپاتی مفاصل فاست Facet Joint

مفاصل فاست تنها مفصل های حقیقی در سطح ستون مهره ها می باشند، این مفاصل دو طرفه می باشند و در بین دو مهره دارای فضاهایی هستند که حد اکثر 2-1 میلی لیتر مایع مفصلی دارند . مفصل فاست دررابطه نزدیک با ریشه  اعصاب ستون فقرات بوده که این خود توجیح کننده خطرات متوجه ریشه های عصبی در موارد آرتریت و تغیر شکل مفصل فاست می باشد.

مفاصل فاست در ایجاد تعادل و نرمی حرکات مهره ها و تحمل وزن بدن دخیل می باشند .

در مواردی که درد ناحیه  کمر در اثر اختلال در مفاصل فاست تشخیص داده می شود  متخصصین رشته درد در کلینیک های تخصصی درد نسبت به بلوک  یا بی حس کردن ناحیه اقدام می نمایند .

مواردی همچون :a- کشیدگی در ناحیه مفصل فاست

b- د رمواردی که هیچگونه سر نخ رادیو گرافیک مبنی بر علت کمر درد وجود نداشته باشد.

c- کمر دردی که شواهد پرتونگاری دال بر بیماری دیسک و آرتریت فاست  باشد.

d- سندرم عدم موفقیت جراحی با ز دیسک کمر در این موارد بیمار حتی پس از انجام عمل جراحی هنوز از دردناحیه کمر شکایت دارد .

یکی از علائم اختلاال در مفاصل فاست درد یک طرفه ناحیه کمر و پا هنگام خم شدن به عقب می باشد.

لطفا جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره چگونگی اقدامات  مداخله ای به بخش IPM مراجعه فرمایید.

3- سیاتیک

در قسمت انتهایی کمر از کنار هم  قرار گرفتن رشته های عصبی ،انتهای نخاع عصب سیاتیک تشکیل می شود .

در اصطلاح به درد ناحیه تحتانی کمر با انتشار به باسن و قسمت های پایینی پا سیاتیک اطلاق می شود .

درد سیاتیک گاهی با عضلانی و کرختی پاهمراه است.

سیاتیک در اثر دلایلی که موجب فشار یا آسیب به اعصاب انتهایی نخاع می شوند ایجاد می گردد. دلایلی مانند:

a-فتق یا بیرون زدگی دیسک مهره ای

b-آرتروز

c-مشکلات عروق

d-تومورها

d-ضربه و تصادف

e-عفونت

در درمان دارویی سیاتیک استفاده از مسکن ها و داروهای ضد التهاب را شامل می شود . در کلینیک های درد از اقدامات مداخله ای کنترل درد (IPM)و دستگاه های تشخیصی ،درمانی جهت برداشتن و کاهش فشار بر روی دیسک مهره ،مفاصل فاست عصب سیاتیک بهره برده می شود.

لطفا جهت کسب اطلاعات بیشتر به بخش IPM آیکن کمر درد در صفحه اول مراجعه فرمایید .

4- آرتروز (Osteoarthritis)

5-درد های مکانیکی و اختلالات آناتومیک

این نوع کمر درد می تواند در اثر عواملی چون ضربه (Troma) و در نتیجه شکستگی و در رفتگی مهره ایجاد می گردد.

6-تنگی مجرای نخاعی

7- انحرافات ستون فقرات (Scolliosis)

8- کشیدگی عضلانی (Strain )

9-دردهای التهابی در اثر عواملی چون روماتیسم و بیماری بحجت

10-تومور ها

تومورهای استخوانی و یا بافت نرم (تومورهای عصبی)-تومورهای نقاط همجوار ستون مهره ها مانند پروستات پستان و کلیه

11-تومور های احشایی

کمر درد احشایی می تواند منتج از ارتباطات عصبی اندامهای همجوار ستون فقرات باشد

(بیماری های گوارشی و دستگاه تناسلی)

12-کمردرد در اثر بیماریهای عفونی : سل –تب ما لت –استئومیلیت و عفونتهای قارچی

8-کمر درد  در اثر بیماریهای عروقی : نارسائیهای شریانی وریدی –انسداد عروقی( آنوریسم آئورت)

9-کمردرد روانی (پیسکوژنیک )

کمردردی است که عامل فیزیکی وآناتومیکی نداشته ودر اثر بیماریهای روانی همچون افسردگی ثانویه وخیالی برای شخص مبتلا ایجاد میگردد.

علاوه بر عوامل ذکر شده می توانب عللی همچون سن ،استرس ، عادات ناصحیح حرکتی، ورزش  نکردن و در نتیجه ضعف عضلات کمری ،شکمی ،چاقی ،سیگار  و روشهای غلط بر داشتن اجسام سنگین اشاره نمود.

توجه داشته داشتیم که تشخیص هر کدام از انواع کمر درد و علل ایجاد انها توسط پزشک و با توجه  به علائم بالینی و معاینات فیزیکی و روشهای متنوع (MRI،سی تی اسکن ،اسکن استخوان آزمایشات خون و ادرار )امکان پذیر می باشد

درمان

برای درمان و کنترل کمردرد شیوه های مختلفی وجود دارد روش های درمانی که هزاران سال پیش رایج بو ده اند مانند طب سوزنی چینی با قدمت 5000 ساله که هم اکنون در بسیاری از کشورهای پیشرفته و صنعتی مانند امریکا ،زاپن و کشورهای اروپا یی متداول می باشد.

و شیوه های طب مدرن همچون دارو درمانی ،جراحی و طب نوین پزشکی درد

درمانهای داروئی به طور معمول با استفاده از مسکن هایی با اثر اختصاصی بر روی ستون فقرات و داروهای شل کننده عضلانی همراه میبا شد .

درمان جراحی معمولا در آسیب ها و ضربه های شدید ستون فقرات مطرح بوده و بعنوان آخرین راه کار در درمان کمردردمد نظر است.

پزشکی درد جدید ترین راه کارکنترل و درمان درد های مزمن در دنیا می باشد که با استفاده از جدید ترین دستگاههای تشخیصی ،درمانی بدون جراحی باز ،توسط متخصصین پزشکی درد با روشهایی همچون بلوک کردن اعصاب و یا خارج کردن دیسک آسیب دیده بدون شکاف پوستی و

.جراحی و یا تزریق اوزون با استفاده از دستگاههای خاص (CARM) زیر دید غیر مستقیم صورت می گیرد.(لطفاجهت کسب اطلاعات بیشتر بخش IPMیا روشهای اینتر ونشنا ل (مداخله ای کنترل درد  را کلیک فر مایید)

 

توصیه هایی جهت کم کردن کمردرد 

حرکات نرمشی و فیزیوتراپیک(ارگونومی)

توجه داشته باشید وضعیت بدن خود را در هنگام کار برای مدت طولانی ثابت نگه دارید

از کفش های پاشنه بلند استفاده نکنید

عضلات شکم خود را منقبض کنید قوس صندلی خود را به صورتی قرار دهید که سبب خم شدن ستون فقرات نگردد

اگر دچار کمر درد شده اید برای مدت طولانی استراحت نکنید زیرا استراحت طولانی سبب کاهش خون رسانی به ستون فقرات،دیسک مهره ای و در نتیجه خشکی و ترک خوردگی بیشتر دیسک میگردد.

استراحت طولانی سبب ایجاد افسردگی و تشدید درد خواهد شد

خوراکی های مفید

استفاده سویا –زنجبیل ویتامینE،روغن زیتون و خشکباربه کاهش کمر درد کمک میکند.

منبع:بيماران روماتولوژي

تصادفات، مهم‌ترین عامل ضایعات نخاعی در ایران

چند روز قبل انجمن حمایت از مصدومین نخاعی اعلام کرد : آمار بیماران مبتلا به ضایعات نخاعی در کشور ما فراتر از آمارها و استانداردهای جهانی است.

نبود سیستم‌های محافظتی و ایمنی در اتومبیل‌ها و استاندارد نبودن اغلب جاده‌های کشور در کنار ‌رعایت‌نکردن قانون، عوامل اصلی ایجاد سوانح و تصادفات رانندگی است که منجر به ضایعات نخاعی می‌شود به‌طوری‌که نماینده سازمان جهانی بهداشت نیز در این باره گفته است: آسیب‌های بسیار بالا ناشی از تصادفات رانندگی در ایران به‌دلیل عدم‌آموزش و آگاهی و سوء‌رفتارهای اجتماعی رانندگان است و رانندگان در جاده‌های ایران بسیار خشونت‌آمیز رانندگی می‌کنند. رانندگان در ایران با رفتارهایی بسیار تهاجمی و در حالت جنگ با یکدیگر برخورد می‌کنند. ضایعات نخاعی ناشی از تصادفات ، عوارض و پیامد های جبران ‌ ناپذیری به دنبال دارد که دانستن و رعایت آنها می‌ تواند نقش بسیار مهمی در پیشگیری از این صدمات داشته باشد.

آسیب نخاعی عبارت است از صدمه‌ای که به طناب نخاعی وارد می‌‌شود. آسیب نخاعی ممکن است به‌صورت مستقیم در اثر ضایعه خود نخاع به‌وجود بیاید یا اینکه به‌طور غیرمستقیم به‌دلیل آسیب استخوان‌ها، بافت‌ها یا عروق خونی اطراف آن ایجاد شود.

هر نوع عاملی که باعث صدمه به نخاع شود، می‌تواند آسیب‌ نخاعی را به‌وجود آورد. تصادفات وسایط نقلیه، سقوط، آسیب‌های ورزشی (‌به‌خصوص شیرجه در آب‌های کم‌عمق)، حوادث صنعتی و حین کار، جراحات حاصله از شلیک گلوله، درگیری‌های بدنی و سایر عوامل می‌توانند ضایعات نخاعی را فراهم آورند.

به گفته متخصصان، اگر ضایعه وارده به نخاع کوچک باشد، می‌تواند باعث ضعیف‌شدن آن شود (‌ازجمله ضایعات نخاعی حاصل از آرتریت روماتوئید یا استئوپروزیس) یا اینکه ممکن است کانال نخاعی که از نخاع حفاظت می‌کند، به‌دلیل فرایند طبیعی افزایش سن بیش از حد دچار تنگی شود (‌استنوزیس نخاعی). ضربات مستقیم نظیر بریدگی‌ها هم می‌توانند باعث آسیب طناب نخاعی شوند، به‌خصوص اگر استخوان‌ها یا دیسک‌ها آسیب‌دیده باشند. خردشدن استخوان‌ها (‌برای مثال خرد شدن مهره‌های ستون فقرات‌) یا پارگی فلزات (مانند تصادفات رانندگی‌) می‌توانند باعث بریدگی یا آسیب طناب نخاعی شوند.

آسیب‌های مستقیم نیز می‌توانند درصورت کشیده شدن طناب نخاعی، اعمال فشارهای جانبی یا فشردگی ستون فقرات ایجاد شوند. این مشکلات می‌توانند درصورت پیچ خوردگی بیش از حد سر، گردن یا پشت به هنگام تصادفات به‌وجود آیند.

خونریزی، انباشته شدن مایعات و تورم در نواحی داخلی یا خارجی نخاع (‌اما در داخل کانال نخاعی‌) می‌تواند ایجاد شود. تجمع خون یا مایعات می‌تواند باعث فشار برطناب نخاعی و آسیب آن شود.

اکثر آسیب‌های نخاعی در افراد جوان و سالم اتفاق می‌افتد. مردان بین ۱۵ تا ۳۵سال بیشترین مبتلایان را تشکیل می‌دهند. میزان مرگ‌ومیر در نوجوانان دچار ضایعات نخاعی بیشتر است.

ازجمله عوامل خطر می‌توان به شرکت در فعالیت‌های بدنی خطرناک، ‌استفاده‌نکردن از تجهیزات ایمنی به هنگام کار یا بازی یا شیرجه زدن در آب‌های کم عمق اشاره کرد. دکتر ابوالفضل نجاران، متخصص مغز و اعصاب و عضو هیأ ت علمی دانشگاه علوم پزشکی ارتش در این باره می‌ گوید: طناب نخاعی که یکی از معجزات خلقت بشر است، مسیری است که از قاعده مغز شروع شده و در طول ستون فقرات و در کانالی تخصیص‌یافته به نام کانال نخاعی که از هر طرف کاملا محافظت شده و برای عملکردهای خاصی تکامل یافته است، قرار دارد.

میلیون‌ها رشته و سلول عصبی در این مسیر به ظاهر باریک وجود دارند که هر یک از آنها عملکرد ویژه‌ای دارند و این کار را با ظرافت و مهارت هر چه تمام‌تر انجام می‌دهند. در مقابل هر سوراخ بین مهره‌ای (‌که بین ۲مهره مجاور قرار دارد) یک جفت ریشه عصبی از نخاع بیرون رفته و برای ارسال یا بازگرداندن سیگنال‌های محیطی به مراکز بالاتر به سمت اندام‌ها و ارگان‌های مختلف بدن می‌روند. کمتر جایی از بدن را می‌توان نام برد که حداقل چند رشته عصبی در آن موجود نباشد!

برخی از اعمال روزمره بدن اصولا توسط نخاع و مراکز عصبی موجود در آن رهبری می‌شوند که اینها را اعمال رفلکسی می‌نامیم و نقش مهمی در عملکرد‌های بدن ما دارند.

آسیب نخاع یا ریشه‌های عصبی آن می‌تواند بسته به محل درگیری، بخشی یا تمام اعمال این قسمت‌ها را تحت‌تأثیر قرار داده و اختلالاتی در کنترل ارگان‌ها و اندام‌های مختلف پدید آورد که باعث می‌شودپیام‌ها به نخاع و مراکز بالاتر ارسال نشده یا پیام‌های ارسالی از مغز یا سایر مراکز، به مناطق مختلف بدن نرسد.

اختلال در تعریق، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع، فلج اندام‌ها، تغییرات فشار خون و… از جمله تظاهرات این اختلالات هستند.

پیش آگهی این بیماران به چند فاکتور اصلی بستگی دارد؛ محل و وسعت ضایعه، نحوه و زمان رسیدگی به بیمار و نیز درمان‌های جانبی متعاقب درمان‌های اولیه (اقدامات بازتوانی). برای مثال ضایعاتی که نخاع را در سگمان‌های بالای‌گردن درگیر کرده باشند، می‌توانند با ایجاد اختلال در فعالیت مراکز تنفس و عضلات تنفسی، بیمار را از پا در آورند.

آسیب‌های بالاتر از نواحی سگمان هفتم پشتی نیز باعث اختلال در سیستم‌های تنظیم فشار خون شده و می‌توانند پیش آگهی بیمار را دستخوش تغییر کنند.

درمان دیررس و بی‌توجهی به مسائل بسیار مهم اما به ظاهر ساده در درمان‌های اولیه این بیماران نیز می‌تواند مخاطرات جدی به دنبال داشته باشد و بهبودی آنها را به تأخیر اندازد. نحوه جابه‌جا‌کردن این افراد در صحنه سانحه و در مراکز اولیه درمانی، کنترل دقیق فشار خون و برقراری راه هوایی مناسب، تجویز داروهای خاصی که در این زمینه ارزشمندند (‌به صلاحدید پزشک مربوطه‌) و انجام مداخله بموقع درمان‌های دیگر از قبیل عمل جراحی جهت دکمپرسیون و فیکساسیون ستون فقرات نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای در پیش‌آگهی نهایی این بیماران خواهد داشت.

علائم آسیب‌های نخاعی


علائم آسیب‌های نخاعی متفاوت بوده و تا حدی به محل ضایعه بستگی دارد. به‌ طور کلی آسیب‌های نخاعی باعث ضعف و از بین رفتن حس در پایین سطح ضایعه می‌شوند. ضایعات پایین‌تراز نخستین مهره‌کمری موجب آسیب نخاعی نمی‌شود.آسیب نخاعی یک فوریت پزشکی محسوب می‌شود و لازم است که سریعا مورد رسیدگی قرار گیرد.
مسئولان مراقبت‌های پزشکی یکسری معاینات ازجمله معاینات مربوط به وضعیت اعصاب را انجام می‌دهند. این معاینات می‌توانند به تشخیص محل دقیق ضایعه که قبلا نامشخص بوده، کمک کنند. امکان دارد بعضی از واکنش‌های مصدومین غیرطبیعی یا از بین رفته باشد اما به محض اینکه میزان ورم کاهش پیداکند، برخی واکنش‌ها می‌توانند به حالت عادی برگردند.دان آسیب‌های طناب نخاعی


به گفته متخصصان ، آسیب نخاعی یک فوریت پزشکی است که به‌ منظور کاهش اثرات طولانی مدت آن باید در اسرع وقت مورد توجه قرارگیرد. بنابراین فاصله زمانی بین بروز ضایعه و اجرای اقدامات پزشکی، عامل بسیار مهمی در اثرات حاصل از آن محسوب می‌شود.

معمولا بعد از بهبودی آسیب‌های حاد، اقدامات گسترده‌ای مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی و سایر برنامه‌های توانبخشی ضرورت پیدا می‌کنند. توانبخشی به افراد آسیب‌دیده کمک می‌کند تا بتوانند ناتوانی‌های حاصل از آسیب نخاعی را به حداقل برسانند.

داروهای خوراکی زیادی هستند که می‌توانند اسپاسم را کاهش دهند. یکسری از داروها نیز با تزریق به داخل کانال نخاعی یا تزریق سم بوتولینوم به داخل عضله به کاهش اسپاسم کمک می‌کند. درمان درد با استفاده از داروهای ضددرد، شل‌کنند‌های عضلانی و کیفیت فیزیوتراپی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

منبع: همشهری آنلاین

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

مسافرت و نقل و انتقالات برای افراد دچار آسیب نخاعی

مقدمه
درمسافرتها ونقل وانتقالاتی که به وسیله خودرو انجام می شود ،افرادنخاعی یا خودشان رانندگی می کنندو یا اینکه نقش یک مسافر را دارند.یا ممکن است که مسافرت به وسیله هواپیما،اتوبوس،قطار و یاکشتی انجام شود.بعدازآسیب نخاعی ،انجام جابجایی ها چه برای کار،وچه برای تفریح می تواندبامشکلاتی همراه باشد.اما به مروروباافزایش آمادگی، مشکلات و استرس های مربوط به نقل وانتقالات کاهش یافته و حتی می تواندلذت بخش باشد.
دراین مقاله به نکات مهمی درمورد استفاده از ویلچرهای دستی وبرقی ،خرید و یا اجاره تجهیزات مناسب ،توجه به داروهای مصرفی و مسائل مربوط به دفع ادرار و اجابت مزاج درمسافرتها ونقل وانتقالات ،ثبت سفرها ونحوه سازماندهی فعالیت های مسافرتی وتفریحی اشاره شده است.

رانندگی
هنگامی که شما به عنوان یک فردنخاعی درنطرداریدکه رانندگی را آغازن مائید، پیشنهادمی شودکه ابتدا با متخصصصین کاردرمانی خود یا مسئولان برنامه ریزی ذیربط ،درمورد پوششهای مالی این امر مشورت نمائید.چنانچه شما درحال سپری کردن مرحله توانبخشی شغلی هستید،لطفا” جهت ارزیابی وضعیت رانندگی خود ،آموزشهای ضروری و تجهیزات موردنیاز ،با مسئولین درمانی وتوانبخشی خود مشورت کنید.
جهت ارزیابی میزان توانائی شما در رانندگی و ایمن بودن آن،بایستی برنامه ریزی مناسبی انجام شود. به طورکلی یک برنامه ریزی جامع ،برنامه ای است که درآن موضوعاتی مانند وضعیت بینائی،مهارتهای حرکتی،مدت زمان واکنش های فرد ،مهارتهای مربوط به جابجایی ها، میزان فعالیت دست ها وآگاهی از اصول رانندگی موردارزیابی قرارگیرند.درنتیجه بااستفاده ازنتایج حاصل از این ارزیابی ها ،می توان میزان توانائی وآمادگی فردبه دست آورد.

ارزیابی پشت فرمان خودرو
ارزیابی پشت فرمان باید موقعی انجام شودکه شماازنظرپزشکی مشکل خاصی نداشته باشید و نتایج ارزیابی های قبل از رانندگی نیزکاملا”رضایت بخش باشند.برای مثال ،شخص ارزیابی کننده ،باید ابتدا مناسب ترین وسیله نقیله را برای رانندگی شما (اعم ازخودرو یا ون ) تعیین کند.

بطورکلی ون ها ازدوجنبه تحت ارزیابی قرارمی گیرند:
۱٫ ارزیابی مسافرتنها از حیث بالا رفتن و استقراردرخودرو .
۲٫ ارزیابی وضعیت راننده : که علاوه بر بررسی پشت فرمان،ارزیابی کاملی ازوضعیت مناسب سازی خودرو انجام می شود و درواقع توصیه هائی که درموردمناسب سازی خودرو ارائه شده موردتوجه قرارمی گیرد.
شما باید قبل ازارزیابی رانندگی ،گواهینامه رانندگی معتبرویامجوزمناسبی دراختیارداشته باشید.درغیراین صورت،بایدبامسئولین مربوطه که درمحدوده زندگی شماقراردارند،تماس بگیرید.بعدازارزیابی پشت رل ،نیز ممکن است لازم باشدکه یکسری جلسات آموزشی داشته باشید و درنتیجه به آموزشگاه های تعلیم رانندگی ارجاع خواهیدشد.

وسائل نقلیه ومناسب سازی
چنانچه درنظردارید یک ون یا هر خودروی دیگری خریداری کنید،مسوولین مربوطه یا متخصصین کاردرمانی و فیزیوتراپ ها می توانند قبل ازخرید درموردنیازهای ضروری شما راهنمائی های لازم را ارایه دهند. اگرتاکنون خودرویی خریداری نکرده اید،می توانیدازمسئولان بخواهیدتا هماهنگی های لازم راجهت خرید خودروبرای شما انجام دهند. نصب کنترل های دستی یا مناسب سازی های موردنیازبرای یک خودروممکن است تحت پوشش شرکت های بیمه یا سایرمراکز سرمایه گذارازجمله سازمان توانبخشی شغلی قرارداشته باشند. متخصصان کاردرمانی قادرند نام شرکت هایی را که می توانیدازآنها تجهیزات ضروری راخریداری نمائیدومی توانند مناسب سازیهای لازم را انجام دهند، دراختیار شما قراردهند .

تابلوهای پارکینگ اختصاصی افرادمعلول

تابلوی محل پارک کردن ویژه افرادنخاعی ، علامت خاصی است که برروی صفحه ای به ابعادتقریبی ۶ در۱۲ اینچ (حدود ۱۵ در ۳۰ سانتیمتر ) که توسط آینه عقب نمای وسیله نقلیه قابل مشاهده باشد. این تابلو اجازه می دهدکه افرادمعلول بتوانند برای یک مدت قانونی، ازپارکینگ های اختصاص داده شده استفاده نمایند.این علامت مخصوص شما خواهدبود،نه وسیله نقلیه،و می تواند برای تمامی وسائط نقلیه با وزن کلی کمتراز۹۰۰۰پوند(تقریبا” ۴۰۰۰کیلوگرم) مورداستفاده قرارگیرد.
شما مجبورنیستید که حتما” راننده یامالک خودرو مورداستفاده باشید . سن شمانیز اهمیتی ندارد.معمولا” آرم های مذکوربرای یک دوره یک ساله مجازهستندو می توانند درصورت انقضاء تجدیداعتبارشوند. این آرم ها رامی توان با تکمیل فرم های مربوطه و طی درخواست از مسوولین مربوطه و کاردرمانان خود تهیه نمود.

نکات مهم در مورد مسافرت
• دردرجه اول از رزروبودن وسیله نقلیه واتاق خوداطمینان حاصل کنید.به مسوولین مربوطه اطلاع دهید که شما ازویلچراستفاده می کنید و نیازهای خاص خودرا با صراحت به آنها اعلام نمایید. همیشه درخواست های خود را ۴۸ ساعت قبل ازعزیمت تاییدنمایید.
• با انجمن های اتومبیل رانی سراسرکشورارتباط برقرارکنید. این کانون ها می توانند دربرنامه های گردش گری و کمکهای اضطراری، مساعدت های بسیار ارزشمندی راارائه نمایند.
• درموقع مسافرت با خودرو ، هرگزاجازه ندهیدکه شاخص بنزین درمسیرهای طولانی ازنیمه کمترشود.
• یک ساک باشگاهی یا کیف مسافرتی ارزان قیمت تهیه کنید وداخل آن وسایل ضروری خودراقراردهید ودرتمام مدت مسافرت آن راهمراه خودنگه دارید.
بهتراست که شما مواردزیررا نیزهمراه داشته باشید:
o چندعددجارختی مخصوص کت : در هتلها و متل ها ،رخت آویزها اغلب به میله کمدها قلاب شده اند به طوری که استفاده ازآنها مشکل است.
o یک چراغ قوه برای استفاده درمواقعی که نوردردسترس شماقرارندارد ویا به هنگام قطعی برق
o نسخه یا معرفی نامه ازپزشکتان مبنی برنیازهای خاص شما
• باتوجه به وسائل موردنیاز خود ، همیشه سعی کنیدکه سبک سفرنمائید. بهتراست به جای اینکه یک چمدان بزرگ رخت ولباس به همراه داشته باشید،بیشتراز خشکشویی هتل استفاده کنید. دراین صورت نیازی به جابجائی لباس های اضافی نخواهیدداشت.
• رمپ های سبک وقابل حملی نیز وجوددارندکه می توانیدآنها راتهیه نمائید.دراین موردشمامی توانیدازمتخصصین کاردرمانی کمک بگیرید.
• همیشه سعی کنیدحدود ۴۵ دقیقه تایک ساعت زودتردرمحل ایستگاه حاضرشویدتابتوانید قبل ازسایرمسافران سوارشوید.
• اطمینان حاصل کنیدکه برروی ویلچروتمامی بارهایتان ،برچسب حاوی نام و آدرس شما درج شده باشد.
• توجه داشته باشید که اگردرمدت سفرامکانات دستشویی وجودنداشته باشد ،قبل ازعزیمت ، آب کافی به همراه داشته باشید.
• همیشه تشکچه صندلی خود راجهت پیشگیری ازآسیب همراه داشته باشید.تشکچه مناسب می توانددرطول مسافرت باعث توزیع فشارگردد.
• کسانی که قادرنیستندبطورمستقل ازخودمراقبت نمایند،بایستی درطول مسافرت وتغذیه یک نفررا جهت کمک همراه خودداشته باشند.

گذرنامه
ساختمان تمامی سفارتخانه ها وکنسولگری ها (درایالات متحده)برای ویلچرها قابل استفاده نیستند.ازطرفی کارکنان آنها نیز قادرنیستندکه در تکمیل درخواست متقاضیان کمک جسمی ارائه دهند. درخواست ها ممکن است ازطریق پست یا طرق دیگر صورت گیرد و سپس بعد ازتکمیل ،به سفارت یا کنسولگری مربوطه ارجاع گردد.اگرفرایند ارائه درخواست ازطریق پست امکان پذیرنباشد،وامکانات کافی نیزدردسترس نباشد، گاهی اوقات می توان هماهنگی های لازم راجهت ملاقات کارکنان مسوول درمحلی که قابل دسترسی باشد،انجام داد.

استفاده ازتجهیزات پزشکی مناسب
شمابایدازقبل برنامه ریزی داشته باشید. چندروزتا دو هفته قبل ازسفر، تمامی تجهیزات مورداستفاده خودرا بطورکامل سرویس کنید. اجازه دهید تاسرفرصت تمامی تجهیزات موردنیازشما تهیه شود. چنانچه قراراست درطول مسافرت،ازویلچرخود برروی سطوح ناهمواراستفاده نمائید،حتما” لاستیکهای یدکی همراه داشته باشید.
مسافران خارج ازکشوربایداطلاع داشته باشندکه قطعات واندازه های اروپائی با قطعات واندازه های آمریکائی تفاوت دارند.بنابراین درصورت نیاز قطعات اضافی همراه خودبیاورید.
بعضی ازتجهیزات رامی توان درمحل مقصداجاره نمود.این مسئله باعث می شودوسائل غیرضروری ازجمله صندلیهای مخصوص دوش یا بالابرهای مکانیکی راباخودحمل نکنید. یا مثلا” بردن ویلچربرای افراد ی که می توانند حرکت کنندولی تنهاازآن برای مسافتهای طولانی استفاده می کنند،ضرورت ندارد .
وسائلی نیزوجوددارندکه سبک و قابل حمل هستندو به هنگام مسافرت و جهت کمک به استحمام می توانندمورداستفاده قرارگیرند.برای اطلاعات بیشترمی توانیدبا متخصصین کاردرمانی وفیزیوتراپی تماس بگیرید.

داروهای موردنیاز
نام و مقدارداروی تجویزشده و نام پزشک مربوطه بایدبرروی تمام بسته هاوظروف آنهابطورواضح درج شود.نسخه های تجویزشده نیزبایدهمراه داروها برده شوند.تمام داروها بایدطوری درچمدان هاقرارداده شوندکه دردسترس باشندو گم نشوند.همیشه بایستی داروهای اضافی برای چندروز و اقلام موردنیازرا جهت موارداضطراری همراه داشته باشید. هیچ گاه این فکررانکنیدکه می توانیدداروهای خودرادرمقصدتهیه نمایید. همه داروهاراقبل ازعزیمت به خوبی بسته بندی کنید. ارایه کمکهای پزشکی ،کارتهای شناسایی پزشکی ،کتاب های راهنمای پزشکان وکتابچه های مربوط به مکالمات موردنیاز به زبان کشورمقصد ازجمله خدماتی هستندکه به وسیله انجمن بین المللی کمکهای پزشکی ویژه مسافران (LAMAT) قابل ارائه می باشد.خدمات LAMAT اختیاری هستندو عضویت درآن وکسب اطلاعات ازطریق آن هیچ هزینه ای ندارد.

مراقبت از روده و مثانه در مسافرت
همراه باداروهای موردنیاز،همیشه امکانات مربوط به موارداضطراری را نیزهمراه داشته باشید. شما بهتراست وسائل موردنیازاضافی جهت کنترل مثانه و اجابت مزاج را برای دو تاسه روز داشته باشیدتادرمواردی که بارشما مفقود می شود و یادرشرایطی که به دلایل بدی آب وهواباتاخیرمواجه می شوید،بامشکل مواجه نگردید.به طورکلی درشرایط اضطراری ،بیشترازنیازتان وسائل داشته باشید. همیشه برای مواردخاص، لباسهای اضافی نیزهمراه داشته باشید.

برنامه ریزی های موردنیاز هنگام مسافرت با هواپیما
هنگامی که شما تصمصم می گیرید با برنامه ریزی و پیش بینی مشکلات احتمالی سفر کنید ،پروازکردن برای شما آسان خواهدبود. اتحادیه شرکت های هواپیمائی ایالات متحده (FAA)یکسری دستورالعمل هایی داردکه براساس آن افرادمبتلا به محدودیت های حرکتی می توانندازمسافرت های هوائی خودلذت ببرند. در این رابطه شرکت های هواپیمایی مجازهستند، روش های جدیدی رابرای روال کاری وهمچنین هواپیماهای خود ابداع نمایند.البته این شرکت ها بایستی قوانین رادرنظرگرفته و دررابطه با تخلیه افرادناتوان که درموارداضطراری نیازبه کمک دارند،آمادگی های لازم راداشته باشند.برخی ازشرکت های هواپیمایی به خاطرروشی که دررابطه با سوارکردن مسافران وبارگیری دارند وهمچنین نوع تجهیزاتی که استفاده می کنند، بیشترازسایرشرکت ها موردتوجه قرار می گیرند.بهتراست شما قبل از تائیدنهایی رزرو خود،بامرکزنیازهای خاص شرکت هواپیمایی تماس گرفته وآنها را درجریان احتیاجات خاص خودقراردهید.بسته به نوع فرودگاه مورد استفاده شما ،دسترسی به هواپیمامتفاوت خواهدبود.بنابراین بهتراست ،ازقبل این موضوع ،دررابطه بافرودگاه های مبداو مقصدموردتوجه شما قرارگیرد. راهروهایی که به طورمستقیم به هواپیما وصل هستند، فاقدپلکان بوده و ازتاثیرشرایط جوی نیزبرحذرهستند.بعضی ازخطوط هواپیمایی نیزجهت سوارکردن افرادویلچری ازبالابرهااستفاده می کنند،ولی این موضوع بایستی با هماهنگی های قبلی انجام شود. همیشه سعی کنیدازپروازهای بدون توقف استفاده نمائیدتا بامشکلات جابجایی ازیک هواپیما به هواپیمای دیگرمواجه نشوید.
درایالات متحده ،مسافرین هوائی که مبتلا به ناتوانی هستند،تحت یکسری قوانین حمایتی قرارمی گیرند. سازمان هواپیمایی کشور ایالات متحده FAA)) وهمچنین بخش جابجائی مسافران (DOT) براساس قانون های مختلف ، درتهیه وتنظیم قوانین مربوط به مسافرت های هوایی نقش دارندو قانونی به نام ACTAA یکی ازاین قوانین محسوب می شود.توجه داشته باشیدکه به محض خروج ازکشور ،شما تحت قوانین مربوط کشورهائی قرارمی گیرید که قصدمسافرت به آنها راخواهیدداشت.

نکات مربوط به ویلچرقبل از سوار شدن به هواپیما
بطورجدی توصیه شده که شما زودتر یعنی حداقل یک تا یک ونیم ساعت قبل ازپرواز در فرودگاه حاضرباشید.به علاوه عاقلانه است که قبل ازمسافرت ،ازجهت بررسی آسیب هاومفقودشدن احتمالی اجزای آن، اززوایای مختلف ویلچرخود تعدادی عکس یا فیلم تهیه کنید.صندلی خودرا درمحل سوارشدن هواپیما کنترل کنید ودرخواست کنیدکه آن راتا محل خروج برای شما بیاورند.مطمئن شویدکه قبل ازتحویل ویلچر، نام ونشانی شما برروی تمامی قسمتهای قابل جابه جاشدن آن درج شده باشد.توجه داشته باشید هرگونه راهنمائی ساده ای که ممکن است جهت اطلاع نگاهدارندگان ویلچر مفیدباشد راارائه دهید. شرکتهای هواپیمائی لازم است به شما اجازه دهندتاویلچرخودرا بتوانید بطور مستقیم تا محل خروجی یعنی جائی که باید آن راجمع نمود (اگرویلچرازنوع تاشونده باشد) یا جائی که بایدآن رابرای تحویل آماده نمایند (اگرازنوع تاشونده نباشد) ،ببرید.هنگامی که شما سوارهواپیما شده و برروی صندلی مخصوص خودمستقرشوید،ویلچرتان در قسمت بارهواپیما قرارداده می شود. قبل ازپیاده شدن،به همراه خودیادآوری کنیدکه وسایل موردنیازتان را به محل خروجی آورده و هماهنگی های لازم راانجام دهد. اگرشما هرگونه مشکلی داشته باشید،یا اگرتجهیزات شما آسیب دیده باشد،شکایت خودرا با کارکنان مربوطه مطرح نمائید. اگر شما بوسیله اسکوتریا ویلچربرقی مسافرت می کنید،اطمینان حاصل کنیدکه شما می توانیددرمحل مقصد ،آنهارا برای استفاده ،آماده نمائید. (همچنین اصول مربوط به مسافرت باویلچرهای برقی راکه درجلوترذکرشده راملاحظه کنید).


قسمت بازرسی فرودگاه
درفرودگاه ها، تمامی مسافران بایستی ازمحل بازرسی عبورنمایند. کیف های دستی مسافران به وسیله کارکنان وبااستفاده ازاشعه ایکس موردبازرسی قرارمی گیرند.استفاده کنندگان ازویلچر،چنانچه وسائل کمک حرکتی فلزی نظیرعصا ،یا چوبهای زیربغل داشته باشند به وسیله دست بازرسی خواهندشد وازدرون ردیابهای فلزی عبورداده نمی شوند.چنانچه شما دارای بریس هستیدیا ازوسایل تثبیت کننده ستون فقرات استفاده می کنید،به پرسنل امنیتی اطلاع دهید.
همچنین شرکت های هوائی دررابطه باجابجایی ویلچرهای برقی دارای خط مش های گسترده ای هستند. (بخش ویلچرهای برقی را درزیرملاحظه فرمائید).افرادبایستی ازشرکتهای هوائی خوددرمورد قوانین رزروکردن،سئوالات لازم را بپرسند.اما اکثرشرکت های هوایی ویلچرهای برقی راجابجا می کنند.به طور کلی افرادمبتلابه ناتوانی همیشه قبل ازسایرافراد وارد هواپیماشده وآخرازهمه ،ازآن خارج می شوند .بایدطوری برنامه ریزی شودکه جابه جایی های مربوط به هواپیما وزمین متعاقب هم انجام گیرد.

مسافرت با قطار
شرکت های راه آهن ایالات متحده ازگذشته تاکنون هماهنگی هایی راآغازنموده که استفاده ازقطاررابرای افراد ناتوان آسان ترکند .درواقع ازسال ۱۹۸۴ ،هرمسافری که ازویلچراستفاده می کند ،درواگنی که حداقل دارای یک اتاق استراحت وفضائی برای استقرارویلچردارد ، جای داده می شود. کارکنان این واگن ها درسواروپیاده شدن مسافران وصرف غذای آنان کمکهای لازم راارائه می کنند.هم زمان با هرمسافرت ، بهتراست ازقبل، با بخش مربوطه تماس گرفته تاخدمات ویژه و جای مخصوص خودراهماهنگ نمائید. درمورد بلیط سفرهای دوسره (رفت وبرگشت) ،برای افرادمبتلا به ناتوانی ۲۵ درصدتخفیف درنظرگرفته شده است.به منظوراخذتخفیف ذکرشده ،لازم است که شما کارت شناسائی صادرشده به وسیله سازمان معلولین ، یا موسسات دولتی ویا هرنهاد ذیربط راارائه نمائید . نامه پزشکان نیزقابل قبول است. قابلیت دسترسی ایستگاههای مبدا ومقصد،همچنین مناسب بودن وضعیت ترددرادرآنها ازقبل بررسی کنید.

مسافرت با اتوبوس
شرکت های اتوبوسرانی در ایالات متحده دارای برنامه خاصی به نام “کمک به افرادناتوان”(helping Hands) هستند.براساس این برنامه، یک فردناتوان و یک نفرازهمراهان آن مجازند تنهاباپرداخت کرایه یک بلیط بزرگسال سفرکند.امروزه پایانه های مسافربری بیشترمناسب سازی می شوندو طوری طراحی می گردندکه فاقدموانع باشند.قبل ازمسافرت با اتوبوس ،شما باید با شرکت حمل ونقل موردنظرخود تماس گرفته و درمورد قوانین مربوط به مسافرانی که جهت سواروپیاده شدن و مسافرت با اتوبوس نیازبه کمک دارند،پرس وجونمائید. برخی ازشرکت های حمل ونقل اجازه می دهند که یک نفرهمراه باشما به صورت رایگان سفرکند. رانندگان اتوبوس افرادناتوان رابرروی صندلی های نزدیک جلو می نشانند، چراکه راهروی وسط اتوبوس تنها تقریبا” ۱۴ اینچ (۳۵ سانتیمتر) پهنادارد.توجه داشته باشیدکه اتوبوسهای معمولی فاقدسیستم مهار ویلچرهستند وبالابرنیزندارند .برخی ازاتوبوسهای درقسمت بار،فضائی برای ویلچرهای برقی دارند.شرکتهای حمل ونقل می توانند به درخواست شما وچندروزقبل ازسفر،رستورانها واماکن مناسب وقابل دسترسی را درایستگاههای بین راه برایتان شناسائی کنند. بنابراین توصیه می شودکه هنگام رزرو بلیط این کارراانجام دهید.

مسافرت باکشتی
وقتی شما داخل کشتی هستید، مسافرت باکشتی شاید آسانترین روش برای مسافرت باشد. همزمان باتدارک وسایل دیگرمسافرت، شما باید جای خود را ازقبل رزرو کنید و نیازهای خاص خودرابه شرکت موردنظرتان اعلام کنید. قبل ازسفر،شمابایددرموردعرض درها،به خصوص در اتاقها ودستشوئی ها تحقیق نمائید. بیشترکشتی هاطوری ساخته شده اندکه ،عرض درها درآنها برای ویلچرمشکل سازنیست. اغلب جهت انتقال شما از عرشه به سایرقسمت ها بالابروجوددارد. به طور معمول ، گرفتن کمکهای موردنیازمشکل نیست، چراکه خدمه های کشتی همیشه تمایل دارندکه به شما کمک کنند.فقط به خاطرداشته باشیدکه، هرچه کشتی بزرگترباشد،امکانات وفضاهای قابل استفاده ی بهتری خواهدداشت.

هتل ها
درایالات متحده ،بسیاری ازهتل هاو متل ها اتاق هایی رابرای اسکان افرادمعلول درنظرگرفته اند.این اتاق ها،ویژگی های خیلی خاصی ندارند و تنها درصورت نیاز،لازم است که شما هنگام رزرو آنها، درخصوص مواردی ازجمله قابلیت دسترسی ،عرض درها،میله های دستگیر ،وضعیت پلکان ، درهای ورودی،وضع آسانسورها پرس وجوکنید. شمابایدبامسوولین رزرواسیون صحبت کرده و قبل ازعزیمت ،نیازهای خاص خودتان رامشخص نمایید.حتی اگر اتاقها هم قابل استفاده باشند،لازم است که شمادرموردسایرامکانات موجوددرهتل /متل ازقبیل رستوران صحبتهای لازم راانجام دهید.اغلب، رزرو هتل ازطریق رایانه انجام می شودو به همین دلیل شمانمی توانیدپاسخ سووالات خودرابگیرید،مگراینکه باهتل تماس برقرارکنید.

راهنمای اطلاعات
شهرهای بزرگ دارای یکسری برگه های راهنما هستند که درآن اطلاعات مربوط به مناطق قابل دسترسی استفاده کنندگان ویلچردرج شده است.متاسفانه اطلاعات مذکور اغلب به روزنیستندو لازم است که شما قبل ازعزیمت ،جهت اطمینان بیشتر،با اماکن موردنظرتماس بگیرید.یکسری تورهای گردشگری گروهی نیزوجوددارند که برا ی افرادناتوان سازماندهی شده اندوبرپا کنندگان تورهای مذکور، نیازهای خاص آنان راموردتوجه قرارمی دهند.تمامی موزه ها واماکن تاریخی قابل دسترسی نیستندوبه علت ماهیت ساختمانی آنها،امکان دسترسی ندارند.درهرصورت بایدمسوولین تلاش نمایند،تاآنجاکه ممکن است ،اماکن مذکوررا برای شما قابل دسترسی نمایند.

اردوگاه ها
اردوگاههایی وجوددارندکه امکانات آنهاقابل استفاده افرادویلچری است.درایالات متحده امریکا، فهرستی ازسازمانها موجوداست که در زمینه تفریح و گردش درهوای آزادوفعالیت های ورزشی افرادناتوان کارمی کنند .این اردوگاه ها ممکن است برای افراد ناتوان و یا برای افرادسالم وناتوان قابل استفاده باشند.

نکات مهم هنگام مسافرت با ویلچرهای برقی
وقتی مسافرت شما تفریحی باشد،انتظاردارید که دریک محیط خوب و بافضایی زیبا استراحت کنید.اگرمسافرت شما دررابطه با فعالیت های کاری است، بایدابتدادرذهن خود کارهای روزمره تان را مرورنمائید.ولی اگرشمادرمسافرت خوداز ویلچرهای برقی استفاده می کنید،بایدامیدداشته باشیدکه برای رفتن ازیک نقطه به نقطه دیگرویلچربرقی شما بامشکلی مواجه نشود.
وقتی می خواهید درموقع مسافرت ازویلچربرقی استفاده کنید،هنگام رزروکردن پرواز،به شرکت مربوطه اطلاع دهید.درصورت امکان،بهتراست بادوستانی مسافرت نمائیدکه باتجهیزات ونیازهای شخصی شما آشناباشند. سعی کنیدخودرابه موقع وحداقل یک ساعت زودتربه فرودگاه برسانید. ولی بهتراست یک ساعت ونیم زودتردرفرودگاه حاضرشوید. حضوربه موقع ،به شمااجازه می دهدتا قبل ازسایرمسافران سوارهواپیماشوید. دربازرسی بار نیز،لازم نیست که ویلچرخودراترک کنید،ودراین مورد مشکلی وجودندارد که بخواهید آن رامطرح کنید. هیچ دلیلی وجودنداردکه شمانتوانیدباویلچرخودتامحل خروجی برویدو معمولا” قادرید تا انتهای راه خروجی و قبل ازانتقال خودبه هواپیما ،ازآن استفاده کنید.
درموردویلچر:از نام تولیدکننده ،مدل وشماره آن،ابعاد و ارتفاع خاص ویلچرتان آگاهی داشته باشید. چراکه باداشتن این اطلاعات متوجه می شویدکه آیا ویلچرشما ،به طورعمودی درقسمت بارجای می گیردیاخیر.اگرویلچرشماازنوع تاشو نباشد،دستورالعمل این است که:”ازتاکردن این ویلچرخودداری کنید”.اگرچارچوب ویلچرازنوع جوشکاری شده باشد،طبیعی است که قابل تاشدن نخواهدبود. حمل ویلچر نبایدتوسط یک نفرانجام شود.برای جلوگیری ازآسیب قسمت فرمان وهدایت گر، بایستی آنرابه اندازه کافی نوارپیچی وبسته بندی کرد.دستورالعمل های خاص مربوط به نحوه خاموش وروشن کردن قسمت برق ویلچررا ، قبل وبعدازبسته بندی ارائه کنیدتاافرادکمک کننده درطول پروازبتوانندخدمه های زمینی راراهنمائی کنند. یکی ازراه های جلوگیری ازآسیب ویلچرهای برقی ،قراردادن آنها دریک محفظه فلزی قفل شده وچرخ دارست.درهرصورت ، ابتدا لازم است میزان استقامت محفظه ،جهت نگهداری ویلچرشما مشخص شده و محدودیت هایی که شرکتهای هوائی برای اندازه ها قائل هستند،تعیین گردد.

باتریها : بایددرمورد نوع باتری های ویلچرتان ، و همچنین طول،عرض و وزن آنها اطلاع داشته باشید. چنانچه شرکت های هوایی، دررابطه با باتریها ،موانع غیرقابل حلی رابرسرراه شماقراردهند،معمولا”می توانیددرمقصد خود،بااستفاده ازاجاره باتریهای موردنیاز، مشکل تان راحل کنید.اما امروزه این موضوع ،یک معضل بزرگ محسوب می شود.
تشکچه ها :همیشه چیزی رابرای نشستن برروی آن ،یعنی هرچیزی که بطورطبیعی برای شما کارکند ،همراه داشته باشید. به ذهن بسپاریدکه بیشتر هواپیماها درارتفاع حدود ۸۰۰۰ پا ،تحت اختلاف فشارهوا قرارمی گیرند و به همین دلیل تشکچه های بادی درحدوداین ارتفاع منبسط وحتی ممکن است بترکند.بنابراین قبل ازوقوع این اتفاق ،بایداین تشکچه هاراخالی وبعدازرسیدن به مقصد مجددا”آنهاراپرکرد.هم چنین توصیه شده است که تهیه دستورالعمل ها ی مکتوب برای خدمه پروازی وزمینی می توانندبسیار مفیدباشند.اما مجموعه دستورالعمل های تهیه شده بهتراست که کمتر ازیک صفحه باشند.چراکه هرچه دستورالعمل ها کمترباشند،کارکنان خطوط هوائی تمایل بیشتری به مطالعه آنها نشان می دهند.
متخصصین کاردرمانی وفیزیوتراپ ها می تواننداطلاعات لازم رادراختیارشماقرارداده ونکات مهم وضروری درموردمسافرت با ویلچرهای دستی وبرقی رابه شما آموزش دهند.همچنین آنها می تواننداطلاعات مربوط به برنامه های رانندگی درسفر وتغییرات مربوط به مناسب سازی ونها را جهت رانندگی مستقل شما ارائه نمایند.مسافرت می تواندبرای شما آسان شود،وقتی که برنامه ریزی وهماهنگیهای لازم راانجام داده باشید.

واژه نامه

ADA
قوانین مربوط به افرادناتوان درایالات متحده آمریکا

ACTAA
قوانین انجام مسافرتها ازطریق شرکتهای هواپیمائی

DOT
بخش مسافرت آژانسهای استانی ودولتی که به مقوله حمل ونقل افراد می پرازند، اغلب این حروف را در نام مخفف خوداستفاده می کنند. اتحادیه آژانس های مسافرتی، این قدرت رادارندکه برخی ازجنبه های خدمات شرکتهای هواپیمائی،اتوبوسرانی،و قطارها، وحتی خودروها ی تولیدی برای افرادتاتوان را بررسی و اصلاح کنند.

FAA
اتحادیه شرکنهای دولتی هواپیمائی در ایالات متحده . این اتحادیه،علاوه براجرای وظایف قانونی خود،به موضوعاتی می پردازدکه باعث لذت بخش شدن مسافرت افرادمبتلا به ناتوانیهای جسمی گردد.

Hands controls
وسایل خاصی که جهت رانندگی خودرو ،بدون بکاربردن پدالهای پا و تنها به وسیله دست مورداستفاده قرارمی گیرند. این وسائل به افرادناتوان کمک می کنندتابتوانند به تنهائی با خودرو یا ون را نندگی کنند.

IMAT
انجمن بین المللی ارائه کمکهای پزشکی به مسافرین

Paratransit
کمک هزینه ای است که دولت برای جابجائی افرادمبتلا به ناتوانائی های جسمی درنظرمی گیرد. خدمات ازطریق نمایندگی های استانی و ناحیه ای نظیر ارائه می گردد.

U.S.C
مجموعه قوانین ایالات متحده ،که تالیفی ازقوانین دولتی ایالت متحده امریکا است.

References
Roberts R. Air Travel Guide for Seniors and Disabled Persons. International Aviation Development Corporation,2001.
2. Rosen F. How to Travel: A Guidebook for Persons with aDisability. Science & Humanities Press, 1997.
3. Rosen F. How to Travel in Canada: A Guidebook for aVisitor with a Disability. Banis & Associates, 1997.
4. Smitner P. Access for Disabled Americans: A Guide for theWheelchair Traveler. Access for Disabled AmericansPublishing, 1996.
5. Smitner P. Around the World Resource Guide. Access forDisabled Americans Publishing, 2000.

***

منبع:مقاله:” Travel and transportation” – مترجم: مهندس عباس کاشی ([e-mail]) – انتشار : مرکز ضایعات نخاعی جانبازان – فروردین ماه ۱۳۸۸ – برگرفته از:
Patient-Family Teaching Manual-Regional Spinal Cord Injury Center of Delaware Valley-Thomas Jefferson University Hospital and Magee Rehabilitation Hospital-1993-2001

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

کیفیت زندگی بعدازآسیب نخاعی

چکیده مقاله


کیفیت زندگی (QOL ) شاخصی است که خیلی مورد استفاده قرارمی گیرد اما درپزشکی همچنان بر مفهومی مبتنی بر بیماری دلالت دارد. نوشتجات ۳ رویکرد مهم را برای عملیاتی کردن و اندازه گیری نمودن کیفیت زندگی پیشنهاد می کنند :

کیفیت زندگی از نظر سلامت جسمی (HRQOL ) ،

سلامتی و رفاه

QOL به عنوان یک سازه سرآمد .

برای اندازه گیری کیفیت زندگی ، ابزارهای مختلفی از HRQOL ( فرم های SF-36 و تاثیربیماری ) و سلامتی ( مقیاس رضایت اززندگی وپرسشنامه رضایت اززندگی LiSat ) مورد استفاده قرارمی گیرند . حوزه های که درآنها QOL افراد مبتلا به آسیب نخاعی نسبت به QOL عموم جامعه پایین تر قرارمی گیرند ، قابل شناسایی هستند . به طورکلی دراین مقاله این موارد مطرح می شود :

(۱) برای انجام یک مطالعه خاص ، نظارت شاخص QOL ضروری است تا ابعاد کیفیت زندگی که اندازه گیری می شوند، شناسایی شوند

(۲) بیشتر شاخص ها شواهد کافی برای قابل اعتمادبودن و واعتبارپذیر بودن را ندارند

(۳) انجام مطالعات طولانی که از مرحله اول توانبخشی آغاز می شوند، برای مشخص نمودن خط سیر و پیش بینی کیفیت زندگی افراد مبتلا به آسیب نخاعی ضروری هستند .

مقدمه

درمراقبت های بهداشتی چند مفهوم وجوددارند که اغلب مورد استفاده قرارمی گیرند و درعین حال این مفاهیم به طورضعیفی به عنوان”کیفیت زندگی” (QOL ) دلالت دارند . مک کویت( McKevitt ) وهمکارانش طی مطالعه ای برروی اطلاع درموردمفهوم کیفیت زندگی گزارشی را ارائه دادند که براساس آن اکثریت متخصصین مراقبتهای بهداشتی بریتانیا ( ۷۲ درصد ) کیفیت زندگی را با شادی مرتبط می دانستند.

عده ای نیز دربیشتر موارد تعاریفی ازجمله قسمت هایی از بهداشت یا عملکرد اجتماعی ( ۲۶ %) ، عملکرد جسمی ( ۲۵%) ، یا عملکرد روانی ( ۱۸%) راذکر کرده اند.

با این حال تنها ۳% از این متخصصان قادر به شناسایی ابزاری برای اندازه گیری کیفیت زندگی بوده اند و در اکثرموارد به ارزیابی کیفیت زندگی با استفاده ازمطالعه فرم کوتاه ۳۶ (SF-36 ) پیامدهای پزشکی و نموداربهداشتی ناتینگهام ( NHP) اشاره کرده اند که البته هیچیک ازآنها به عنوان شاخص اندازه گیری شادی درنظرگرفته نمی شوند. این مغایرتها به وضوح نشان می دهند که درمورد مفهوم QOL یک سردرگمی وجوددارد و معمولا” تنها راه پیداکردن مفهوم واقعیQOL انجام مطالعه و پژوهش های خاصی است که محتوای شاخص QOL مورداستفاده را مورد بررسی قراردهد.

مفهوم کیفیت زندگی

با وجود سردرگمی و پیچیدگی مفهوم QOL ، جوامع علمی تمایل دارند که ۲ مفهوم موجود درمورد آن را مورد تائید قراردهند: ۱) رویکرد عینی ، براساس ویژگیهای افرادی که می توانند بطورعینی و بوسیله یک ارزیاب خارجی مورد سنجش قرارگیرند ۲) رویکرد ذهنی که نقطه کانونی آن ارزیابی احساسی یا شناختی فرد ازتناسب بین انتظارات اززندگی خود و آنچه که هست ، را شامل می شود .

دراین مقاله ۳ روش برای ساختن یک مفهوم عملیاتی در مورد QOL موردبحث قرارخواهدگرفت که عبارتنداز: QOL با رویکرد مبنی بر تندرستی (HRQOL)، رویکرد رفاه ، و رویکردی که درآن QOL به عنوان یک سازه برتر( فراتر از عادی ) است و درواقع هردو جنبه HRQOL و رفاه را دربرمی گیرد واین رویکرد است که به الگوهای ناتوانی ارتباط داده می شود.

البته QOLدو رویکرد مهم دیگر نیز دارد که دراینجا به دلیل عدم امکان مورد بحث قرارنمی گیرند : یکی رویکرد اجتماعی که درآن اصطلاحا” ” امکانات رفاهی ” ارزیابی می شوند مانند شاخص EuroQol8 و مقیاس کیفیت رفاه که برای محاسبه سالهای زندگی و براساس کیفیت آن تنظیم شده است . رویکرد دیگر ، رویکرد فردی است که درآن برای باراول ازافراد پرسش هایی می شود تا آنچه که برای آنها مهم است مشخص گردد و سپس ازآنها خواسته می شود که عملکرد خودشان را در موارد ذیربط و گاهی اوقات با توجه به اهمیت رتبه بندی بسنجند. ازجمله شاخص ها ی فردی ، می توان به شاخص عملکرد شغلی کانادایی و شاخص SEIQOLاشاره کرد. هردو رویکرد بطورکامل بوسیله Dijkers توصیف شده اند .


HRQOL از تعریف معروف سلامتی که به وسیله سازمان بهداشت جهانی ارائه شده یعنی” رفاه کامل جسمی ، روانی و اجتماعی ونه فقط فقدان بیماری و ضعف” ریشه می گیرد . باید به استفاده از اصطلاح مبهم” رفاه ” دراین تعریف اشاره کرد. این مفهوم گسترده یعنی زیستی جسمی روانی از بهداشت مورد پذیرش عموم قرارگرفته و به توسعه شاخص های چندبعدی HRQOL مانند نمودار تاثیر بیماری(SIP) و فرم SF-36 منجر شده است. با این حال علی رغم برخی توافقات که در مورد مناسب ترین حوزه های HRQOL( جسمی ، ذهنی و اجتماعی ) بعمل آمده ، برخی از تعاریف HRQOL با جنبه های دیگری از زندگی مثل وضعیت مالی یا مذهب هم ارتباط دارند .

بطورکلی رفاه شامل سه جزء جداگانه است :

احساسات مثبت

احساسات منفی

رضایت از زندگی .

احساسات ارتباط خیلی زیادی با خلق وخوی دارند ، درحالی که رضایت از زندگی ، به رفاه به عنوان ” ارزیابی ذهنی یا شخصی یک فرد از خصوصیت خوب بودن یا رضایت بخش بودن زندگی به عنوان یک کل ” نسبت داده می شود. این مفهوم از QOLبا عباراتی مانند شادی ، رفاه اجتماعی ، یا رفاه فردی برابری می کند . ازاین نظر بهداشت بخشی از QOL نیست ، بلکه بیشتر یک شاخص از QOLمحسوب می شود . به همین شکل ، مفاهیم مورد استفاده در الگوی طبقه بندی بین المللی اختلالات ، ناتوانی ها و معلولیتها (ICIDH ) تمام جنبه های QOL ، ازطریق عوامل فردی مانند شخصیت وطرز تقابل و بوسیله عوامل محیطی از جمله منابع اجتماعی مطرح می شوند.

ساختار فراتر از معمول QOL شامل HRQOL و رفاه به شکل یک تعریف وسیعتراز QOL است ، که تمایز بین رویکردهای عینی و ذهنی که قبلا” درابتدای این بخش توصیف شدند را تائید می کنند. برای مثال McDowell و Newell23 ، کیفیت زندگی را به عنوان ” کفایت شرایط مادی و احساسات افراد درمورد این شرایط ” بیان می کنند. از این مفهوم کلی ، Whiteneck24 ” معلولیت ” را به عنوان ” اجزاء عینی و قابل مشاهده QOL” و رضایت اززندگی را به عنوان” برداشتهای ذهنی ازکیفیت وجودی خویش ” از هم متمایز نموده است .

مفهوم QOLو مدلهای ناتوانی


پست (Post ) وهمکارانش یک مدل مفهومی را پیشنهاد دادند که رویکردی فراتر از QOL را با مدل ICIDH در مورد ناتوانی ادغام می کند. نسخه به روز شده ازاین مفهوم سازی با استفاده از طبقه بندی بین المللی عملکرد ، ناتوانی و بهداشت (ICF ) بصورت کلی در شکل ۱ نمایش داده شده است . این مدل شامل ۴ قسمت اصلی است که از این قرارند:

بیماری ( که خیلی شرح داده نشده ) ،

عواقب ناشی از بیماری در سطوح مختلف ،

عوامل فردی و عوامل محیطی .

این اجزاء نیز به عنوان بخشی از ICFو ناتوانی در تشکیل مدل های فرایند نقش دارند . در میان عواقب بیماری ، ۷ حوزه متمایز شده و می توان در زمینه آسیب های نخاعی نیز ازآن استفاده نمود.

۳ حوزه رفتاری بالاتر ،

۳ سطح ICF از ساختار بدن و عملکرد ، فعالیتها و مشارکت می باشد .

شکل ۱- مدل کیفیت زندگی مبتنی بر ICF . تنظیم شده با مجوز
Post MWM, de Witte LP, Schrijvers AJP. 7 Copyright 1999, Arnold.

این حوزه ها می توانند از طریق انحرافات قابل مشاهده از عملکردهای طبیعی مثل فلج هر دو پا ، ناتوانی در راه رفتن و محدود شدن فرد به خانه خود ارزیابی شوند . سه عنصر پایینی ، حوزه های فردی هستند که برروی مشارکت فرد درگیر ، تمرکز دارند و می توانند تنها از طریق خود افراد گزارش شوند. مربع هفتم آن دسته از رفاه عمومی است که در مدل ICF در نظر گرفته نمی شود .

در مجموع ، این ۷ مربع در رویکرد هایی فراتر از معمول ، مرتبط ترین حوزه های QOL هستند . همانطور که قبلا” گفته شد ، در ارزیابی های شخصی از نظر ابعاد ذهنی ، عوامل فردی و محیطی می توانند نقش یک واسطه را بازی کنند وازاین رو نقش یک شاخص را دارند ، اما قسمتهایی از QOL محسوب نمی شوند. با استفاده ازاین مدل ، مشخص نمودن نوع QOL مورد تحقیق در مطالعات مختلف ، مقایسه محتوای ارزیابی ها ، یعنی پرسشنامه ها ی QOL و سایر چیزها ، و سنجش حوزه هایی از QOL که اندازه گیری آنها ضروری است ، امکان پذیر می باشد . برای مثال ۸ معیار SF-36 می توانند با این طرح مرتبط باشند . مقیاس عملکرد جسمی ، بخشی از اجزاء فعالیتهای ICF ( ابعاد عینی و رفتاری ) محسوب می شوند در حالی که ۷ مقیاس دیگر قسمتی از ارزیابی های ذهنی اجزای ICF ، عملکرد بدن ( درد و نشاط ) ، فعالیتها ( بهداشت عمومی و روانی ) ، مشارکت ( فعالیتهای اجتماعی ، نقش محدودیتهای جسمی و روحی ) هستند .

مشارکت و QOLبا مفهوم هر۳ رویکرد QOL و ارتباط آنها با هم در این مدل به وضوح مشخص شده است . در HRQOL و در رویکرد های فراجانبی ، هر دو مشارکت یعنی عینی و حسی فرد ، جنبه هایی از QOL هستند . اکثر شاخص های HRQOL عناصری از مشارکت فردی را تحت پوشش قرار می دهند ، برای مثال می توان به مقیاس عملکرد اجتماعی ازSF-36 یا مقیاس های کار ، اوقات فراغت و روابط اجتماعی از SIP اشاره نمود . در رویکرد رفاه ، تنها حوزه رفاه کلی به عنوان حوزه ای از QOL در نظر گرفته می شود و به تبع آن مشارکت به عنوان بخشی از QOL محسوب نمی شود ، اما به عنوان شاخصی از QOL است .


اندازه گیری HRQOL


برای ارزیابی HRQOL شاخص های متعددی وجود دارند . این شاخصها که بیشتر برای افراد مبتلا به آسیب نخاعی بکار برده شده ، برای استفاده در گروه های مختلف تشخیصی ، به اصطلاح شاخص های کلی ایجاد شده اند . ۲۸ تا از موارد SF-36 و SIP14 ( 136 مورد نسخه اصلی و ۶۸ مورد نسخه کوتاه ) مهمتر هستند . سایرشاخص ها مانند NHP3 یا پرسشنامه کیفیت زندگی WHO (WHOQOL-100; WHOQOL-BREF ) به ندرت در افراد مبتلا به آسیب نخاعی مورد استفاده قرار می گیرند . تا به امروز فقط پرسشنامه HRQOL در سوئد توسط Lundqvist و همکارانش ویژه افراد نخاعی تهیه شده اند . این شاخص ترکیبی از قسمت های پرسشنامه های کلی (SIP ، شاخص اضطراب و افسردگی ، لیست بررسی ویژگیهای خلق و خوی )است که به نحو مطلوبی تهیه شده و سئوالات خاصی در مورد افراد نخاعی از جمله وابستگی به دیگران ، درد و مسائل جنسی را مطرح می کند . مطابق با نظر نویسندگان این شاخص می تواند برای پیگیری های معمول بالینی مورد استفاده قرار گیرد ، اما برای مقاصد پژوهشی ، پیشنهاد گردیده که از پرسشنامه های اصلی استفاده شود . تنها خواص و استفاده از SIPو SF-36 در افراد مبتلا به آسیب نخاعی در اینجا بحث خواهد شد .

SF-36 متشکل از ۳۶ مورد از ۸ مقیاس ( بهداشت عمومی ، عملکرد جسمی ، درد ، عملکرد اجتماعی ، نقش محدودیتهای ناشی از مشکلات جسمی ، نقش محدودیتهای ناشی از مشکلات ذهنی و بهداشت روانی و نشاط ) است که می تواند به شکل ۲ امتیاز بندی خلاصه خوشه بندی شده و وضعیت جسمی و بهداشت روانی را منعکس نماید .

آندرسون (Andresen ) و همکارانش SF-36 را برای استفاده در مورد افراد مبتلا به افراد نخاعی با با یک رویکرد میانه روی مثبت ارزیابی کردند . پاسخ دهندگان متوجه شدند که بطور کلی تکمیل پرسشنامه ها برای آنها قابل قبول است ، اما شاخصهای عملکرد جسمی برای افرادی که دارای اختلالات جابجایی بودند ، به دلیل ۵ مورد از ۱۰ مورد ی که منسوب به بالا رفتن یا پیاده رودی بود می توانست اهانت آمیز باشد . از این رو پژوهشگران جایگزین های دیگری مانند حذف ۱۰ مورد از۳۶ مورد عملکرد جسمی یا اجرای SF-36 با استفاده از تست تطبیقی رایانه ای تهیه نمودند ، بطوری که طی آن ساده ترین سئوالات و تنها پرسش در مورد سئوالات مرتبط را آغاز نمودند . اقدام دیگربرای مناسب تر ساختن SF-36 این بود که به جای کلمات ” قدم زدن و بالا رفتن ” از واژه” رفتن ” استفاده شد ، اما این راهبرد ، مفهوم برخی از موارد مربوط به ارزیابی محدودیت ها در اجرای فعالیتهای فیزیکی وا ینکه چگونه آنها برای انجام این نوع فعالیتها سازش یافته اند را تغییر می داد .

علاوه براین ، با وجود اینکه بعضی از افراد مبتلا به آسیب نخاعی می توانند سلامتی را از ناتوانی تمیز دهند ، اما پاسخ دادن به برخی از سئوالات در زمینه سلامتی ممکن است گیج کننده باشد . افراد با توجه به تعریف سلامتی و ضایعه نخاعی و پیامدهای آن به عنوان ناتوانی، خودشان را می سنجند و نه به عنوان یک بیماری . Tate وهمکارانش متوجه شدند که تنها ۵۰ درصد از افراد نخاعی همیشه سلامتی را با در نظر گرفتن اثرات ضایعه خود تفسیر می کنند ، در حالی که ۲۰ درصد آنها هرگز آن را در نظر نمی گیرند . SIP شاخصی از پیامدهای رفتاری بیماری بوده و متشکل از یکسری اظهارات است . ازجمله : ” من به هیچ وجه نمی توانم راه بروم ” یا ” من بیشتر مواقع در منزل می مانم ” . که پاسخ دهندگان مشخص می کنند که آیا این جملات با وضعیت آنها مطابقت دارد یا نه و اینکه آیا وضعیت آنها پیامدی از یک مشکل بهداشتی هست یا خیر.

مقیاسهای SIP68 ( آناتومی بدنی ، کنترل تحرک ، رفتار اجتماعی ، آناتومی روحی روانی ، ارتباطات و ثبات عاطفی ) می تواند در هر ۳ بعد سلامتی ادغام شده و منعکس کننده وضعیت سلامت جسمی ، روحی و اجتماعی باشد .

Post وهمکارانش دریافتند که SIP68 برای استفاده در مورد افراد مبتلا به آسیب نخاعی معتبر است . با این حال آنها مجبور به تغییر دستورالعمل ها در مورد ” … پیامد مشکل بهداشتی یا ناتوانی …” شده و روش کد گذاری مجدد را برای مقابله با چند سئوال در مورد مشکلات راه رفتن برای کسانی که به هیچ وجه قادر به راه رفتن نبودند و برای آنها قابل اجرا نبود، ایجاد کردند . Nandaو همکارانش اعتماد پذیری مناسب را برای ” آزمون – آزمون مجدد ” در افراد مبتلا به ناتوانی های جسمی نشان دادند . با این حال این مطالعات نشان دادند که SIP68 و SF-36که در واقع کاملا” متفاوت هستند ، هر دو برای اندازه گیری HRQOL پیشنهاد می گردند و به ترتیب برای ارزیابی ” سلامت عملکردی ” و ” احساس سلامتی توسط فرد ” بکار برده می شوند . با وجود آینکه هردو شاخص مبتنی بر گزارشات خود بیمار هستند ، یک تفاوت مهم آنها این است که SIP نسبت به SF-36 عینی تر است ، چرا که تنها حاوی رفتارهایی است که احتمالا” تحت تاثیر قرار می گیرند ، در حالی که SF-36 دربرگیرنده سئوالاتی در مورد درد ، انرژی و احساسات است . این اختلاف در ارتباط بین شاخص های این پرسشنامه ها و سایر شاخص ها نیز مشاهده می گردد. مشخص شد مقیاسهای SIP68 نسبت به SF-36 ارتباط قوی تری با اختلالات عصب شناختی و ناتوانی های جسمی دارند. به عبارت دیگر دومی ارتباط قوی تری با شاخص های احساس سلامتی توسط خود فرد ، بهداشت روانی و رفاه دارد .

ارزیابی رفاه

در پژوهش های مربوط به آسیب های نخاعی مقیاس های خیلی زیادی برای ارزیابی رفاه مورد استفاده قرار می گیرد . مقیاس رضایت از زندگی Diener یعنی (SWLS) متداولترین شاخص مورد استفاده محسوب می شود و در حال حاضر بخشی از آمار واطلاعات آسیب های نخاعی ایالات متحده را تشکیل می دهد . SWLS مشتمل بر ۵ قسمت است ، که هر کدام براساس یک مقیاس ۷ شاخصی به نام Likert ( به شدت موافقم – به شدت مخالفم ) رتبه بندی شده اند . SWLS از یک ثبات درونی مناسب و اعتماد پذیری آزمون – آزمون مجدد برخوردار است . عیب SWLS این است که تنها منتج به یک امتیاز کلی می شود ، به طوری که امکان تمیز دادن حوزه هایی که افراد مبتلا به آسیب نخاعی ممکن است بیشتر یا کمتر رضایت داشته باشند ، وجود ندارد. مولفین زیادی سئوالات تک موردی را برای ارزیابی رضایت از زندگی استفاده می کنند ، از جمله ” چگونه می خواهید QOLخود را در این روزها درجه بندی کنید ؟ ” بطور نمونه امتیازات برمبنای شاخص های تک موردی با امتیازات شاخص های چند موردی هماهنگی خیلی زیادی دارند. با این حال شاخص های تک موردی از نقطه نظر آماری در رتبه پائین تری قرار دارند ، چرا که آنها بیشتر در معرض خطای تصادفی قرار دارند و بدلیل احتمال بررسی مقدار خطای تصادفی ، استفاده از آنها تنها در یک مورد غیر ممکن است .

پرسشنامه رضایت از زندگی( Fugl –MeyerLiSat ) نمونه ای از پرسشنامه های مبتنی بر یک حوزه خاص است . این ابزار در نسخ مختلف (LiSat 9 و LiSat 11 ) موجود است و حاوی یک سئوال در باره رضایت از زندگی به عنوان یک کل است و سووالات گوناگونی هم در مورد حوزه های رضایت از زندگی ازجمله توانایی مراقبت از خود ، وضعیت شغلی ، زندگی جنسی ، ارتباط با دوستان وآشنایان در آن طرح شده است .

هر مورد با یک مقیاس رتبه بندی شده ۶ امتیازی ( خیلی ناراضی ، خیلی راضی کننده ) پاسخ داده می شود . Fugl –Meyer و همقطارانش گزارش دادند که بر اساس تفکیک موارد ، تنها درصدی از افراد راضی / بسیار راضی ( امتیازات مورد ۵٫۶ ) بودند ، اما این احتمال وجود دارد که یک امتیاز کلی با اعتماد پذیری و انسجام داخلی قابل قبول هم محاسبه گردد. یک شاخص مخصوص که دامنه وسیعتری دارد ، اندیکس کیفیت زندگی است که رضایت و اهمیت جنبه های مختلف زندگی را اندازه گیری می کند . پاسخ های رضایت از نظر اهمیت ، رتبه بندی و مورد استفاده قرار می گیرند و منعکس کننده رضایت در ۴ حوزه زندگی ( بهداشت و عملکرد ، روحی / معنوی ، اجتماعی و اقتصادی ، و خانواده ) هستند . خواص مناسب روان سنجی ، عمدتا” در گروههای افراد مبتلا به سرطان ، بیماریهای قلبی و کلیوی گزارش داده شده و یک مقیاس خاص هم برای افراد نخاعی ایجاد گردیده است (Ferrans & Powers):

http://www.uic.edu/orgs/qli/index.htm

با وجود اینکه مطالعات اولیه نتایج نوید بخشی را نشان می داد ، تا به امروز شواهد کافی در مورد اطمینان پذیری و اعتبار سنجی نسخه QLI-SCI وجود دارد.

کیفیت زندگی در افراد مبتلا به آسیب نخاعی

بسیاری از پزشکان توانبخشی و محققان ، با مشاهده نتایج مطالعات QOL در افراد نخاعی شگفت زده شده اند. این مطالعات معمولا نشان می دهد که QOL این گروه بهتر از حد انتظار است و مشخص شده که تنها ارتباط کمی با شدت آسیب نخاعی دارد . درمطالعه QOL ، که معمولا با SF-36 انجام شده ، بیشتر مشاهده می گردد که افراد مبتلا به آسیب نخاعی بطور متوسط ، نمرات مربوط به عملکرد جسمانی و نمرات شاخصهای مربوط به نقش محدودیت های ناشی از مشکلات جسمی خیلی پایین تر ازعموم جامعه است که البته جای تعجب هم نیست . همچنین این مطالعات نشان داد که نمرات درد ، بهداشت عمومی ، و امتیاز حوزه جسمی نیز کمتر است ، اما دیده شده که نتایج مربوط به نمرات بهداشت روانی ، نشاط و سرزندگی ، و امتیاز نقش محدودیتهای حاصل از مشکلات عاطفی و ابعاد روانی در افراد دارای آسیب نخاعی نسبت به عموم جامعه در تمام موارد مطالعه شده کمتراست که البته چنین امتیازی تخمین زده شده بود.

مطالعات متعددی رفاه را در افراد مبتلا به آسیب نخاعی و عده ای از عموم مردم مقایسه کرده اند . این مطالعات نشان دادند که میانگین نمرات گروه های نخاعی نسبت به گروه های عامه مردم تاحدی ( نه خیلی) پائین تر است . دربررسی های بعدی برآورد شد که بیشتر مطالعات یک اختلاف استاندارد ( اندازه تاثیر) با انحرافی بین ۰٫۵ تا ۱٫۵ از جمعیتی که در آن یک ” تاثیر بزرگ ” دیده می شود نشان می دهند ، اگرچه ممکن است کسی انتظار تفاوتهای بزرگتری را از افراد دارای چنین شرایط جدی را داشته باشد .ضعف روش شناختی این مقایسه این است که پژوهشگران به ندرت از گروههای مقایسه بر اساس سن و جنس استفاده می کنند. به طورکلی رضایت از زندگی کمتری در افراد مبتلا به آسیب نخاعی مشاهده شد که بعد ازتنظیم تفاوتهای سنی و جنسی خیلی قابل توجه نبود . در این مطالعه حوزه هایی از زندگی که بیشتر باعث نارضایتی شده عبارت بودند از: توانایی مراقبت از خود ( در افراد مبتلا به تتراپلژی ) ، موقعیت شغلی و زندگی جنسی . Brown و همکارانش با استفاده از شاخصی که شامل موارد مختلف بوده دریافتند که بیشتر ناهمخوانی ها بین نیازهای افراد دارای ضایعه نخاعی و عامه جامعه در حوزه های بهداشت و ایمنی فردی ، کار و تفریحات مفید است .

شاخص های QOL بعد ازآسیب نخاعی
Leduc و همکارانش عوامل تعیین کننده HRQOL را درگروه بزرگی از افراد مبتلا به آسیب نخاعی در Quebec مطالعه کردند و دریافتند که پائین بودن سن ، اشتغال وعدم بستری شدن در بیمارستان در یک سال گذشته با بهبود نمرات SF-36 همراه بوده است. شدت ضایعه در تمام مطالعات مربوط به شاخص های سلامت جسمی در SF-36 قید شده بوده ، اما درمورد ارتباط بین شدت ضایعه و شاخص های بهداشت روانی نتایج منحرفی دیده می شد. مشخص نیست که چرا نمرات بهداشت روانی در SF-36 با شدت ضایعه ارتباط ندارد. بعید است که این موضوع ناشی از ضعف خواص اندازه گیری این شاخص ها باشد ، چراکه این عدم ارتباط وقتی شاخص های افسردگی مانند پرسشنامه افسردگی Beck یا پرسشنامه سلامت بیمار -۹ استفاده می گردند ، نیز دیده می شوند.


همانطور که قبلا” فرض شد ، Dijkers با استفاده از تجزیه و تحلیل متا (meta-analysis) تائید کردند که شدت ضایعه و محدودیت فعالیت ، تاثیری ضعیف یا کمینه را روی رفاه فرد دارند .( میانگین همبستگی به ترتیب ۰٫۰۵ – و ۰٫۲۱ - ) درحالیکه محدودیت های مشارکت ( معلولیت ) ارتباط متوسطی را با رفاه نشان داد ( گستره ای بین – ۰٫۱۷ تا ۰٫۴۸ – بسته به حوزه خاص انتخاب شده ) . پیشنهاد شده است که اختلالات ناشی از آسیب های نخاعی به طور مستقیم بر روی رفاه تاثیر نمی گذارند ، اما در عوض تاثیر آنها بر روی فعالیت ها و مشارکت است .به عبارت دیگر ممکن است این فرضیه مطرح باشد که اگر مشارکت بعد از آسیب نخاعی تحت تاثیر قرار نمی گیرد ، برای مثال به علت بازآموزی ، تجهیزات کافی و تطابقات یا از سوی دیگر به دلیل شرایط مساعد این احتمال وجود دارد که رفاه تحت تاثیر قرار نداشته باشد . همچنین نشان داده شده است آمادگی جسمانی و مهارت استفاده از ویلچر توسط افراد نخاعی می توانند سطح مشارکت و کیفیت زندگی خود را پیش بینی کنند . از دیگرحوزه های مرتبط می توان به زمان پس از آسیب ، عوامل شخصی و عوامل محیطی مانند حمایت اجتماعی و آگاهی ازدسترسی های محیطی اشاره کرد.

ازآنجائی که روابط مذکور پیچیده و شامل متغیرهای زیادی هستند ، آنها نیاز به روش های آماری پیشرفته ای دارند ، اما متاسفانه محققان اندکی روابط بین پیامدهای آسیب نخاعی و QOL را جدا از تجزیه و تحلیل های رگرسیون بررسی نموده اند. مدل سیر تجزیه و تحلیل ها که از کار های قبلی بدست آمده در شکل ۲ نشان داده می شود ( اقتباس مجدد از Post و همکارانش ) .

دراین شکل روابط بین پیامدهای آسیب نخاعی به تصویر کشیده شده است و رضایت از زندگی ( امتیاز کل LSQ ) از طریق وضعیت بهداشت اجتماعی ( دو شاخص SIP68 ) پیش بینی می گردد که به نوبه خود به وسیله وضعیت بهداشت جسمی و روانی ( همچنین مقیاس SIP68 ) که آنها نیز از طریق ویژگی های ضایعه و خصوصیات آماری آنان قابل پیش بینی است . با استفاده از مدل همگون سازی ساختاری مشخص می شود که این مدل برای اطلاعات مناسب است . فلش ها دراین مدل برای ضرایب رگرسیون مهم هستند ( که وقتی بیشتر از ۰٫۴۰ باشد ، پررنگ شده اند ) . مشاهده می شود که هیچ ارتباط مستقیمی بین اختلالات و رضایت از زندگی وجود ندارد. همچنین این شکل تاثیرات روانی و اجتماعی عوارض ثانویه ( مانند زخمهای فشاری ، عفونتهای دستگاه ادراری ، اسپاسم ) را نشان می دهد ، اما تاثیر آنها را بر روی وضعیت سلامت جسمی مشخص نمی کند . رضایت از زندگی ( ۴۴ % واریانس توضیح داده شده ) از طریق بهتر بودن وضعیت سلامت اجتماعی ، بهتر بودت وضعیت بهداشت روانی ، جوانتر بودن و متاهل بودن قابل پیش بینی بود . با استفاده از رویکرد ی مشابه در یک مطالعه بر روی سن و QOL ، Mc Coll و همکارانش دریافتند که QOL بطور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تاثیر سن ، بهداشت و مشکلات مرتبط با ناتوانی قرار دارد . در مطالعه ما نیز سطح ضایعه تنها شاخص از QOL بود که با مشکلات مرتبط با ناتوانی ارتباطی غیر مستقیم داشت .


یک محدودیت جدی در مطالعات این چنینی و بسیاری از مطالعات دیگر این است که عوامل شخصی و محیطی در تجزیه و تحلیل های همسان در نظر گرفته نشده است . عوامل فردی مانند شخصیت ، شناخت بیماری و رفتار مقابله بر روی سلامتی تاثیرگذارند و برای مثال این امکان وجود دارد که رابطه بین بهداشت روانی و رضایت از زندگی بوسیله عوامل شخصی یا کم اهمیت ، زمانی که عوامل شخصی در مدل شرح داده شده وارد شده باشد ، تحت تاثیر قرار گیرد .

نتیجه گیری

مفهوم QOL ابعاد مختلفی را در بر می گیرد که وجود ضایعه نخاعی تاثیریکسانی بر روی آنها ندارد . محتوای ابزارهای ارزیابی QOL نیز متفاوت است و نمی توان در نظر گرفت که نتایج ارزیابی های مختلف یکسان باشند . منابع موجود فرضیه های ارائه شده بوسیله مدل ICF را تائید می کنند و با حرکت از چپ ( عملکرد و ساختار بدن ) به راست ( مشارکت ) ، (۱) تفاوت بین عملکردهای افراد مبتلا به آسیب های نخاعی و جامعه کوچکترمی شوند (۲) ارتباط شدت ضایعه ضعیف تر می گردد (۳) تاثیر عوامل شخصی و اجتماعی قوی تر می شود . با این وجود بیشترمطالعات نشان می دهند که نمرات QOL در تمام ابعاد مربوط به افراد نخاعی در مقایسه با عموم مردم جامعه بطور قابل ملا حظه ای کمتر است ، اگر چه تفاوتها به اندازه آنچه که انتظار می رود ، بزرگ نیستند.

علیرغم مطالعات خیلی زیادی که بر روی QOL بعد از ضایعه نخاعی انجام شده ، هنوز هم دانش ما در مورد نحوه ایجاد تندرستی بعد از آسیب نخاعی و اینکه چه عواملی بر روی دوره QOL اثر منفی یا مثبت دارند ، محدود است . متاسفانه مطالعات موازی به خصوص در مراحل اولیه آسیب انجام نشده است . همچنین لازم است که مطالعات ، همزمان با دخالت دادن عوامل ناتوانی ، شخصی و محیطی به عنوان شاخصهای کیفیت زندگی انجام شوند .

هدف نهایی توانبخشی ممکن است به صورت کاهش ناتوانی به منظور به حداقل رساندن معلولیت تعریف شود . ما نشان دادیم که مشارکت شاخص مهمی از درک بیمار نسبت به سلامتی کلی خود محسوب می شود . فیزیوتراپی ( PT) با هدف ، بطور مثال بهینه سازی توانایی حرکتی ابزار مهمی برای بهبود مشارکت و در نتیجه بهبود QOL افراد مبتلا به افراد نخاعی است .

این امکان وجود دارد که نقش PT در برابر HRQOL مهمتر معرفی گردد . آیا PT نتایج مهمی را به وجود نمی آورد ؟ مشکلی که به عنوان یک مقوله مطرح است توجه به عوامل مختلف است از جمله :

(۱) نقش توانبخشی حرفه ای ، که از کشوری به کشور دیگر متفاوت است ، برای مثال نقش PT در کشور هلند ممکن است با آمریکا متفاوت باشد

( ۲ ) سازماندهی مداخلات ( مانند مراقبت حاد در قبال توانبخشی اجتماعی ) که بر روی اهداف یکسانی تمرکز ندارند و ( ۳ ) ارباب رجوع های مختلف ( مانند کودکان ، سالمندان ، یا مراقبت های تسکین دهنده ) که نیاز به روش های درمانی متفاوتی دارند .

به طور کلی صحبت در باره ، استفاده از QOL به عنوان پیامد توانبخشی نباید فراتراز یک رویکرد انضباطی باشد و باید بخشی از یک فرایند جامع و چند شاخه ای و متکی بر مداخلات و تخصص های گوناگون برای رسیدن به هدف نهایی باشد . با این حال اهداف مبتنی بر نظم و انضباط خاص می توانند در بهبود QOL نقش داشته باشند و همانطور که نشان داده شده بطور قطع استفاده از مدل ناتوانی ( مانند ICF و DCP و غیره ) با رویکردی فراتر از QOL راه مناسبی برای اطمینان از نقش ارزشمند فیزیوتراپی برای QOL در افراد مبتلا به آسیب نخاعی محسوب می شود.

منبع: مترجم «مهندس عباس کاشی» – انتشار: مرکز ضایعات نخاعی جانبازان

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

پرستاری: ارزیابی و درمان در آسیب نخاعی

 

پرستاری: ارزیابی و درمان
پرستاری دارای نقشی ویژه درمجموعه خدمات مورد نیاز افراد دارای ضایعه نخاعی است. تاکید خدمات پرستاری بر تامین مراقبت جسمی، حمایت روانی و عاطفی و آموزش افراد دارای ضایعه نخاعی و خانواده های ایشان و مراقبت دهندگان از این افراد می باشد. امروزه، فرد باید نکات لازم در زمینه آگاهی از نیازهای بهداشتی و مراقبتی خود را از طریق خدمات پرستاری حرفه ای دریافت نماید. در این فصل به مشکلات بهداشتی و نیازهای مراقبتی فرد دارای ضایعه نخاعی و راهکارهای مواجه با این مسائل پرداخته شده است.

دستگاه عصبی

عوارض

عوارض عصبی عباتند از:
• اتونومیک دیس رفلکسی ( یک اورژانس پزشکی که می تواند منجر به انفارکت مغزی، خونریزی داخل مغزی، تشنج، انفارکت میوکارد و حتی مرگ گردد.)
• درد
• اختلال حس مانند گزگز و مورمور ( پارستزی )
• تشدید حس ( هیپرستزی )
• اختلالات خواب ( به ویژه در افراد تتراپلژی با سطح ضایعه بالا )

علل

علل منجر به عوارض عصبی عبارتند از:
• اسکار بافتی یا دیستروفی سمپاتیک بعد از تروما
• بهبودی از شوک نخاعی که باعث اختلال در موارد ذیل می گردد:
• برخی رفلکس ها، که می تواند یک پاسخ تشدید یافته در افراد دچار ضایعات T6 و بالاتر بعلت فقدان کنترل مراکز بالاتر باشد.
• حواس، دامنه ای از حس سوزش تا درد شدید به ویژه در سطح ضایعه را شامل می شود. علت آن نبود عاملی برای مهار جریان عصبی رو به پایین، بازسازی مجدد ساختارها و ایجاد ارتباطات سمپاتیک، برداشته شدن مهار از روی مسیرهای تحریکی، رشد مجدد نورون ها در محدود آسیب و فعال شدن ثانویه مسیرهای گیرنده است.
• تحریکات مضر در زیر سطح آسیب که می تواند آغازگر اختلال رفلکسی اتونومیک باشد. مواردی چون مثانه متسع، یبوست یا مدفوع فشرده شده، زخم فشاری و… موجب این تحریکات می شوند.
• هیپوکسی که می تواند باعث اپی زودهای هیپوکسیک جدی شبانه شود و ضعف و فلج عضلات تنفسی که می تواند باعث عوارض تنفسی در حین خواب گردد.

تشخیص پرستاری:

پرستار بایستی بتواند موارد ذیل را تشخیص دهد:
• هیپوترمی
• حرکت فیزیکی مختل
• بلع مختل
• وضعیت حسی
• اختلال در عملکرد جنسی
• به هم ریختن الگوی خواب
• درد
• خطر اختلال رفلکسی اتونومیک

علائم اختلال رفلکسی اتونومیک به شرح ذیل است:


• سردرد ( ممکن است به صورت سنگینی سر یا سردرد شدید باشد.)
• افزایش فشار خون حمله ای ( فشار خون ۲۰ میلیمتر جیوه بالاتر از میزان پایه که معمولا میزان پایه در افراد دارای ضایعه نخاعی پایین تر از افراد دیگر است.) و بر افروختگی صورت و گردن
• برادی کاردی
• تعریق فراوان در بالای سطح آسیب
• سیخ شدن موها زیر سطح آسیب
• لرز بدون تب، احتقان و برونکواسپاسم
• تاری و محدود شدن میدان دید ( مثل نگاه کردن از یک سوراخ)
• اضطراب و تشویش

ارزیابی پرستاری :
پرستار بایستی موارد ذیل را مورد ارزیابی قرار دهد:
• اندازه گیری و تعیین فشار خون پایه
• تحت نظر داشتن فرد و تعیین سریال بالاترین سطح حسی و عملکرد حرکتی و رفلکس ها
• تحت نظر داشتن و چک کردن سریال علائم حیاتی
• شکایت از درد یا احساس غیر طبیعی
• پیگیری MRI یا سی تی اسکن ها و رادیو گرافی های ستون فقرات
• زیر نظر داشتن فرد برای علائم و نشانه های اختلال رفلکسی اتونومیک

اقدامات پرستاری:

پرستار بایستی اقدامات ذیل را انجام دهد:

• تدارک کلیه مراقبت های مورد نیاز فرد
• تهیه و تدارک اطلاعات مورد نیاز فرد و خانواده اش
• درمان اختلال رفلکسی اتونومیک
فورا سر را تا ۹۰ درجه بالا بیاورید و پاها را تا حد امکان در وضعیت پایین تر قرار دهید تا فشارخون پایین بیاید.
• لباس های تنگ، جوراب های ضد آمبولی، شکم بند و… را شل کنید.
• محرک های مضر نظیر مثانه متسع، یبوست یا مدفوع فشرده شده، سنگ های ادراری، سیستیت، ضایعات شکمی حاد، برش های جراحی، انقباضات مرحله زایمان رحم، فشار روی آلت تناسلی و ضایعات پوستی را با روش های زیر برطرف کنید:

- فورا سوند فرد را بررسی کرده، شستشو دهید یا در صورتی که سوند مسدود شده باشد سوند دیگری را در محل قرار دهید.
- در افرادی که برنامه سوندگذاری متناوب دارند فورا سوند را در محل قرار دهید.
- با استفاده از پماد موضعی بی حسی را در محل آنورکتال انجام داده، سپس در صورتی که مدفوع در محل روده تحتانی به صورت توده درآمده باشد آن را خارج کنید.
- در صورتی که زخم فشاری محرکی برای آغاز اختلال رفلکسی اتونومیک باشد محل زخم را با اسپری موضعی، بی حس کنید.
- فشار خون را هر ۲ تا ۳ دقیقه و علائم حیاتی را هر ۵ دقیقه چک کنید.
- داروهای پایین آورنده فشار خون در صورت نیاز باید طبق تجویز پزشک و با احتیاط استفاده شوند.
- ارزیابی درد و نحوه کنترل آن از طریق داروها، بیوفیدبک، تکنیک هی آرامش بخشی
- شروع آموزش فرد و خانواده اش برای جلوگیری از اختلال رفلکسی اتونومیک و آسیب به بافت با استفاده از ابزارهای تسلی بخش و آرامش دهنده

پوست :
عوارض
عوارض پوستی عبارتنداز:
• زخم های فشاری
• استئومیلیت

علل
علل عوارض پوستی عبارتنداز:
• بی حرکتی
• وضعیت قرارگیری غیر صحیح فرد
• تغییرات در جریان خون پوست
• از دست دادن تون وازوموتور
• استاز وریدی
• هیپوکسی

تشخیص پرستاری

پرستار بایستی بتواند موارد ذیل را تشخیص دهد:
• تعیین میزان خطر ناشی از عملکرد بدعصبی عروق محیطی
• تشخیص پوست ترمیم نشده
• عدم کفایت پرفیوژن بافتی محیطی

ارزیابی پرستاری

پرستار بایستی مورد ذیل را مورد ارزیابی قرار دهد:
• مشاهده پوست برای پارکی و ترک خوردن

اقدامات پرستاری

پرستار بایستی اقدامات ذیل را انجام دهد:
• راهکارهایی برای پیشگیری از ترک خوردن پوست، مراقبت از پوست
• چرخاندن فرد هر ۲ تا ۴ ساعت
• تمرینات دامنه حرکت به طور روزانه

دستگاه اسکلتی عضلانی

عوارض


عوارض اسکلتی عضلانی عبارتنداز:


• کانترکچر
• آنکیلوز
• آتروفی عضله
• استئوپروز
• اسپاستی سیتی
• استخوان سازی نابجا

علل


علل عوارض اسکلتی عضلانی عبارتند از:
• بی حرکتی و فلج طول کشیده که منجر می شود به:
• بدشکلی اسکلتی و قرار گیری نادرست امتداد استخوانها
• از دست دادن کلسیم و استئوپروز
• سفتی مفصل
• کوتاهی یا کشش رباط ها
• آنکیلوز
• ضعف عضله
• کوتاهی یا کشش عضلات
• آتروفی عضله
• کانترکچر
• تغییرات فیبروتیک
• بازگشت رفلکس ها به دنبال بهبودی از شوک نخاعی می تواند به اسپاستی سیتی منجر شود.
• رشد و گسترش استخوانی در اطراف یک مفصل که می تواند به استخوان سازی نابجا منجر می شود.

تشخیص پرستاری:


پرستار بایستی بتواند موارد ذیل را تشخیص دهد:
• تشخیص حرکت فیزیکی مختل
• مکانیسم حمایتی جایگزین

ارزیابی پرستاری

پرستار بایستی موارد ذیل را مورد ارزیابی قرار دهد:
• درمان فیزیکی
• رادیوگرافی از استخوان های دراز
• اندازه گیری آلکالن فسفاتاز
• انجام اسکن استخوان برای استخوان سازی نابجا

اقدامات پرستاری

پرستار بایستی اقدامات ذیل را انجام دهد:
• مشاوره با متخصص توانبخشی به منظور اجرای یک برنامه پیشرونده درمان فیزیکی و دارویی
• پیشگیری، کنترل و کاهش اسپاستی سیتی توسط:
• کنترل دمای اندام ها، اضطراب، خستگی، دیسترس عاطفی، پرهیز از لباس های تنگ، کنترل عفونت و پیشگیری از فشرده شدن مدفوع و زخم های دکوبیتوس
• تغییر وضعیت دادن فرد حداقل هر ۲ ساعت با دقت بدون مالش یا ساییدگی پوست برای اینکه از باقی ماندن در یک وضعیت برای یک زمان طولانی جلوگیری شود.
• کنترل تحریک لمسی با لمس نرم و محدود، درمان غیر آسیب رساننده و جابجایی فرد
• انجام تمرینات دامنه حرکت و تمرینات کششی به طور روزانه، قراردادن اندام های فرد در امتداد بدن، استفاده از سرما و گرما و تحریک الکتریکی
• جستجو و از بین بردن تحریک در صورتی که افزایش ناگهانی در اسپاستی سیتی رخ داده باشد.
• استفاده از آنتی اسپاسمودیک ها مانند بکلوفن طبق تجویز پزشک
• درمان استخوان سازی نابجا با مشاوره با پزشک برای دارو، درمان فیزیکی، مانیپولاسیون در صورت امکان و احتمالا جراحی و استفاده از روش های ذیل:
• حرکت مفصل تا جایی که امکان دارد.
• اجرای تمرینات دامنه حرکت ملایم
• تشویق فرد برای نشستن با خم کردن لگن و زانو

دستگاه گوارش:


عوارض
عوارض گوارشی عبارتنداز:
• خونریزی دستگاه گوارش
• ایلئوس پارالیتیک
• یبوست
• توده مدفوع
• اتساع شکمی
• زخم گوارشی
• خونریزی گوارشی

علل:


علل عبارتند از:
• کند شدن حرکات روده و رفلکس های گوارشی
• از دست دادن حس و کنترل در ناحیه رکتوم


تشخیص پرستاری:


پرستار بایستی بتواند موارد ذیل را تشخیص دهد:
• تعیین خطر آسیب
• بی اختیاری مدفوع
• یبوست
• علائم خونریزی
• پرفیوژن بافت ترمیم یافته
• کاهش برون ده قبلی
• کمبود حجم مایع

ارزیابی پرستاری:
پرستار بایستی موارد ذیل را مورد ارزیابی قرار دهد:
• تحت نظر داشتن صداهای روده با سمع شکم
• سفتی شکم
• خون در مدفوع
• علائم حیاتی
• حرکات روده ای
ارزیابی برای شکم سفت و هماتز شامل آزمایش افت هموگلوبین و خون مخفی در مدفوع و نیز رادیوگرافی سریال از دستگاه گوارش فوقانی و باریم انما می باشد.

اقدامات پرستاری:
پرستار بایستی اقدامات ذیل را انجام دهد:
• استفاده از دارو طبق تجویز پزشک برای کاهش تحریک و التهاب گوارشی
• داشتن یک برنامه دفع روده ای و اداره کردن فرد توسط پرستار تا جایی که فرد بتواند کنترل برنامه دفع روده ای خود را داشته باشد.

• برنامه دفع روده ای موارد ذیل را در بر می گیرد:


- برای انجام عمل دفع به صورت طبیعی و روتین تا حد امکان باید از عضلات شکمی و دیافراگم استفاده شود و در صورت عدم امکان استفاده از این عضلات فرد می تواند یاد بگیرد که با دست ها یا شکم بند به روی شکم فشار وارد کند.
- پیشگیری از یبوست و ایجاد مدفوع فشرده که می تواند عامل آغاز روند اتونومیک دیس رفلکسی، اسپاستی سیتی و سایر عوارض باشد به طریق ذیل:
- یک رژیم غذایی متعادل و مناسب ( دارای فیبر بالا سبوس و مایع کافی ) و یا درمان با نرم کننده های مدفوع ( ملین ها ) محصولات حجم دهنده مدفوع، لوبریکانت ها، مسهل های ضعیف و شیاف تا مدفوعی نرم تولید شود و حرکات روده تحریک گردد.
- دیلاتاسیون موضع با انگشت
- استفاده از روش انما به صورت ملایم و تنها با آب
- استفاده از قابلیت ها و ضرب آهنگ های بدن مانند استفاده از غذا برای تحریک پریستالتیسم و مایعات گرم بعنوان محرک رفلکس گاستروکولیک
- فعالیت فیزیکی شامل بیرون آمدن از بستر، نشستن یا دراز کشیدن روی پهلوی راست برای تحریک حرکات روده ای و شکمی

دستگاه ادراری تناسلی:


عوارض
عوارض این سیستم عبارتند از:
مثانه شل یا اسپاستیک، از دست دادن کنترل و حس مثانه، اختلال در عمل مثانه، عفونت های دستگاه ادراری، افزایش فشار داخل مثانه، بیماری کلیه، پریاپیسم و اختلال درعملکرد جنسی

علل
علل منجر به عوارض عبارتنداز:
• بهبودی از شوک نخاعی
• اختلال در عملکرد مثانه
• سوند ادراری

تشخیص پرستاری
پرستار بایستی بتواند موارد ذیل را تشخیص دهد:
• بی اختیاری رفلکسی
• الگوی دفع ادرار
• احتباس ادرار
• میزان خطر عفونت
• اختلال در عملکرد جنسی
• سنگ های کلیوی
• عفونت های دستگاه ادراری
• مثانه شل یا اسپاستیک
• بیماری کلیه
• پریاپیسم
• اتونومیک دیس رفلکسی
• اسپاستی سیتی ناشی از عوارض و مشکلات ادراری


ارزیابی پرستاری:

پرستار بایستی موارد ذیل را مورد ارزیابی قرار دهد:
• ارزیابی الگوی ادرار کردن
• تحت نظر گرفتن فرد برای هماچوری و ادرار با بوی بد و متعفن
• تحت نظر گرفتن فرد از نظر میزان دریافتی و دفعی مایعات و ثبت آن، آزمایشات BUN ( نیتروژن اوره خون ) و کراتی نین، آنالیز ادرار، کشت ادرار، رادیوگرافی های کلیه، مجاری ادراری و مثانه، پیلوگرام با ماده حاجب داخل وریدی و بررسی های اندازه گیری مثانه

اقدامات پرستاری:
پرستار بایستی اقدامات ذیل را انجام دهد:
• ادامه پروتکل کاتتریزاسیون متناوب و آغاز برنامه آموزش مجدد کنترل مثانه از زمانی که شوک نخاعی شروع به بازگشت می نماید و نوع اختلال در عملکرد مثانه تشخیص داده شده است. برنامه آموزش کنترل مثانه برای افراد دارای ضایعه نخاعی شامل موارد ذیل می باشد:

• تجویز یک عامل اسیدی کننده ادرار مانند تجویز ۱ تا ۲ گرم ویتامین ث ۴ بار در روز که باعث می شود PH ادرار در حد ۵/۵ باقی بماند.
• تجویز مایعات تا جایی که امکان دارد در حدود ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ میلی لیتر در ۲۴ ساعت
• گوش دادن به نگرانی و دغدغه افراد در مورد اختلال در عملکرد دستگاه ادراری تناسلی از جمله اختلال عملکرد جنسی
• فراهم نمودن اطلاعات مورد نیاز افراد و آموزش وقتی که فرد آمادگی آموزش را دارد. در مورد افراد در معرض خطر مداخله آموزشی می تواند حتی قبل از آمادگی نیز صورت گیرد.
• مشاوره اورولوژی در صورت نیاز

دستگاه تنفسی:


عوارض
عوارض تنفسی عبارتند از:
• کاهش ترشحات مجاری تنفسی و خشکی تنفسی
• پنومونی
• آتلکتازی
• هیپوکسی

علل
علل منجر به عوارض تنفسی عبارتند از:
• کاهش حجم هوای تبادل یافته در حجم های جاری
• کاهش حرکت قفسه سینه با هر تنفس
• کاهش حجم هوای بازدمی با فشار
بعلت ضعف یا عدم کارکرد عضلات درگیر در فرآیند تنفس شامل: دیافراگم، عضلات بین دنده ای و عضلات شکمی

تشخیص پرستاری:
پرستار بایستی بتواند موارد ذیل را تشخیص دهد:
• پاکسازی غیر موثر راه هوایی
• خطر آسپیراسیون
• خطر عفونت تنفسی
• عملکرد تنفسی
• تبادل گازی ناقص
• هیپوکسی
• آتلکتازی
• پنومونی

ارزیابی پرستاری:
پرستار بایستی موارد ذیل را مورد ارزیابی قرار دهد:
- تحت نظر گرفتن فرد برای علائم خستگی تنفسی مانند:
• تنفس تند و سطحی همراه با حرکات شکمی تشدید یافته
• صداهای تنفسی کاهش یافته
• رنگ پوست پریده و تیره

تحت نظر گرفتن فرد برای:
• افزایش استفاده از عضلات فرعی گردنی
• سمع قفسه سینه
• میزان سطوح گازهای خون
• رادیوگرافی قفسه سینه
• تست های عملکرد ریوی

اقدامات پرستاری:
پرستار بایستی اقدامات ذیل را انجام دهد:
• درمان سرفه غیر موثر با کمک به سرفه کردن با استفاده از کمربندهای تنفسی
• چرخاندن فرد
• افزایش فعالیت
• فیزیوتراپی قفسه سینه
• استفاده از سایر روش های تهویه نظیر اکسیژن درمانی در صورت نیاز
• پیگیری درمان عفونت ها
• آموزش برنامه مراقبت از دستگاه تنفسی، تمرینات تنفسی، کمک به سرفه، تکنیک های ساکشن و سایر روش ها نظیر اکسیژن درمانی و غیره به فرد و خانواده وی

دستگاه قلبی عروقی:


عوارض
عوارض قلبی- عروقی عبارتنداز:
• ترومبوفلبیت
• ترومبوز ورید عمقی
• آمبولی ریوی
• افت فشار وضعیتی
• بالا رفتن دمای بدن
• پایین آمدن دمای بدن

علل
علل منجر به این عوارض عبارتند از:
• برادی کاردی
• فشار خون پایین
• پرشدگی وریدها در اثر عدم کفایت بازگشت وریدی
• کاهش برون ده قبلی
• ترومبوز ورید عمقی به علت استاز ( بی حرکتی خون وریدی و آسیب دیواره ورید ایجاد می شود که نتیجه بی حرکتی طولانی، استراحت مطلق در بستر یا محدودیت حرکت و اختلال در روند انعقادی چون افزایش قابلیت انعقاد است.
• افت فشار خون وضعیتی به علت قطع کنترل احشایی در افراد با ضایعات سطح T6 به بالا ایجاد می شود.
• هایپرترمی/ هایپوترمی در اثر فقدان تنظیم دمای بدن به علت اختلال عملکرد اعصاب سمپاتیک ایجاد می گردد.

تشخیص پرستاری:
پرستار بایستی بتواند موارد ذیل را تشخیص دهد:
• نقص در تبادلات گازی
• خطر اختلال عصبی عروق محیطی
• دیس ریتمی
• آمبولی ریوی
• ترومبوز وریدعمقی
• هیپو ولمی
• افت فشار وضعیتی

ترومبوز ورید عمقی با موارد ذیل خود را نشان می دهد:
• تورم ساق پا، ران یا کل پا
• قرمزی و گرمی ساق پا، ران یا کل پا
• تب خفیف و لرز
• بزرگتر شدن نامتقارن یک پا نسبت به پای دیگر
• افزایش اسپاسم و گرفتگی های پا
• درد شکمی

افت فشار خون وضعیتی با موارد ذیل خود را نشان می دهد:
• ضعف
• سرگیجه
• رنگ پریدگی
• تاری دید
• تعریق بیش از حد معمول در بالای سطح ضایعه
• تاکی کاردی
• در نهایت منجر به ضعف و بی هوشی می شود.

ارزیابی پرستاری:
پرستار بایستی موارد ذیل را مورد ارزیابی قرار دهد:
تحت نظر گرفتن فرد برای علائم و نشانه های:
• آمبولی ریوی
• ترومبوز وریدعمقی
• افت فشار وضعیتی
• علائم حیاتی

اقدامات پرستاری:
پرستار بایستی اقدامات ذیل را انجام دهد:
• ادامه استفاده از هپارین طبق دستور پزشک
• استفاده از جوراب های الاستیک تا بالای ران

و در مورد هر یک از عوارض به شرح ذیل عمل نماید:
ترومبوز ورید عمقی
• استراحت مطلق فرد برای جلوگیری از جابجایی لخته
• بالا بردن پای مبتلا یا هر دو پا
• چرخاندن فرد هر ۲ ساعت بدون اینکه پاها روی هم بیفتند
• تمرینات دامنه حرکات بر روی پایی که مبتلا نمی باشد
• کمپرس آب گرم برای کمک به کاهش تورم
• چک کردن علائم حیاتی هر۴تا ۶ ساعت
• ارزیابی فرد برای علائم آمبولی ریوی مانند تنفس سطحی، درد قفسه سینه، اضطراب، سرفه، هموپتیزی، تاکی پنه، کراکل( صدایی مثل قلقل که نشاندهنده ی احتقان ریه است )، تاکی کاردی، تعریق فراوان و تب

افت فشار خون وضعیتی

• با یک tilt table و یا صندلی چرخدار تاشو درمان فیزیکی را انجام دهید.
• از کمربند شکمی و جوراب های ضد آمبولی استفاده کنید.
• سر را پایین بیاورید و پاها را روی کناره های تخت قرار دهید تا فشار خون پایدار شود.
• فشار خون را قبل و بعد از جابجایی ها و یا مصرف داروهایی که عارضه کاهش فشار خون دارند اندازه گیری کنید.
• فرد را به اندازه کافی هیدراته کنید.

تغذیه:
عوارض
عوارض عبارتند از:
• سوء تغذیه
• دهیدراته شدن
• کمبود ویتامین و مواد معدنی

علل
علل منجر به عوارض عبارتند از:
• رژیم غذایی ناکافی
• از دست دادن مقدار زیادی مایع
• برای تامین انرژی و ترمیم بافتی به مقادیر بالایی از کربوهیدرات و پروتئین نیاز است.

تشخیص پرستاری:
پرستار بایستی بتواند موارد ذیل را تشخیص دهد:
• رژیم غذایی اصلاح شده ای که هنوز کمتر از نیازهای بدن است.
• کمبود حجم مایعات
• تعادل منفی نیتروژن
• عدم تعادل الکترولیت ها

ارزیابی پرستاری:
پرستار بایستی موارد ذیل را مورد ارزیابی قرار دهد:
• هیدراتاسیون
• وضعیت تغذیه
• وضعیت پوست
• میزان توده عضلانی
• چک کردن میزان دریافتی و دفعی ثبت شده مایعات
• اندازه گیری وزن فرد و ثبت آن دو بار در هفته
• اندازه گیری سطح آلبومین سرم
• ارزیابی تغذیه ای کامل

اقدامات پرستاری:
پرستار بایستی اقدامات ذیل را انجام دهد:
• مشاوره با متخصص تغذیه
• رعایت رژیم غذایی درمانی با میزان بالای مایعات، کربوهیدرات و پروتئین به منظور تامین انرژی کافی برای فرد و ترمیم بافتی

واکنش های روانشناختی


عوارض
عوارض روانشناختی عبارتنداز:
• سازگاری غیر تطابقی به صورت بروز رفتار پرخاشگری، رفتارهای نمایشی، مصرف مواد و آسیب به خود و …
• سازگاری غیر موثر
• افسردگی
• تفکر خودکشی

علل
علل منجر به عوارض روانشناختی عبارتند از:
• پی بردن فرد به وسعت آسیب و تاثیر آن روی سطح عملکردی، شیوه زندگی و نقش وی در خانواده
• آغاز فرایند احساس فقدان، اندوه و محرومیت

تشخیص پرستاری:
پرستار بایستی بتواند موارد ذیل را تشخیص دهد:
• تطبیق ناقص
• اضطراب و تشویش در مورد ظاهر بدن و هویت فردی
• مخالفت در برابر تصمیم ها
• سازگاری تدافعی
• انکار غیر موثر
• عدم علاقه به فعالیت های مفرح
• غمگین بودن
• سازگاری غیر موثر فردی
• احساس ضعیف بودن
• اختلال در روابط و تعاملات اجتماعی
• توقع زیاد داشتن از مراقبین
• احساس ترس
• اختلال در روابط خانوادگی
• ناامیدی
• تمایل داشتن به گوشه گیری و انزوا
• پریشانی روحی و افسردگی

ارزیابی پرستاری:
پرستار بایستی موارد ذیل را مورد ارزیابی قرار دهد:
• رفتارهای پایدار انکار
• عصبانیت
• افسردگی
• افکار خودکشی

اقدامات پرستاری:
پرستار بایستی اقدامات ذیل را انجام دهد:
• تنظیم اهداف به صورت واقع بینانه
• تدارک مشاوره روانپزشکی در صورت نیاز
• از همه مهمتر برقراری ارتباط با افراد نزدیک به فرد و خانواده وی

• گام های بعدی عبارتند از:
• آگاهی پرستار از میزان تاثیر آسیب بر روی احساسات فرد و تعادل روانی وی
• گسترش فضای اعتماد، برقراری ارتباط و بردباری در برابر فرد
• ثبت واکنش های احساسی و روانشناختی فرد و اقدامات انجام شده برای رویارویی با نیازهای فرد و بحث در خصوص این نیازها در کنفرانس تیم توانبخشی مرکز
• تشویق فرد به کسب تصویری خوب از خود و وضعیت بدنی اش و احساس خود کنترل بودن در فرد
• تاکید بر مهم بودن فرد بعنوان یک فرد و اهمیت توانایی ها و نقش وی در پیشرفت درمانی اش
• درگیر کردن فرد به طور فعال در فرآیندهای تصمیم گیری مانند انتخاب روش کنترل مثانه، انتخاب لباس، زمان استحمام کردن و غیره
• کمک و همراهی با فرد در کسب مهارت های حل مشکلات و ارائه راهکارهای سازگاری مانند عبادت و تکنیک های کاهش استرس و شرکت در گروه های حمایتی و خودیار
• تشویق فرد به مشارکت در درمان ها و فعالیت ها حتی اگر خلق فرد مساعد نباشد و شروع تعامل با افراد غیر ضایعه نخاعی و تثبیت اهداف درمانی برای آینده
• شروع یک برنامه آموزشی و تهیه مطالب مورد نیاز برای پاسخ به سئوالات فرد و خانواده اش


مراحل ویژه اندوه در این مدت به شرح ذیل می باشد:
• مرحله انکار- به همه سئوالات به درستی و بر اساس واقعیت پاسخ دهید، فرد بایستی در صورتی که تمایل به دانستن مطلبی دارد آن مطلب به او گفته شود.
• مرحله خشم- سعی کنید فرد را درک کنید و محکم باشید و به یاد داشته باشید این مرحله موقتی است.
• مرحله افسردگی- به طور فعال به همه صحبت های فرد در خصوص اندوه و ناامیدی وی گوش دهید.
• توجه و مراقبت طی فرایند توانبخشی منجر به احساس خوب بودن در فرد، کسب توانایی مراقبت از خود، استقلال و عدم وابستگی در فعالیت ها می گردد و باعث می شود افراد ضایعه نخاعی طرز تلقی مثبتی نسبت به ناتوانی شان پیدا کنند.
منبع : کتاب “ توانبخشی جامع ضایعه نخاعی -پرستاری: ارزیابی و درمان در آسیب نخاعی ” -مولفین : مژگان مقدم ، رویا حبیبی ، کیوان دواتگران ، کاظم نظم ده – برگرفته از کتاب - انتشار : سازمان بهزیستی کشور

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

بارداری بعدازضایعه نخاعی: داستان واقعی از زندگی دو زن نخاعی

داشتن فرزند برای هر زنی ازدوران کودکی یک رویا محسوب می شود. غریزه های مادری معمولا” قوی هستند و اشتیاق برای داشتن فرزند،اغلب از اولویتهای مهم زندگی است.

احتمال داردشما به عنوان یک زن مبتلا به آسیب نخاعی علاقه به داشتن فرزند داشته باشید. اما ممکن است فکرکنیدکه نمی توانید صاحب فرزند شوید یا اینکه بدن شما توانائی بارداری راندارد. امکان دارداحساس کنید که به خاطر محدودیتهای جسمی بعدازآسیب، دیگرنمی توانیدوظایف یک مادررا انجام دهید.ولی واقعیت درست عکس این است. بسیاری اززنان نخاعی دارای فرزند هستند. آنان توانائی داشتن فرزند را بطورکامل دارند و ازنظر بدنی می توانند امکان بارداری و مادرشدن را داشته باشند.

آنجلین (Angeline)

وقتی که آنجلین درسال ۱۹۶۸ تصمیم به داشتن فرزندگرفت، هیچ کسی نمی دانست چه چیزی درانتظاراوست. درآن زمان اطلاعات درمورد ضایعات نخاعی بسیارناچیز بودو حتی درموردمسائل بارداری بعدازآسیب نخاعی خیلی کمتر.اما این موضوع باعث توقف آنجلین نشد. او همیشه برای رسیدن به اهداف خود راه حل هایی را پیدامی کرد.آنجلین درخاطرات خود چنین به یادمی آورد:”من در گذشته خیلی بی توجه بودم و درمورد کارهائی که قادربه کنترل آنها نبودم، نگرانی زیادی نداشتم. روزها یم را سپری می کردم و هرکاری که دوست داشتم انجام می دادم.خانواده هم مشوق من بودند وبا این فلسفه که زندگی می گذرد،گذران می کردیم و فکرمی کردیم هر آنچه که لازم باشد بعدا” آنجام خواهیم داد”.

بعداز اینکه آنجلین ازدانشکده فارغ التحصیل شد، تصمیم گرفت با شخصی به نام دان (Don) ازدواج کند .کسی که حالا ۳۵ سال است که شوهر او است. اومی گوید: ” ما درباره ناتوانی من یا در مورد داشتن فرزند صحبتی با هم نداشتیم. فقط می دانستیم که به هم علاقه داریم ومی خواهیم با هم ازدواج کنیم.”.زمانی که آنجلین باردارشد، او به خوبی با ناتوانی خود در زندگی تطبیق پیدا کرده بود.اعتمادبه نفس او تاحدی بود که درمورد مادرشدن به خودش اطمینان داشت. او توضیح می دهدکه ” وقتی نمی دانستم که چه اتفاقی خواهدافتاد، در مورد آینده و داشتن فرزند ، هیچ نگرانی احساس نمی کردم. به اندازه کافی استقلال داشتم ومی دانستم که قادرخواهم بود با چالشهائی که فراروی من قرار دارند،مبارزه کنم “.


به مرور چالش ها فرارسیدند. یکی ازمشکلاتی که آنجلین درطول دروره حاملگی باآن مواجه شد ،کاهش میزان حرکت اوبه دلیل افزایش وزن بود. این موضوع باعث شد که جابجائی او سخت ترانجام شود. مشکلات دیگری در کنترل فعالیتهای زندگی روزمره وجودداشتند./ برای مثال پوشیدن لباس و اجرای کامل اجابت مزاج برای او خیلی سخت ترشده بود. او با گذاشتن وقت اضافی برای هرکاری ،به آرامی و محتاطانه مشکلات خودراحل می کرد. ازسوی دیگر،او درتشخیص زایمان درست و زایمان غلط دچارمشکل بود. درچندهفته آخرحاملگی نیزنیازداشت یک نظارت خیلی دقیق داشته باشد.

با وجودچالش های دوران بارداری ، زایمان و وضع حمل او به آسانی انجام گردید.آنجلین و دان ، تولد مری کلی (Mery Kelly)، اولین دخترخودرا جشن گرفتند.سه سال بعد آنجلین دومین دخترخودرا به دنیا آورد.اوآلکساندرا نام داشت وبدون هیچ مشکلی متولدشد.

آنجلین و دان به عنوان یک پدرومادر راههائی را برای تسهیل وظایف خود تعیین نمودند.دان ، میزی ساخت که آنجلین می توانست ویلچرخودرا تا حدی زیرآن برده و بتواند کهنه های بچه را عوض کند. بعدها او اصلاحات بیشتری روی میز انجام داد وبابرش قسمت بالایی آن محلی را برای قراردادن وان بچه ایجاد نمود.درموقع خرید وانجام فعالیتهای دیگر، آنجلین به این فکرافتاد که یک سیستم کمربند برای نگهداشتن وحفظ ایمنی بچه ها درآغوش خوددرست کند.این سیستم به او کمک می کردتا سر خوردن بچه جلو گیری کند.

درحال حاضر، آنجلین سه نوه دارد و به زندگی مستقل و مفیدخودادامه می دهد.توصیه اوبه زنان نخاعی که می خواهندصاحب اولادشوند، این است که: ” اجازه ندهیدکه نگرانی ها بر شما غلبه پیداکنند و نگذارید که فرصتها برای بدست آوردن چیزی که واقعا”به دنبال هستید،ازبین برود. امکان دارد هرچیزی که می خواهیدمطابق انتظار شما نباشد،ولی حداقل تلاش خودرابکنید و می توانید درجستجوی راههائی باشیدکه به اهداف خودبرسید”.

ملیزا (Melissa)

برای ملیزا هم که درسن ۱۷ سالگی دراثر تصادف خودرو ازناحیه T5 دچار آسیب نخاعی شده بود، دوران بارداری، زمانی بود که نیازبه یکسری هماهنگیها داشت. ملیزا وقتی به خاطرات گذشته ودوران بارداری خود فکر می کندمی گوید:”وزن من بیش ازحد زیاد شده بود وبه همین علت جابجائی من خیلی سخت تر انجام می شد و ازافتادن خیلی می ترسیدم “.
شوهراو یعنی بو (Bo) رمپی ساخت وآن را درکنارسکو ی تخت ملیزا وهم سطح با آن قرارداد.این موضوع باعث شدکه ویلچرملیزا تا سطحی معادل تخت او بالا بیاید ،درنتیجه جابجائی او با مشکل کمتری انجام گیرد. بو تخت او را تنظیم و تثبیت کرد تا جابجائی او به روی تخت آسانترشود.

ازطرفی ملیزا مجبوربود برنامه دفع ادرار خودرا در مدت بارداری تغییردهد.با اجرای برنامه سونداژ متناوب او بطورمکرر دچار ناراحتی می شد. تغییر سونداژ او واستفاده ازسوندهای دائمی برای بقیه مدت دوران حاملگی باعث شدکه مشکل او برطرف شود.

ولی چیزهائی وجودداشت که درزمان وضع حمل مشکلاتی را ایجاد می کرد. بعدازتجربه یک زایمان غلط ، وضع حمل درست ملیزا نزدیک به ۷ هفته قبل از تاریخ مقتضی او دیرتر آغازشد. او یک فشاردرشکم خوداحساس کرد و با اورژانس تماس گرفت. متاسفانه اعضای تیم پزشکی با مسائل افراد نخاعی آشنائی نداشتند.آنان نمی دانستند ملیزا اتونومیک دیس رفلکسی(AD) را تجربه کرده و نیازبه توجهات پزشکی اورژانس دارد.AD وضعیت تهدیدکننده ای است که می توانددرافرادنخاعی با سطح ضایعه بالاتراز سطح T6 بروزپیدا کند.ملیزا به خاطرمی آوردومی گوید:” من واقعا” ترسیده بودم !. موقعی که آنها فشارخون مرا گرفتند،فکر کنم که خیلی بالابود، ولی آنها گفتندکه غیرعادی نیست”.

خوشبختانه ملیزا درست به موقع به بیمارستان رسید.او ساعت ۱۲:۵۲ ظهر به بیمارستان آورده شد ودخترش ،کارلی ، درساعت ۱:۰۵ به دنیا آمد. ملیزا یک زایمان طبیعی داشت واثرات AD خیلی زود کاهش پیداکرد. به دلیل تولد پیش از موعد ،کارلی بایدتا ۱۲ روز دربیمارستان می ماندتا مشکلات ریوی او برطرف شود.حالا او ۲ سال سن دارد وخیلی زیباشده است.کودک نوپائی است که نشانی از تولدهیجان انگیزاو دیده می شود.

علیرغم زایمان خطرناک وناراحتی هائی که دردوران بارداری درشیوه زندگی ملیزا ایجادشد، اوهم اکنون احساس خوشبختی می کند.او می گوید:” من کارلی را فرشته کوچولو می نامم.چندسال پیش آبسه هائی در شکم من ایجادشدکه باعث زخم تخمدانها ولوله های فالوپ من گردید.به من گفته شده بودکه احتمال حاملگی من خیلی خیلی کم است . ولی من بادارشدم و آن باورکردنی نبود”.

نتیجه گیری

داشتن فرزندرویائی است که می تواندبه تحقق بپیوندد.ولی نیاز به همت و التزام دارد.زنان مبتلابه آسیبهای نخاعی بایدبدانندکه ممکن است نیاز باشد دردوران بارداری ،شیوه مراقبتهای فردی مانند برنامه های دفع ادرار و اجابت مزاج خودرا تغییردهند. امکان دارد لازم باشدکه اصلاحاتی درمنزل خود انجام دهید تا بتوانید کنترل بهتری برای انجام کارهای خود داشته باشید. همچنین ممکن است ضرورت داشته باشدوسیله نقلیه ای خودراطوری تغییر دهید که دسترسی به صندلی عقب وقراردادن فرزندخود وخروج ازخودرو برای شما راحت تر باشد.

پیش بینی تدارکات و داشتن برنامه ریزی های قبلی به شما کمک خواهد کردکه ازبعضی عوارض پیشگیری نمائید.قبل ازبارداری با پزشک خود مشورت کنید تا هرگونه تغییری درمورد داروهای مصرفی شما لازم است انجام گیرد. چرا که مصرف بعضی ازداروها می توانندبرای جنین خطرناک باشند. با متخصصین زایمانی که درهمسایگی شما قراردارند صحبت کنید و پزشکی پیداکنید که درزمینه مسائل آسیبهای نخاعی تجربه داشته باشد. بعد از همه این کارها، گروهی را درنظربگیرید که در دوران بارداری شما دردسترس باشند. اطمینان حاصل کنیدکه پزشک متخصص شما با یکی از متخصصین فیزیوتراپی (پزشکی که درزمینه امورتوانبخشی تخصص دارد) درمورد مقوله هائی مانند AD ، دفع ادرارومدفوع و زخم فشاری مشورت داشته باشد.

فرزندداری یک کار گروهی است . شما می توانید مسئولیتها را با همسرتان تقسیم کنید تا به کنترل موضوع بارداری کمک نمائید. همانطورکه همسران آنجلین وملیزا دراصلاح منزل آنان نقش مهمی داشتند. بعضی از زنان ممکن است درصورت نیازاز دوستان وخویشاوندان خود کمک بگیرند. حتی ممکن است لازم باشد مواقعی رابرای استفاده ازکمک دیگران درنظربگیرید. اکثر افراد ،درصورتی که بدانندچه کاری باید انجام دهند،تمایل به کمک دارند.

به خاطرداشته باشیدکه فرصت ازدواج،تشکیل خانواده و شادکامی برای هرکسی پیش می آید. گاهی اوقات راه دستیابی فرق می کند،ولی این راه قابل دسترس است. با یک نگرش خوب و برنامه ریزی وآمادگی صحیح هیچ چیز غیرممکن نیست.آنجلین وملیزا دومثال اززندگی حقیقی هستند.

منبع: مترجم «مهندس عباس کاشی» – انتشار: مرکز ضایعات نخاعی جانبازان

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

بارداری بعدازضایعه نخاعی: داستان واقعی از زندگی دو زن نخاعی

داشتن فرزند برای هر زنی ازدوران کودکی یک رویا محسوب می شود. غریزه های مادری معمولا” قوی هستند و اشتیاق برای داشتن فرزند،اغلب از اولویتهای مهم زندگی است.

احتمال داردشما به عنوان یک زن مبتلا به آسیب نخاعی علاقه به داشتن فرزند داشته باشید. اما ممکن است فکرکنیدکه نمی توانید صاحب فرزند شوید یا اینکه بدن شما توانائی بارداری راندارد. امکان دارداحساس کنید که به خاطر محدودیتهای جسمی بعدازآسیب، دیگرنمی توانیدوظایف یک مادررا انجام دهید.ولی واقعیت درست عکس این است. بسیاری اززنان نخاعی دارای فرزند هستند. آنان توانائی داشتن فرزند را بطورکامل دارند و ازنظر بدنی می توانند امکان بارداری و مادرشدن را داشته باشند.

آنجلین (Angeline)

وقتی که آنجلین درسال ۱۹۶۸ تصمیم به داشتن فرزندگرفت، هیچ کسی نمی دانست چه چیزی درانتظاراوست. درآن زمان اطلاعات درمورد ضایعات نخاعی بسیارناچیز بودو حتی درموردمسائل بارداری بعدازآسیب نخاعی خیلی کمتر.اما این موضوع باعث توقف آنجلین نشد. او همیشه برای رسیدن به اهداف خود راه حل هایی را پیدامی کرد.آنجلین درخاطرات خود چنین به یادمی آورد:”من در گذشته خیلی بی توجه بودم و درمورد کارهائی که قادربه کنترل آنها نبودم، نگرانی زیادی نداشتم. روزها یم را سپری می کردم و هرکاری که دوست داشتم انجام می دادم.خانواده هم مشوق من بودند وبا این فلسفه که زندگی می گذرد،گذران می کردیم و فکرمی کردیم هر آنچه که لازم باشد بعدا” آنجام خواهیم داد”.

بعداز اینکه آنجلین ازدانشکده فارغ التحصیل شد، تصمیم گرفت با شخصی به نام دان (Don) ازدواج کند .کسی که حالا ۳۵ سال است که شوهر او است. اومی گوید: ” ما درباره ناتوانی من یا در مورد داشتن فرزند صحبتی با هم نداشتیم. فقط می دانستیم که به هم علاقه داریم ومی خواهیم با هم ازدواج کنیم.”.زمانی که آنجلین باردارشد، او به خوبی با ناتوانی خود در زندگی تطبیق پیدا کرده بود.اعتمادبه نفس او تاحدی بود که درمورد مادرشدن به خودش اطمینان داشت. او توضیح می دهدکه ” وقتی نمی دانستم که چه اتفاقی خواهدافتاد، در مورد آینده و داشتن فرزند ، هیچ نگرانی احساس نمی کردم. به اندازه کافی استقلال داشتم ومی دانستم که قادرخواهم بود با چالشهائی که فراروی من قرار دارند،مبارزه کنم “.


به مرور چالش ها فرارسیدند. یکی ازمشکلاتی که آنجلین درطول دروره حاملگی باآن مواجه شد ،کاهش میزان حرکت اوبه دلیل افزایش وزن بود. این موضوع باعث شد که جابجائی او سخت ترانجام شود. مشکلات دیگری در کنترل فعالیتهای زندگی روزمره وجودداشتند./ برای مثال پوشیدن لباس و اجرای کامل اجابت مزاج برای او خیلی سخت ترشده بود. او با گذاشتن وقت اضافی برای هرکاری ،به آرامی و محتاطانه مشکلات خودراحل می کرد. ازسوی دیگر،او درتشخیص زایمان درست و زایمان غلط دچارمشکل بود. درچندهفته آخرحاملگی نیزنیازداشت یک نظارت خیلی دقیق داشته باشد.

با وجودچالش های دوران بارداری ، زایمان و وضع حمل او به آسانی انجام گردید.آنجلین و دان ، تولد مری کلی (Mery Kelly)، اولین دخترخودرا جشن گرفتند.سه سال بعد آنجلین دومین دخترخودرا به دنیا آورد.اوآلکساندرا نام داشت وبدون هیچ مشکلی متولدشد.

آنجلین و دان به عنوان یک پدرومادر راههائی را برای تسهیل وظایف خود تعیین نمودند.دان ، میزی ساخت که آنجلین می توانست ویلچرخودرا تا حدی زیرآن برده و بتواند کهنه های بچه را عوض کند. بعدها او اصلاحات بیشتری روی میز انجام داد وبابرش قسمت بالایی آن محلی را برای قراردادن وان بچه ایجاد نمود.درموقع خرید وانجام فعالیتهای دیگر، آنجلین به این فکرافتاد که یک سیستم کمربند برای نگهداشتن وحفظ ایمنی بچه ها درآغوش خوددرست کند.این سیستم به او کمک می کردتا سر خوردن بچه جلو گیری کند.

درحال حاضر، آنجلین سه نوه دارد و به زندگی مستقل و مفیدخودادامه می دهد.توصیه اوبه زنان نخاعی که می خواهندصاحب اولادشوند، این است که: ” اجازه ندهیدکه نگرانی ها بر شما غلبه پیداکنند و نگذارید که فرصتها برای بدست آوردن چیزی که واقعا”به دنبال هستید،ازبین برود. امکان دارد هرچیزی که می خواهیدمطابق انتظار شما نباشد،ولی حداقل تلاش خودرابکنید و می توانید درجستجوی راههائی باشیدکه به اهداف خودبرسید”.

ملیزا (Melissa)

برای ملیزا هم که درسن ۱۷ سالگی دراثر تصادف خودرو ازناحیه T5 دچار آسیب نخاعی شده بود، دوران بارداری، زمانی بود که نیازبه یکسری هماهنگیها داشت. ملیزا وقتی به خاطرات گذشته ودوران بارداری خود فکر می کندمی گوید:”وزن من بیش ازحد زیاد شده بود وبه همین علت جابجائی من خیلی سخت تر انجام می شد و ازافتادن خیلی می ترسیدم “.
شوهراو یعنی بو (Bo) رمپی ساخت وآن را درکنارسکو ی تخت ملیزا وهم سطح با آن قرارداد.این موضوع باعث شدکه ویلچرملیزا تا سطحی معادل تخت او بالا بیاید ،درنتیجه جابجائی او با مشکل کمتری انجام گیرد. بو تخت او را تنظیم و تثبیت کرد تا جابجائی او به روی تخت آسانترشود.

ازطرفی ملیزا مجبوربود برنامه دفع ادرار خودرا در مدت بارداری تغییردهد.با اجرای برنامه سونداژ متناوب او بطورمکرر دچار ناراحتی می شد. تغییر سونداژ او واستفاده ازسوندهای دائمی برای بقیه مدت دوران حاملگی باعث شدکه مشکل او برطرف شود.

ولی چیزهائی وجودداشت که درزمان وضع حمل مشکلاتی را ایجاد می کرد. بعدازتجربه یک زایمان غلط ، وضع حمل درست ملیزا نزدیک به ۷ هفته قبل از تاریخ مقتضی او دیرتر آغازشد. او یک فشاردرشکم خوداحساس کرد و با اورژانس تماس گرفت. متاسفانه اعضای تیم پزشکی با مسائل افراد نخاعی آشنائی نداشتند.آنان نمی دانستند ملیزا اتونومیک دیس رفلکسی(AD) را تجربه کرده و نیازبه توجهات پزشکی اورژانس دارد.AD وضعیت تهدیدکننده ای است که می توانددرافرادنخاعی با سطح ضایعه بالاتراز سطح T6 بروزپیدا کند.ملیزا به خاطرمی آوردومی گوید:” من واقعا” ترسیده بودم !. موقعی که آنها فشارخون مرا گرفتند،فکر کنم که خیلی بالابود، ولی آنها گفتندکه غیرعادی نیست”.

خوشبختانه ملیزا درست به موقع به بیمارستان رسید.او ساعت ۱۲:۵۲ ظهر به بیمارستان آورده شد ودخترش ،کارلی ، درساعت ۱:۰۵ به دنیا آمد. ملیزا یک زایمان طبیعی داشت واثرات AD خیلی زود کاهش پیداکرد. به دلیل تولد پیش از موعد ،کارلی بایدتا ۱۲ روز دربیمارستان می ماندتا مشکلات ریوی او برطرف شود.حالا او ۲ سال سن دارد وخیلی زیباشده است.کودک نوپائی است که نشانی از تولدهیجان انگیزاو دیده می شود.

علیرغم زایمان خطرناک وناراحتی هائی که دردوران بارداری درشیوه زندگی ملیزا ایجادشد، اوهم اکنون احساس خوشبختی می کند.او می گوید:” من کارلی را فرشته کوچولو می نامم.چندسال پیش آبسه هائی در شکم من ایجادشدکه باعث زخم تخمدانها ولوله های فالوپ من گردید.به من گفته شده بودکه احتمال حاملگی من خیلی خیلی کم است . ولی من بادارشدم و آن باورکردنی نبود”.

نتیجه گیری

داشتن فرزندرویائی است که می تواندبه تحقق بپیوندد.ولی نیاز به همت و التزام دارد.زنان مبتلابه آسیبهای نخاعی بایدبدانندکه ممکن است نیاز باشد دردوران بارداری ،شیوه مراقبتهای فردی مانند برنامه های دفع ادرار و اجابت مزاج خودرا تغییردهند. امکان دارد لازم باشدکه اصلاحاتی درمنزل خود انجام دهید تا بتوانید کنترل بهتری برای انجام کارهای خود داشته باشید. همچنین ممکن است ضرورت داشته باشدوسیله نقلیه ای خودراطوری تغییر دهید که دسترسی به صندلی عقب وقراردادن فرزندخود وخروج ازخودرو برای شما راحت تر باشد.

پیش بینی تدارکات و داشتن برنامه ریزی های قبلی به شما کمک خواهد کردکه ازبعضی عوارض پیشگیری نمائید.قبل ازبارداری با پزشک خود مشورت کنید تا هرگونه تغییری درمورد داروهای مصرفی شما لازم است انجام گیرد. چرا که مصرف بعضی ازداروها می توانندبرای جنین خطرناک باشند. با متخصصین زایمانی که درهمسایگی شما قراردارند صحبت کنید و پزشکی پیداکنید که درزمینه مسائل آسیبهای نخاعی تجربه داشته باشد. بعد از همه این کارها، گروهی را درنظربگیرید که در دوران بارداری شما دردسترس باشند. اطمینان حاصل کنیدکه پزشک متخصص شما با یکی از متخصصین فیزیوتراپی (پزشکی که درزمینه امورتوانبخشی تخصص دارد) درمورد مقوله هائی مانند AD ، دفع ادرارومدفوع و زخم فشاری مشورت داشته باشد.

فرزندداری یک کار گروهی است . شما می توانید مسئولیتها را با همسرتان تقسیم کنید تا به کنترل موضوع بارداری کمک نمائید. همانطورکه همسران آنجلین وملیزا دراصلاح منزل آنان نقش مهمی داشتند. بعضی از زنان ممکن است درصورت نیازاز دوستان وخویشاوندان خود کمک بگیرند. حتی ممکن است لازم باشد مواقعی رابرای استفاده ازکمک دیگران درنظربگیرید. اکثر افراد ،درصورتی که بدانندچه کاری باید انجام دهند،تمایل به کمک دارند.

به خاطرداشته باشیدکه فرصت ازدواج،تشکیل خانواده و شادکامی برای هرکسی پیش می آید. گاهی اوقات راه دستیابی فرق می کند،ولی این راه قابل دسترس است. با یک نگرش خوب و برنامه ریزی وآمادگی صحیح هیچ چیز غیرممکن نیست.آنجلین وملیزا دومثال اززندگی حقیقی هستند.

منبع: مترجم «مهندس عباس کاشی» – انتشار: مرکز ضایعات نخاعی جانبازان

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

آشنایی با نحوه پیگیری واجرای برنامه های ارزیابی افراد آسیب نخاعی دربیمارستان کرایگ

اجرای برنامه های توانبخشی برای بیماران مبتلا به آسیب نخاعی که به طورسرپایی به بیمارستان کرایگ (Craig) مراجعه می کنند ، درواقع ادامه سیر طبیعی برنامه های اصلی ومفید توانبخشی بیماران محسوب می شود. دراسناد و مدارک به خوبی مشهود است و تجربه هم نشان داده که بیماران مبتلا به آسیب نخاعی نیازمند پیگیری هایی هستند که بتوانند ازطریق آنها پیشگیری از عوارض وحداکثر سلامتی خودرا تامین نموده و هزینه های خود را درطولانی مدت مدیریت کنند.

درخصوص تداوم برنامه های توانبخشی ، مسئله توجه به مسائل بیمه نیز، خیلی مهم است. بنابراین باید نسبت به کسب نتایج موردنظروسرمایه گذاری ها ی انجام شده درتوانبخشی اولیه اطمینان حاصل شود . هزینه های مربوط به کنترل بالینی آسیب نخاعی که درتمام طول مدت زندگی بیماربه وی تحمیل می شوند، نسبت به هزینه های توانبخشی اولیه دردوره مراقبت های حاد به مراتب بیشتر هستند. تجارب نشان داده که وقتی می توان به بهترین صرفه جوئی درهزینه ها دست یافت ، که به جای انجام کارهای موردنیازدرمواقع اورژانس های پزشکی وبعدازوقوع مشکلات، به اقدامات پیشگیرانه آن هم به شکل گسترده ودرطولانی مدت توجه جدی شود.

برای مثال ،تنها هزینه های مربوط به یک مرحله جراحی ترمیمی برای درمان زخم فشاری ( که می تواند به دلیل وجوداشکال درتجهیزات ، نامناسب بودن وضعیت استقراربدن ، ضعف درفنون جابجایی ، یا کافی نبودن آموزش بیماروخانواده اوبه وجود آید)، بیشترازهزینه های مربوط به انجام ارزیابی ها ی سالانه درطول یک دهه کامل می باشد.

تغییرات ایجاد شده درعملکرد نورولوژیکی بیماران مبتلا به آسیب نخاعی ،ازجمله مشکلات ایجاد شده درکنترل ادرار، اجابت مزاج ، تجهیزات پزشکی ، کیست های طناب نخاعی وازاین قبیل موارد می توانند ازطریق یک برنامه ارزیابی مناسب واجرای دقیق ومنظم آنها شناسائی شوند. به طورکلی اجرای منظم برنامه های ارزیابی مبتلایان به آسیب نخاعی می تواند دریک مرکزغیرنخاعی نیزانجام شود. ولی باید توجه داشت که اگر پزشکان و تیم ارزیابی درخصوص بررسی عوارض خاص آنان و جمع بندی نتایج وارائه آنها به شکل توصیه ، تجربه چندانی نداشته باشند ، درست است که مشکلات آنان برطرف و تقلیل خواهدیافت، اما مشکلات مذکوردر یک زمان دیرترو هزینه های مربوطه بیشتروقابل توجه خواهد بود. سالها است که کارشناسان ارزیابی دربیمارستان کرایگ کارمی کنند ودرزمینه اجرای برنامه های مختلف بیماران و شرکت های بیمه سراسرکشورتجربه اخذ می نمایند . آنها با استناد به تجربه ودانشی که به واسطه کاربرروی بیماران طی سالیان متمادی کسب کرده اند ، و با توجه به تجربه مبتلایان به آسیب نخاعی وعدم مدیریت فراگیر ومناسب درمراکزمحلی وفقدان ارتباط مطلوب بین پزشکان مختلف ودرمانگران و با بیماران معمولا” نمی توانند به این قبیل مراکزاعتماد کافی داشته باشند.

جنبه ها واجزای برنامه های ارزیابی


برنامه های ارزیابی دربیمارستان کرایگ ، در چند رشته تخصصی مختلف و توسط تیمی متشکل ازیک پزشک با سابقه که بیش از۲۵ سال درزمینه افرادنخاعی تجربه دارد ، یک پرستارباسابقه ومجرب ، و سایرپرستاران ، پرسنل درمانی و مشاورانی که بیش از۱۲ سال تجربه کاردراین بیمارستان رادارند، بطورمنظم اجرا می شود. درزمان اجرای برنامه ارزیابی ، بیمارو خانواده او در آپارتمانهای خاصی که دربیمارستان وجوددارند اسکان داده می شوند وبه عنوان بیماران سرپایی تحت نظرقرارمی گیرند.ارزیابی بیماربه شکل فراگیربوده وبه خوبی مدیریت می شود ودرواقع ازچند هفته جلوتر، طی تماس تلفنی پرستاران بیمارستان با بیمارآغازو درطول این زمان با مشاوران بیمارستان ومدیران بیمه ارتباط لازم برقرارمی گردد تا هماهنگی های ضروری انجام شود . ارزیابی ها بصورت کامل و تخصصی شامل مواردزیراست :

- بررسی پرونده ها وگرفتن سوابق به عنوان یک مرحله ضروری
- انجام معاینات بدنی توسط پزشکان وپرستاران بیمارستان به صورت سرپایی
- ارزیابی بیمار از لحاظ پرستاری درزمینه های اجابت مزاج ،‌دفع ادرار،‌داروهای مصرفی و وضعیت پوست بصورت سرپایی
- بررسی های ارولوژیکی
- اقدامات مربوط با بررسی خون وآنالیزآن
- ارزیابی های مربوط به فیزیوتراپی وکاردرمانی برای بررسی تغییرات حسی – حرکتی ، وضعیت استقراربدن ، وضع جابجایی ها ، فعالیت های روزمره و آزمایشات مربوط به عملکردبدن ،‌ارزیابی تجهیزات و تعمیرات جزیی یا تنظیمات مربوطه.
- ارزیابی وضعیت روحی روانی ومشاوره ها ی مورد نیاز
- مشاوره با متخصصین رشته های مختلف ( نرولوژیست ، پوست ،ریه وغیره )
- بررسی های رادیوگرافی ، CT، MRI وازاین قبیل به عنوان یک کار ضروری
- مذاکرات نهایی تیم با بیمار، خانواده ، کارکنان ومدیربرنامه درخصوص نتایج ارزیابی و توصیه های مورد نیاز
- سایرخدماتی که همزمان با پیشرفت برنامه درخواست می گردد ، ازجمله ارزیابی وضعیت رانندگی و…
- پرونده سازی گزارشات مکتوب ومستندسازی نتایج وتوصیه ها

به عنوان نمونه یک برنامه ارزیابی دربیمارستان کرایگ دریک دوره۳-۴ روزه وبه صورت فشرده اجرامی گردد و به وسیله مدلی ازیک تیم متشکل از پزشکان– پرستاران ” تحت یک چارچوب” مدیریت می شود. مثلا” کارارزیابی برای بیمار و خانواده ای که درروزیکشنبه پذیرش شده باشد ، ازصبح روزدوشنبه آغازمی شود ودرروزسه شنبه یا چهارشنبه به اتمام می رسد. توصیه شده است که مسئولین اموربیمه ، کارهای مربوطه را برای فرد هماهنگ نمایند.

بطورمتوسط طی یک سال دربیمارستان کرایگ تقریبا” ۶۵۰ مورد ارزیابی کامل برای بیماران سرپایی انجام می شود. بیماران مذکوراز۴۸ -۵۰ ایالت برای دریافت این خدمات مفید وموثربه این بیمارستان مراجعه دارند. بیش از۵ دهه است که بیمارستان کرایگ درزمینه بهبوداین سیستم مراقبتی جامع وارزشمند برای افراد نخاعی فعالیت می کند.

متوسط هزینه مالی برای یک برنامه ارزیابی ۳ -۴ روزه درمورد بیماران نخاعی نخاعی که سابقه مراجعه داشته اند ، براساس محاسبات سال ۲۰۰۸ ، به ازای هر نفر۵۸۰۰ دلاربود. برای آن دسته از بیمارانی که برای اولین باربا سیستم جدیدکرایگ پذیرش می شدند، متوسط هزینه ۶۰۰۰ دلاربوده است. اماهزینه واقعی ارزیابی بیماران سرپایی بسته به نیازبیمار، درخواست متصدی بیمه ، یا اینکه آیا آزمایشات بیشتری ضرورت داشته باشند یا نه ،‌وبالاخره برحسب خدمات و مشاوره هایی که امکان داردبوسیله پزشک یا تیم درمانی ضروری تشخیص داده شوند ، ممکن است بیش تریا کمترباشد.

زمانهای مراجعه جهت اجرای برنامه های توانبخشی


بعدازانجام اولین برنامه های توانبخشی ، معمولا” توصیه می شود که بیماران نخاعی بعدازگذشت ۶-۸ ماه پس ازترخیص، برای اجرای اولین برنامه توانبخشی خود به بیمارستان مراجعه نمایند. هدف ازاین کاراین است که برنامه های بعدازترخیص ، شرایط منزل و کارهای روزمره مورد نیازجهت حفظ سلامتی افراد تثبیت شده و ارتباط آنان با مراکزی که دائما” برنامه های مراقبتی را ارائه می دهند ، به عنوان یک امرضروری برقرارگردد.

اغلب به بیماران نخاعی توصیه می شود که ۳-۵ سال پس از برنامه های توانبخشی اولیه سالی یکباربه بیمارستان کرایگ مراجعه نمایند، ودرطول این مدت، پرونده ای ازبرنامه های جاری مربوط به سلامتی ، شرکت دربرنامه های اجتماعی و تصمیم گیری های مناسب برای بیماران تهیه می گردد.

به محض اینکه ارزیابی ها نشان دهد که بیمار بدون هیچ مشکلی ، توانایی کنترل شرایط پیچیده ومزمن خود را دارد ، بسته به وضعیت بیماروتجربه مرکز محلی او- می توان به او توصیه کرد که تعداد مراجعه اش را برای سال بعد کاهش دهد. بعضی از بیماران ترجیح می دهند که کارهای ارزیابی خود را بصورت محلی انجام دهند ، اما بهتراست هر۳-۵ سال ، جهت مراقبت و اطمینان از بدتر نشدن اوضاع و عوارض خود به بیمارستان کرایگ مراجعه نماید. پزشکان محلی که درزمینه آسیب نخاعی تجربه ای ندارند ، معمولا” دلگرم هستندکه بیمارتحت نظرکرایگ قراردارد. اما بایدتوجه داشت که وضعیت پزشکی وعملکرد بیماران مبتلا به ضایعه نخاعی ، با توجه به سن آنان به خصوص دردهه دوم و سوم آسیب ، می تواند بطورچشمگیری تغییرپیداکند . به همین دلیل ممکن است لازم باشد که مجددا” ارزیابی ها بطورسالیانه ازسرگرفته شود. بسیاری از عوارض مرتبط با افزایش سن که پرهزینه هم هستند، درصورتی که به موقع تشخیص داده شوند، قابل پیشگیری می باشند.

مراحل ارجاع برنامه ارزیابی


بیماران ، مدیران برنامه و هماهنگ کنندگان مراجعین علاقمندهستند که بیمارانی که دربیمارستان کریگ سابقه دارند، با بخش پذیرش تماس داشته باشند.اما بیمارانی که جدیدا” به کریگ مراجعه می کنند، باید با بخش سرپرستی تماس بگیرند. یکی ازکارهای رایج دربرنامه های ارزیابی درخواست پرونده های پزشکی جاری آنان است.

خلاصه ارزیابی


بطورخلاصه ، توصیه می گردد که طی ۶ – ۸ ماه بعدازانجام درمانهای اولیه درزمان بستری شدن ، ارزیابی منظم بیماران بطورسرپایی دربیمارستان کریگ انجام وبعدازآن بصورت سالانه انجام گیرد. بیمارانی که برنامه توانبخشی اولیه آنان درطول بستری به طورکامل انجام می شود، معمولا” برای انجام برنامه های ارزیابی سالانه خود مشتاق به بازگشت به کرایگ هستند. آنها برای برگشت به یک سیستم مراقبتی و رجوع به متخصصین ، برای انجام یک ارزیابی کاملا” اعتماد دارند وازاینکه تحت برنامه ای قرارداشته باشندکه درآن سوابق وگزارشات پزشکی بیمارمشخص است ، احساس راحتی می کنند. همچنین ارتباط جدیدآنها و برقراری پیوند درطول اقامت آنان ازنظرروانی بسیارسودمنداست . از نظر بیمه ، کریگ نمی تواند هزینه های مراقبتی ضایعه نخاعی رادرطولانی مدت نادیده بگیرد ،به همین دلیل درموردمدیریت هزینه ها وکاهش هزینه های قابل پیشگیری با بیمه همکاری می نماید. بدیهی است که بیشترمراجعین ومبتلایان به آسیب های نخاعی حاد، برای انجام برنامه های توانبخشی به تعدادی ازمراکز خاص نظیرکرایگ مراجعه می کنند و دراین خصوص خیلی ها به ارزش بیمارستان کرایگ برای کنترل ناتوانی ها در طولانی مدت پی برده اند. مراجعین همواره تشویق می شوند و هماهنگ کنندگان نیز ازتخصص کریگ وتجربه آن درزمینه پیگیری مراقبت های موردنیاز درزمینه آسیب های نخاعی استفاده می کنند.این موضوع به این مفهوم نیست که بیمارستان کرایگ به تمام مقوله های پزشکی یا نیازهای برنامه ارزیابی خواهدپرداخت. اما درهرحال ارزیابی دوره ای وبرنامه ریزی شده موقعی که به وسیله پزشکان کریگ انجام می شود ، بسیارمقرون به صرفه خواهدبود.

برنامه تخصصی وحمایتی ازافراد آسیب نخاعی


پیگیری منظم ، رسیدگی به موقع ، پیشگیری ازعوارض توسط پزشک ضایعه نخاعی و مراقبت ازبیماردرطول بستری اولیه درواقع روند مراقبت ، معاینات دوره ای ،آزمایشات موردنیاز و سایرارزیابی های موردنیازرا تعیین و هدایت می کند. معاینات دوره ای برای تعیین وضعیت سلامتی یک جمعیت آسیب پذیرکه یکسری عوارض پزشکی درآنها بطورمخفیانه آغازمی شود، ازاهمیت زیادی برخورداراست. همچنین این معاینات جهت تعیین وضعیت درمان های تجویزشده نیز مهم هستند. به علاوه ارزیابی سالیانه تجهیزات به خصوص وسایلی مانندویلچر،تجهیزات مناسب سازی و وسایل حذف فشاروازاین قبیل موارد هم بسیار ضروری هستند .

منبع : ترجمه «مهندس عباس کاشی »، انتشار : مرکز ضایعات نخاعی

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

آشنایی کلی با آسیب طناب نخاعی

آسیب طناب نخاعی

آسیب نخاعی عبارت از صدمه ای است که به طناب نخاعی وارد می گردد. آسیب نخاعی ممکن است به صورت مستقیم دراثرضایعه خود نخاع به وجودبیاید، یا اینکه بطورغیرمستقیم به دلیل آسیب استخوانها ، بافتها یا عروق خونی اطراف آن ایجاد شود.

علل

هرنوع عاملی که باعث صدمه به نخاع شودمی تواند آسیب نخاعی رابه وجودآورد. تصادفات وسائط نقلیه ، سقوط ، آسیب های ورزشی ( به خصوص شیرجه درآب های کم عمق) ، حوادث صنعتی وحین کار، جراحات حاصل از شلیک گلوله، درگیری های بدنی وسایرعوامل می توانند ضایعات نخاعی را فراهم آورند.


اگرضایعه وارده به نخاع کوچک باشد ، می تواندباعث ضعیف شدن آن گردد.( ازجمله ضایعات نخاعی حاصل ازآرتریت روماتوئید یا استئوپروزیس ). یا اینکه ممکن است کانال نخاعی که ازنخاع حفاظت می کند ، به دلیل فرآیند طبیعی افزایش سن بیش ازحد دچارتنگی شود.( استنوزیس نخاعی ) ضربات مستقیم نظیربریدگی ها می توانند درطناب نخاعی ایجادشوند ، به خصوص اگراستخوانها یا دیسکها آسیب دیده باشند. خردشدن استخوان ها ( برای مثال خرد شدن مهره ها ی ستون فقرات ) یا پارگی فلزات (مانند تصادفات رانندگی ) می توانند باعث بریدگی یا آسیب طناب نخاعی شوند.


آسیب های مستقیم نیزمی توانند درصورت کشیده شدن طناب نخاعی ، اعمال فشارهای جانبی یا فشردگی ستون فقرات ایجاد شوند. این مشکلات می توانند درصورت پیچ خوردگی بیش ازحد سر،گردن یا پشت به هنگام تصادفات به وجود آیند.
خونریزی ، انباشته شدن مایعات و تورم درنواحی داخلی ویا خارجی نخاع ( اما درداخل کانال نخاعی ) می تواند ایجاد شود. تجمع خون یا مایعات می تواند باعث فشاربرطناب نخاعی و آسیب آن گردد.
اکثرآسیبهای نخاعی درافرادجوان وسالم اتفاق می افتد. مردان بین ۱۵ تا ۳۵ سال بیشترین مبتلایان را تشکیل می دهند. میزان مرگ ومیردرنوجوانان دچارضایعات نخاعی بیشتراست .
ازجمله عوامل خطرمی توان به شرکت درفعالیتهای بدنی خطرناک ، عدم استفاده ازتجهیزات ایمنی به هنگام کار یا بازی ، یا شیرجه زدن درآبهای کم عمق اشاره نمود.
درافرادمسنی که مهره های ستون فقرات آنان (به دلیل پوکی استخوانها) ضعیف شده است ،احتمال ابتلا به ضایعه نخاعی زیاداست. بیماران مبتلا به یکسری عوارض پزشکی نیزکه آنان رامستعد سقوط حاصل ضعف یا بی حسی می کنند،(ازجمله سکته مغزی ) ممکن است درمعرض آسیب نخاعی قرار بگیرند.
علائم آسیب نخاعی متفاوت بوده و تاحدی بسته به محل ضایعه دارد. بطورکلی آسیب ها ی نخاعی باعث ضعف و ازبین رفتن حس درپائین سطح ضایعه می گردند. شدت علائم نیزبه کامل ( آسیب دیدگی کامل نخاع) یا ناقص بودن ( تنها قسمتی
طناب نخاعی درپائین اولین مهره کمری امتدادپیدانمی کند، به همین دلیل ضایعات پائین ترازاین سطح موجب آسیب نخاعی نمی گردند.اما صدمه دیدن ریشه های عصبی دراین ناحیه می تواند باعث سندرمی بنام کا اودا ایکواینا (cauda equine syndrome) شود.

آسیب های ناحیه گردن (ونزدیک گردن)


وقتی که آسیب نخاعی در نزدیکی گردن رخ دهد، عوارض حاصل ازآن می تواند دردست ها وپاها تاثیر بگذارند. ازجمله مهمترین تاثیرات ضایعات گردنی عبارتند از:
- مشکلات تنفسی ( حاصل فلج شدن عضلات تنفسی)
- ازبین رفتن کنترل ادرار و دفع مدفوع ( که می تواند یبوست ، بی اختیاری و اسپاسم مثانه را به دنبال داشته باشد).
- بی حسی
- تغییرات حسی
- اسپاستیسیتی ( افزایش انقباضات وگرفتگی های عضلانی)
- درد
- ضعف و فلج

آسیب های ناحیه گردن (ونزدیک گردن)

موقعی که آسیب نخاعی درسطح قفسه سینه اتفاق بیافتد، اثرات آن رامی توان برروی پاها مشاهده نمود.که مهمترین آن شامل :
- مشکلات تنفسی ( ناشی ازفلج شدن عضلات تنفسی)
- ازبین رفتن کنترل ادرار و دفع مدفوع ( که می تواند یبوست ، بی اختیاری و اسپاسم مثانه را به دنبال داشته باشد).
- بی حسی
- تغییرات حسی
- اسپاستیسیتی ( افزایش انقباضات وگرفتگی های عضلانی)
- درد
- ضعف و فلج

همچنین آسیب دیدگی نخاع درنواحی گردن یا قسمتهای فوقانی قفسه سینه می تواند باعث مشکلاتی در فشار خون ، تعریق غیرعادی وایجاداختلال دردمای طبیعی بدن گردد.
آسیبهای کمری – خاجی ( نواحی تحتانی پشت )

موقعی که آسیب نخاعی درسطوح کمری ایجاد شود، میزان تاثیرآن برروی پاها متفاوت خواهدبود. اما مهمترین اثرات آن عبارتنداز:
- افت درکنترل ادرارودفع مدفوع (که می تواند یبوست ، بی اختیاری و اسپاسم مثانه را به دنبال داشته باشد).
- بی حسی
- درد
- تغییرات حسی
- اسپاستیسیتی ( افزایش انقباضات وگرفتگی های عضلانی)
- ضعف و فلج

معاینات و آزمایشات


آسیب نخاعی یک فوریت پزشکی محسوب می شود ولازم است که سریعا” موردرسیدگی قرارگیرد.

مسئولین مراقبتهای پزشکی یکسری معاینات ازجمله معاینات مربوط به وضعیت اعصاب را انجام می دهند. این معاینات می توانند به تشخیص محل دقیق ضایعه که قبلا” نامشخص بوده کمک کنند. امکان داردبعضی از واکنش های مصدومین غیرطبیعی یا ازبین رفته باشد.اما به محض اینکه میزان ورم کاهش پیداکند، برخی واکنش ها می توانند به حالت عادی برگردند.

هنگام آسیبهای نخاعی آزمایشات زیررامی توان تجویزنمود:

- سی تی اسکن یا ام.آر.آی نخاع می تواند موقعیت ومیزان ضایعه رانشان داده ومشکلاتی مانند لخته های خون (هماتوم ) رامشخص نماید.
- میلو گرام ( عکسبرداری ازنخاع با اشعه ایکس بعدازتزریق ماده رنگی ) ممکن است در برخی موارد ضرورت داشته باشد.
- آزمایش تحریک میزان توانائی حسی بدن (SSEP ) یا تحریک مغناطیسی نیزمی تواندعبور علائم عصبی راازطناب نخاعی مشخص نماید.
- عکسبرداری نخاع با اشعه ایکس می تواند شکستگی مهره های ستون فقرات یا صدمات وارده به آنهارانشان دهد.

درمان


همانطورکه اشاره شد آسیب نخاعی یک فوریت پزشکی است که به منظورکاهش اثرات طولانی مدت آن باید دراسرع وقت موردتوجه قرارگیرد. بنابراین فاصله زمانی بین بروزضایعه واجرای اقدامات پزشکی ، عامل بسیارمهمی دراثرات حاصل ازآن محسوب می گردد.

جهت کاهش میزان ورم که ممکن است باعث آسیب نخاع شود ، ازکورتیکواستروئیدها از جمله دگزامتازون یا متیل پردنیزولون استفاده می شود.اگرنخاع دراثر توده ای (مانند هماتوم یا تکه ای از استخوان شکسته شده ) تحت فشارباشد، قبل ازآسیب دیدن کامل اعصاب نخاعی، بایستی با آزاد نمودن فشار، احتمال فلج راکاهش داده ویا از بین برد. بهتراست که مصرف کورتیکوستروئیدها بلافاصله بعدازآسیب نخاعی مورداستفاده قرارگیرند.
ممکن است به منظورخارج کردن مایعات یا بافت هایی که به نخاع فشارواردمی کنند، نیاز به جراحی باشد.
( لامینوکتومی برای کاهش فشار). امکان دارد برای خارج نمودن تکه های استخوانها ، دیسک ها یا اشیای خارجی ویا برای تثبیت مهره های شکسته شده ( با استفاده ازروشهای جوش خوردن استخوان ها یا تعبیه قطعات سخت افزاری) نیازبه جراحی ضرورت پیداکند.
ممکن است لازم باشد برای بهبودی استخوان های تحمل کننده وزن بدن استراحت مطلق دربستر تجویزشود. وضعیت آناتومیکی خیلی مهم است. کشش نخاعی (SPINAL TRACTION) ممکن است باعث کاهش جابجائی شده یا می تواندباعث بی حرکت سازی نخاع گردد. جمجمه باید با استفاده از TONG ( بریسهای فلزی که روی جمجمه قرارگرفته و به وزنه های کششی متصل شده یا روی بدن مهارمی گردند).

درمان مشتمل بردرمان اسپاسمهای عضلانی ، مراقبت ازپوست و مشکلات دفع ادرارومدفوع می باشد.

معمولا” بعدازبهبودی آسیب های حاد، اقدامات گسترده ای مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی و سایربرنامه های توانبخشی ضرورت پیدامی کنند. توانبخشی به افرادآسیب دیده کمک می کندتا بتوانند باناتوانی های حاصل ازآسیب نخاعی مواجه شوند.
داروهای خوراکی زیادی هستندکه می تواننداسپاسم راکاهش دهند. یکسری ازداروها نیزباتزریق به داخل کانال نخاعی و یا تزریق سم بوتولینوم به داخل عضله نیز به کاهش اسپاسم کمک می کند. درمان درد با استفاده ازداروهای ضددرد، شل کنند های عضلانی و کیفیت فیزیوتراپی نیزازاهمیت زیادی برخورداراست.

گروههای حمایتی


درمورد سازمانهائی که می توانند اطلاعات کمکی واضافی راارائه کنند، پیگیری های لازم راانجام دهید.

چشم انداز(پیش آگهی)

فلج شدن وازدست دادن حس بدن از شایعترین عوارض آسیبهای نخاعی هستندو می توانند به صورت فلج کل بدن یا بی حسی (numbness) وبه طورکلی درجات متفاوتی ازافت حسی یا حرکتی بدن باشند. احتمال مرگ نیز دراثرآسیب نخاعی وجوددارد،به خصوص اگرعضلات تنفسی فلج شده باشند.
وضعیت سلامتی فرد به سطح ضایعه او بستگی دارد. عوارض حاصل ازآسیب های نزدیک به بالای نخاع ازآسیب سطوح پائین نخاع بیشترهستند.
بهبود برخی ازحرکات یا بهترشدن وضعیت حسی مصدوم بعدازیک هفته می تواندبه این مفهوم باشدکه شانس بهبود فعالیت های فرد زیاد است. اگرچه این موضوع ممکن است تا ۶ ماه یا بیشترطول بکشد.افتهائی که بعد از گذشت ۶ ماه بهبود پیدا نمی کنند،به احتمال زیاد دائمی خواهند بود.
فعالیتهای روزمره مربوط به دفع مدفوع ومراقبت های آن حدود یک ساعت و حتی بیشترطول می کشد.
اکثرافراددچارآسیب های نخاعی باید کارسونداژمثانه راهرازگاهی انجام دهند.
معمولا” مناسب سازی محیط زندگی افرادنخاعی ضرورت پیدامی کند.
بیشترافرادمبتلابه آسیب نخاعی محدودبه ویلچرومحیط اطراف بسترخود بوده ویا برای انجام فعالیت های حرکتی خود نیازبه انواع وسائل کمکی دارند.

عوارض احتمالی


ازجمله مهمترین عوارض احتمالی حاصل ازآسیبهای نخاعی می توان به مواردزیراشاره کرد:
- تغییرات فشارخون که می تواند خیلی زیادباشد. ( اتونومیک هایپررفلکسی )
- مشکلات حاصل ازبی حرکتی ازجمله:
o ترمبوزیس وریدهای عمقی
o عفونتهای ریوی
o ضایعات پوستی
o خشکی مفاصل
- افزایش خطرآسیب دیدن اندام های بیحس بدن
- افزایش خطرآسیب به کلیه ها
- افزایش خطرعفونتهای دستگاه ادراری
- ازبین رفتن کنترل دفع ادرار
- ازبین رفتن کنترل دفع مدفوع
- ازبین رفتن حس
- افت فعالیت های جنسی ( ناتوانی جنسی درمردان )
- اسپاسم های عضلانی
- درد
- فلج عضلات تنفسی
- فلج بدن ( پاراپلژی ، کوآدری پلژی )
- شوک

افراد نخاعی که درمنزل زندگی می کنند، بایستی برای پیشگیری ازعوارض اقدامات زیرراانجام دهند:
- مراقبت روزانه ازریه ها مخصوص کسانی که نیازبه انجام این کاردارند.
- اجرای منظم تمام دستورالعمل های مربوط به دفع ادراربرای جلوگیری از عفونت ها ی ادراری وآسیب کیله ها
- انجام تمام دستورالعملهای مربوط به مراقبت ازپوست برای جلوگیری اززخمهای فشاری
- انجام دقیق معاینات کلی بدن توسط پزشک خود

چه مواقعی باید با متخصصان پزشکی تماس برقرارکرد؟


درصورتی که آسیبی به پشت و گردن واردمی شود ، با مراقبین پزشکی خودتان تماس بگیرید. چنانچه متوجه هر گونه افتی درحرکت وحس خودشدید، به پزشک پایش خود اطلاع دهید.این موضوع می تواند یک فوریت پزشکی محسوب شود.
رسیدگی به آسیب نخاعی باید ازمحل حادثه و توسط افراد تیم های پزشکی که درزمینه بی حرکت سازی مصدومین نخاعی آموزش دیده اند انجام شود،تا ازافزایش بیشتردستگاه عصبی جلوگیری گردد.
کسی را که مشکوک به آسیب نخاعی باشد، نبایستی بدون استفاده ازروشهای بی حرکت سازی حرکت داد،مگراینکه یک موضوع تهدیدکننده حیاتی مطرح باشد.
پیشگیری
رعایت اصول ایمنی هنگام رانندگی، کار وتفریح می تواندازبروزبسیاری ازآسیبهای نخاعی جلوگیری کند. درصورت احتمال هرنوع ضایعه ای ازوسائل حفاظتی مناسب استفاده کنید.
شیرجه زدن به آبهای کم عمق یکی ازدلائل مهم آسیبهای نخاعی محسوب می شود.بنابراین قبل ازانجام شیرجه ازمیزان عمق آب ، عدم وجود سنگ وسایرموانع احتمالی مطمئن شوید.
درورزش هایی مانندفوتبال وسورتمه رانی معمولا” جراحات وصدمات شدیدی ازجمله پیچ خوردگی یا خمیدگی نواحی پشت وگردن ممکن است اتفاق بیافتند که منجربه آسیب نخاعی شوند. بنابراین درموقع ورزشهایی ازجمله سورتمه سواری ، بایداحتیاط نموده وقبل ازهرفعالیتی منطقه را ازحیث وجود موانع بازرسی نمائید. درموقع فعالیت های ورزشی ازجمله فوتبال و سایرورزشهای پرحادثه ، ازروشها وتجهیزات مناسب استفاده کنید.

سقوط به هنگام فعالیت های کاری یا تفریحی نیزمی تواندمنجربه آسیبهای نخاعی شود. رانندگی ایمن و بستن کمربندایمنی نقش به سزائی درکاهش آسیبهای نخاعی حاصل ازتصادفات دارد.

فشرده شدن طناب نخاعی نیز ازنامهای دیگرآسیب نخاعی می باشد.

منبع: ترجمه «مهندس عباس کاشی»، انتشار توسط مرکز ضایعات نخاعی

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

انتخاب مراقبین شخصی برای افرادنخاعی

مقدمه

افراد نخاعی که ضایعه آنان درسطوح بالاتراست و تتراپلژی (کوادری پلژی) شده اند، معمولا”نیازبه یک مراقب شخصی(PCA) دارند.مراقبین دربسیاری از برنامه های اصلی روزمره نظیر رفتن به بستر وبرخاستن ازآن، استحمام، لباس پوشیدن، رانندگی،خرید یا نظافت به آنان کمک می کنند . کارانجام شده به وسیله مراقبین باعث می شودکه افرادنخاعی مستقل ترشده و زندگی پربار وفعالی داشته باشند.استفاده ازمراقب می توانداین امکان رافراهم آوردکه اعضای خانواده به کارهای خودبپردازند.همچنین عاملی است که می توان تصمیم گرفت که آیا فردمی تواندبطورمستقل زندگی کندیا لازم است که دریک محیط سازمان یافته نظیر آسایشگاه نگهداری شود.

رهنمودها وایده های زیرمی تواننددرمورد بکارگیری و کاربا مراقب شخصی شما کمک کنند.البته وضعیت هرکسی فرق می کندو لازم است که شما تصمیم بگیرید چه پیشنهاداتی برایتان کارآمدتر هستند.

تقابل اعضای خانواده و بکارگیری مراقبین شخصی

معمولا”اعضای خانواده اولین کسانی هستندکه بعدازآسیب فردبه اوکمک می کنند.همسر یا والدین اغلب به مراقبت ازبیماراصراردارند. ممکن است آنها این طور احساس کنند که این کار “وظیفه”آنها است .بعضی ازافراد خانواده ، دوست ندارندکه یک بیگانه ازعزیزآنها مراقبت کند.به هرحال این افرادنخاعی هستندکه باید تصمیم بگیرندبه چه کمکهائی نیازدارندوچه کسی باید به آنها کمک کند.

“من سعی کرده ام که ازافرادخانواده ام به عنوان مراقب استفاده نکنم،غیر از موارد اضطراری.اما خواهرم تمایل داردبه هرنحوممکن به من کمک کند.اما او برای استقلال من ارزش قائل است وتنها موقعی که من بخواهم،کمک می کند”.

معمولا” اگرامکان داشته باشد،افرادانتخاب شده برای مراقبت کسانی غیراز اعضای خانواده هستند.این موضوع باعث تفکیک وظایف اعضای خانواده و مراقبین می شود. وجودمراقب باعث می شودکه فردنخاعی ازخانواده خود مستقل شده و منزلت آنان حفظ شود.با استخدام مراقب،اعضای خانواده نسبت به انجام کارهای اضافی برای بیمار تمایل نشان خواهندداد.

“همسرمن می خواهدکه تمام کارهای مراقبت ازمن راانجام دهد،ولی من دوست دارم که ارتباط ما صمیمانه ترازآنکه هست باشد.”

وضعیت مالی شما می تواندتعیین کندکه آیا شما توان بکارگیری مراقب خصوصی راداریدیاخیر.برای این منظورلازم است تعدادساعاتی که درهفته می توانید ازمراقب استفاده کنیدرا تعیین نمائید.البته ممکن است شماجهت دریافت هزینه هائی نظیرکمک هزینه مخصوص مراقب،تامین اجتماعی افرادناتوان یا مزایای بیمه های خصوصی واجدشرایط باشید. ازمددکاراجتماعی خودتان بخواهیدکه نام برنامه هائی که درمحل زندگی شما وجوددارندو می توانند به شماکمک کنندرادراختیارتان قراردهد.بعضی ازنمایندگیهائی که می توانیدبه آنها مراجعه کنیدراشناسائی نمائیدازجمله ادارات رفاه وتامین اجتماعی محل زندگی ، اداره توانبخشی شغلی، مراکزکار،مرکز زندگی مستقل محل زندگی و بخش امورآسیب دیدگان و دستگاههای بیمه خصوصی. معمولا” بیمه ها فقط هزینه مواردی مانند مراقبتهای تخصصی راپرداخت می کنند وهزینه های کمک مراقبتی را دربرنمی گیرند.اگرشما تصمیم به دریافت هرگونه کمک مالی دررابطه با آسیب خوددارید، ببینیدکه آیا هزینه های موردنظربرای مراقب راشامل می شودیاخیر.

چه کسانی برای مراقبت مناسب هستند؟


خودتان را تنها به کسانی که متقاضی مراقب شدن هستند ، محدود نکنید. صبرکنیدتا امکان مصاحبه باافرادبرای شما فراهم گردد.نکات مثبت ومنفی هرمتقاضی را موردتوجه قراردهید.

معمولا” دانشجویان رشته های پرستاری یا فیزیوتراپی می توانندیک مراقب شخصی عالی باشند.این دانشجویان خواهان کسب تجربه عملی درزمینه توانبخشی و مراقبت بهداشتی بوده و به کمک کردن دراین زمینه علاقمند هستند.اماجنبه منفی آنها این است که تنها برای چندسال دردرسترس می باشند.

“من دوتادانشجوی پرستاری داشتم که هم خانه بودند.آنها برای خودشان یک برنامه ریزی زمانی کرده بودندکه شگفت انگیزبود”.

دانشجویان دانشگاههامعمولا”درساعات اولیه صبح و عصرها که نیازبه خدمات مراقبتی بیشتراست، دردسترس هستند.دانشجویان ممکن است حداقل دستمزدرابپذیرند.امکان داردآنها تمایل داشته باشند،به ازای خدماتی که ارائه می دهند،ازمزایای جاوغذابهره مندشوند ودرصورت لزوم درمنزل شما اسکان یابند.

توجه داشته باشیدکه استفاده ازافرادی که درزمینه های پزشکی آموزش دیده اند یا کسانی که درمراکزپزشکی کارمی کنندنظیرتکنسین های آزمایشگاهها یا کمک بهیاران خیلی بهتراست.آنها معمولا” به ارائه خدمات مراقبتی علاقمندهستند.برنامه های کاری آنان اغلب قابل تغییراست وبه خوبی بابرنامه های بیمارهماهنگ می شود.اما امکان دارد آنان علاقمندبه انجام کارهای دشوار منزل نباشند.

زنانی که دارای بچه های مدرسه ای هستند، بهتراست ساعاتی که با برنامه های آنان مطابقت داشته باشدرامشخص کنند.

فهرستی ازویژگیهائی که موردنظرتان است،تهیه کنید.فهرست دیگری نیزاز سایرافرادی که مناسب هستند،تنظیم نمائید. با توجه به جنس ، سن، شخصیت افراد، تحصیلات ومهارتهای فردموردنظرتصمیم بگیریدکه چه چیزی برای شما مهم است.

همچنین لازم است که تصمیم بگیریدکه نحوه بکارگیری مراقب به چه صورتی باشد.برای اطمینان ازدسترس بودن مراقب درمواقع موردنیاز ممکن است لازم باشداز ۲ یا ۳ مراقب استفاده شود. این موضوع باعث می شوددرمواقعی که یکی ازمراقبین بیماراست یا کاراضطراری دارد،مشکلی پیش نیاید.به خاطر داشته باشید،زمانهائی وجوددارندکه مراقب شما نمی تواند درآن مواقع کارکند.

آگهی برای استخدام یک مراقب


شما می دانید که مراقب موردنظرتان باید چه خصوصیاتی داشته باشد.بعد تصمیم بگیریدکه به ازای خدمات او چه دستمزدی پرداخت خواهیدکرد.حداقل دستمزدی که می توانیدپرداخت کنیدچقدراست؟حداکثرمقداری که می تواند بپردازیدچقدراست؟ چه امکانات دیگری مانند غذا،پوشاک، یا استفاده ازخودرو دراختیاراو قرارمی دهید؟

آگهی برای یک دستیارمراقب شخصی

” همراه با هرچیزی ،بایددرنظرداشته باشیدکه چه مقدارمی خواهید پرداخت کنید. اگردارای درآمدثابتی هستید،ممکن است فقط قادربه پرداخت حداقل دستمزدباشید. شما با بیشتر آگهی های مربوط به استخدام مراقب آشنائی دارید. به دنبال سایرانگیزه هائی دیگری مانندهزینه های حمل ونقل یا هزینه بنزین باشید”.

هنگام نوشتن آگهی خودبرای یک مراقب ، اطمینان حاصل کنیدکه توضیح شما ازنوع کارموردنظر خلاصه وشفاف باشد. مشخصات کلی وضعیت جغرافیائی ، ساعات موردنیاز،و حقوق را اعلام کنید. این مسئله باعث می شودکه سایرافرادی که بانیازهای شما مطابقت ندارند،تماس نگیرند.

ابتدا تصمیم بگیریدکه برای آگهی چه اطلاعاتی نیازدارید. بعد تعیین کنید که کجاها می خواهیدآگهی بدهید.به فکرجاهایی باشیدکه می توانید در آن قسمتهابا سایر افراد مراقب که به دیگران کمک می کنندتماس بگیرید. کجا ها می توانیدکسانی را که به یادگیری مراقبت ازافرادناتوان علاقمند هستند، پیداکنید؟

معمولا” آگهی ها دراجتماعات یا اطلاعیه های محلی از روزنامه های بزرگ تاثیربهتری دارند. آگهی های خودرا برروی پانل بولتن ها درخوابگاه دانشکده ها،مراکز استخدام دانشجویان، بولتن های مساجد،درمانگاهها وبیمارستان ها نصب کنید.

” من برای بررسی وضعیت داوطلبین علاقمندی که برای گرفتن وقت مصاحبه تماس می گیرند، ازچندسئوال استفاده می کنم. این کار باعث می شودکه اگر نظر اولیه من مثبت نباشد،وقت هیچکدام ازما گرفته نشود”.

با مراکز زندگی مستقل محل خود تماس بگیریدتاببینید آیا آنها درمورد مراقبین شخصی چیزی ثبت می کنند یا خیر. کنترل کنیدتا ببینید آیا دفاتری وجوددارندکه درزمینه استخدام مراقب خصوصی فعالیت داشته باشند. مراکزکاریابی نیزممکن است دراین زمینه سفارش هائی گرفته باشند.

غیرازآگهی، اعلان شفاهی رافراموش نکنید.اجازه دهیددوستان و کسانی که با شماسروکاردارندبدانندکه به دنبال مراقب هستید.

این امکان وجود دارد که بتوانید ازیک مراقب به صورت مشترک باافراددیگر استفاده کنید. آیا درنزدیکی شما کسی هست که مراقب شخصی داشته باشد؟ اگرشمافقط برای بخشی ازروز نیازبه مراقب دارید،او می تواند برای افراددیگرهم کارکند.

همیشه امنیت خودرادرنظرداشته باشید. هیچگاه آدرس خودرا در آگهی ها درج نکنید.اگربخواهیدمی توانید هنگام انجام مصاحبه ها شخص دیگری را درمنزل داشته باشید.همچنین می توانید قبل ازانجام مصاحبه آدرسی از فرد گرفته و قبل ازمراجعه او آن راکنترل نمائید.

“گاهی اوقات من با داوطلبین درخارج ازمنزلم مثلا” دریک رستوران صحبت می کنم. هروقت که ازبابت متقاضی مطمئن نباشم، بااین کار احساس امنیت بیشتری می کنم”.

مصاحبه با متقاضیان

مصاحبه این امکان رافراهم می آوردکه با متقاضی آشنا شوید. ازطرف دیگر باانجام مصاحبه متوجه می شویدکه آیا او برای کارموردنظرتان مناسب است یا خیر.

درمصاحبه ابتدا انواع وظایفی که باید مراقب انجام دهدراتوضیح دهید. برای این کار بهتراست لیستی از وظایف مربوطه رابه او بدهید.سپس تمام آنها را ازجمله بلندکردن، استحمام، کمک به دفع ادرارو مدفوع، نظافت منزل و حتی خرید از فروشگاهها را تشریح کنید. البته بسیاری از کارها جنبه خیلی خصوصی دارند.شما دوست دارید اطمینان پیدا کنید که آنان می توانندبه راحتی آنها را انجام دهند. همچنین به آنان بگوئید که چه آموزشهائی راارائه خواهیدداد.

بعضی ازاطلاعاتی که می خواهیدبدانید ازاین قرارند:

- آیا آنها می خواهندبرای موضوع ایاب وذهاب به شما وابسته باشند؟

- آنان چه مسئولیتهای دیگری دارند؟ خانواده؟ کلاس؟ شغل دیگر؟

- آیا آنها دارای مهارتهای دیگر موردنیاز شما هستند؟ گواهینامه رانندگی، آشپزی، کارهای منزل؟

- توانائی آنها برای بلندکردن چقدراست؟

- به چه چیزهای اجتماعی علاقمند هستند؟

می توانیدخلاصه ای از اطلاعات موردنیازرا به صورت فرم مکتوب داشته باشید تا متقاضی آن را تکمیل کند.اطلاعاتی نظیر مشاغل قبلی، تجربیات و معرف راازاو درخواست کنید. از وضعیت گواهینامه رانندگی اومطمئن شوید.برای این کارمی توانیدازپلیس منطقه خوداستعلام بگیرید.

قوانین خاصی که مایل به اجرای آن هستید را توضیح دهید.درمورد چیزهائی مثل نکشیدن سیگار،عدم تاخیر، یا تلفن های شخصی با او صحبت کنید. محیطی که اوبایدکار خودراانجام دهدرا تشریح نمائید.حتی مواردی ماننداینکه آیا حیوان خانگی دارید یا لازم است اتاق دمای معینی داشته باشد؟ زمان اجرای برنامه های خودرا بطورکامل وبا جزئیات توضیح داده واهمیت انجام آن را بیان کنید.

مراجع اورا درخواست کرده و وضعیت آنان را کنترل کنید. معلمین بهترین کسانی هستند که می توانند به شما بگویندکه آیا متقاضی به موقع سرکلاس حاضرمی شودیا خیر ومیزان مسئولیت پذیری آنان را در انجام وظایف محوله توضیح دهند.

تهیه یک سیستم کاری

شما می توانید ابتدایک نفر برای چندروز و به صورت آزمایشی به کار بگیرید. این کارباعث می شودکه ببینیدآیا این کار به دردآنها می خورد یا خیر. همچنین فرصتی فراهم می شودکه نحوه کاراو را مشاهده کنید.

” درمورد روشهائی که باعث جذاب ترشدن کارمی شوند،فکرکنید. من برای مراقب خودم به ازای هرسالی که برای من کارکرده است،تعطیلاتی را درنظر گرفته ام.

یک قرارداد کتبی تنظیم کنیدکه درآن شرح وظایف، ساعات کار، روزهای تعطیلی ، میزان دستمزد، ودلایل فسخ قرارداد مشخص باشد. هردو طرف لازم است که با مفادقراردادمذکورموافقت داشته باشند.

“من از همان ابتدای صحبت بندی را درقرارداد تنظیم کردم که اگرهریک ازطرفین بخواهنداین ارتباط کاری را فسخ کنند، بایستی ازدوهفته قبل آن رااعلام کنند”.

کیفیتهای مورد نظر در کارمراقب


افرادی که ازمراقب شخصی استفاده می کنند،به دنبال این هستند که مراقبین آنان کاربا کیفیتی راارائه کنند.آنان اینطورمی گویندکه مراقبین باید دارای وی‍ژگیهای زیرباشند:

– وقت شناس : شما به مراقب خود وابسته هستیدتا شما را سروقت آماده کند.

– قابل اعتمادو امین: مراقب درمنزل شما حضوردارد وازاموال ودارائی های شما شناخت پیداکرده است .

– توان پیگیری دستورات: مراقبین باید راضی به قبول دستورات و پیگیری آنها دقیقا” به همان صورت که ابلاغ شده باشند. انجام برنامه روزانه برای حفظ سلامتی شما خیلی مهم هستند.

–راحتی برای انجام کارهای روزمره: شما نیازبه این داریدکه یکسری از وظایف روزمره خودرا هرروز ورأس ساعت معینی انجام دهید. مراقب بایدپیگیربرنامه زمانی شماباشد.

– بردبارو خوش طینت:مشکلات غیرمنتظره ای ممکن است در برنامه های روزمره به وجودبیایند.دراین مواقع احساس خوشی و صبوری اهمیت زیادی دارند.

کارکردن با مراقب خود

مراقب شما درواقع کارگر و دوست شماست. درک تعادل بین کارفرما ودوستی می تواندمشکل به نظربرسد. برای جلوگیری ازتضاد یا هرگونه مشکل پیشنهادات زیرارائه می شود:

اطمینان حاصل کنیدکه مراقب درک می کندکه شما یک مریض نیستید. بلکه برای انجام کارهای روزمره ای که دیگر نمی توانیدخودتان آنها راانجام دهید نیازبه کمک دارید.شما یک فردوابسته هستیدو فقط می خواهید که درزمینه های مشخصی به عنوان وظایف مراقب کمک بگیرید .

ممکن است لازم باشدکه برای انجام کارهایتان اصرار کنید. شما هستیدکه باید تصمیم بگیریدچه کاری بایدانجام شود وچگونه بایدانجام شود. برای مراقب خود آنچه که لازم است انجام شود را به همراه روشهای مربوطه بطورشفاف تعیین کنید. درموقع بروزمشکل ،راهنما ی او باشید.

“به خاطرداشته باشیدکه مراقب شما نیز یک شخص است ودرخواست های شما ازاو بایدمنطقی ومعقول باشد. حتی افراد روی پاهای خود نیز خسته و بی حوصله می شوند”.

درمنزل خودیک سیستم حمایتی داشته باشید.درمواقعی که مراقب نمی تواندبطورمنظم کارخودراانجام دهد،کسی رابه عنوان جانشین او مدنظر قراردهید.چراکه برای مراقب هم ممکن است یک کار اضطراری و غیرمنتظره پیش بیاید. ازسوی دیگرمراقب نیزنیازبه تعطیلی دارد.

به عنوان یک کارفرما ازمسئولیتهای خودمانند تامین اجتماعی و مالیات آگاهی داشته باشید.

خلاصه

مراقبت ازشخص مبتلا به ضایعه نخاعی یک شغل منحصربه فرد است. فردنخاعی باوجوداینکه برای کارهای خود وابسته به مراقب خوداست، اما یک کارفرما محسوب می شود. هرکسی بایداز نقش خود دربرقراری ارتباط آگاهی داشته باشد.فرایند جذب،آموزش وسرپرستی مراقب نیز ممکن است با ناکامیها ئی همراه باشد ،بنابراین این موضوع مستلزم صرف زمان است. اطلاعات ارائه شده در این مقاله می تواندبه شماکمک کندتا از مراقبی استفاده کنیدکه با نیازهای شما مطابقت داشته باشد.هرچه تلاش شما جهت به کارگماردن مراقب صحیح ترباشد،به همان اندازه فردانتخاب شده به مدت طولانی تری باشما خواهدبود.

منبع: مترجم «مهندس عباس کاشی» – انتشار : مرکز ضایعات نخاعی جانبازان

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

اثرات آسیبهای نخاعی روی پوست و پیشگیری از زخم فشاری

مراقبت پوست در حالت خوابمراقبت از پوست در موقع خوابیدن و در حالت دراز کشیده، اهمیت فوق العاده زیادی دارد. وقتی فرد در حالت درازکش قرار گرفته، بر روی مناطق استخوانی بدن وی فشار زیادی وارد می شود که میزان آن بسته به وضعیت بدن فرد متغیر است.شایعترین نقاط بدن که در حالات خوابیده تحت فشار قرار دارند در شکلهای زیر نشان داده شده است.قدرت تحمل پوست:● قدرت تحمل پوست، مدت زمانی را شامل می گردد که فرد در یک وضعیت ثابت قرار می گیرد، بدون آنکه علائم قرمزی یا درد ناشی از فشار زیاد روی آن ظاهر شود.● تحمل پوست افراد مختلف، متفاوت است.● برخی از افراد می توانند ساعتها در یک وضعیت قرار گیرند. بدون آنکه بر روی پوست آنان علائمی از فشار دیده شود، در حالیکه در بعضی ها فقط بعد از مدت کوتاهی علائم قرمزی روی پوست آنان مشاهده می گردد.● عوامل بسیار زیادی در میزان تحمل فشارهای وارده بر پوست نقش دارند: که برخی ازآنها عبارتند از :- شکل استخوانی بندی بدن فرد- نحوه جابجائی و حرکت در محیط پیرامون خود- بهداشت عمومی بدنارزیابی میزان تحمل پوست توسط خود فردهر کسی باید در یک دوره های زمانی معین ، میزان تحمل پوست بدن خود را مورد ارزیابی قرار دهد.● برای این منظور فرد می تواند زمان مشخصی را در حالت خوابیده به پشت و خوابیده به پهلو قرار گرفته و آستانه تحمل پوست خود را در وضعیتهای مختلف بررسی و ارزیابی نماید.- برای مثال، فرد ابتدا مدت ۴ ساعت در وضعیت خوابیده به پهلو و سپس مدت چهار ساعت در وضعیت خوابیده به پشت قرار گرفته و در هر بار چرخش و تغییر وضعیت فورا” پوست نواحی تحت فشار را بررسی می کند.- چنانچه پوست بدن فاقد هر گونه علائم باشد و یا نشانه هائی از قرمزی در جاهای مختلف دیده نشود، شخص می تواند مدت زمان صرف شده در هر وضعیت را بصورت نیم ساعته یا یک ساعته افزایش دهد.- در هر حال ، اگر نقاطی از بدن به شکل صورتی رنگ، قرمز یا متورم دیده شوند، لازم است که مناطق مذکور تا رفع علائم یاد شده از فشارهای وارده آزاد گردند.- همچنین در صورت بروز هر گونه علائم، باید دوره مدت هر وضعیت بطور یک ساعته کاهش یابد، تا به حداقل زمان لازم برسد ولی در شب می توان مجددا” آنرا بصورت نیم ساعته افزایش داد.● چنانچه فرد قادر باشد برای ساعتهای طولانی در یک وضعیت قرار گیرد، نیازی نیست که در طول یک شب تغییر وضعیت دهد.- در این شرایط، فرد می تواند وضعیت بدن خود را شب به شب عوض کند.- اکثر افراد در یک وضعیت خاص، برحسب عادت تحمل بیشتری نسبت به دیگران دارند. برای مثال ممکن است فرد در وضعیت خوابیده به پشت، نسبت به وضعیت خوابیده به پهلوها تحمل بیشتری داشته باشد.- اکثر مردم ترجیح می دهند در یک وضعیت منحصر به خود بخوابند،ولی بهتر است که بمنظور حفظ تندرستی و بهداشت پوست مرتبا” وضعیت بدن تغییر داده شود.▫ تغییر دادن وضعیت بدن بطور مرتب باعث می گردد که سطح منطقه ای از بدن که می تواند فشارها را در یک وضعیت یا وضعیتهای دیگر تحمل کند توسعه یابد. و در واقع کمک به سلامتی نقاط تحت فشار می شود.▫ برخی افراد قادر هستند که روی شکم خود دراز بکشند. قرار گرفتن در این وضعیت به سطح ضایعه بستگی دارد. اما روی شکم خوابیدن دارای مزیتهائی نیز است، از جمله اینکه این وضعیت میتواند باعث کمک در تغییر وضعیت متناوب شده و در کاهش اسپاسمها و انقباضات موضعی مفاصل نیز کمک زیادی کند. اگر فرد قادر باشد که رو به شکم دراز بکشد،می تواند تدریجا” میزان تحمل پوست بدن را همانند وضعیتهای دیگر افزایش دهد.● در بستر نشستن ( آنهم بصورت مستقیم و طولانی ) توصیه نمی شود چرا که مانع از گسترش نیروهای وارده به مناطق تحت فشار می گردد.▫ دراین شرایط نیروهای وارده بر بدن طوری اعمال می شوند که در موقع جابجائی، پوست به یک سمت و استخوانهای نواحی پشتی آن به سمت دیگر حرکت می کنند. ( در واقع این حالت نیروی تنشی ایجاد می کند که طی آن لبه دوچیز متصل بهم در جهت خلاف هم حرکت می کنند و روی هم سوار میشوند. )▫ موقعی که فرد در بستر می نشیند، امکان لغزیدن و سرخوردن به سمت پائین تختخواب وجود دارد. لذا این مسئله گاهی منجر به بروز فشارهای ناگهانی و شدید بر روی عضلات سرین، لگن، ناحیه دنبالچه و پاشنه های پا می گردد.● اگر چه فرآیند ارزیابی میزان تحمل پوست ممکن است زمان زیادی بطول بیانجامد ولی نتایج حاصل از آن مزایای زیادی دارد که عبارتند از :▫ افزایش تدریجی درمدت زمان قرارگیری وضعیت بدن، نتایج مطمئن تری را خواهد داد، به نحوی که پوست بدن فرد سالم خواهد ماند.▫ فرد ممکن است قادر شود که برای بیش از ۱۰ ساعت در یک وضعیت قرار گیرد مثلا” بصورت ۱۰ ساعت خواب مداوم .▫ اگر فرد دیگری از جمله همسر یا پرستار وی در تغییر وضعیت او کمک نماید، فرد می تواند در طول شب خواب مداوم داشته باشد.تحمل پوست – کاهش وزن :● اگر فرد متوجه کاهش وزن خود شود یا اینکه عضلات پای وی مرتبا” در حال تحلیل باشد، نیاز است که به مسایل مراقبت از پوست، توجه بیشتری را معطوف نماید.● موقعی که فرد با کاهش وزن مواجه می شود یا اینکه عضلات وی تحلیل می روند، در این شرایط برجستگی استخوانهای لگن بیشتر نمایان میگردد ،چرا که لایه ها و بافتهای روی آن نواحی دچار تحلیل می شوند. لذا لازم است که فرد بطور مکرر در تختخواب چرخش داشته و تغییر وضعیت دهد تا میزان فشار وارده به پوست را کاهش دهد.● اگر وزن بدن با افت زیادی مواجه شودو نواحی قرمزی پوست مرتبا” بیشتر شوند، لازم است که زمان بین چرخشها و تغییر وضعیت بدن مرتبا” کاهش پیدا کند و به تدریج میزان تحمل پوست بدن مورد ارزیابی قرار گیرد.● چنانچه فرد حتی با بکار بردن برنامه تغییر وضعیت بدن، با علائم مشکلات پوستی مواجه شود، لازم است در رابطه با استفاده از تشکهای کاهنده فشار پیگیریهای لازم را داشته باشد.● استفاده از بسترهای مناسب می تواند بطور موثری بر روی پوست بدن نقش داشته باشد.● در برخی از افراد تحلیل عضلانی ،طی یک تا ۲ سال بعد از آسیب ادامه پیدا می کند لذا چنانچه فرد با کاهش وزن بدن مواجه شده باشد، نیاز است که با پزشک مربوطه مشورت نماید.● همچنین توجه به رژیم غذائی بسیار مهم است بطوریکه میزان تحمل پوست با رژیم غذائی مناسب ارتباط دارد.تحمل پوست – بیماری ها :● اگر فرد به هر دلیلی یکسری ناراحتی های خاص داشته باشد ،مثلا” عفونت ناحیه ادراری یا عفونت ریه ، توجه به وضعیت پوست از اهمیت بالاتری برخوردار است.● فرد بایستی در مواقع بیماری، فاصله زمانی بین چرخشها و تغییر وضعیتها را کاهش داده و بطور مرتب پوست بدن خود را بررسی نماید.● به محض اینکه فرد از بیماری خاص فارغ شد، نیز نمی تواند بمدت طولانی در یک وضعیت ثابت قرار گیرد.● فرد لازم است که به تدریج میزان تحمل پوست خودرا مورد ارزیابی مجدد قرار دهد.تشکها :● عوامل زیادی می توانند در انتخاب نوع تشکها تاثیر داشته باشند تا فرد بتواند ضمن پیگیری از بروز مشکلات ناشی از فشارهای وارده، براحتی استراحت نماید.● تعدادی از این عوامل عبارتند از :- میزان تحمل پوست در برابر فشار.- میزان قدرت توانایی فرد در حرکت و جابجائی پیرامون تخت .- نحوه جابجائی.- درد ولو به میزان کم .● بعضی از افراد قادرند با استفاده از تشکهای معمولی، عوارض فشار را کنترل نمایند ،در حالیکه برخی دیگر نیازمند حفاظت بیشتری هستند که از جمله از پوستین های مخصوص یا تشکهای کاهنده فشار و غیره استفاده می کنند.● اگر فرد در منزل خود نباشد و یا مجبور باشد در هر جای دیگری غیر از تشک مخصوص خود استراحت نماید، باید در نظر داشته باشد که تحمل پوست وی در شرایط متفاوتی قرار خواهد گرفت.● بطور کلی ابتدا فرد بایستی زمانهایی را که بر روی تشک در یک وضعیت ثابت قرار می گیرد، را کاهش دهد و با دقت پوست خود را بعد از هر نوبت بررسی و چک نماید و چنانچه قرمزی یا عوارض فشاری ملاحظه نشد، به تدریج زمان های وضعیت های یکسان را افزایش دهد.● چنانچه امکان داشته باشد بهتر است که فرد تشک مخصوص خود را در مواقعی که دور از منزل بسر می برد به همراه داشته باشد.● اگر فرد از تشک جدید یا تختخواب جدید استفاده می نماید، بایستی یک ارزیابی مجدد در خصوص تحمل پوست خود بعمل آورد.سئوالات : ● ارزیابی تحمل پوست جهت استراحت در تختخواب چگونه باید صورت گیرد؟● نحوه یافتن یک منطقه که تحت تاثیر فشار بصورت صورتی یا قرمز رنگ یا سفت درآمده و با تعداد    دفعات تغییر وضعیت بدن در تختخواب مرتبط می باشد به چه صورت است؟● ارزیابی میزان تحمل پوست در موقع استقرار در تختخواب چه مزایائی دارد؟● کاهش وزن بدن چه تاثیراتی بر روی میزان مقاومت پوست دارد؟● آیا تغییر وضعیت مناسب بدن به هنگام خواب ،درهر شب لازم است؟● چرا نشستن در تختخواب به مدت طولانی توصیه نمی شود؟● نیروهای تنشی، چه نیروهائی هستند؟● چگونه بیماریها بر روی تحمل و مقاومت پوست تاثیر میگذارند؟● اگر فرد از تشکهای معمولی استفاده نمی کند، چه اقداماتی باید انجام دهد؟مراقبت از پوست در حالت نشسته :به چه دلیلی پوست در وضعیت نشسته در معرض خطر قرار دارد؟● اگر برخی از مردم که نشسته اند را نگاه کنید، متوجه خواهید شد که هیچکس نمی تواند در مدت زمان طولانی بطور یکنواخت بنشیند.-چنانچه کسی بمدت طولانی در یک حالت نشسته باشد،احساس ناراحتی کرده و بایستی بطور مرتب وضعیت خود را جهت ایجاد حالت راحت تنظیم نماید.-در واقع پیامهای عصبی مربوط به احساس درد یا ناراحتی به مغز ارسال شده و باعث حرکت فرد می گردد.-فرد فشار وارده بر روی یک منطقه را با جابجائی تنه خود بدون اینکه فکر کند حذف می کند. و این مسئله از طریق حرکت های عرضی و غیرعرضی پاها، خم شدن به سمت جلو و عقب و طرفین یا حتی از طریق ایستادن صورت می پذیرد.● افرادی که دارای آسیب طناب نخاعی هستند، این احساس ناراحتی ناشی از قرارگرفتن در وضعیت نشسته ثابت و بمدت طولانی را بطور کامل یا بطور جزئی از دست می دهند و ممکن است درحرکت دادن بدن بمنظور تقلیل و از بین بردن فشارهای وارده با مشکل مواجه باشند.– به این دلایل، افراد در زمانی که بمدت طولانی در حالت نشسته قرار دارند، بیشتر در معرض پیشرفت عوارض پوستی هستند.● عوامل بسیار زیادی وجود دارند که خطر پیشرفت زخمهای فشاری را افزایش می دهند. برای مثال، استخوانی یا لاغر بودن فرد، داشتن عوارض مثانه یا عوارض گوارشی مکرر، تعریق زیاد یا داشتن هرگونه کسالت و بیماری، خطر بروز و پیشرفت عوارض پوستی را ممکن است بیشتر نمایند.●راههای زیادی نیز جهت کاهش فشار و به حداقل رساندن خطر پیشرفت زخمهای فشاری وجود دارند.● تعیین بهترین راههای پیشگیری از زخمهای فشاری، به تعدادی از عوامل بستگی داشته و به انجام یکسری آزمایشات تجربی احتیاج دارد. برخی از موضوعات مهمی که فرد و فیزیوتراپیست بایستی مورد توجه قرار دهند شامل تجهیزات ( صندلی چرخدار و نشیمنگاه ) ، وضعیت استقرار بدن، و روشهای مختلف جابجائی بدن جهت تقلیل فشار هستند.به چه دلیلی نشیمنگاهها خیلی مهم هستند؟● هر شخصی که از صندلی چرخدار استفاده می کند، بایستی روی یک نشیمنگاه بنشیند.● وقتی فرد در حالت نشسته قرار می گیرد، در واقع روی دو استخوان ( که قسمتی از لگن هستند و  ischaial tuberosities  نامیده می شوند) می نشیند.-آنچه که مهم است این است که فرد محل استقرار دو استخوان ووضعیت طبیعی آنها را بداند.  (برای اینکار می تواند از یک آئینه استفاده کرد ).● همچنین در حالت نشسته روی استخوان دنبالچه ( coccyx ) فشار وارد می شود.● اگر فرد در وضعیت نامناسبی نشسته باشد ( مثلا” طوری نشسته باشد که از روی نشیمنگاه به طرف جلو سر بخورد ) ، امکان دارد حتی بر روی ناحیه ساکروم وی  (استخوان پهنی که در انتهای نخاع قرار دارد )  نیز فشار زیادی وارد شود.نقاط تحت فشار در حالت نشستهسطح نشیمنگاه در واقع فشار را تعدیل می کند،چرا که باعث گسترش وزن بدن بر روی یک سطح گسترده تر می گردد. در عوض بر روی ناحیه استخوانهای نشیمنگاهی ( ischial tuberosities ) فشار زیادی اعمال میشود. لذا در شرایطی که فرد بر روی سطح نشیمن قرار میگیرد، فشار بیشتر بر روی عضلات سرین و ران توزیع می گردد.● نشیمنگاههای مختلف بسته به نوع طراحی، و مواد سازنده آن، در حذف وتعدیل فشارهای وارده به بدن نقش دارند.● با توجه به اختلاف در خصوصیات بدنی افراد، بایستی نیاز هر کس و نوع نشیمنگاه توسط فیزیوتراپیست معین گردد.بمنظور انتخاب بهترین نوع سطح نشیمن ، فرد و فیزیوتراپ وی بایستی موارد زیر را در نظر داشته باشند:● آیا فرد بر روی عضلات سرین خود احساس طبیعی دارد یا خیر؟● نوع طراحی صندلی چرخدار● نحوه تنظیم صندلی چرخدار فرد ( مثلا” آیا صندلی چرخدار به نحو صحیح مونتاژ شده یا خیر ) .● وضعیت استقرار بدن فرد .● توانایی فرد در حذف و کاهش فشارهای وارد بر بدن ( از جمله بلند شدن ، خم شدن، جابجا شدن و ایستادن ) .● نحوه انتقال فرد جهت ورود و خروج از صندلی چرخدار .● هر گونه دردی که فرد در هنگام نشستن ممکن است تجربه نماید.● سابقه زخمهای فشاری یا عوارض پوستی دیگر .● باید به فرد فرصتی داده شود تا تعدادی از نشیمنهای تعدیل کننده و حذف کننده فشار را بطور آزمایشی مورد استفاده قرار دهد تا بتواند بهترین نوع آن را برای استفاده وی انتخاب کند.● سطح نشیمن و صندلی چرخدار بایستی هر دو با هم مورد توجه قرار گیرند، بطوریکه عملکرد آنها به عنوان یک واحد کلی جهت حذف فشار و کمک به وضعیت استقرار بدن وی مدنظر واقع شود.● به عنوان یک قاعده کلی، هر نشیمنگاه جدیدی که انتخاب می شود بایستی حداقل برای یک هفته بطور آزمایشی استفاده گردد، مگر اینکه حتی زودتر از این مدت مشکلی بروز کند. با وجود اینکه نظارت در این مدت می تواند برای بعضی ها کمی خسته کننده باشد ولی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.● زخمهای فشاری یکی از جدی ترین عوارض ضایعه طناب نخاعی محسوب می شوند.– اگر فرد نواحی قرمز رنگ یا اختلالاتی در پوست خود ناشی از نشستن مشاهده نماید، بایستی سریعا” در جهت تعیین علل آن اقدام لازم را بعمل آورد.– مسئله ای که بسیار مهم است، این است که فرد با مشاهده قرمزی یا آسیب پوستی و یا احساس هر گونه سفتی و آماس در زیر پوست به هیچ وجه نبایستی به نشستن در آن وضعیت ادامه دهد.– ادامه اعمال هر گونه فشار بر روی مناطق آسیب دیده از بهبودی آن جلوگیری خواهد کرد و مهمتر از آن اینکه چنانچه فشار تداوم داشته باشد، بطور قابل توجهی وضعیت را بدتر خواهد کرد.– چنانچه فرد دارای زخم فشاری باشد، حتی نشستن بر روی یک نشیمنگاه حذف فشار نیز حفاظت کافی را فراهم نخواهد کرد.به چه دلیلی استقرار بدن در وضعیت مناسب اهمیت زیادی دارد؟● استقرار مناسب بدن معمولا” بدین شکل است که پشت بدن فرد تا سطح نشیمن (سطح لگنی ) بطور منطقی بصورت راست و مستقیم قرار داشته باشد ( در واقع باید از پهلو به شکل ” S ” ملایم و از جلو بصورت کاملا” مستقیم بنظر برسد ). قرار گرفتن بدن در وضعیت مناسب به فرد کمک خواهد کرد تا فشار به نحو مطلوبی توزیع شود به نحوی که بدن بطور قابل توجهی فشارهای وارده را تحمل می کند. ( بخصوص در نواحی استخوانهای نشیمنگاهی، سرین ها و ران ها ) .● استقرار نامناسب بدن معمولا” منجر به قرار گرفتن نخاع به شکل حرف” C” می شود. این وضعیت باعث می گردد که چنانچه فرد به سمت جلوی سطح نشیمن متمایل شود، فشار بسیار زیادی بر روی نواحی دنبالچه و استخوان لگنچه وارد شود.● پوست نواحی استخوانهای لگنچه و دنبالچه بسیار ظریف است و در زیر آن لایه های بافتی بسیار کمی وجود دارد. این مسئله باعث شده که میزان تحمل فشاراین نواحی به حداقل برسد و از طرفی نیروهای تنشی بر روی آن قسمتها تاثیر گذارتر باشند و لذا به سهولت آسیب پذیر هستند.چگونه می توان خطر توسعه یک زخم فشاری را در حالت نشسته به حداقل رساند؟● بایستی پوست بطور منظم ( حداقل دوبار در روز ) بررسی شود ،مخصوصا” بلافاصله بعد از مدتی که فرد وضعیت نشسته داشته است.– اگر شخصی ضمن مشاهده منظم موضع، متوجه شود که علائم قرمزی بیشتر شده است باید توجه نماید، که آیا رنگ آنها به حالت طبیعی برمیگردد یا خیر و ضمنا” طول مدت زمان برگشت چه میزان است.– اگر برگشت یا بهبود علائم قرمزی بیشتر از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد، یا اینکه پوست در محل فشار ملایم به آن به حالت سفیدی در نیاید، حاکی از احتمال بروز آسیب پوستی خواهد بود.-  فرد باید تا آنجا که ممکن است علت آسیب پوستی را معین نماید :▫ برای این منظور فرد می تواند از فیزیوتراپیست خود یا کارشناسان مجرب بهداشت و درمان کمک بگیرد.● باید بطور منظم وضعیت استقرار فرد بررسی و کنترل شود، مخصوصا” وقتی که ابتدا روی صندلی چرخدار قرار می گیرد، چنانچه فرد احساس کند که طرز قرارگیری وی بطور مطلوب تحقق نمی یابد بهتر است با فیزیوتراپیست خود مشورت نماید.● باید کنترل شود که نواحی ران ها بخوبی در جای خود استقرار پیدا کرده باشند:– به نحوی که باید ارتفاع جای پاها کنترل شوند که در سطح مناسبی باشد.– استقرار مناسب ران ها به توزیع مطلوب فشار در بزرگترین سطح ممکن کمک خواهد کرد.● باید فرد مطمئن شود که سطح نشمینگاه صندلی چرخدار وی در اندازه مناسبی باشد به نحوی که ران ها را به حد کافی پشتیبانی کند و از این طریق به ماهیچه های پشت پا فشار زیادی وارد نشود.● فرد باید همیشه فشارها را به حداقل ممکن برساند:– اگر فرد بر روی نشیمنی از جنس فوم قرار گیرد، ممکن است لازم باشد که هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه فشارهای وارده را از بین ببرد.– چنانچه نشیمن فرد از نوع کاهنده فشار باشد نظیر نشیمنهای Roho یا Jay  فرد بایستی حداقل در هر ساعت یکبار فشارهای وارده را از بین ببرد.● فرد باید اطمینان حاصل کند که نشیمنگاه و صندلی چرخدار وی، هر دو در وضعیت مطلوبی قرار داشته باشند:– نشیمنگاههای از جنس فوم باید معمولا” هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار تعویض شوند.– مشاور فرد بایستی نحوه بررسی و کنترل نشیمنگاههای کاهنده فشار و عملکرد صحیح آن ها را به وی آموزش دهد.● هرگز بر روی قسمتهای قرمز، پوستهای آسیب دیده یا روی قسمتهائی که در زیر پوست دچار آماس یا سفتی شده اند نبایستی نشست ،حتی اگر از نشیمنهای مخصوص حذف فشار استفاده شود.چرا باید فشار را از بین برد؟● نشستن در یک حالت ثابت و برای یک دوره زمانی طولانی، خونرسانی به پوست نواحی که تحت فشار استخوانهای زیرین قرار دارند را کاهش می دهد.● کاهش خونرسانی در واقع مقدار اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز سلولها را تقلیل داده و از طرف دیگر منجر به تجمع مواد زائد سلولی می شود که میتواند بسیار زیان آور باشد.● چنانچه سلولها بمدت طولانی از اکسیژن و مواد مغذی محروم شوند، مرگ سلولی در آن موضع می تواند اتفاق بیافتد.● اگر مرگ سلولی در یک منطقه حادث شود، نتیجه آن بروز یک زخم فشاری یا آسیب پوستی خواهد بود.● تداوم نشستن بر روی منطقه آسیب دیده می تواند منجر به رشد سریع زخم و گسترش آن شود.● کاهش فشار در منطقه آسیب دیده باعث می شود جریان خون موقتا” به آن منطقه برگردد و در نتیجه سولها به اکسیژن و مواد مغذی دسترسی یافته و مواد زائد را دفع نمایند. لذا این مسئله منجر به بقای سلامتی سلولها می گردد.چگونه می توان فشار را کاهش داد؟● راههای مختلفی جهت کاهش و حذف فشار وارده بر روی عضلات سرین در حالت نشسته وجود دارد.● چنانچه فرد توانائی حرکت دادن اندامهای فوقانی بدن را داشته باشد، میتواند با اجرای مانورهای حرکتی به کاهش فشارهای وارده کمک کند.در این راستا عمومی ترین روشها عبارتند از :▫ مانور بلند شدن ( لیفت )- در این روش فرد باید با استفاده از بازوها، بدن خود را از روی نشیمنگاه بلند کرده و بمدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه در آن حالت باقی بماند. اگر فرد نیروی کافی برای بلند کردن کامل بدن خود از سطح نشمین را نداشته باشد، ممکن است بتواند بطور جزئی فشارهای وارده را کاهش دهد.▫ مانور خم شدن – در این روش فرد با خم شدن به پهلوها وزن خود را به سمت مورد نظر جابجا می کند که از این طریق فشار از سمت مخالف برداشته می شود و همینکار را برای سمت دیگرنیز باید انجام دهد. این وضعیت بایستی بمدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه حفظ شود و مجددا” برای سمت دیگر تکرار گردد. اگر شخص نتواند به تنهائی این حرکت را انجام دهد، می تواند جهت اجرای مانورهای حرکتی از فرد دیگری کمک بگیرد.▫ مانورخم شدن کامل به طرف جلو به نحوی که سینه بر روی زانوها قرار گیرد، می تواند منجر به کاهش فشار از روی عضلات سرین شود. این مانور باید بطور متناوب انجام گیرد و مرتب تکرار شود. چنانچه فرد نتواند به تنهائی به سمت جلو و عقب خم شود می تواند از کمک افراد دیگر استفاده نماید.– بعضی از صندلی های چرخدار قدرتی و دستی یک حالت ” لم دادن  و حرکت به عقب و جلو ” را ایجاد می کنند:▫ این حالت به فرد اجازه می دهد که کل سطح  نشمین و تکیه گاه به سمت عقب جلو حرکت داده شود ( کج گردد ) .▫در وضعیت ” لم دادن به عقب و برگشت به جلو ” از فشار بر روی عضلات سرین کاسته شده و به قسمتهای دیگر منتقل می شود.▫ اگر فرد از صندلی هائی استفاده نماید که وضعیت مذکور را حاصل می نمایند ، می تواند طبق یک برنامه منظم و بصورت یک عادت استفاده از آنها را توسعه دهد بطوریکه در هر ساعت یا ۲ ساعت یکبار از آن استفاده نماید.▫ حالت لم دادن و حرکت به عقب و بازگشت به جلو در سطح نشیمن نسبت به تکیه دادن های معمولی ازجحیت دارد چرا که در یک صندلی معمولی، تکیه گاه به سمت عقب و جلو قابل حرکت دادن است ولی سطح نشیمن در همان وضعیت باقی می ماند. ( حال آنکه در صندلی های مذکور هم سطح نشیمن و هم تکیه گاه به سمت عقب حرکت می کنند ).باید توجه داشت که خم شدن تکیه گاه صندلی چرخدار می تواند منجر به سرخوردن شخص به سمت جلو شود که باعث بروز فشار شده و نیروهای تنشی را در محل دنبالچه و لگنچه ایجاد می نمایند.– اگر فرد قادر به ایستادن باشد، راه بسیار مناسبی برای کاهش فشارها است.– گذراندن اوقاتی از میانه روز در تختخواب می تواند یک روش مفید جهت حذف فشارهای برخی از افراد باشد.سئوالات : ● فرد باید از چه نوع نشیمنگاهی استفاده کند؟● روش های کاهش فشار بر روی نشیمنگاه اغلب چه هستند؟● فرد چگونه بایستی متوجه شود که نشیمنگاه وی نامناسب است ؟● چنانچه نشیمنگاه فرد نامناسب باشد چه اقداماتی بایستی انجام دهد؟● روش محافظت و نگهداری نشیمنگاه چگونه است؟● معمولا” فرد چگونه نشیمنگاه خود را جابجا می نماید؟● تعدیل و تسکین فشار به چه روشهایی صورت می گیرد؟● در چه شرایطی احتمال بروز زخمهای فشاری در حالت نشسته افزایش می یابد؟مراقبت از پوست و تجهیزاتهنگام استفاده از هر نوع وسیله ای، در نظر گرفتن تدابیر مراقبتی از پوست بسیار حائز اهمیت است. در زیر عناوین مهمی که باید در مراقبت شخصی هنگام استفاده از تجهیزات حرکتی مورد توجه قرار گیرند ذکر شده است.صندلی های مخصوص دوش ها :همانند صندلی های چرخدار، صندلی های کشوئی مورد استفاده در محل دوشها نیز بایستی طوری باشند که ضمن حفظ وضعیت و طرز قرار گیری صحیح بدن فرد، حداکثر استقلال را نیز برای وی فراهم آورند. دراین راستامراقبت از پوست و پیشگیری از هر گونه فشارهای احتمالی مسائل مهمی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.● برخی از افراد دارای آسیب طناب ، از نشیمنهای روکش دار و لایه داری که بر روی قسمت کشویی دوشها قرار می گیرد استفاده می کنند.● نشیمنهای لایه دار و روکش دار می توانند به کاهش خطر فشارهای وارده کمک کنند. این نشیمنها در اندازه و اشکال مختلف کشوئی از جهات بازشدن (از جمله از جلو، عقب، راست، چپ و یا غیر قابل باز شدن ) در دسترس هستند.● همچنین در صورت نیاز می توان از روکشهای اضافی جهت نصب بر روی نشمین دوش ها استفاده کرد ( از جمله نصب بالشهای با روکش از جنس فوم یا بستن بالشتکهای کشوئی Roho ).به هر حال مهم این است، که در صورت استفاده از نشیمنهای لایه دار نیز بایستی تدابیر احتیاطی و مراقبتی از پوست بعمل آید و اطمینان داشت که تجهیزات به خوبی کار می کنند.از جمله تدابیر احتیاطی می توان به موارد زیر اشاره کرد:● پارگی در قسمت روکش ها می تواند امکان بروز آسیب به پوست را فراهم آورد. لذا چنانچه هر نوع پارگی در روکش دیده شود بایستی سریعا” نسبت به تعویض آن اقدام کرد.● همچنین ، کلیه درزهای باز شده و بیرون زده روکش نشیمن بایستی مورد توجه قرار گرفته و در صورت نیاز تعمیر شوند.● استفاده مداوم و طولانی مدت، منجر به فشرده شدن لایه ها بر روی سطح نشیمن شده و در نتیجه بعد از اندک مدتی کارآئی لازم جهت کاهش فشارها را نخواهد داشت. اهمیت دارد که پوست بعد از هر بار استفاده از دوش های کشوئی بدقت بازدید شود و چنانچه نشیمنگاه کارآئی کافی را ندارند نسبت به تعویض آن اقدام گردد.● لایه های فوم معمولا” بطور کامل کاهش فشار را فراهم نمی کنند. لذا باید از نشستن طولانی مدت روی این نوع کشوئی دوشها بدون اجرای مانورهای بلند شدن اجتناب کرد. همچنین همانطور که اشاره شد بازدید دقیق بعد از استفاده از دوش بسیار مهم است.● نکات مراقبتی خاصی نیز، در موقع جابجا شدن از روی صندلی دوش ها باید مورد توجه قرار گیرد. ( برای مثال لازم است که فرد از سائیدگی یا مالیده شدن بدن خود بر روی لبه نشیمنگاه، چرخها، اهرمهای ترمز یا هر قسمتی از صندلی های دوش اجتناب نماید ). احتمال دارد که لازم باشد بهنگام تهیه صندلی دوش، انواع مختلف چرخ یا ارتفاع سطح نشیمن و غیره مد نظر قرار گیرد. فرد باید بخاطر داشته باشد که چنانچه پوست بدن یا صندلی دوش خیس باشد، احتمال بروز خراش یا پارگی پوست در موقع جابجائی های کوچک نیز متحمل تر است.همچنین بایستی در موقع جابجائی و استقرار بر صندلی های مخصوص دوش، موارد زیر مورد توجه واقع شود:● زیر پائی بایستی در ارتفاع مناسبی قرار داشته باشد.● دسته های صندلی باید به عنوان یک تکیه گاه مناسب عمل نمایند. در صورت لزوم، می توان از دسته های از نوع ضدآب و رطوبت استفاده نمود.● تکیه گاه پشتی بایستی از نوع مناسب و در ارتفاع مطلوبی قرار گرفته باشد.● در صورت لزوم باید از صندلی های با قابلیت حرکتی تاشو یا صندلی های با قابلیت حرکتی به عقب – جلو در سطح نشیمن و تکیه گاه استفاده گردد.همچنین نکته ای که حائز اهمیت است، این است که تجهیزات مورد استفاده باید همیشه و در تمام زمانها متناسب با وضعیت فرد باشند ( بعنوان مثال گاهی اوقات اگر هرگونه تغییر مشخصی در وزن یا شکل بدن و غیره ایجاد شود ، ممکن است لازم باشد که در انتخاب و استفاده از صندلی تجدید نظر صورت پذیرد ) .بازدید و نگهداری منظم و دائمی از صندلی نیز از نکات مهمی هستند تا فرد از کارکرد صحیح آن اطمینان کامل پیدا کند.نشیمنگاههای لایه دار مخصوص توالت و حمام :چنانچه فرد از نشیمنگاههای لایه دار خاص حمام و توالت استفاده می کند، کلیه تدابیر احتیاطی مطرح شده در مبحث فوق باید در نظر گرفته شوند.بالابر و تسمه نقاله ها :استفاده اختصاصی از بالابر و تسمه نقاله و اطمینان از تدابیر مراقبتی مربوط به آن از اهمیت بالایی برخوردار است. و آنچه که بسیار مهم می باشد این است که  مراقب وی نیز نسبت به جنبه های ایمنی و طرز کار آنها اطلاعات و درک کاملی داشته باشد.برای مثال ،دررابطه با:● اندازه تسمه نقاله :- تسمه نقاله لازم است که یک تکیه گاه مناسب و وضعیت مطلوبی را برای فرد فراهم نماید.● شکل تسمه نقاله :- ضمن اینکه تسمه نقاله بایستی تکیه گاه مناسبی را در جریان بالا بردن و جابجائی فرد ایجاد کند، لازم است، فاصله ایمنی مناسبی بین مناطق آسیب پذیر پوست و تجهیزات تسمه نقاله در نظر گرفته شود.● جنس تسمه نقاله :- تسمه نقاله ها با انواع مختلف از جنس توری یا برزنتی و بصورت لایه دار و بدون لایه وجود دارند. فرد باید جهت انتخاب تسمه نقاله مناسب، انواع مختلف آن را آزمایش نموده و یکی از مناسبترین آنها را جهت استفاده انتخاب کند.● طرز استفاده از تسمه نقاله :- فرد باید مطمئن باشد که مراقب وی بطور صحیح تسمه نقاله را حرکت دهد، بطوریکه به آسانی تعبیه و برداشته شود.– فرد باید اطمینان حاصل نماید که تسمه نقاله در مناطق تماس با پوست کشیده نشود. به عنوان مثال، لازم است پاهای فرد به نحوی بالا برده شود که تسمه نقاله به آسانی مورد استفاده قرار گرفته یا برداشته شود، بطوریکه هیچ گونه سائیدگی برای پوست ایجاد نکند. مخصوصا” اگر پوست یا تسمه نقاله خیس باشد ،بروز آسیب و ایجاد ضایعه پوستی متحمل تر خواهد بود.– فرد باید مراقب باشد که نوار تسمه نقاله تاب خوردگی نداشته و یا در زیر پاها بصورت توده جمع (قلمبه )نشده باشد. این مسئله از لحاظ کاهش اثرات نیروهای تنشی در موقع بالا کشیدن فرد بسیار حائز اهمیت است.– فرد نباید بعد از جابجائی و استقرار در محل مورد نظر، به نشستن بر روی تسمه نقاله ادامه دهد و بایستی سریعا” تسمه نقاله بالابر را از بدن خود جدا نماید.● موارد بهداشتی – ایمنی کاربرد و تسمه نقاله ها:– چنانچه تسمه نقاله کثیف یا مرطوب شده باشد، باید بدقت شستشو و خشک شود. بهترین شرایط این است که تسمه نقاله نباید در مواقعی که خیس یا کثیف باشد استفاده گردد و در صورت امکان ،  یک تسمه نقاله یدکی که در دسترس است بکار برده شود .● در موقع بالا کشیدن :– باید فرد اطمینان حاصل کند که بالابر به اندازه کافی به سمت بالا کشیده شده به نحوی که سطح زیرین بدن فرد از تختخواب یا صندلی بمقدار لازم بلند شده باشد.نکته بسیار مهم این است که تجهیزات مورد استفاده بایستی در هر زمانی ،در شرایط مطلوب و با وضعیت بدن فرد متناسب باشند ( بعنوان مثال چنانچه هر گونه تغییر قابل ملاحظه ای در وزن یا شکل بدن و از این قبیل تغییرات ایجاد شود ممکن است نیاز باشد که تجدید نظری در انتخاب آنها صورت پذیرد ) .تخت های الکتریکی :طرز استفاده اختصاصی از تختهای الکتریکی و تدابیر مراقبتی مربوط به آنها بسیار مهم است. آنچه که اهمیت زیادی دارد این است که مراقب وی بایستی اطلاعات خوبی از این وسایل و عوامل موثر بر آنها داشته باشد.برای مثال :● استقرار صحیح در تخت (با استفاده از بالش و غیره ) بسیار ضروری است.● چنانچه فرد یا مراقب وی سر تخت را به سمت بالا و پائین می برد بایستی هوشیار باشد تا وضعیت نشسته یا نیمه نشسته بمدت طولانی ادامه پیدا نکند .( معمولا” کمتر از ۳۰ دقیقه پیشنهاد شده است ) .- این وضعیت می تواند منجر به سرخوردن فرد به سمت پائین تخت شده و موجب افزایش فشار و نیروهای تنشی مخصوصا” در ناحیه لگن و دنبالچه شود.– متعاقب این وضعیت، مناطق قرمز شده و تحت فشار گسترش پیدا خواهند کرد.● فرد بایستی مطمئن باشد که تشکهای مورد استفاده در تختخوابهای الکتریکی از نوع تشکهای کاهنده فشار باشد ( به عنوان نمونه، تشک در موقع بلند شدن قسمت سر یا قسمت پا، کیفیت کاهش فشار خود را حفظ نماید ) .– چنانچه شخص نسبت به مناسب بودن تشک خود شک داشته باشد، بایستی با  متخصص ذیرذبط یا پرستار خود مشاوره نماید.تشک ها :● وقتی که فرد در بخش آسیبهای نخاعی بستری باشد لازم است بررسی شود که آیا او به تشکهای مخصوص کاهش فشار احتیاج دارد یا خیر.● این مسئله به بررسی چند موضوع بستگی دارد از جمله حساسیت ، مقاومت پوست، توانائی فرد در تغییر وضعیت بدن بر اساس نیازهای خود وغیره .● تاثیر کاهش فشاردر تشک های مختلف، ودر حالات دراز کش به پهلو و خوابیده به پشت متفاوت است ،به طوریکه در انتخاب آنها، کادر درمانی و پرستار فرد می توانند به وی کمک نمایند.● فرد لازم است انواع مختلفی از تشکها را در یک دوره زمانی معین، بطور آزمایشی مورد استفاده قرار دهد. اغلب این دوره آزمایشی از نظر زمانی یک پروسه نسبتا” طولانی جهت انتخاب هر نوع وسیله ای است.● فرد باید آگاه باشد که سطوح فیکس شده یا ثابت تشکها می تواند در کاهش فشار نقش مهمی داشته باشد، بنابراین توجه دقیق به سطح تشک بسیار مهم است.● همچنین مسئله دیگری که بسیار مهم خواهد بود، عبارت از مشورت با کادر درمانی یا پرستار فرد در خصوص کاربرد نوع پوشش تشک و بالش است.مراقبت پوست هنگام استفاده از وسایل کمک حرکتی ( Splints )هر وسیله ای که مورد استفاده قرار می گیرد، بصورت بالقوه می تواند سبب بروز مشکلات پوستی شود. اگر فرد در طول روز یا شب از وسایل کمکی اعضاء بدن  ( اسپلنیت ) استفاده می کند بایستی :● بطور دائم و منظم پوست خود را بررسی نماید ونصب و کاربرد صحیح آن را مرتبا” مدنظر قرار دهد.● مطمئن شود که تسمه های اتصال محکم ولی نه خیلی سفت بسته شده باشند.● بخصوص مناطقی را که روی برجستگی های استخوانی بدن قرار داشته و دچار قرمزی شده اند رامورد توجه قرار دهد.● هر گونه مشکلی را که همراه با تعریق بیش از حد بوده و امکان آسیب پوستی یا عوارض دیگر را فراهم  آورد، باید گزارش شود.● بایددقت داشت که اگر برخی عضلات دست وی دچار تحلیل شده اند، اسپلینت وی ممکن است در آن محل دچار لقی شده و منجر به سایش پوست گردد. در این موارد لازم است با مشورت متخصصین امر در انتخاب اسپلینت تجدید نظر گردد.مشکلات استفاده از اسپلنیت هامشکلاتعلل احتمالیاقدامات مورد نیازتحریک پوستی، قرمزی یا تاول- فشار ناشی از بستن غلط اسپلینت - عدم کاربرد صحیح اسپلینت-حس ضعیف اعضاء- برداشت اسپلینت - تجدید نظر در نحوه استفاده-تجدید نظر در روش پوشیدنافزایش آماس یا ورم- بسته شدن تسمه بصورت خیلی تنگ- قرار گرفتن دست / بازو در وضعیت غلط- رفع لق بودن تسمه و بازبینی مرتب آن -قرار دادن تکیه گاه برای بازوهادرد- ممکن است اسپلنیت یا تسمه ها بطور صحیح نصب نشده باشد- بازبینی طرز پوشیدن اسپلینت - قراردادن تکیه گاه برای بازوهاچنانچه هر کدام از این عوارض برطرف نشد ،باید با متخصصین مربوطه مشاوره شود.مراقبت از پوست و ایمنی در آشپزخانهدر رابطه با ایمنی آشپزخانه بایستی نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:● آنچه که اهمیت دارد این است که فرد از قوه حس خوبی برخوردار باشد (برای مثال ممکن است قسمتهائی از بدن فرد قادر نباشند گرما یا سرما را احساس نمایند ) . اطلاع دقیق از محل قسمتهای فاقد حس ( همچنین نواحی که ممکن است نتوانند حس دقیقی از گرما یا سرما داشته باشند) می تواند کمک زیادی در پیشگیری از سوختگی های احتمالی نماید.● در موقع تهیه و تدارک غذا، فرد باید دقت کند که سطوح این ادوات خیلی داغ نباشد  (مثلا” لبه ها یا بالای وسایلی مانند توسترها، سرخ کن و کتری و غیره ) .● در موقع کارکردن و مجاورت با ظرفشوئی ، بایستی توجه نمود که پائین ظرفشوئی و لوله های آب ممکن است خیلی گرم شده باشند. لذا بهتر است که این قسمتها کاملا” عایق بندی شده باشند.● در زمان حمل و جابجائی غذاها و نوشیدنی های گرم، بایستی فرد مراقب باشد که از نگهداشتن آنها روی ناحیه شکم یا بین پاهای خود پرهیز نماید. استفاده از یک میز مناسب یا یک سینی با لبه های محصور برای جابجائی اقلام مورد نیاز جهت جلوگیری از سوختگی ها می تواند مفید باشد.از جمله تدابیر احتیاطی دیگر :– فرد باید دقت نماید که مشابه مراقبتهای فوق الذکر در حمام از جمله در محل شیرآلات ،و لوله های آب نیز صورت گیرد. همچنین امکان دارد لازم باشد جهت پائین تر رفتن درجه حرارت آب گرم وکنترل آن از یک ترموستات تنظیم کننده استفاده شود.- فرد باید موظب باشد که از نشستن نزدیک به محفظه گرم کن ها یا اجاقها و غیره خودداری نماید. جهت اطمینان از زیاد گرم نشدن پاها بهتر است بطور مرتب آنها را بررسی و کنترل نماید. همچنین باید بخاطر داشت که قسمتهای فلزی روی صندلی چرخدار می توانند بیش از حد گرم شوند و باعث بروز سوختگی ها گردند.سئوالات :نشیمنگاههای لایه دار● به چه علت استفاده از نشیمنگاههای لایه دار در توالت یا تجهیزات دوش گیری (از جمله سکوی حمام  ، نیمکت دوش،صندلی کشوئی دوش ها ) اهمیت دارد؟● نشیمنگاههای لایه دار که بایستی بطور مرتب از نظر پوشش و نداشتن پارگی کنترل شوند، از چه نظر بایستی مورد بررسی قرار گیرند؟● در موقع استقرار بر روی صندلی دوشها به چه نکاتی بایستی توجه نمود؟بالابرها :● تدابیر احتیاطی که بایستی در موقع استفاده از بالابرها و تسمه نقاله ها جهت محافظت پوست به آنها توجه نمود ،چه می باشند؟● در مدت زمان محدودی که صرف اریب نشستن ( حالت نیمه خم ) در تخت میشود چه توصیه هائی ارائه شده است؟● چنانچه فرد از اسپلینت استفاده می کند، چه تدابیر مراقبتی بایستی مورد توجه واقع شوند ؟ایمنی در آشپزخانه :● به چه علت داشتن قوه حس مناسب از اهمیت بالائی برخوردار است ؟● تدابیر مراقبتی و احتیاطات ایمنی که باید فرد در موقع آشپزی از آنها اطلاع داشته باشد چه چیزهائی هستند؟● اقدامات ایمنی جهت حفاظت پوست در برابر سوختگی ها چه مواردی هستند؟لباس و مراقبت از پوستلباس نامناسب می تواند خطر گسترش زخمهای فشاری را افزایش دهد،بنابراین بسیار اهمیت دارد که فرد از نوع و طرز لباس پوشیدن خود اطلاع کامل داشته باشد.نکات مهمی که باید از آن اجتناب کرد عبارتند از :● پوشیدن لباسهائی که خیلی تنگ هستند.● لباسهائی که زبر و ضخیم هستند.● لباسهائی که در قسمت پشت آنها جیب وجود دارد.● لباسهائی که در قسمت پشت آنها زیپ، دکمه یا برچسب های تزئینی دارند.● پوشیدن زیر شلواری یا شورتهای تنگوضعیت لباس پوشیدن :وضعیت لباس نیز به اندازه روکش صندلی اهمیت دارد و بایستی مرتب کنترل شود.● فرد باید مطمئن باشد که لباس در زیر بدن وی، کمترین میزان چروکیدگی را داشته باشد.● فرد باید مطمئن باشد که قسمت درز دار شلوار مابین عضلات سرین قرار بگیرد.● گاهی اوقات در موقع جابجائی ها، لباس به سمت بالا حرکت کرده و بصورت توده درزیرفردجمع می شود لذا بایستی از این جهت کنترل صورت گیرد.لباسهای جدید :موقعی که فرد لباسی با فرم جدید می پوشد ،بایستی بعد از ۵٫ ۰ساعت پوست بدن خود را کنترل نماید تا ببیند که آیا هیچگونه علامتی روی آن ایجاد شده یا خیر. چنانچه علائمی مشاهده نشود، مدت زمان پوشیدن لباس جدید را تا موقعی که پوست تحمل می کند می تواند افزایش دهد.نکات مهمی که باید بخاطر سپرد :● فرد نخاعی بایستی از نگهداری هر گونه شیئی در جیب های خود پرهیز نماید. به عنوان مثال ، قرار دادن سکه در جیب شلوار می تواند باعث ایجاد فشار بر روی پوست شود.● بدیهی است قطعات فلزی گرما را در خود نگه می دارند ،بنابراین چنانچه لباس دارای زیپ های فلزی یا قسمتهای زینتی فلزی باشد (از جمله لباسهای جین ) ، قرار گرفتن فرد در مجاورت گرما یا آتش می تواند باعث تحریک و سوختگی پوست در آن قسمتها شود.● سفت بستن کمربند می تواند منجر به بروز فشار بر روی پوست آن نواحی شود.●  از پوشیدن لباسهای زیر که در ناحیه کمر و مخصوصا” در قسمتهای پاها تنگ هستند باید خودداری شود. لباسهای تنگ می توانند به قسمتهای کشاله ران و انتهای آن فشار زیادی را وارد نموده و باعث آسیب پوست گردند.● فرد باید کاملا” مراقبت نماید تا در موقع بالا کشیدن زیپ و یا بستن دکمه ها، پوست قسمتهای مجاور آنها، گیر نکند.● فرد باید بداند که پوشیدن لباسهای تنگ می تواند باعث افزایش فشار سوند یا کیسه آن در ناحیه پاها شود.● ضمنا” باید اطمینان حاصل نمود که کیسه های سوند خیلی محکم و تنگ بسته نشده باشند.پوشش پاها :کفشها بمنظور حفاظت پاها از هر گونه آسیب پوشیده می شوند و حتی المقدور بایستی حداقل یک سایز بزرگتر از اندازه معمولی انتخاب شوند.● کفشها بایستی عاری از هرگونه دوخت برجسته و ناهموار در داخل و  لبه های آن باشد.● سطح خارجی کفشها بایستی قبل از پوشیده شدن کنترل شود.● چنانچه کفشها دارای زبانه هستند، نبایستی زبانه به سمت داخل کپه گردد ،لذا باید فرد مطمئن شود که زبانه ها به سمت بیرون کشیده شده باشند.● باید مراقب بود که بند کفشها بعد از پوشیده شدن در داخل آنها نمانده باشد.● از جورابهائی که دارای دوخت برجسته و ناهموار در ناحیه پنجه هستند ،نبایستی استفاده شود.● از پوشیدن جورابهای تنگ که به ناحیه پنجه و قوزک و اطراف پا فشار می آورند، باید خودداری نمود.● هنگامیکه جورابهای ساق بلند آنتی آمبولیک ( ضد بسته شدن رگها )  (بنامTEDS) یا جورابهای فشاری پوشیده می شوند. باید مراقب بود که در قسمت پشت زانوها و ناحیه قوزکها فاقد هر گونه چین و چروک باشند.● به هنگام پوشیدن کفشهای نو بایستی پس از گذشت نیم ساعت پاها دقیقا” کنترل شوند. چنانچه هر گونه برجستگی یا علامتی در پاها وجود داشته باشد، ممکن است نیاز باشد که بعد از رفع علامتها، نسبت به پوشیدن کفش به اندازه یک سایز بزرگتر اقدام گردد، چنانچه کفشهای جدید مشکلی در پاها ایجاد ننمایند می توان نسبت به افزایش زمان پوشیدن آنها تا آنجا که پوست پا تحمل می کند اقدام کرد.● وضعیت پنجه پا بایستی کنترل شود و اطمینان حاصل کرد که هیچگونه گیر یا چین و تاخوردگی در آن وجود نداشته باشد.● بخاطر داشته باشید که یک کفش یا زیره مناسب، می تواند پاهای فرد را در وضعیت مناسبی قرار دهد.سئوالات : ●از پوشیدن چه نوع لباسهائی بایستی خودداری شود ؟●در موقع نشستن ، با توجه به نوع لباس چه نکاتی بایستی کنترل گردد؟●در رابطه با پوشش پاها چه نکاتی باید مورد توجه قرار گیرد؟●در موقع استفاده از کفشهای نو، چه نکاتی را باید در نظر گرفت ؟● تدابیر احتیاطی و مراقبتی پوست در هنگام استفاده از جوراب یا جورابهای ساق بلند فشاری TED چه چیزهائی هستد؟مسافرت و مراقبت از پوستبه چه عللی پوست فرد در موقع مسافرت در معرض آسیب قرار دارد؟● مسافرت، بوسیله خودرو ، هواپیما، اتوبوس یا قطار می تواند هر کدام به نوبه خود خطراتی را برای پوست ایجاد نمایند.- در مسافرت ممکن است لازم باشد فرد در یک شرایط مشکل یا وضعیت دست و پاگیر قرار گیرد و معمولا” مجبور است که بسته به طول مسیر مسافرت ،یک دوره زمانی را خارج از صندلی چرخدار خود سپری نماید.- اطلاع از نیازمندیهای فرد دارای آسیب نخاعی هنگام سفر، بمنظور کنترل مشکلات احتمالی و به حداقل رساندن خطر بروز مشکلات پوستی کمک زیادی خواهد کرد.مسافرت با خودرو :● فرد بایستی سعی کند به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر یا در هر ساعت یکبار نسبت به حذف فشارهای وارده به بدن اقدام کند. لازم است این مسئله چه در موقعی که فرد خود رانندگی می کند و چه در هنگامی که مسافر باشد بایستی صورت گیرد.– حذف فشار در مسافرت با خودرو می تواند از طریق بلند کردن تنه یا خم شدن به طرفین و حذف نیروهای وارده به استخوانهای نشیمنگاهی صورت پذیرد.● در صورت امکان، فرد بایستی از وسایل حذف فشار بمنظور افزایش ضریب حفاظتی خود استفاده نماید.– فرد می تواند از بالشهای حذف فشار استفاده نماید، ولی خیلی از افراد در موقع کاربرد آنها در سطحی بالاتر از حالت طبیعی در خودرو قرار می گیرند.– چنانچه از بالشتهای Jay استفاده گردد، لایه های متحرک از قسمت پائین برداشته شده و خود به تنهائی می تواند جهت محافظت بکار برده شود.– یک قطعه بنامVelcro با پهنای متناسب با قسمت پائین می تواند جهت کمک به حفظ شکل لایه ها استفاده شود.– چنانچه فرد علاقمند به استفاده از بالش در خودرو نباشد ، می تواند از پوستینهای مخصوص حفاظتی استفاده کند.– باید در نظر داشت که این بالش ها یا پوستینها قادر نیستند که بطور کامل فشارهای وارده بر پوست را حذف نمایند.● همیشه بایستی در خودرو، کفش و جوراب پوشیده شود.-کف برخی از خودروها دارای حرارت بالائی بوده و می تواند عامل سوختگی پاها باشد.– اگر فرد در یک دوره زمانی طولانی در خودرو باشد، بایستی هراز گاهی وضعیت قرارگیری پاهای خود را مرتبا” تغییر دهد.● باید مراقبت نمود که پاها مستقیما” در معرض منافذ و دریچه های خروج گرما قرار نگیرند، چرا که هوای گرم خروجی از آنها می تواند منجر به سوختگی پوست شود.● اگر فرد در معرض تابش مستقیم آفتاب، درون خودرو نشسته باشد، بایستی احتیاطات لازم را در نظر داشته باشد.– روکشهای صندلی ، قلاب کمربندهای ایمنی و سطوح دیگر می توانند مقدار قابل توجهی گرما جذب و در خود نگه دارند.– چنانچه سطوح گرم شده در تماس با پوست فرد قرار گیرند، می توانند باعث سوختگی شوند.● چنانچه شخصی در مسیرهای طولانی و در شرایط گرما مسافرت می کند، باید مقداری زیادی مایعات مصرف نماید ( در بین مایعات آب بهترین است ) .مسافرت هوائی :● به هنگام تحویل بار مسافر ، تاکید شده است که فرد تا زمان سوار شدن به هواپیما در صندلی چرخدار خود باقی بماند.● طی زمان باقیمانده و قبل از سوار شدن به هواپیما فرد می تواند ازتوالت استفاده کند و تا آنجا که وقت اجازه می دهد بهتر است که فرد بر روی نشیمن خود بنشیند.● در داخل هواپیما فرد بایستی در قسمتی از راهروی میانی استقرار یابد که دسته صندلی آن قابل برداشت بوده و به نحوی باشد که جابجائی فرد در موقع سوار و پیاده شدن هواپیما بطور ایمن و آسان تر صورت پذیرد.● ترجیحا” فرد نخاعی بایستی در هواپیما اولین نفر و درموقع خروج آخرین نفر باشد. به این معنا که علاوه بر زمان پرواز بایستی یک زمان اضافی و بیشتر در نظر گرفته شود. دراین رابطه  اغلب توصیه می شود، قبل از سوار شدن فرد حتما” از توالت استفاده نماید.● صندلی چرخدار فرد باید همراه بلیط کنترل وی برچسب زده شود و با برچسب بار او مطابقت داشته باشد.– این مسئله به فرد اطمینان می دهد که صندلی وی در مقصد و در جلوی درب هواپیما تحویل داده خواهد شد، در عوض در این قسمت چمدانها و اسباب وی تحویل نمی شود و فرد با صندلی چرخدار خود حمل می گردد.● در مجاورت در هواپیما ، فرد لازم است ابتدا بر روی یک صندلی مخصوص جابجا شود.– این صندلی به شکل باریک طراحی شده و جهت حرکت با ابعاد راهروی وسط هواپیما متناسب است.– در صورت نیاز به کمک جهت جابجائی، خدمه پروازی اقدامات لازم را انجام خواهند داد.– در صورت وجود هر گونه مشکل در جابجائی ، فرد بایستی خدمه پروازی را مطلع نماید و ممکن است نیاز باشد که درموقع جابجایی ها فرد از کمربند ایمنی استفاده کند یا شخص دیگری ( احتمالا” همراه فرد ) در موقع حرکت در راهروی وسط وی را همراهی نماید.● معمولا” فرد بهتر است بالش صندلی چرخدار را  همراه خود به داخل هواپیما ببرد، حتی اگر جهت نشستن مورد استفاده قرار نگیرد.-چراکه قسمتهائی از صندلی چرخدار که به آسانی قابلیت جدا شدن دارند، احتمال گم شدن آنها وجود دارد.– چنانچه فرد نسبت به لزوم بکارگیری بالش در هواپیما شک داشته باشد، بهتر است که آنرا از روی صندلی برداشته و در موقع سوار شدن همراه خود بردارد.● فرد در موقع جابجائی یا بلند شدن از روی صندلی باید مراقب برخورد با دسته های صندلی باشد. در غیر اینصورت احتمال آسیب پوستی می تواند وجود داشته باشد.● اگر فرد صندلی برقی داشته باشد، خدمه پروازی باید در مورد نوع باتریهای های مورد استفاده بررسی های لازم را بعمل آورند. جهت ایمنی سفر، باید کلیه باتریها دقیقا” مهروموم شوند. بر روی اکثر صندلی های مدرن، باتریهای استاندارد قرار دارد. با این حال بهتر است قبل از سفر، منبع برقی صندلی چک شود.در طول جریان پرواز :● در صورتی که طول مدت پرواز طولانی تر از ۲ ساعت باشد، توصیه شده است که فرد روی بالشهای حذف فشار بنشنید.● چنانچه فرد بالشهای نوع Jay دارد، می تواند از آن استفاده کند یا همانطور که در بخش خودرو توضیح داده شد می تواند لایه های متحرک آنرا را بردارد.● اگر شخص از بالشهای نوع Roho  استفاده می کند، باید اطلاع داشته باشد که میزان باد این بالشها با توجه به تغییرات فشار هوای داخل کابین نسبت به ارتفاع دچار تغییر می شود.-بطوریکه همزمان با صعود هواپیما این بالشها متورم خواهند شد و در موقع فرود عکس این قضیه اتفاق می افتد.– توصیه می شود که جهت تنظیمات مورد نیاز این بالشها پمپی در دسترس باشد.– قبل از انجام هرگونه تنظیمات، بایستی تا رسیدن هواپیما به ارتفاع پروازی مورد نظر منتظر ماند.– فرد مجبور است که در موقع فرود مجددا” میزان باد بالش را تنظیم کند.● در پروازهای طولانی، مانورهای بلند شدن یا خم شدن ،طبق اصول منظم جهت رفع فشارهای وارده به بدن توصیه می شود. باید بخاطر داشت که ، خم شدن به سمت جلو نیز یکی از راههای مناسب برای حذف فشار است.● این امکان وجود دارد که در پروازهای طولانی ، پاهای فرد متورم شود.– تورم پاها می تواند منجر به بروز مشکلات فشاری در قسمت کفش ها و پوششهای پاها گردد.– در طول پرواز بایستی بطور مرتب پاها بررسی شوند و تا آنجا که امکان دارد طی فواصل زمانی منظم پاها بالا برده شود.– برخی از افراد از وسایل کمکی یا بانداژ جهت به حداقل رساندن ورم استفاده می نمایند.سئوالات :● درموقع مسافرت با خودرو و غیره ، چگونه می توان فشارهای وارده به بدن را کاهش داد و معمولا” روش انجام آن به چه صورت است؟● خطرات احتمالی مربوط به گرما در موقع مسافرت با خودرو کدامند؟● چگونه ممکن است تغییر ارتفاع بر روی بدن و تجهیزات تاثیر بگذراند ؟● چه اقداماتی برای جلوگیری از بروز عوارض ارتفاع باید بعمل آورد ؟منبع: ترجمه «مهندس عباس کاشی»، انتشار: مرکز ضایعات نخاعی جانبازان درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید 66572220 (ده خط) و یا به آدرس :  [e-mail] ایمیل بفرستید. در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید: بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم  دکتر بیژن فروغ

یازده کلید برای موفقیت در اجرای برنامه های مراقبت افرادنخاعی

مقدمه: کلیدهای موفقیت دراجرای برنامه های مراقبت

کنترل مراقبت ها چیست؟

کلید اول-ابتدا باید از ساختاربرنامه کنترل مراقبت خوداطلاع پیداکنید؟

کلید دوم – بایدبدانید که برنامه های مراقبت بهداشتی شما تحت پوشش چه نوع بیمه هایی قراردارند.

کلید سوم –سعی کنیدکه همیشه یک فردپیگیرومطلع باشید.

کلید چهارم : پزشکی رابرای مراقبت خود پیدا کنید که با آن راحت باشید.

کلید پنجم :همیشه نسخه ای ازتمام مدارک مربوط به مراقبت های خود را نگهداری کنید.

کلید ششم: جلوتربرنامه ریزی کنید.

کلید هفتم: یک سیستم حمایتی قوی برای خود ایجاد نموده و آن را حفظ کنید.

کلید هشتم: ارتباطی نزدیک وصمیمی با مسئولان برنامه بهداشتی خودبرقرارکنید

کلید نهم : نسبت به دریافت نیازهای خود مصرو مدعی بوده و هیچ وقت ساکت نمانید

کلید دهم : آماده باشید که درخواست رسیدگی به نیازهای خودراارائه دهید.

کلید یازدهم : توانائی خود را با توانائیهای دیگران پیونددهید.

این مجموعه جهت کمک به افرادی تهیه شده است که از گذشته به وسیله برنامه های کنترل مراقبت تحت نظر قرار دارند و بااستفاده از آن می توانندبهترین روش های ممکن درزمینه برنامه های مراقبت بهداشتی رایادبگیرند . این کتاب راهنما به وسیله مرکز بهداشت و پژوهش های ناتوانی متعلق به بیمارستان ملی توانبخشی ( NRH-CHDR= National Rehabilitation Hospital Center for Healtb Disability Research ) , نظامیان فلج ایالات متحده ( Paralyzed Veterans of America= PVA ) ,انجمن نظامیان جنگی فلج منطقه شرق( Esatern Paralyzed veterans Association= EPVA) با نگاهی دقیق بر اطلاعات بدست آمده از افراد تحت پوشش برنامه های مراقبت بهداشتی و متخصصین تهیه شده است. از جان ایساکسون کایلس ( (June Isaacson Kailes به دلیل ارائه مشاوره در زمینه خط مشی های مربوط به امور ناتوانی و از پلایادل ری (CA Playa del Rey ) به خاطر توجه دقیق و کمک های اندیشمندانه او در راهنمایی مصاحبه ها که منجر به غنی شدن اطلاعات اساسی این مجموعه گردیده ، تقدیر ویژه می شود.

از اعضاء محترم NRH-CHDR و PVA و بسیاری از کسانی که تجربیات شخصی خود رادر زمینه ناتوانی و مراقبت های بهداشتی ارائه داده اند و موجب ایجاد نگرش های ارزشمندی در تهیه این کتاب شده اند ،تقدیرمی شود. به ویژه ازتمام کسانی که در سراسر کشور جهت توضیح تجربیات خودپیرامون مراقبت های بهداشتی وقت گذاشته اندو روش های مورداستفاده جهت دریافت خدمات مورد نیاز خودراتشریح کرده اند، تشکر می گردد.

این کتاب براساس فعالیت مراکز آموزش و تحقیقات توانبخشی که برروی مسائل ناتوانی و کنترل مراقبت هاکارمی کنند و با حمایت های موسسه ملی پژوهش های ناتوانی و توانبخشی تهیه وتدوین شده است.

مقدمه

کلیدهای موفقیت دراجرای برنامه های مراقبت بهداشتی

در سازمان های نظارت کننده برمراقبت های بهداشتی ایالات متحده ، کنترل مراقبت هایک امرمهم و روبه رشد محسوب می شود. توسعه و پیشرفت روش های کنترل مراقبت باعث شده که شیوه های مراقبت بهداشتی مردم تغییر پیداکند. شناخت تغییرات ایجادشده، برای کسانی که به ناتوانی های جسمی مبتلا هستند، اهمیت زیادی دارد، چرا که آنها گاهی اوقات به مجموعه ای ازمراقبت های فوری نیاز دارند. این راهنما به منظور کمک به افرادی تهیه شده که مدت مدیدی است از طرحهای مراقبت بهداشتی استفاده می کنندودرپی دستیابی به بهترین روش کنترل مراقبتی ممکن هستند.

کلیه اطلاعات و توصیه های ارائه شده در این راهنما، طی صحبت با افراد مبتلا به آسیب های مختلف جمع آوری شده است. برای این منظورکسانی برای صحبت انتخاب گردیده اند که توانسته اند با استفاده از طرح ها وبرنامه های مراقبت بهداشتی ، دررسیدن به خدمات مراقبت بهداشتی موردنیازخود موفقیت کسب کنند. آنها تجربیات خود را در تمام زمینه های مراقبتی دراختیارما قرارداده اند. همچنین روشهایی را توصیف کرده اند که با استفاده از آنها توانسته اند، به بهترین خدمات مراقبتی مورد نیاز خود دست پیداکنند. طی صحبت با افراد مذکور، مشخص شده است که تمامی آنان با استفاده از مجموعه محدودی از راهبردهای خاص توانسته اند خدمات مورد نیاز خود را از طریق طرح های مراقبت بهداشتی بدست آورند. راهبردهای ذکرشده در این راهنما، می توانندبه عنوان کلیدهای دسترسی بهتر به مراقبت بهداشتی مورداستفاده قرارگیرند.

به طورکلی هدف این مجموعه این است که ” کلیدهایی که باعث دستیابی بهتر شما به برنامه های مراقبت بهداشتی می شوند “را توضیح داده و بهترین راه های کنترل مراقبتی را به خوانندگان پیشنهاد دهد .قبل از بحث در مورد نکات ، اصول کنترل مراقبت ها شرح داده می شود.

کنترل مراقبت ها چیست؟

تا دهه ۱۹۸۰، تقریبا” تمامی برنامه های مراقبت بهداشتی مشمول بیمه بودند و درواقع جزو خدمات رایگان محسوب می شدند. به طور مثال، این نوع طرح ها به شما اجازه می دادند که بتوانید در هر زمان، با هر پزشکی که مایل بودید، ملاقات داشته باشید. معمولا”دراین طرح ها لازم بود که شما هر ماه مبلغی را به عنوان حق بیمه و یا هر سال مبلغی را به عنوان فرانشیز بیمه پرداخت کنید و یا درصدی از هزینه خدماتی که دریافت می کنید ( مثلا” ۲۰درصد ) را بپردازید. امروزه میلیونها نفر از مردم، تحت پوشش نوع متفاوتی از طرح ها به نام ” طرح کنترل مراقبت ” قرار دارند. طرح های کنترل مراقبت با طرح های سنتی که خدمات رایگان ارائه می دادند، خیلی متفاوت هستند. طرحهای کنترل مراقبت سه نوع اصلی هستند که هر کدام از آنها یکسری قوانین مربوط به خود را دارند. این موضوع ممکن است باعث شود که مراقبت های بهداشتی مربوط به این طرحها، برای افرادی که از آنها شناخت ندارند،کمی گیج کننده باشد. درقسمت های بعد،درموردهر سه نوع طرح کنترل مراقبت توضیحات لازم ارائه خواهد شد. اما ابتدا، یکسری از مطالب مشترک میان آنها مطرح می شود.

هزینه های مربوط به خدمات کنترل مراقبت ها، معمولا” از هزینه طرح های خدمات رایگان کمتر هستند. امااز آنجائی که هزینه های کنترل مراقبت های عادی کمتر هستند، این نوع طرح ها برای کارفرمایانی که کارگران خود را تحت پوشش طرح های مراقبت بهداشتی قرار می دهند و یا برای افرادی که مسئول پوشش خود هستند، می تواند جالب توجه باشد.

در اکثر طرح های کنترل مراقبت، ضرورت دارد که شما یک پزشک مراقبت اولیه راکه با شبکه طرح های مذکور مرتبط است ،انتخاب نمائید.توجه داشته باشیدکه پزشک انتخابی شما صرفا” بایدازفهرست پزشکانی باشدکه مورد تائید شبکه کنترل مراقبتی است. به محض انتخاب پزشک مراقبت اولیه، او در مورد مراقبت های بهداشتی شما مسئولیت خواهدداشت و همانند یک ” دروازه بان “برای شما عمل می کند. به این مفهوم که اگر بخواهید ازیکسری خدمات بهداشتی مثلا” ویزیت یک متخصص، انجام فیزیوتراپی، تهیه یک ویلچر جدید و یا تجویز داروها وغیره استفاده کنید ، لازم است که درابتدابه پزشک مراقبت اولیه خود مراجعه نمائید.

کلید اول-ابتدا باید از ساختاربرنامه کنترل مراقبت خوداطلاع پیداکنید؟

قبل ازتوضیح این کلیداجازه بدهید که در ابتدا نگاهی به سه نوع از رایج ترین برنامه های کنترل مراقبت داشته باشیم. البته امکان دارد برنامه شما مختصری با برنامه های توضیح داده شده در زیر فرق داشته باشد .امابطورکلی رایج ترین ساختارهای مربوط به برنامه های کنترل مراقبت به شرح زیر هستند:

سازمان حفظ سلامتی ( Health Mintenance Organizations= HMOs )

HMO شاید بهترین نوع برنامه های کنترل مراقبت باشد . همچنین دارای کمترین هزینه بوده و درمیان برنامه های موجود ثبات بیشتری دارد. معمولا” HMO شبکه ای از پزشکان دراختیاردارد که توسط آنها باید تمامی مراقبت های بهداشتی و نیازهای ضرورری برآورده گردد. اگر شما به پزشک مراقبت اولیه خود مراجعه نکرده و نزد پزشکی بروید که خارج از شبکه باشد، بابت برنامه های شما هیچ کمک هزینه ای پرداخت نخواهد شد.دراکثرمواقع هزینه هائی که HMOs به ازای خدمات ارائه شده ازشمادریافت می کند، معمولا”خیلی ناچیز یا به صورت حق اشتراک است.

سازمان ارائه خدمات به صورت ویژه ( Preferred Provider Organizations=PPOS )

برنامه های PPO کمی بیشتراز HMO انعطاف دارند. این سازمان، فهرست محدودی از پزشکان معین را برای اجرای برنامه های بهداشتی خود دراختیارشما قرارمی دهد ،اما درعوض برای ملاقات با پزشکان خارج از فهرست مذکورنیز، آزادی عمل بیشتری دارید. اما وقتی که ازپزشکان خارج شبکه استفاده می کنید، نسبت به موقع استفاده ازپزشکان شبکه ، هزینه بیشتری را پرداخت خواهید کرد. برای نمونه، اگر شما بدون ارجاع از طرف پزشک مراقبت اولیه خود، به خارج از شبکه مراجعه نمائید، احتمالا” بایستی مبلغی را بعنوان فرانشیز و درصدی از کل هزینه راباید خودتان بپردازید. امادرکل ،هزینه های مربوط به این نوع برنامه بهداشتی بیشتر از HMO هستند. بنابراین PPO باوجود انعطاف پذیری بیشتر، هزینه بالاتری دارد.

ارائه خدمات با هدف خاص : Point of Service( pos)Plans

بطورکلی برنامه های POS با برنامه های PPO و HMO هدف مشترکی دارند.دراین برنامه ها نیز شبیه HMO ، معمولا” لازم است که شما یک پزشک مراقب اولیه را از فهرست پزشکان موجود در شبکه برنامه ها انتخاب کنید. همچنین مشابه HMOباید مبالغی ناچیز یا مبلغی به عنوان حق اشتراک را به ازای هر یک از خدمات ارائه شده از پزشکان شبکه پرداخت کنید.

در این نوع برنامه اگر تمایل داشته باشید ، می توانید باپزشکان خارج از شبکه نیز ملاقات داشته باشید ،ولی باید مبلغی راازبودجه خودتان پرداخت کنید. همچنین اگر بدون ارجاع ازسوی شبکه، به پزشکی خارج از فهرست آنان مراجعه کنید، این انتظاررا داشته باشیدکه بایدمبلغی رابه عنوان فرانشیز و یادرصدی از هزینه کل مراقبت های خود را بپردازید. با این وجود، اگر پزشک مراقب اولیه ،شما را به کسی خارج از شبکه ارجاع دهد، احتمالا” بایدمبلغی راکه متعارف است، بپردازید. این برنامه نیز انعطاف پذیری دارد وازآنجائی که شبکه پزشکان معمولا” گسترده است ، شما مجازخواهیدبود ازخدمات خارج از شبکه نیز استفاده کنید. اما خدمات ارائه شده دراین برنامه ها نیزنسبت به HMO هزینه های بیشتری دارند.

محاسن ومعایب برنامه های کنترل مراقبت

مزایای مهم برنامه های کنترل مراقبت :

برنامه های کنترل مراقبت نسبت به برنامه های خدمات رایگان چند مزیت بیشتر دارند.ازجمله:

هزینه های پیش بینی نشده کمتر

نامه نگاری کمتر جهت تشکیل پرونده

پرداخت هزینه های کمتر برای داروهای تجویز شده

توجه بیشتر به مراقبت های مربوط به پیشگیری ( معاینات کامل دوره ای و آزمایشات منظم )

امکان هماهنگی بهتر میان پزشکان مختلف بیمار

لازم به توضیح است که موضوع مراقبت های پیشگیری و هماهنگی های مربوط به مراقبت ، برای افراد ناتوان اهمیت خاصی دارند.

معایب مهم برنامه های کنترل مراقبت:

برنامه های کنترل مراقبت درکنار محاسنی که دارند، دارای عیوبی نیزهستند. یکی از عیوب برنامه کنترل مراقبت این است که معمولا” شما مجبوربه انتخاب پزشک خود ازیک فهرست مشخص هستید ،بنابراین ممکن است پزشکی راکه مایل به ملاقات آن هستید ،درفهرست مذکور وجودنداشته باشد. علاوه بر این، برنامه ها ی کنترل مراقبت ،نیازمند ارجاع از سوی پزشک مراقب اولیه هستند،به همین دلیل دردسترسی به متخصصین، انجام امورتوانبخشی وفیزیوتراپی ها و دریافت خدمات مراقبت بهداشتی ممکن است با محدودیت مواجه شوید.یکی از اهداف اصلی برنامه های کنترل مراقبت این است که : برنامه مناسبی برای مراقبت شما فراهم شود، ضمن اینکه هزینه ها را نیز در حد پائینی نگه دارد.به این مفهوم که شما ،به عنوان یک شخص ناتوان ، در دسترسی به خدمات مورد نیاز خود، ممکن است با مشکلاتی مواجه شوید.

کلید دوم – بایدبدانید که برنامه های مراقبت بهداشتی شما تحت پوشش چه نوع بیمه هایی قراردارند.

اکثر افراد، تحت پوشش یکی ازبیمه ها ی Medicare (بیمه پزشکی سالمندان ایالات متحده) ، Medicaid (بیمه بهداشت مستمندان ایالات متحده) یا بیمه های خصوصی قراردارند. در برخی از موارد نیز، ممکن است افراد به وسیله دو یا چند سازمان پوشش داده شوند. ما در باره هر یک ازبیمه های مذکورصحبت کرده و توضیح خواهیم داد که برای نمونه هر یک از آنها چه کسانی راتحت پوشش قرار می دهند. اماآنچه اهمیت دارد این است که بدانید شما به عنوان یکی از اعضای سازمان های مجری برنامه های بهداشتی ،تحت پوشش کدام یک ازآنها قراردارید. معمولا این مطلب نیز باتوجه به قوانین و وضعیت شما تعیین می شود.

Medicare یکی از گسترده ترین بیمه های بهداشتی کشور محسوب می شود و به وسیله سازمان HCFA (اداره کل هزینه مراقبت های بهداشتی ایالات متحده) اداره می شود. درواقع HCFA ، قسمتی از سازمان بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده است.Medicare ، برنامه های مراقبت بهداشتی افراد ۶۵ سال به بالا ، برخی از افراد ناتوان زیر ۶۵ ساله و افرادی که مبتلا به بیماری های کلیوی هستند را تحت پوشش قرارمی دهد.

Medicare به طورکلی دو قسمت دارد:

قسمتA

قسمت B

قسمت A ( یا شیوه مرسوم Medicare )شامل بیمه بیمارستانی است و درموردهزینه های مربوط به بستری در بیمارستان ، استفاده از امکانات آسایشگاهی و برنامه های مربوط به مراقبت های انجام شده در منزل و همچنین هزینه های زمان بستری در بیمارستان ، به افرادتحت پوشش خود کمک می کند. قسمت B نیزدرمورد پرداخت هزینه های خدمات پزشکی، مراقبت های سرپایی، خدمات توانبخشی فیزیکی و تجهیزات پزشکی غیرمصرفی ( ویلچر، اسکوتر، واکر، عصاهای زیربغل، بریس و اسپلینت) و سایر خدمات کمک می نماید.

در شیوه مرسوم Medicare ، هزینه ای برای داروهای تجویز شده پرداخت نمی شود .ولی بیشتر خدمات به صورت رایگان محاسبه می شود. بدین مفهوم که، شما می توانید هر پزشکی را که مورد قبول Medicare است، ملاقات کنید و همانند سایر خدماتی که دارای هزینه هستنند، تنها مبلغی را به عنوان حق بیمه ( فقط برای قسمتB Medicare ) و درصدی از کل هزینه ها را هم پرداخت می کنید. اکثر افرادی که تحت پوشش شیوه مرسوم Medicare قرار دارند، جهت تکمیل پوشش بیمه ای خود،یک بیمه خصوصی نیز خریداری می کنند که این برنامه ها درمیان عموم بعنوان Medigap منسوب شده است. برنامه های Medigap برخی از هزینه هایی که Medicare نوع A نمی پردازد را نیز پرداخت می کند .ازجمله هزینه داروهای تجویز شده و حق بیمه سالانه برای دوران بستری شدن دربیمارستان.

علاوه برپوشش های قدیمی ، برنامه های کنترل مراقبت Medicare نیز دارای گزینه هایی است. این گزینه ها نیز دارای همان فواید و اشکالات سایر برنامه های کنترل مراقبت هستند. برنامه های Medicare می توانند برخی از داروهای تجویز شده را پوشش دهند. درنتیجه هزینه ها ی شما کاهش می یابند و درمجموع به نفع شما خواهدبود. Medicare نوع A به خودی خود نمی تواندمواردی مانند عینک و وسایل کمک شنوایی راپوشش دهد . اما برنامه های جایگزینی وجود دارند که شما می توانید بااستفاده ازآنها به خدمات خاص مورد نیازتان دسترسی پیداکنید.

Medicaid درواقع بیمه بهداشت ودرمان مستمندان ایالات متحده است که خانواده های کم درآمد و افرادی که ناتوانیهای معینی دارند، راپوشش می دهد. هریک از ایالات کشورامریکا ، برنامه Medicare منحصربه خود را اداره می کند .به همین دلیل قوانین حاکم بر واجدین شرایط و نوع پوشش بیمه ها از ایالتی به ایالت دیگر فرق می کند.

بیمه خصوصی

این نوع بیمه ها عمدتا”به وسیله کارفرمایان درخواست می شود .البته ممکن است توسط یک فرد نیزخریداری شود. بیمه های خصوصی دارای شکل های متفاوتی هستند ودرمورد برنامه های کنترل مراقبت هزاران طرح مختلف دارند. جهت آگاهی از طرحهای متناسب با وضعیت برنامه های بهداشتی خود،می توانید با شرکت های بیمه و یا بخش منابع انسانی محل کارتان تماس بگیرید.

مطالب موجوددراین مجموعه به گونه ای است که به شما کمک می کند تا بتوانید مناسب ترین وکارآمدترین برنامه راجهت کنترل مراقبت خود شناسائی کنید. قسمتهای زیر به طور دقیق راهبردها و ابزارهای موردنیاز افراد ناتوان راجهت دستیابی به خدمات مراقبتی مناسب، به شکل یک طرح ارائه می دهند.

کلید سوم –سعی کنیدکه همیشه یک فردپیگیر و مطلع باشید.

مهم ترین کلید دستیابی به خدمات مراقبت بهداشتی موردنیاز، این است که نسبت به ساختار مراقبت بهداشتی خود آگاهی کامل داشته باشید.این آگاهی و مطلع بودن، جنبه های زیررادربرمی گیرد:

· شناخت تمام جوانب ناتوانی خود.

· شناخت نیازهای خاص خود در مورد مراقبت های بهداشتی.

· شناخت جزئیات برنامه کنترل مراقبت خود.

میزان بهره بردن ازتمام مواردی که در این مجموعه توصیف شده اند، به میزان آگاهی شما از ناتوانی خود ،شناخت نیازهای خاص شما جهت اجرای برنامه های مراقبت بهداشتی و میزان اطلاع شمااز برنامه بهداشتی تان بستگی دارد. جهت آگاهی درخصوص مواردذکرشده شمامی توانید با سایر افراد ناتوان صحبت کنید، تحقیق داشته باشید، مقالات مختلف را بخوانید و سئوالات موردنیاز را بپرسید. در انتهای این مجموعه نیز، فهرستی از سازمانها قیدشده است که منابع بسیارخوبی برای کسب اطلاعات زمینه های مذکور هستند.

درموردناتوانی خودیک کارشناس باشید

اکثر افراد وقتی که بیمار هستند فکرمی کنند ،می توانند تمام مراقبت ها، دستورات و توصیه های لازم را بدون پیگیری خوداز یک پزشک ،ولو اینکه خیلی هم ماهر باشد، دریافت نمایند. امااین فکر ،مخصوصا” برای افرادی که دارای برنامه کنترل مراقبت هستند، دیگرفکر درستی نیست. عدم پیگیری جهت کسب اطلاعات بیماران مبتلا به ناتوانی هایی مانند آسیب های نخاعی، فلج های مغزی و یا اسکلروزیس مختلف ، که معمولا” دارای یک شرایط نسبتا” غیر عادی هستند ، اغلب منجربه ناکامی و نقض خدمات مراقبت بهداشتی مورد نیاز آنان می شود. مشکل این است که بیشتر پزشکان مراقبت های اولیه نیز دارای دانش و تجربه کافی نیستند ونمی توانند در مورد تمامی جوانب مراقبت شما ،توصیه های کارشناسی لازم را ارائه دهند. درنتیجه، این مسائل باعث شده که افراد در برنامه های کنترل مراقبت خود با مشکل زیادی مواجه شوند .چراکه همیشه پزشکی که از تمامی جوانب مراقبت های اولیه و شرایط شما کاملا”مطلع باشد ، در شبکه برنامه شما وجود ندارد. بنابراین هر شخص مبتلا به ناتوانی، هر چه دانش بیشتری در مورد شرایط خود داشته باشد، بهتر می تواند از خود مراقبت کند.به همین علت باید:

· همیشه خودتان به دنبال کسب اطلاعات ومعلومات باشید .درعصرحاضر، اگر دسترسی به رایانه داشته باشید ، این کاربرای شما خیلی آسانتر از زمانهای گذشته است.

تجربیات مارکوس

مارکوس یک معلم ۲۸ ساله ی الجزایری است و به عنوان یک کمک مربی تیم فوتبال در دبیرستان محلی خودمشغول به کار است . او مبتلا به پاراپلژی است و در سن ۱۷ سالگی در حالی که فوتبال بازی می کرد، دچار آسیب نخاعی شده است، مارکوس یاد گرفته که برای سلامتی و پویایی خود ازخدمات مراقبت بهداشتی استفاده نماید. او مجبور بوده که در مورد ضایعه نخاعی خود و نحوه تاثیرات آن اطلاعات لازم رابدست آورد.

مارکوس توضیح می دهد که ” من در رابطه با ناتوانی ام یک پزشک مراقب و یک متخصص نورولوژیست دارم. هر دوی آنها درجریان اولین ویزیت ، تاکید کردند که من بایدکارشناس خودم باشم و لازم است که همه چیز را در مورد مسائل بهداشتی خودم به آنها بگویم. درآن موقع ،من از این موضوع خیلی متعجب شده بودم. قبل از آسیبم فقط برای چیزهائی مثل گلودرد های چرکی و پیچ خوردگی ورگ به رگ شدن پاهایم به دکتر مراجعه می کردم. در آن شرایط پزشکان دقیقا” می دانستند که چه کاری را بایدانجام دهند. بعدازآسیب نخاعی هم انتظار داشتم که آنها هر چیزی را در مورد عوارض ضایعه نخاعی بدانند.

مارکوس بعد از اینکه فهمید برای اکثر پزشکان مشکل است که شناخت کاملی از آسیب نخاعی داشته باشند، تا اندازه ای که برای او امکان داشت، در مورد وضعیت خودش شروع به مطالعه کرد. ازطرفی، او به یک گروه از کسانی که خود مبتلا به ضایعه نخاعی بودند، ملحق شد. همچنین در خصوص مراقبت از وضعیت سلامتی خود توجه بیشتری نمود.در حال حاضر اوبا اطلاع دقیقی که ازوضعیت آسیب نخاعی و نیازهای بهداشتی خود دارد، می تواند با مشورت پزشکان خود در مورد عوارضی مانند پیشگیری از زخم های فشاری و عفونت های دستگاه ادراری که قبلا” سلامتی و بهبودی اورابا مشکل مواجه می کرده اند، اقدامات لازم راانجام دهد.

مارکوس اظهار می دارد :

” آگاهی از وضعیتم برای من یک کلیدموفقیت محسوب می شود و همین که متوجه شدم جهت حفظ سلامتی ام تنها نمی توانم به پزشکان خود تکیه کنم ، اطلاعات و معلومات خودم رابالا بردم و اکنون جهت گرفتن خدمات مورد نیاز خود با مشورت پزشکم اقدام می کنم.”

· ” به عنوان کسی که دارای بدنی باعوارضی خاص است و پزشکان هم آشنائی کاملی ازآن ندارند ، باید به فکر خودم باشم”.

به احتمال خیلی زیاد، شما هم به عنوان یک فردنخاعی در وضعیتی هستید که بایستی ویژگی ها و شرایط خودتان را به پزشک ( یاپزشکان خود) توضیح دهید. آگاهی و دانشی که شما از شرایط ناتوانی خود دارید و توانایی شما در ارائه وانتقال این اطلاعات به پزشکان می تواند کمک کند که خدمات مراقبت بهداشتی مورد نیازتان را به نحومناسبی بدست آورید.

کارشناس نیازهای مراقبت بهداشتی خود باشید.

هرموقع لازم باشد که ازبدن و نیازهای مراقبتی خودآگاهی داشته باشید، علاوه بر شناخت وضعیت خودتان ، ضرورت دارد که به عنوان یک کارشناس درموردنیازهای خود تفکر کنید.دراین خصوص همیشه بایدنسبت به شرایط خود هوشیاروآگاه باشید، وازآنجا که این موضوع اصولا” خیلی مهم وتاثیرگذار است، به شما اجازه می دهد که درکنار پزشکان خود به خوبی خدمات بهداشتی مورد نیازتان را تعیین کنید.

برخی از افراد جهت حفظ سلامتی خود ،نیازمند مجموعه ای از اقدامات درمانی و دارو هستند. شمابایدسعی کنیددر مورد روش درمان و داروهای موثر بر سلامتی خود یک کارشناس باشید. به این مفهوم که اگر شما علت تجویز دارو یا درمان های خاص خود را بدانید، بهتر می توانیدبرروی نظرپزشکان خود عمل کنید و نتیجه تاثیررا هم به آنها بگویید.آگاهی از وضعیت بدن و همچنین آگاهی از نیازهای مراقبت بهداشتی ،به شمااین اجازه رامی دهد که بتوانید نیازهای خود را به سایر متخصصین بهداشتی بهتر توضیح دهید.

· پزشکان از تمام کارهائی که باید برای افراد مبتلا به ناتوانی انجام دهند،اطلاع ندارند. ”

از برنامه های بهداشتی خودتان آگاهی داشته باشید.

اگر شما از طریق برنامه کنترل مراقبت خود بیمه شده باشید، بایستی تمامی اطلاعات مربوط به برنامه خودرا به دقت مطالعه کنید. آنچه که اهمیت خیلی زیادی دارداین است که بدانید چه خدمات بهداشتی، تجهیزات و داروهایی به وسیله برنامه شما تحت پوشش بیمه قرار دارند. همچنین مهم است که از روش های معمول مربوط به دریافت خدمات، تهیه تجهیزات یا داروهای مورد نیاز خود اطلاع داشته باشید. بعد از عضویت دربیمه مدارکی که برنامه بهداشتی به شما ارائه می دهد، ” مدارک پوشش ” نامیده می شوند.

بعضی اوقات، آگاهی از اطلاعات مربوط به نحوه پوشش ها کمی پیچیده و مشکل است.برای مثال اگر میزان پوششی که از طریق برنامه دریافت می کنید ،به اندازه دلخواه شما نباشد و یا اگر احساس کردید،بعضی از اطلاعات برایتان قابل فهم نیست،می توانید طی تماس با بخش مربوطه و پرسیدن سئوالات مطرح شده، از مفهوم آنها مطمئن شوید. به طورنمونه اگر نمی توانید باملاحظه مدارک خود ، روش های معمول دسترسی به ویلچرموردنیازخودرا بفهمید،بهتراست که برای روشن شدن مطلب، با قسمت مربوطه تماس بگیرید. آگاهی از این قبیل اطلاعات به شما کمک می کندکه در کارکردن با برنامه خود و پزشکان خودو دریافت خدمات مراقبت بهداشتی موردنیازتان بیشترموفق شوید.

· من فکر می کنم داشتن اطلاعات یک امتیاز محسوب می شود. آگاهی کامل از موارد تحت پوشش برنامه های بیمه و تماس وپیگیری درمورد آنهاباعث می گرددکه ارائه خدمات به شما دقیقتر انجام شود.

استفاده ازهمه اطلاعات

وقتی که شما در باره نیازهای خاص خود و جزئیات مهم برنامه کنترل مراقبت خود آگاهی کامل داشته باشید، در واقع ابزار مهمی در دست دارید که می توانید از آن برای کمک به دریافت خدمات بهداشتی مورد نیازتان استفاده کنید. درواقع اطلاعات شما در زمینه های مختلف، پایه ای است برای تمامی کلیدهایی که در بخش های بعدی توضیح داده خواهدشد.

· ” من مبتلا به ضایعه نخاعی هستم. زخم بستربرای من یک خطر جدی محسوب می شود.به همین خاطر لازم است که با حسایست زیادی اطلاعات لازم را به دست بیاورم تا پزشک من هم بداند که او باید به دنبال چه چیزی باشد. ”

کلید چهارم : پزشکی رابرای مراقبت خود پیدا کنید که با آن راحت باشید.

کلید مهم دیگری که با استفاده از آن می توانید به بهترین مراقبت بهداشتی ممکن دست پیدا کنید ، یافتن پزشکی است که دربرنامه کنترل مراقبت خودبا آن راحت و آسوده باشید. از آنجا که پزشکان برنامه های مراقبتی ، نقش مهمی در وضعیت سلامتی و بهداشت شما دارند، بهتراست که بدنبال پزشکی باشید که دارای ویژگیهای زیرباشد :

· در مورد مشکلات خاص شما اطلاعات داشته باشد و یا نسبت به شناسائی آنها تمایل نشان دهد.

· بتواندبه خوبی با شما ارتباط برقرار کند.

· در برنامه بهداشتی و مراقبت شما، بعنوان یک مدافع واقعی عمل کند.

شمابایدپزشکی را پیدا کنید که تمایل داشته باشد،درموردناتوانیهای شما مطالعه کند.

بیشتر پزشکانی که در مجموعه برنامه های مراقبت شما شرکت دارند ، فاقد اطلاعات کافی درمورد وضعیت ناتوانی شما و عوارض حاصل از آن هستند. اگر شما نتوانید پزشکی را پیدا کنید که در مورد ناتوانی شما خبره باشد، بهترین راه این است که کسی را انتخاب کنید که لااقل مایل به شنیدن حرفهای شما بوده و علاقمندباشد که در مورد وضعیت بهداشتی ، سوابق مراقبتهای بعمل آمده و و نیازهای شما نکات لازم را بداند. اما متاسفانه معمولا” پزشکان اجازه نمی دهندکه شما مثل یک کارشناس عمل کنید و نکاتی رابه آنها یادآورشوید. موقعی که پزشکی را پیداکردید که مایل به گوش دادن نکات مطرح شده شما است، بدانید که شخص خوبی را بعنوان یک همدم وحامی برای برنامه های مراقبت بهداشتی خود پیدا کرده اید.

· اگر شما از پزشکی که دارید راضی نیستید، سعی کنیداوراعوض کرده وبا پزشک موردعلاقه تان ارتباط برقرار کنید. همیشه کسی را انتخاب کنید که به او اعتماد دارید، و مطمئن شوید که او بخاطر شما هرکاری راکه بتواندانجام می دهد و همواره حامی شما خواهدبود “.

پزشکی رابرای مراقبت انتخاب کنید که ارتباط خوبی با شما برقرارنماید.

رابطه دوستانه شما با پزشک خود ، به طورمستقیم بر روی کیفیت ارائه خدمات به شما تاثیر گذارخواهدبود. این ارتباط دوستانه بایددو طرفه باشد. علاوه بر این، اگر شنونده خوبی باشید، پزشک نیز می تواند موضوعات پیچیده رابه روشهای قابل فهمی برای شما توضیح دهد.

تجربیات جک

جک ترنر(Jack Turner ) به دنبال تصادفی که داشته،مبتلا به آسیب نخاعی شده است.بعدازآن نیز قادر نبود، به عنوان یک کارگر ساختمانی کار خود را ادامه دهد.از آنجائی که او دیگر تحت حمایت کارفرمای خود قرار نداشت، تصمیم گرفت تحت پوشش برنامه های MHO قرارگیرد.

جک برای یافتن پزشک مراقب موردپسندش با مشکل مواجه شده بود. اولین پزشکی که اوانتخاب کرد ، نسبت به وضعیت جسمی و آسیب نخاعی اوتوجه لازم رانداشت و همین امر زمینه های ایجاد یک زخم فشاری را برای اوفراهم کرد. جک احساس می کرد که پزشک او ویزیت هایش راخیلی باعجله انجام می دهد و به حرف های او نیز توجه چندانی ندارد. در مدت زمانی که او توسط این پزشک ویزیت می شد، مبتلا به دو زخم فشاری شد ،که البته به راحتی قابل پیشگیری بودند و همچنین عفونت های ادراری اوبه طورمکررعود می کرد.

به همین علت تصمیم گرفت که پزشک خودرا عوض کند. برای این کار ابتدا ازطریق HMO فهرستی را که حاوی مشخصات تمام پزشکان برنامه های مراقبتی بود تهیه کرد. همچنین با سایر افرادنخاعی در موردنحوه کار پزشکان آنان صحبت کرد. سپس با عده ای از پزشکانی که شناسائی کرده بود تماس گرفت و با آنها صحبت کرد .تا اینکه بالاخره یکی از آنان بنام دکتر جکسون (Dr. Jackson ) توجه جک را به خود جلب کرد.

وقتی جک فهمید که او پزشک خوبی است، یک وقت ملاقات ازاودرخواست نمود. دکتر جکسون هم طی اولین ویزیتش برای او وقت زیادی گذاشت و در باره وضعیت جک سئوالات زیادی پرسید . درهمان جلسه معلوم شدکه دکتر چک واقعا”به وضعیت جک توجه دقیقی دارد. دکترجکسون بر اساس گفته های جک، یادداشت های زیادی را در مورد وضعیت و مشکلات او تهیه نمود و درهمان ویزیت اول، از لحاظ نقاط احتمالی ایجادزخم های فشاری جک را به طور دقیق معاینه نمود .علاوه براین جهت بررسی وضعیت عفونت های ادراری او یک آزمایش ادرارنیزدرخواست نمود.سپس یک برنامه زمان بندی شده و منظمی را برای ویزیت ها و آزمایشات او تعیین کرد. جک می گوید:” از اینکه شخصی به حرف های من با دقت کامل گوش می داد و برای سلامتی من تلاش می کرد، آرامش خاطرپیداکرده بودم”.

پزشک شما بایستی با صراحت و با اطمینان وعلاقه،تمامی گزینه های درمانی اعم ازروشهای موجود وغیرموجود در برنامه مراقبتی رابرای شما توضیح دهد.

پزشکی را پیدا کنید که در برنامه های مراقبتی حامی شما باشد.

وقتی ارتباط شما با پزشک صمیمانه باشدو پزشک نیز به بررسی وضعیت و سوابق مراقبت های بهداشتی شما تمایل داشته باشد، ،علاقه پزشک بیشترشده و درنتیجه در برنامه مراقبتی شما نقش یک حامی را خواهد داشت. وقتی شما نیازمند خدماتی (اعم ازمراقبتی یا درمانی) باشید که تحت پوشش برنامه شما نباشد، به احتمال زیادوقتی می توانید به دنبال دریافت آن خدمات باشید که پزشکتان بتواند اهمیت خدمات موردنظررابرای بهداشت و سلامتی شما مشخص کند .

سعی کنید که پزشک مراقبی را انتخاب کنید که احساس می کنید بتواند حامی شما باشد. لازم است که این پزشک خود را یاور شمابداند،نه اینکه صرفا” یک کارشناس “.

به چه نحوی یک پزشک خوب پیدا کنیم.

در این قسمت راهبردهای عملی و مستندی که افراد مبتلابه ناتوانی جهت یافتن یک پزشک مراقب مناسب تجربه کرده اند،بیان شده است.

یکی از راههای مناسب، برای پیدا کردن یک پزشک مراقب خوب این است که با سایر افرادناتوان، در مورد پزشک مراقب آنان صحبت کنید. توصیه های این افراد می تواند به شما کمک کند تاجستجوی شما برای یافتن پزشکانی که دارای ارتباط خوبی بابیماران هستند یا پزشکانی که تجربه مناسبی در خدمت به افراد ناتوان دارند، بهتر انجام گیرد.

روش دیگر برای جستجوی پزشکان موردنظر شما این است که با اعضای برنامه های خدمات مراقبتی ارتباط برقرار کنید تا بفهمید که کدام یک از پزشکان دارای مطب و تجهیزات مناسب هستند و می توانند به راحتی در دسترس افراد ناتوان قرار گیرند. از آنان بپرسید که کدامیک از پزشکان دارای تجهیزاتی مانندترازو و تخت های قابل تنظیم هستند وشما می توانید به راحتی ودر وضعیت نشسته درمطب آنان تحت معاینه قرار گیرید. معمولا” سیستم مراقبتی شما نیزبایداین اطلاعات را داشته باشد ولی متاسفانه خیلی از مواقع اطلاعات درخواستی شما به راحتی دردسترس نیستند. اگر در مورد مطب پزشکانی که برای انجام معاینات شما مناسب هستند اطلاعاتی ندارید، ازطریق تلفن نیز می توانید ، مطب های موردنظرتان را شناسایی کنید.

همچنین می توانید از سایر کارشناسان برنامه مراقبت بهداشتی خود بخواهیدکه یک پزشک مراقب خوب را به شما معرفی کنند. برای مثال، می توانیداز یکی از کارشناسان موردعلاقه خود که ازمدتها پیش بااوارتباط دارید ،بخواهیدکه تعدادی از پزشکان موجوددرسیستم مراقبتی که عملکرد خوبی داشته اند، رابه شما معرفی کند.

شما می توانید با بسیاری از پزشکانی که در سیستم مراقبتی قرار دارند، صحبت کنید تا ازمیان آنها کسی را پیداکنیدکه بتواندنیازهای مراقبتی شما را برآورده نماید . برای این کارمی توانیدازآنها وقت ملاقات بگیریدیا به وسیله تماس تلفنی با آنها صحبت نمایید وبفهمید که آیا شما می توانید با آنها ارتباط مفیدی داشته باشید یا خیر. همچنین ممکن است لازم باشد که در ویزیت اولیه یک ارزیابی داشته باشید،بنابراین تاآنجا که مقدوراست طوری هماهنگ کنیدکه برای این نوع بررسی ها وقت کافی داشته باشید.شماباید از آنها بپرسید که آیا تجربه کار با افراد ناتوان را دارند یا خیر. همچنین زمانی که ارتباط خودرابا پزشکان برقرارمی کنید،ببینیدآیا می توانید تشخیص دهید که با آنها راحت هستید یا خیر.

بنابراین اگر پزشک مراقبی دارید که از او راضی نیستید، می توانید آنرا عوض کنید. سیستم مراقبتی شما، ممکن است طوری باشدکه برخی از زمان هابرای تغییر پزشک خود محدودیت داشته باشید. اماازآنجاکه معمولا” بایستی کسی را پیدا کنید که نیازهای شما را برآورده نماید، درمورد تغییر پزشک مراقب خود تردید نکنید.

باکسانی که دربرنامه مراقبتی شما فعالیت می کنند، صحبت کنید. مطمئن شوید کسانی که انتخاب می کنید مایل هستند برای شما وقت بگذارند. هرگاه نسبت به آنها احساس خوبی ندارید، آنها را کنار گذاشته و به سراغ شخص دیگری بروید .

در نهایت ، همین که شما پزشک مراقبی را پیدا کردید که با او احساس راحتی می کنید، در برقراری و حفظ ارتباط خود با او فعال باشید. به این مفهوم که سعی کنید پزشک مراقب خودرااز مشکلات و نحوه تاثیر آن بر روی زندگی تان کاملا”مطلع کنید. هر نوع اطلاعاتی که فکر می کنید می تواند به پزشک شما کمک می کند تا خدمات به شما بهترانجام شود،را به او ارائه دهید.


کلید پنجم :همیشه نسخه ای ازتمام مدارک مربوط به مراقبت های خود را نگهداری کنید.

شما بایستی با ابتکار خودتان،به عنوان هماهنگ کننده و مرکزنگهداری وثبت سوابق و مدارک مربوط به مراقبت های بهداشتی خودعمل نمایید. خیلی از افراد مبتلا به ناتوانی می دانند که نگهداری نسخه ای ازهمه مدارک مربوط به برنامه های مراقبت بهداشتی ، درهرزمانی برای دریافت خدمات موردنیاز آنان خیلی اهمیت دارد.از آنجا که معمولا”برنامه های مراقبت بهداشتی شما، ساختار پیچیده و بزرگی دارد، این امکان وجود ندارد که تمام مدارک پزشکی شما به راحتی دردسترس پزشکان مختلفی که به آنان مراجعه کنید، قرارگیرد.

به همین علت، خیلی مهم است که نسخه ای از تمامی مدارک پزشکی خودرا که به دفعات مختلف به پزشکان مراجعه داشته اید، به صورت کامل و منظم نگهداری کنید. بعد از انجام هر ویزیتی ، نسخه ای از مدارک یا فرم های تکمیل شده درجریان ویزیت ها را درخواست کنید. ( البته گاهی اوقات ممکن است تهیه نسخه درخواستی شما هزینه داشته باشد ). بنابراین درصورت امکان پوشه ای را به عنوان منبع سوابق و مدارک پزشکی خودکه حاوی اطلاعات و اسناد شماست، نگهداری کنید. شما باید پوشه مذکوررا در هر ملاقات یا جلسه ای که با مسئولین برنامه بهداشتی خودتان دارید، همراه داشته باشید. در مواردی که در مطب پزشکان شما مشکلاتی وجود داشته باشد و یا چنانچه درمواردی برخی ازمدارک شما گم شده باشند، دردست داشتن نسخه ای از آنها اهمیت بسیارزیادی خواهد داشت. برای مثال، مواقعی که پزشک مراقب شما فرمی را جهت ارجاع به یک متخصص و ویزیت او صادرمی کند یا فرمی را که برای تهیه یکی از تجهیزات به شما می دهد، بهتراست که نسخه ای از فرم مذکور را درسوابق خود نگهداری نمایید. گاهی امکان داردمتخصصی که به آن ارجاع می شوید ، نسخه مربوط به خود رادریافت نکرده باشد. دراین حالت او قادر نخواهد بود که شما را ویزیت کند. مگر اینکه شما آن فرم را همراه خود داشته باشید.

بعنوان کسی که تحت سیستم کنترل مراقبت است، نسخه ای از اقدامات پزشکی خودرا نگهداری کنید. همیشه نسخه ای از فرم ها و مدارک مربوط به اقدامات پزشکی خودرا به همراه داشته باشید.

همچنین باید دفترچه ای را برای ثبت یادداشت های مربوط به خدمات بهداشتی که دریافت می کنید، برای خود نگهداری کنید. بدین صورت که تمام اطلاعات مربوط به ویزیت های پزشک مراقب ، متخصصین وسایراعضای گروه درمانی وهمچنین مدارک مربوط به تهیه تجهیزات خودرا درآن ثبت ونگهداری کنید. همچنین بایستی هراقدام مهمی که در خلال ویزیت پزشکان انجام می شود و یا برنامه های درمانی که به شما توصیه می شوند را ثبت نمایید. فکر خوبی است که در دفتر یادداشت روزانه خود ، تجربیات بالینی و یا سایرمشکلاتی که احتمالا” باآنهامواجه می شوید مانند مشکلات شما در طول ویزیت های خاص و یا اثرات جانبی داروهای جدید را نیزثبت کنید. بعدها ممکن است در ویزیت های بعدی خودبه مواردی ازاین قبیل اطلاعات احتیاج پیدا نمایید.

· همیشه دفترچه یادداشتی برای درج اطلاعات مربوط به امور پزشکی خود نگهداری کنید. به خاطر داشته باشید هر موقع که به پزشکتان مراجعه می کنید،نکات مهم رادرآن یادداشت نمایید. این دفترچه به شما کمک می کندکه بتوانید در مواقع ضروری ازآن استفاده کنید.

علاوه بر نگهداری هر مدرک جدیدی ، باید نسخه ای از تمام اسناد و نامه های مبادله شده بین شماو پزشک یا سیستم مراقبتی خودرا نگهداری کنید. حتی نامه هایی که جهت دریافت خدمات بهداشتی ، از طرف سیستم مراقبتی پاسخ منفی گرفته اند را هم نگه دارید. شما برای شروع مجدد پیگیری های خودجهت اخذ خدمات ضروری، به این نامه ها نیاز خواهید داشت.
( کلید ۱۰ را ملاحظه کنید ).

با نگهداری دقیق نسخه ای ازمدارک پزشکی و همچنین تهیه دفترچه ثبت یادداشت ها، مجموعه ای دردست خواهیدداشت که با استفاده از آن می توانید به حل مشکلات احتمالی موجوددر برنامه کنترل مراقبت خود کمک زیادی کنید.

· ” بعضی از وقت ها، ممکن است به مدارک وسوابق قبلی خودنیاز مبرم پیداکنید. بنابراین این طوراحساس می شودکه در مورد نگهداری مدارک خود واقعا” دقیق باشید. ”

تجربیات توی لا ( Twyla )

توی لا، خانه داری ۵۸ ساله است که چندین سال دچار ورم شدیدمفاصل حاصل از رماتیسم ( rheumatoid arthritis ) شده است. به خاطرمراجعات مکرراو به پزشک مراقب و متخصص روماتولوژی خود ،بایستی مدارک زیادی در پرونده پزشکی اش درج شوند که شامل نامه های مربوط به ارجاعات، دستورات تجویز شده، یادداشت های پزشکان و مدارک مربوط به علائم بیماری ها و ویزیت ها و غیره است. باگذشت زمان توی لا فهمید که نگهداری مدارک وسوابق پزشکی او در مطب پزشکان روش سختی است.

ازآنجایی که راه رفتن بدون تکیه گاه برای توی لا مشکل بود ،پزشک روماتولوژیست ، برای او یک واکر چرخدار تجویز کرد. اماسیستم مراقبتی او تهیه چنین تجهیزاتی را تحت پوشش قرارنمی داد. مسئولان ذیربط به او می گفتند که :”مدارک اوبرای تهیه واکر موردنیازش، کافی نیستند. وقتی که او از پزشک مراقب خود برای تکمیل مدارک موردنیازش پیگیری های لازم رابه عمل آورد، فهمید که خیلی از اسناد مربوط به ویزیت های مکرری که توسط روماتولوژیست خودشده بود درپرونده پزشکی او ،وجودندارند.به خصوص گزارشاتی که روماتولوژیست او ،در مورد تشدیدبیماریش نوشته بود، در پرونده اصلی او وجودنداشت.

سرانجام، توی لا به سختی توانست مدارک خود را کامل کرده وموفق به تهیه واکر مورد نیاز خودگردد. اما اینکارزمانی انجام شدکه دیگراونتوانسته بود در مراسم فارغ التحصیلی برادرزاده خود شرکت نماید. چراکه اونمی توانست بدون یک تکیه گاه مناسب راه برود یا به مدت طولانی بایستد و نتوانست آن طور که دوست داشت فعالیت نماید.

بعد از این بی توجهی ها که عواقب آن به طورناخواسته متوجه توی لاشده بود، او تصمیم گرفت که نسخه ای از تمامی مدارک خود را نگهداری کند.

حالا او در پایان هر ویزیتی که می شود، نسخه ای از یادداشت ها یا ارجاعات و تجویزهای پزشکان خود را درخواست می کند. اومی گوید:” حال که من ،خودم را مسئول نگهداری مدارک پزشکی خودم کرده ام، احساس می کنم که در مورد وضعیت خودم خیلی بهترازقبل می توانم عمل کنم. ”

کلید ششم: جلوتر برنامه ریزی کنید.

هنگام استفاده ازبرنامه کنترل مراقبت ، داشتن برنامه ریزی قبلی می تواند ازاتلاف وقت شما جلوگیری نموده ، استرس های شما را رفع کرده و درنهایت باعث حفظ سلامتی شما گردد.

بسیاری از افراد مبتلا به ناتوانی اظهارمی دارندکه درجریان برنامه کنترل مراقبت خود برای دریافت خدمات، تجهیزات و یا داروهای مورد نیازشان در یک زمان منطقی با مشکل مواجه می شوند.

یک راه مطمئن برای اینکه شما به موقع به خواسته های مورد نطرتان دسترسی پیدا کنید این است که برنامه ریزی قبلی داشته باشید.

برای جلوگیری از تاخیردردسترسی به درخواست های خود ، سعی کنید نیازهای خود در رابطه با دارو، تجهیزات، امکانات و سایر خدمات ارجاع شده ازطریق پزشکان مراقب را زودتر پیش بینی کنید .بنابراین بهتراست که با نحوه ی تهیه ی مجددداروهای تجویزشده ،براساس برنامه بهداشتی خود آشنا شوید،تابتوانیدقبل ازنیاز به ارجاع یا تهیه مجدد نسخه های موردنیازتان اقدامات لازم راازقبل انجام دهید.

اولین اقدام در برنامه ریزی آگاهی از مواردی است که زمان بر هستند و ببینید کدام یک ازاقدامات در برنامه کنترل مراقبت ممکن است کمی طولانی تر ازحدمعمول انجام شوند. شمابایدبدانید که معمولا” گرفتن وقت ملاقات با پزشکان مراقب، چه مدت زمان از وقت شما را می گیرد تا بتوانید اقدامات لازم را به موقع انجام دهید. همچنین ببینیدکه اززمان دریافت دستورات پزشک تا موقع دریافت داروها و تجهیزات تجویزشده یاانجام سایردستورات عملا” چه مدت زمان لازم است. به محض اطلاع ازاین موضوعات ، دقیقه ای درنگ نکنید و آخرین فهرست وقت ملاقات های خودرا با پزشک خود بررسی نمایید. براین اساس درخواست های خودراطوری ارائه دهید که قبل از اتمام داروها وتجهیزات خودیا هرگونه اقدامات موردنیاز به اندازه کافی وقت داشته باشید.

اگر تجهیزات مورد استفاده شما، نیازبه تعمیر پیداکنند ( مانند ویلچر، اسکوتر، واکر،عصا، بریس، اسپلینت وازاین قبیل که معمولا”دوام زیادی هم دارند) باید به محض اطلاع از وجودهرگونه ایرادوخرابی اقدامات لازم را انجام دهید. شما می توانید بااطلاع پزشک یامسئولان برنامه بهداشتی خود ،تعمیرات موردنیازرا قبل از بدتر شدن اوضاع آغاز نمایید.اما اگر منتظر بمانید تا تجهیزات آسیب جدی ببینند وبعداقدام کنید، مجبور خواهید شد ،فرآیندهای ارجاع را بدون تجهیزات خود پیگیری کنید. ممکن است لازم باشدکه بعضی ازمشکلات خاص (نظیر مشکل چرخ ها) را خیلی زودتر مطرح کنید تا پزشک یا مسئولان برنامه شما ،مجوز تعمیر آن را صادر نمایند. انجام به موقع تعمیرات باعث می گردد،مدت زمانی راکه شما مجبورهستیدبا تجهیزات معیوب خود سپری کنید،کاهش پیداکند.

هرگاه فکر می کنید که نیاز است قطعه ای از تجهیزات خود را زودتر تعویض کنید، می توانید به شکل مذکور اقدام کنید.اگر احساس می کنید درآینده ای نزدیک به تجهیزات نو نیاز پیدا خواهید کرد ،زودتربا پزشک خود صحبت کنید. دراین مورد احتمال داردکه او شمارا به قسمت های ذیربط ارجاع دهد . بنابراین مجبورنیستیدکه حتما” منتظر خرابی کامل تجهیزات قبلی خودبمانیدوبعد موضوع رامطرح کنید.بهتراست بفهمیدکه دستورالعمل های مربوط به برنامه مراقبت شما درمورد تعویض تجهیزات چیست. مهم ترازهمه به دنبال این باشیدکه ببینید درچه مواقعی مجازبه تعویض تجهیزات خودهستیدو تحت چه شرایطی تجهیزات نو به شما تعلق می گیرد .درمجموع بهتراست قبل از نیاز به تجهیزات جدید از چگونگی روش های دریافت آنها آگاه شوید و با پزشکتان نیز در باره نیاز احتمالی خودبه تعویض آنهادر آینده صحبت کنید.

· ” قبل ازاینکه داروها و وسایلم به اتمام برسند ، با مطب و داروخانه تماس می گیرم و دائما” با آنها درتماس هستم تا بدانم که در مورد نسخه من چه اقدامی کرده اند. درگذشته اینطور فکر می کردم که آنان خودشان این کاررا انجام خواهند داد ولی حالا می دانم که روندپیگیری ها را می بایستی خودم انجام دهم.

نکته مهم دیگری که استفاده کنندگان از تجهیزات بایدبه آن توجه کنند، این موضوع است که بایدبدانندکه تجهیزات کاربردی به چه نحوی توسط سیستم مراقبتی آنان تحت پوشش قرار گرفته است. به خصوص موقعی که شما محتاج به خرید یا تعویض بیش از یک قطعه ازتجهیزات باشید، ممکن است این موضوع اهمیت بیشتری پیداکند. به عنوان نمونه، اگر سیستم مراقبتی شما تنها قطعه ای از تجهیزات جدید را به مدت ۵ سال تحت پوشش قراردهد، بایستی سعی کنید که ازقبل به این مسئله توجه کنیدو از طریق برنامه خود، تجهیزاتی را تهیه نمائید که مقرون به صرفه تر باشند. با این روش، شما برای تهیه تجهیزات موردنیازتان ازجیب خودهزینه کمتری را پرداخت خواهید کرد. برای مثال، خیلی از افراد ،هم از ویلچر برقی استفاده می کنند و هم از ویلچر دستی . اماوقتی مطمئن شدیدکه سیستم مراقبتی شما تهیه ویلچربرقی راهم تحت پوشش قرارمی دهد، بایستی ازقبل به این موضوع فکر کنید ، که ویلچرهای برقی هزینه بیشتری نسبت به ویلچرهای دستی دارند.

همچنین موقعی که پزشک ، شمارا جهت اخذ یکسری خدمات ارجاع می دهد، باید ازقبل برنامه ریزی های لازم راانجام دهید. مثلا” اگر پزشکتان ،شما را به یک متخصص دیگر ارجاع می دهد ، بایستی قبل از ملاقات بااو مطمئن شوید که پرونده شما به درستی تکمیل شده باشد. برای این کار می توانید دو تا سه روز قبل ازرسیدن وقت ملاقاتتان، با مطب یا بخشی که به آن ارجاع شده اید تماس گرفته و مطمئن شوید که پرونده و تمام مدارک مورد نیازشما به طورکامل،به آنجاارسال شده باشد. این مسئله باعث می شود که از سفرهای غیرضروری شما نیزجلوگیری گردد .دراین موارد باید هماهنگی های لازم مربوط به ویزیت خودتان راشناسائی کنید و ببینید که چه تعداد ویزیت برای شما درنظرگرفته شده و چه مدتی هم طول خواهد کشید. برخی از ارجاعات نیز ممکن است تنها به چندویزیت در مطب محدودگردد و یا فقط دریک زمان خاص انجام شود.

وقتی قرارباشد به مطب یا جائی بروید که تا کنون به آنجا نرفته اید ،ازقبل به این موضوع توجه داشته باشیدکه امکان دارد مقصدموردنظرتان ازنظر فیزیکی مناسب سازی نشده باشد.بنابر این قبل از رفتن به هرجائی، ازقابل دسترس بودن آن اطمینان حاصل کنید وطی تماس قبلی از وضعیت قسمت هایی مانند حاشیه پیاده روها ، عرض درهای ورودی ،وضعیت آستانه درها، پارکینگ،شیبها ، رمپ ها، وضعیت تختهای معاینه و یا سایر موارد مربوط آگاه شوید. اگر از ویلچر استفاده می کنید و تصمیم دارید آزمایش یا خدماتی مانند پاپ اسمیر یا ماموگرافی که نیاز به تجهیزات خاص دارند را انجام دهید، مطمئن شوید که این مراکز از ویلچری بودن شما اطلاع دارند و ببینید که آیا تجهیزات آنها برای شما قابل استفاده هستند یا خیر و یااینکه آیا می توانند آنجا رابرای شما به صورت قابل دسترس در آورند یا خیر. ازطرفی بایدنیازهای خاص خودرا نیزتعیین نمائید.- مثلا”مشخص کنید که آیا برای جابجائی به روی تخت معاینه نیاز به کمک دارید یا خیر.چراکه کارکنان مطب ها یاسایرمراکز ممکن است در مورد آنچه که برای شما مفهوم “مناسب سازی” را می دهد ،اطلاع نداشته باشند.

· ” اگر شما مطمئن نیستید که مطب یا جائی که می خواهیدبروید مناسب سازی شده است یا خیر، بایدقبل ازعزیمت تماس گرفته و وضعیت فیزیکی آنجا راجویاشوید . مشخص کنید که نیازهای خاص شماچه چیزهائی هستند .چرا که مفهوم مناسب سازی برای اکثر افراد به صورتی که برای شما مشخص است،قابل درک نیست.

برنامه ریزی قبلی جهت دریافت نسخه های جدید،یعنی قبل از اینکه داروهای مصرفی شما به اتمام برسند، راهی است که به شما کمک می کند تا از بروز مشکلات جلوگیری شود. بنابراین ، سعی کنید مدت زمان موردنیازبرای دریافت نسخه از پزشک خودرا پیش بینی کرده و مطابق آن برنامه ریزی کنید. اگر شما از خدمات اداره پست برای دریافت نسخه های خود استفاده می نمائید، بررسی کنید که چه مدت زمانی طول می کشد تا نسخه خود را تحویل بگیریدو سعی کنید تا آنجا که امکان دارد آنها را زودتر سفارش دهید.

تجربیات آماندا ( Amanda )

آماندا دانشجوی رشته حقوق است و مبتلا به اسکلروزیس های متعددمی باشد (اسکلروزیس عبارتست ازاضمحلال میلین به صورت لکه ای درطول ماده سفید دستگاه عصبی مرکزی که گاهی به درون ماده خاکستری گسترش می یابد.مجموعه علائم ضایعات ماده سفیدعبارتند ازضعف،ناهماهنگی،آشفتگی های گفتاری و شکایات بینائی:مترجم) .اوازطریق HMO بیمه شده است. وضعیت او به گونه ای است که معمولا” نیاز به تجویز یکسری از داروها ی خاص دارد.به همین دلیل وقتی داروهایش روبه اتمام بود، باعث نگرانی او می شد. وقتی که داروهای آماندا روبه اتمام بود ، برای تهیه مجددآنها باید مدت خیلی زیادی منتظرمی ماند.به همین دلیل او نیاز داشت که همیشه نسخه ای ازپزشک خود داشته باشد . برای همین هم مجبور بود که از ۱۰ روز جلوترمنتظر وقت گرفتن باشد.احتمال عدم دسترسی به دارو، برای اواسترس زیادی ایجادمی کردوتاخیردرتهیه داروهایش می توانست سلامتی اوراتهدیدکند.ازطرفی،داروخانه هانیزهمیشه موجودی کافی برای داروهای نسبتا”کمیاب اونداشتند.به همین علت او همواره نگران این موضوع بودکه قبل ازاتمام داروهایش ،داروخانه ها تمام نسخه اوراخواهندداشت یاخیر.

بدون دارو ،بیماری آماندا می توانست منجر به بروزعواقب جدی برای او شود. از دست دادن کلاس های درسی اش باعث می شد که او نتواند به موقع فارغ التحصیل شود. او در دانشکده تلاش بسیارزیادی کرده بود و نمی خواست که وضع سلامتی اش باعث عقب ماندن برنامه تحصیلی او شود.

خوشبختانه ، او درتهیه به موقع داروهای خود با مشکلی مواجه نشد. اماصرف نظرازاین موضوع، آماندا تصمیم گرفت روش دیگری را اتخاذ کند.برای این کار،او جهت تنظیم وقت های بعدی خودو تکمیل مجددذخیره داروهایش ، توانست زمان بندی خوبی راازقبل برنامه ریزی کند. به طوری که تقریبا” یک ماه قبل از اتمام داروهایش، طی تماس با پزشک مراقب خود وقت ملاقاتی را هماهنگ می کرد. پزشک او نیزمعمولا”یک هفته بعدازتماسش، وقت می داد و درنتیجه می توانست نسخه داروهای خودرا دراین زمان دریافت کند. بنابراین بافرصتی که بدست می آورد می توانست،دو هفته قبل از اتمام نسخه قبلی ، داروهای تجویز شده خود را تهیه کند.

آماندا می گوید: ” در مسیر برنامه کنترل مراقبت باید همه کارهای خود رابه نحومطلوب برنامه ریزی کنید. شما باید بدانید که به چه چیزهایی نیاز خواهید داشت و جلوتربه آنها فکرکنید. اگر اینکار را انجام دهید، درواقع قادرخواهیدبودبسیاری از استرس های زندگی خودتان را رفع کنید”.

کلید هفتم: یک سیستم حمایتی قوی برای خود ایجاد نموده و آن را حفظ کنید.

داشتن یک سیستم حمایتی متشکل ازافراد خانواده و دوستان، به شما کمک خواهد کرد تابه واسطه آن یکسری ازبرنامه های مراقبتی خودرا باموفقیت به انجام برسانید. به عنوان مثال خانواده و دوستان می توانند وقت ملاقات پزشکان رابرای شما هماهنگ کنند و یا وسایل حمل و نقل و تردد شما را فراهم کنند. اگر حال وهوای خوبی نداشته باشید، آنها می توانند با اعضای سیستم مراقبتی شما ارتباطات لازم را برقرارکرده وکمک کنند تا اطلاعات موردنیازرا حتی بهتر از مواقعی که تنها هستید، به آنان ارائه نمایید. مواقعی که شمابیمار یا عصبی یا مضطرب هستید،یا مواقعی که نیاز داریدبرنامه های شمابه بهترین نحو ممکن انجام شوند ،می توانید از اعضای خانواده یا دوستانی که با نیازهای مراقبتی شما آشنا هستند، بخواهید تا بعضی ازمواقع و موقعیت ها با شما همراه باشند.

درواقع سیستم حمایتی شما ، قمست مهمی از سیستم مراقبتی شما محسوب می شود. همانطوری که در ابتدا ذکرشد،شما بایستی سعی کنیدیک سیستم مراقبتی را پیدا کنید که افراد آن با نیازهای شما آشناباشند و هنگام کاربا آنان احساس آرامش نمایند. به عبارت دیگر کسی که با شما کار می کند، بایدحامی واقعی شماباشد . مراقبت ازشما بایستی بر مبنای یک ارتباط صمیمانه واحترام متقابل بین شما و ارائه دهنده خدمات انجام گیرد. مطمئن شوید که به ارائه دهندگان خدمات خود اعتمادکامل دارید و در ارتباط خودباآنان به اندازه کافی احساس راحتی می کنید. به طوری که می توانید نیازهای خود راصریح و صادقانه باآنان مطرح نمایید.آنهانیزباید باصراحت ، وبااحترام ،حامی وخدمتگذارشماباشند.

ازسوی دیگر، داشتن یک گروه حمایتی راه خوبی است تا همیشه دراطراف خود افراد مطلعی راداشته باشیدتا بتوانند درمواقع نیازبه شما کمک کنند. اعضای گروه حمایتی نیزممکن است برخی از موضوعات مراقبتی شما راتجربه کرده باشند .دراین صورت می توانند اطلاعات وتوصیه های مفید را دلسوزانه به شما ارائه دهند.

به خصوص اگر اعضاء خانواده یا دوستانتان در نزدیکی شما زندگی نکنند، ارتباط با گروههای حمایتی می توانداهمیت زیادی داشته باشد .

· ” گروه حمایتی برای من، اهمیت فوق العاده ای دارد.من کسانی را دارم که هنگام ویزیت پزشکان همراهی ام می کنند .آنان نه تنها موقع تردد ،بلکه هنگام مطالعه فرم ها نیزبه من کمک می کنند و اگر مشکلی پیش بیاید، درکنارمن حضوردارند. ”

گروه های حمایتی می توانند شما را درجریان آخرین اطلاعات مربوط به خدمات جدید قراردهند. همچنین آنها می توانند مراکزخدماتی و امکانات قابل دسترس در محل زندگی شما را شناسایی کنند.

اگر شما گروه مشخصی را برای حمایت وکمک دراختیارنداشته باشید، چنانچه اوقاتی را درکنار گروهی ازافراد ناتوان که دارای تجربه هستند،سپری نمایید، مفید خواهدبود .

· ” من رسما” یک گروه حمایتی دراختیاردارم، ولی این گروه برای کمک به امور پزشکی من تشکیل نشده . بلکه متشکل ازافرادی است که خودشان نیزدارای ناتوانی حرکتی هستند،ومن زمان زیادی را با آنها سپری می کنم. آنها خیلی زیرک هستند. ما سعی می کنیم همدیگر را مطلع بسازیم و توصیه های لازم را به یکدیگر ارائه دهیم” .

اگر شما رایانه دراختیاردارید یا به کتابخانه های عمومی که دارای رایانه هستند دسترسی دارید ، اینترنت می تواند یکی از منابع حمایتی مفیدبرای شما باشد. از طریق پست الکترونیکی ( e-mail ) و گفتمان الکترونیکی ( chat) می توانیدبا گروه های مختلف ارتباط برقرار کنید .همچنین قادرخواهیدبود با سایر افراد ناتوان ساکن در محل سکونت خود،یا سایر شهرها ویا حتی کشورهای دیگر و یا به صورت بین المللی ارتباطات جدیدی رابرقرارنمائید.

به علاوه ، اعضای خانواده، دوستان ،مراکز ارائه دهنده برنامه های مراقبتی وهمچنین مراکز زندگی مستقل محل زندگی شما، منابع دیگری هستند که می توانند اطلاعات لازم راارائه داده وبه شما کمک کنند. به طورکلی مراکز زندگی مستقل ، می توانندمنبع مفیدی برای ارائه خدمات به شما باشند. برای مثال، این مراکز می توانندبه شما کمک کنند تا بتوانید گروههای حمایتی موجوددر منطقه خودرا شناسائی کنید.

ازسوی دیگرمراکز زندگی مستقل می توانند اطلاعات مربوط به مطب های پزشکی قابل استفاده برای شمارا ارائه دهند و یاقادرند سایر مراکزو نمایندگی های مربوط به امور افراد ناتوان که در جامعه وجود دارند، رابه شما معرفی کنند .

درنهایت، باید فهرستی از منابع را دراختیار داشته باشیدتا بتوانید در موقع بروز مشکلات از آنها استفاده کنید. این فهرست بایستی حاوی نام و شماره تلفن های تماس مراکز خدمات بهداشتی موردنظرشما و مراکز خدمات حمل و نقل باشد. بهتر است اطلاعات مربوط به تماس با گروههای حمایتی افراد معلول که در محل زندگی شما وجود دارند و یا حتی سایر گروههای حمایتی که خارج از حوزه شما هستند رانیز داشته باشید. همچنین بهتر است که سایر منابع حمایتی و کمک دهنده را که می توانید در مواقع نیاز به آنها مراجعه نمائید ،پیدا کنید.

تجربیات مگان (Megan )

مگان ۳۸ ساله است و از یک ویلچر دستی استفاده می کند و مبتلا به اختلالات بینایی است. او به عنوان یک تحلیل گر مشغول به کار است و شغل خود را خیلی دوست دارد و در استفاده از خدمات مراقبت بهداشتی مورد نیاز خود کاملا” موفق بوده است. تا همین چندوقت پیش ، او اهمیت سیستم های حمایتی را در زمان های بحرانی درک نکرده بود. اماوقتی که او فهمید نیاز به یک عمل جراحی دارد،مقررشد وقت ملاقاتی را با پزشک جراح خود هماهنگ کند. اوبیشترمواقع برای رفتن نزد پزشک خود از شبکه حمل و نقل عمومی استفاده می کرد، ولی هیچ وقت در استفاده از آن احساس خوبی نداشت. خواهر او یعنی امیلی باخودروی شخصی خود، او رابرای قرار ملاقات هایش جابجا می کرد

در ساختمانی که پزشک او مستقربود، شیب ملایمی وجود داشت که معمولا” مشکلی را برای او بوجود نمی آورد . اما وضعیت اوبه گونه ای شد که نیروی بدنی خودش را برای هل دادن ویلچر از دست داده بود. خوشبختانه، همیشه امیلی آنجابود و او را از سراشیبی بالا می برد.

کمک های امیلی باعث شدکه قبل از جراحی نیزمقدارزیادی از استرس ها و هیجانات مگان کا سته شود.:مگان می گفت ” خواهرم دو روز قبل ازبستری شدن من به بیمارستان مراجعه و تمامی فرم های مربوطه را گرفت. وقتی که نزدمسئول پذیرش رفته بودیم، امیلی در مورد مشکلات بینایی من توضیح داد. من هم قبلا” آن فرم ها را خوانده بودم . او به کارکنان مربوطه ،نیازهای بارز مرا توضیح داد و روی خلاصه پرونده من ،کلمه “نابینایی” را درج کردند. بعد از آن هر کسی که پیش من می آمد،کنجکاو می شدتا تمام پرونده مرا مطالعه کند. این موضوع جنبه مثبتی داشت و کمک های امیلی عامل انجام خیلی از آنها بود.

” کمک خانواده ام برای من اهمیت زیادی دارد. من فکر می کنم یکی از دلایلی که می توانم سالم بمانم این است که کمک های خوبی دراختیار دارم”. با توجه به اینکه مگان می تواند برای انجام برنامه های مراقبت بهداشتی مورد نیازخود، ا ز خانواده اش کمک بگیرد،او فهمیده است که کمک دوستان یا خانواده اش در شرایط خاص، برای اوارزش زیادی دارد. همچنین او می داند که کمک خواهرش باعث شدکه جراحی و بهبودی او هم از نظر جسمی و روحی با موفقیت بیشتری انجام شود.

کلید هشتم: ارتباطی نزدیک وصمیمی با مسئولان برنامه بهداشتی خود برقرار کنید

هر سیستم بهداشتی دارای کارکنانی است که دررابطه با افراد تحت پوشش خود فعالیت می کنند. نقش آنها این است که به شما کمک کنند تا اطلاعات مربوط به برنامه های خاص خود را دریافت نموده و خدماتی که تحت پوشش آن قراردارید ،بشناسید. بنابراین اگر ارتباط مناسبی با افراد آگاه و مطلعی که دررابطه با برنامه شما فعالیت می کنند، برقرار نمایید،خیلی به نفع شما خواهد بود.

Medicaid وHMOs Medicare معمولا” افرادی را دارند که ” هماهنگ کنندگان نیازهای خاص ” نامیده می شوند. این هماهنگ کننده ها با افرادی کار می کنند که دارای ناتوانی یا سایر عوارض طولانی مدت هستند. معمولا”بعضی از برنامه های کنترل مراقبت خصوصی نیز دارای مامورین ویژه ای هستند که کارآنها پاسخگوئی ورسیدگی به مشکلات افرادی است که تحت برنامه مراقبت آنان قراردارند. همچنین برخی از سیستم های مراقبتی برای هریک ازبرنامه های خود مدیرانی دارند و به شما کمک می کنند تا خدمات بهداشتی موردنیازخود را هماهنگ نمایند.

بهتراست که شما با ” مسئولان اداره خدمات “سیستم مراقبتی خود تماس بگیرید تا مشخص شودکه درصورت بروزهرگونه سئوال یا نگرانی باید با چه کسی صحبت کنید. بهتراست قبل از اینکه شما با مشکل خاصی مواجه شوید و نیاز به رسیدگی جدی داشته باشید، با مسئولان اداره خدمات ارتباط برقرارکنید. موقعی که شما با یکی از کارشناسان یا هماهنگ کنندگان نیازهای خاص، مددکاران اجتماعی یا مدیران برنامه های خاص اموراجتماعی تماس تلفنی برقرارکردید، بایدنام و شماره تلفن مستقیم او را جویا شوید تا دررابطه با امور احتمالی آینده خودتان بااوتماس بگیرید و به شخص مذبور وضعیت ناتوانی خود ومواقعی که نیازمندتوجهات فوری هستید را توضیح دهید . به عنوان نمونه یک وقت ملاقات فوری رابا یکی از متخصصین و یا مسئولان تعمیر تجهیزات هماهنگ کنیدتا هر گونه سئوال خاصی در مورد برنامه های بهداشتی و بیمه خود دارید بپرسید و به آنها اعلام کنید که جهت کارهای خود درآینده با آنهاتماس خواهیدگرفت. همچنین شماباید مسئولان برنامه های خاص خودرااعم ازکسانی که قراراست درآینده باآنهاتماس بگیرید،مسئول برنامه خاص شما ، یا هماهنگ کننده نیازهای خاص خودرا شناسائی کنید. چنانچه در مورد برنامه بهداشتی خودبا سئوالاتی مواجهه می شوید یا دارای نگرانی هستید ،در تماس و ارتباط فوری خودبامسئولان مربوطه تردید به خودراه ندهید.

تجربیات شیلا ( Sheila )

شیلا، دیگر هنگام تماس با کارکنان HMO که او را تحت پوشش دارند، دچارنگرانی نمی شود. در حقیقت، ارتباط اوبا کارکنان به حدی صمیمی شده است که درحال حاضراورابا نام کوچکش می شناسند. او با ۴۱ سال سن به شغل گل فروشی اشتغال داردو مبتلا به فلج مغزی ( Cerebral palsy=CP ) است.

در حدود ۴ سال پیش، شیلا احساس کرد که به تدریج توانائی دستها و انگشتان خود را بطور قابل توجهی از دست می دهد که پس ازبررسیهای لازم به یک فیزیوتراپ ارجاع داده شد. ولی سیستم مراقبتی اوفقط تا سه جلسه فیزیوتراپی رابرای اوتحت پوشش قرارمی داد . شیلا اظهار می کرد ” من با این ۳ جلسه نمی توانستم امیدی به بهبودی داشته باشم ” . پزشک من هم می دانست که من لااقل به چندین جلسه درمانی منظم نیاز دارم تا بتوانم انعطاف و قوای بدنی خود را حفظ کنم. ولی او اجازه نداشت که از طریق HMO جلسات بیشتری رابرای من تجویز کند.به همین دلیل شیلا با افرادی که عضو بخش خدمات HMO بود ندو او را به مسئول این برنامه ها ارجاع داده بودند،صحبت کرد. بعد از چندهفته پیگیری و صحبت های زیادی که با مدیربرنامه خود به نام فرانکلین انجام داد،ارتباط خوبی رابااوبرقرارکردوسرانجام توانست آنان را متقاعد کند تا جلسات درمانی بیشتری را برای او درنظربگیرند. اومی گفت که :” به عنوان یک گل فروش ، لازم بود که بتوانم با دست های خود کار کنم و جلسات درمانی منظمی که داشتم باعث شد بتوانم تواناییهای خودم را تا حدودزیادی حفظ کنم. ”

فایده مهم دیگری که او از این تجربه بدست آورد این بود که فهمید هر موقع سئوالی برای اومطرح شود و یا در مورد برنامه های خودنگرانی داشته باشد می تواند با مدیربرنامه های خود یعنی فرانکلین تماس بگیرد. اومی گوید:” هر موقعی که من به چیزی نیاز داشته باشم، حتی کارهائی مثل تعمیر اسکوتر و یا ارجاع به یک متخصص ارتوپدی، اول با فرانکلین تماس می گیرم”.

کلید نهم : نسبت به دریافت نیازهای خود مصرو مدعی بوده و هیچ وقت ساکت نمانید

کلید دیگری که برای دریافت خدمات مراقبت بهداشتی به آن نیاز دارید این است که خودتان هم در مراقبت بهداشتی خود نقش فعالی داشته باشید. همیشه برنامه ریزی های لازم راجلوترانجام دهید و سعی کنید که مشکلات را قبل از اینکه اتفاق بیافتند، پیش بینی کنید. دربرنامه مراقبت بهداشتی خود، یک شرکت کننده فعال و مطلع باشید. مطمئن باشیدکه شما در تمامی تصمیمات مربوط به مراقبت بهداشتی خودنقش به سزایی دارید.

به خاطر داشته باشید که شما همیشه حق دارید شکایات خود را در مورد مراقبت بهداشتی خودتان بیان کنید.مثلا” اگر جهت گرفتن وقت ملاقات ها ،مدت خیلی زیادی انتظار می کشید،می توانید با کارکنان یا اعضاء بخش خدمات برنامه خودتان تماس گرفته وموضوع رامطرح کنید. آنها بایدبدانند که تاخیردراجرای برنامه های شما قابل قبول نیست و آنها راتوجیه کنید که بایدوقت ملاقات های شمادراسرع وقت انجام شود . اگر مطب یامراکز ارائه کننده خدمات، تجهیزات قابل دسترسی را متناسب بانیازهای شما دراختیارندارند، با دفترهماهنگ کننده یا دفتر ارائه خدمات خود تماس گرفته و آنها را مطلع کنید.نیازهای خاص خود را جهت انجام ویزیت ها به آنان اعلام کنید. مهم این است که دفاترارائه خدمات و شرکت های بیمه از مشکلاتی که باآنها مواجه می شویدو می توانندمستقیما” بر روی برنامه مراقبت های بهداشتی شما تاثیر بگذارند،اطلاع داشته باشند .

توصیه می شود که همیشه در موقع پیگیری کارهای خودبه سه موضوع توجه داشته باشید: سماجت و ادب , بردباری

درزمان پیگیری برنامه های مراقبت بهداشتی ، مدعی بودن و علاج قبل ازواقعه برای خیلی ها سخت است. ولی از ادعا داشتن نترسید. به خاطر داشته باشید که اصطلاحا” ” به چرخها وقتی روغن زده می شودکه صدای جیغ آنها بلندشده باشد “.بنابراین همیشه طلبکار باشید و ارائه دهندگان خدمات را ازنگرانی ها ونیازهای بهداشتی خودتان مطلع کنید. قبل از گرفتن وقت ملاقات از دفاتر ارائه خدمات باآنها تماس بگیرید تا مطمئن شوید تجهیزات و فضاهای موجوددراماکن آنها، مناسب سازی و برای شما قابل استفاده باشند و امکانات آنها طوری باشد که نیازهای شما رابرآورده سازد. درخصوص تهیه اطلاعات لازم و پیشنهادات مربوط به نیازهای برنامه مراقبت بهداشتی خود و ارائه آنهابه خدمات دهندگان خودنقش فعالی داشته باشید. همیشه به این موضوع فکرکنید که با پزشک خود یک ارتباط صمیمانه متقابل برقرارنمائید.

تجربیات سام ( Sam )

سام ۵۴ سال سن دارد و از و یلچر استفاده می کند و درواقع پیگیری های مستمر و جرأتش به اوبه کمک کرده است تا بتواندخدمات مراقبت بهداشتی مورد نیاز را بدست آورد.چندوقت پیش ، او مجبور شده بود که به خاطر عفونت ادراری خودیک آزمایش بدهد.اما در موقع تهیه نمونه ادرار متوجه شد که عرض درهای ورودی دستشوئی های موجود در دفتر اورولوژیست برای ویلچر اوبه اندازه کافی پهن نیستند. به همین دلیل، او مجبور شد که از دستشوئی های موجوددر سایرطبقات استفاده نماید. از آنجا که این موضوع زمان زیادی رابه خوداختصاص داد ، این مسئله باعث شد که سام وقت کافی نداشته باشدتا با ارولوژیست خوددر مورد سایر مشکلات ونگرانی های خود صحبت کند.درنتیجه او مطب پزشک خود را درحالی ترک کرد که احساس می کرد تمام نیازهای مراقبت بهداشتی اش مورد رسیدگی قرار نگرفته اند.

سام متوجه شد که اگر بخواهد ازویزیت های خودنتیجه بهتری بگیرد، بایستی بیشتربه دنبال نیازهای خودباشد،به عبارت دیگر آنهاراطلب کند.او می گوید:”من تاکنون درموقعیت های خیلی زیادی قرارداشته ام و تجربه من این بوده که تا وقتی خودتان به دنبال انجام کاری نباشید،آن کارانجام نخواهدشد”. سام برای حل مشکل مذکورابتدادرخواست کرد یک چهارپایه قابل حمل دراتاق معاینه قراردهند تااو بتواند در اوقات ملاقاتی که برایش تنظیم شده بود، ازآن استفاده کند. ولی این درخواست او برای کارکنان آن مرکزقابل توجیه نبود.

برای تعیین وقت ویزیت بعدی ، او با مطب پزشک خود مستقیما” تماس گرفت و با مسئول پذیرش مجددا” صحبت کرد تا به درخواست او توجه داشته باشد . همچنین روز قبل از ویزیت نیز دوباره تماس گرفت و درمورددرخواست خودبه یکی از پرستاران یادآوری نمود. بالاخره، درروز ویزیت نیز با مسئول مربوطه بیشتر صحبت کرد و بر درخواست خود پافشاری زیادی نمود.درنهایت اصرارو مطالبه اونتیجه داد. به طوری که هنگام ویزیت ،چهارپایه موردنظرش را برای استفاده او در اتاق معاینه قراردادند. به این ترتیب سام موفق شدزمان کافی برای صحبت کردن با اورولوژیست خودرابدست آورده و با احساس رضایت آن مرکزرا ترک کند.

نکته مهم در رابطه با پیگیری تجهیزات پزشکی این است که بردرخواست خود مصر باشید.ازقبل مسئولین مربوطه را مطلع کنید تا بدانند دریافت وسایل خاص و تعمیر سریع تجهیزات ،برروی زندگی روزمره شمانقش بسیارموثری دارند.بطورنمونه هنگامی که در انتظار تعمیر ویلچر خود هستید، اگر وسیله دیگری برای حرکت نداشته باشید، بایداصرار کنید که وقتی ویلچرتان در حال تعمیر است ، یکسری تجهیزات کمک حرکتی رابطورقرضی دراختیارشما قراردهند.

· با خوش بینی جلوبروید. امانه تنها قاطعانه،بلکه منطقی .ولی اگربا شما همکاری نشد،و احساس کردید که به درخواست شما توجه نمی شود،برنظر خودایستادگی کنید.

چیزهائی را که احتمال می دهیددر آینده به آنها نیازپیداخواهیدکردشناسائی کنید و قبل از نیازمبرم ، آنها رادرخواست کرده و سفارش دهید.علاوه براین بایستی آمادگی داشته باشید تا با تماس های مداوم خود پیگیریهای لازم راانجام دهید . اگرفکرمی کنیدکه یکسری کارهای ضروری وجوددارندکه باید انجام شوند،زودتربا پزشک ،داروخانه،ویاهرکسی که لازم است تماس بگیرید،تا اگرمشکلی وجوددارد،یا احتمالا”موضوعی باعث تاخیر کارهای شما می شود،مشخص گردد .اگر درموقع بروز مشکل تنها به دیگران تکیه کنید، مطمئن باشیدتعمیروسایل یا تعویض آنها با تاخیرانجام خواهدشد. بنابراین بهتراست همه چیزرادردست خودتان بگیریدو با پشتکارپیگیری کنید.هرموقع ضرورت پیدا کرد شخصا” با شرکت های تجهیزات پزشکی تماس بگیریدتا درحداقل زمان ممکن خدمات موردنیازتان رادریافت کنید.

ازآنجائی که شرکت های بیمه سازمان های پیچیده و عریض وطویلی هستند، مسئله پیگیری اموردرآنها اهمیت خاصی دارد . معمولا”درادارات بزرگ این احتمال وجودداردکه برگه های کاری شما مفقود شوند . معمولا” گرفتن اطلاعات معتبر از افراد مطلع نیز مشکل است. همیشه بایدمطمئن شوید که در مورد برنامه خود همه چیزراکاملا ” می دانید، تا بتوانید با موفقیت، کارهای خودرا از سازمان های ذیربط پیگیری کنید.ازسوی دیگر این مسئله به شما کمک خواهدکرد تا خدمات موردنیازخودرا بهتر دریافت کنید . وقتی که احساس کردید درموردخدمات مورد نیاز شما اقدامی نمی شودیا اینکه ارائه خدمات به شما با تاخیر انجام می شود،مسئولین ذیربط راازاین موضوع مطلع کنید.

فکرنکنیدکسی که با اوصحبت می کنید،آخرین نفری است که می توانیدبااوصحبت نمائید و اوبیشترین اطلا عات رادارد .

زمانی که دلایل مربوط به نیازهای خودرا توضیح می دهید،دقیق باشید و از مشکلات شخصی که احتمالا” باآنها مواجه می شوید ،مثال بزنید. برای نمونه، اگر یک تشکچه جدید برای صندلی ویلچر خودنیاز دارید، مسئولان مربوطه رامتوجه کنیدکه بدون این تشکچه احتمال بروز زخم های فشاری درشما بیشترخواهدشد و ممکن است حتی منجر به بستری شدن شمادر بیمارستان گردد. با تماس های تلفنی به پیگیریهای خودادامه دهیدو حتی اگرلازم شد بایدبرای دریافت خدمات مصوب خود مبارزه کنید.

باپشتکارو پیگیری، برنامه های خودتان را در دستان خود بگیرید .ساکت ننشینیدو در مراقبت بهداشتی خود فعال باشید . برای دریافت خدمات مورد نیاز خود پافشاری کنید. همیشه خونسردی خود را حفظ کنید و نسبت به توانائیهای خودشک نکنید . ازروش کار سیستم مراقبتی ونحوه اجرای برنامه های خود کاملا”آگاه شوید . به آن دسته ازافرادی که باعث بروزمشکل برروی مراقبت شما می شوند،اعتراض کنید . این کاررامی توانیدبا نوشتن نامه وارائه درخواست رسیدگی انجام دهید و یابااستفاده از تماس تلفنی نگرانی های خود رااعلام کنید .سعی کنید شکایات خود را ثبت کنیدو نیازهای خود را بیان نمائید.

· بهترین کسی که می تواندحامی شماباشد ،خودتان هستید .حتی اگرلازم شد درحمایت ازخودبایدمبارزه کنید.سعی کنیدهیچگاه پاسخ ” منفی ” نگیرید و جهت گرفتن حق خود هراس نداشته باشید. ”

· کسانی که ساکت نمی نشینند و پیگیرکارخودهستند ،کسانی هستندکه نیازهای خودرابرطرف می کنند.

کلید دهم : آماده باشید که درخواست رسیدگی به نیازهای خود را ارائه دهید.

ممکن است برنامه مراقبتی شما یکسری خدمات خاص شما یا درخواست پزشکتان راتحت پوشش قرارندهد. برای مثال ممکن است شمابه یک ویلچر جدیدنیاز داشته باشید یا جهت حفظ قوای بدنی خود به فیزیوتراپی احتیاج داشته باشید،اما سیستم مراقبتی شما دراین قبیل موارداقدامی نکند . این قبیل موارد” خارج از شمول” نامیده می شود. وقتی که درخواست شما جزودرخواست های خارج ازشمول باشد،می توانیدبطوررسمی درخواست رسیدگی کنید .به این مفهوم که طی آن بخواهیدکه سیستم شما در تصمیمات خود تجدیدنظرنماید.

بسته به اینکه کدام سازمان بیمه بهداشتی شما را پوشش داده و یا اینکه مشمول کدام طرح هستید،مراحلی راکه درخواست شما بایدطی کند، متفاوت است. درهرحال تحت پوشش هربرنامه ای قرار داشته باشید، قوانینی وجود دارند که رسیدگی ها بایدبرمبنای آنها انجام شوند. اگرتااین لحظه در موردبرنامه های خوداطلاعاتی ندارید، می توانیدبا سیستم مراقبتی خود ویا دفاتر مربوطه که در محل زندگی شما قراردارندتماس گرفته و اطلاعات بیشتری رادرخواست کنید.

اگر بیمه خصوصی هستید، یا اینکه ازطریق کارفرمای خود تحت پوشش بیمه قرارگرفته اید، کتابچه های مربوط به راهنمای بیمه شدگان ومدارک مربوط به نوع پوشش ها را مطالعه کنید وبا نحوه ارائه درخواست های رسیدگی آشنا شوید.هیچ گاه در مورد تماس با سیستم مراقبتی خود و اخذ اطلاعات تکمیلی تردیدنکنید. مشمول هر طرحی که هستید، برروی مواردپوشش دهنده خود کنکاش کنید.

در مجموع،اگراحساس می کنیدکه یکسری خدمات ازنظر شما وپزشکتان مهم هستند،ولی تحت پوشش برنامه های حمایتی شما قرارندارند، یکسری راههای قانونی وجود دارند که می توانیدازطریق آنها پیگیری نمائید تا درموردآنها تجدیدنظر شود. فرآیندرسیدگی به درخواست ها ممکن است طولانی باشد و گاهی اوقات هم مشکل به نظرمی رسد. ولی اگر در مورد ضوابط و شرایط برنامه خود آگاهی کامل داشته باشید،( کلید ۳ ) و رابطه خوبی هم با پزشک یا پزشکان خود داشته باشید (کلید ۴ ) و یا با هماهنگ کنندگان نیازهای خاص خود ارتباط داشته باشید(کلید ۸ ) درخواست شما آسانتر انجام خواهدگرفت .

درانتهای این مجموعه فهرست جامعی ازیکسری سازمانها قیدشده اندکه می توانند با استفاده از فرآیندهای رسیدگی ، درحوزه های مختلف بهداشت و زندگی به شما کمک کنند.

کلید یازدهم : توانائی خود را با توانائیهای دیگران پیونددهید.

خیلی مهم است که بدانید شما برای داشتن مراقبتی مناسب تنها نیستید. در ایالات متحده میلیون ها نفر از افراد با معلولیت های مختلف جسمی زندگی می کنند. بسیاری از آنها گروه های حمایتی و پشتیبانی تشکیل داده اندیا جزوآنها هستند . حامیان و گروه های پشتیبانی برای افراد مبتلا به آسیب نخاعی ازاهمیت زیادی برخوردارند.

استفاده از روشهایی که در این مقاله توصیف شد،می تواند به شما کمک کند که خدمات مورد نیاز خود را بهتردریافت نمایید. اماعقیده بر این است که روش های مذکورگاهی اوقات نیازبه زمان زیادی دارند و درنتیجه استفاده ازآنها کمی مشکل است.بعضی وقت ها هم این شیوه ها موثر نیستند. به هنگام بروز چنین مشکلاتی گروه های حمایتی هستندکه می توانند بیشترین کمک را داشته باشند.بنابراین اگر قبل از اینکه نیاز به کمک پیداکنید، با گروه های حمایتی و پشتیبانی ارتباط برقرارکنید، برای دریافت خدمات مورد نیاز خود وضعیت بهتری خواهید داشت.

ازیک سو پیوستن به گروه های حمایتی وازطرف دیگر پشتیبانی شما ازدیگران ،نه تنها برای خودشما بلکه برای سایرین نیز مفید است. شما می توانید به کس دیگری که برای دریافت خدمات مورد نیازخود مشکل دارد کمک کنیدودیگران هم می تواننداز تجربیات شما استفاده کنند. دقیقا” همانطورکه، ما امیدواریم شما با مطالعه تجربیات دیگران که دراین کتاب قیدشده،ازآن بهره مندشوید. بدیهی است که اطلاعات وتجربیات شما از وقتی که درگیر برنامه های مراقبتی می شوید،افزایش می یابد که این مسئله می تواند برای سلامتی خودتان و دیگران مفیدباشد.

منبع: مترجم «مهندس عباس کاشی » منتشر شده توسط مرکز ضایعات نخاعی

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

پوکی استخوان در افراد ضايعه نخاعی

استئوپروز يا همان پوکی استخوان شايعترين بيماری متابوليک استخوان در جهان بوده و يکی از بزرگترين مشکلات سيستم بهداشتی در جهان محسوب می شود و در حال حاضر حدود 10 ميليون نفر در آمريکا مبتلا به اين بيماری بوده و حدود 18 ميليون نفر نيز استئوپنی دارند و در سال حدود 3/1 ميليون شکستگی ناشی از اين بيماری گزارش می شود. هزينه های مستقيم و غير مستقيم اين بيماری سالانه بالغ بر 14 ميليارد دلار تخمين زده می شود که بيشتر اين هزينه ها مربوط به شکستگی های گردن استخوان ران می باشد و حدود 12 تا 20 درصد از شکستگی های گردن استخوان ران منجر به مرگ می گردد.

طبق تعريف سازمان بهداشت جهانی اگر تراکم استخوان بيش از 5/2 واحد استاندارد زير پيک توده استخوانی در يک فرد جوان و نرمال 25 تا 30 سال باشد. فرد مبتلا به پوکی استخوان است. بر اين اساس اگر در Tscore,1BMD بين 1- تا 5/2 - باشد، فرد استئوپنيک بوده و فرد با Tscore بين 1 و 1- و بالاتر نرمال محسوب می شود.

طبقه بندی استئوپروز :

پوکی استخوان در واقع به عنوان يک بيماری متابوليک استخوان طبقه بندی شده و در اثر نامتعادل بودن ميزان کلسيم در بدن افراد، ايجاد می گردد. بطور کلی بيماريها و شرايط خاص چهار دستگاه بدن شامل دستگاه گوارش، ادراری ، غدد داخلی و سيستم اسکلتی، بر متابوليسم کلسيم در بدن موثر هستند و هرگونه اختلال در عملکرد آنها موجب بهم خوردن ميزان کلسيم در بدن می شود.

استئوپروز می تواند بصورت اوليه يا ثانويه مشاهده شود. استئوپروز اوليه بعنوان استئوپروز ايديوپاتيک هم مطرح شده است زيرا هيچ مکانيسم اتيولوژيک خاصی برای آن شناخته نشده است. اين نوع از استئوپروز ممکن است بعد از يائسگی يا پست منوپوزال ( تيپ I ) و يا وابسته به سن و پيری ( تيپ II )باشد. نوع ديگر استئوپروز اوليه، نوع نادر استئوپروز ايديوپاتيک نوجوانی می باشد که علل آن هنوز ناشناخته است.

عواملی که در ايجاد استئوپروز ثانويه دخالت دارند طيف وسيعی از بيماريها را شامل می شوند که از جمله آنها می توان اين موارد را ذکر کرد، بيماری غدد درون ريز مثل پرکاری تيروئيد و ديابت، بيماريهای گوارشی، اختلالات مغز استخوان مثل تالاسمی، بيماريهای بافت همبند، مشکلات تغذيه ای ، مشکلات کليوی، مصرف طولانی مدت داروها از جمله داروهای استروئيدی، عوامل موضعی و شيوه زندگی از قبيل بی حرکتی و عدم فعاليت، وجود ضايعات نخاعی و مصرف الکل يا سيگار.

استئوپروز در بيماران مبتلا به آسيب طناب نخاعی:

در آسيب های وارده به طناب نخاعی که فرد دچار بی حسی و بی حرکتی و يا کاهش حرکت و فعاليت می شود، يکی از مشکلات مبتلايان، پوکی استخوان خواهد بود. همچنين مشخص شده است که از بين رفتن توده استخوانی در نواحی که دچار نقص عصبی هستند، بسيار شديدتر می باشد هر نوع بی حرکتی، متابوليسم کلسيم را تغيير می دهد. اما تغييرات ساختمانی و فيزيولوژيکی مرتبط با SCI اين بيماران را مستعد انواع مشکلات و بيماريها مانند هيپرکلسمی، شکستگی های استخوانی، سنگهای ادراری و نارسايی کليوی می کند. بر اساس آمارهای موجود 50 تا 90 درصد بيماران دچار ضايعه نخاعی مزمن، دارای دانسيته استخوانی زير حد شکستگی بوده اند. در روزهای اوليه پس از آسيب، يعنی حدود 10 روز اول، هيپرکلسيوری ( دفع کلسيم از ادرار ) افزايش می يابد که طی يک تا شش ماه به اوج خود می رسد. اين کلسيم از جذب مجدد استخوانی بدست می آيد. مطالعات پاتولوژيک، نشان از افزايش ميزان استئوکلاستها در استخوان می دهند. که طی 16 هفته اول پس از آسيب با کاهش تشکيل استخوان و مينراليزاسيون به اوج خود می رسد. ستون فقرات که متحمل وزن بدن است از اين روند در امان می ماند و حتی با گذشت زمان خصوصا" در خانمها بهبود تراکم استخوانی ستون فقرات ديده می شود. بسياری از اقدامات مداخله گرانه به اميد پيشگيری و درمان اختلالات متابوليسم کلسيم تحت بررسی قرار گرفته است. فعاليت فيزيکی شامل استفاده از صندلی چرخدار، ايستادن با کمک Frame و Tilt table ممکن است بالانس کلسيم را در مرحله حاد آسيب، بهبود بخشد، اما هيچ اثری بر تراکم استخوانی مشاهده نشده است.

تظاهرات بالينی :

استئوپروز معمولا" علامتی ندارد مگر آنکه باعث شکستگی شود. از اين رو معمولا" بیماری خاموش ناميده می شود. شکستگی معمولا" بصورت شکستگی فشاری مهره يا شکستگی مچ، هيپ، دنده، لگن يا هومروس است. شکستگيهای فشاری مهره غالبا" با فشار مختصر نظير فشار حاصل از عطسه کردن، خم شدن يا بلند کردن جسم سبک ايجاد ميشوند. بخشی ميانی و تحتانی قفسه سينه و نواحی فوقانی کمر از شايعترين محلهای درگير می باشند. درد پشت معمولا" بطور حاد آغاز می شود و اغلب به سمت جلو، پهلوها انتشار می يابد و سپس به مرور ظرف چند هفته فروکش می کند. بيمارانی که دچار شکستگی های متعددی هستند که منجر به بدشکلی ستون فقرات شده است، ممکن است از يک درد مزمن پشت که با ايستادن بدتر می شود، رنج ببرند. قد اين بيماران کاهش يافته و کيفوز مشخص پشتی و لوردوز گردنی پديد می آيد.

روشهای درمانی:

در حال حاضر، امکان برگرداندن استئوپروز ثابت شده به حالت اول وجود ندارد. ولی مداخله سريع در اغلب بيماران مبتلا به آسيب طناب نخاعی، می تواند از روی دادن استئوپروز جلوگيری کند و اقدامات بعدی ممکن است پيشرفت آنرا متوقف سازد. در صورتيکه اين بيماری کنترل نشود، افراد مبتلا به آن دچار عوارض ناتوان کننده ای از جمله شکستگيهای گوناگون استخوانی می شوند و در کنار عوارض مستقيم اين بيماری، زيانهای ديگر همچون هزينه های بالای درمان، مشکلات خانواده در پرستاری و مراقبت از بيماران و ... گريبانگير بيمار و خانواده و نهايتا" اجتماع، خواهد شد. اين عوارض در ميان بيمارانی که بعلت ضايعات نخاعی، دچار بی حرکتی شده اند، بيشتر و شديدتر ديده می شود. برای درمان اين بيماری نياز به يک کار گروهی می باشد و راههای مختلفی از قبيل استفاده از تغذيه مناسب ( حاوی کلسيم و ويتامين D )داروها ( داروهای ضد باز جذب استخوانی شامل استروژن ها، اندروژن ها، کلسی تونين و بيفسفونات ها و يا مواد تحريک کننده استئوبلاستها شامل فلورايد و PTH )تجويز ارتزهای مناسب بخصوص برای ستون فقرات و درمانهای فيزيکال مثل فيزيوتراپی و يا بکارگيری امواج الکتريکی و مغناطيسی، انجام تمرينات و حرکات مناسب ورزشی و .... از جمله مواردی هستند که از پيشرفت استئوپروز و بروز شکستگی جلوگيری می کنند. در طی مرحله حاد فشردگی مهره ها ،بايد استفاده از مسکن ها و شل کننده های عضلانی و ماساژ و يا استراحت، اقدام به تخفيف درد کرد. دوره های فيزيوتراپی که به خوبی برنامه ريزی شده باشند. می تواند برای اکثر بيمارانی که از شکستگيهای استئوپروتيک يا تغيير شکلها ناراحت هستند، مفيد باشد. ورزشهای حمل کننده وزن ( نظير دويدن آرام يا بلند کردن وزنه ) و ورزشهای غير حمل کننده وزن ( نظير شنا ) آثار مفيدی بر روی تراکم استخوان دارند. ورزشهايی که باعث تقويت عضلات شکم و پشت می شوند. برای اکثر بيماران، مناسب هستند. بيازی به گفتن نيست که قطع الکل و تنباکو، ضروری است.

کلسيم و ويتامين D، بيشترين موادی هستند که جهت درمان استئوپروز در حال پيشرفت ، توصيه شده اند با توجه به شايع بودن کمبود دريافت کلسيم و ويتامين Dدر سالمندان ، توصيه به مصرف 1500 ميلی گرم کلسيم المنتال و 400 تا 800 واحد بين المللی ويتامين D در روز می شود. دوز ويتامين D بسته به مواجهه بيمار با نور خورشيد و رژيم غذايی تغيير می کند. ( كه در خصوص استفاده داروها بايد با پزشك مشورت شود)



بررسي ميزان شيوع پوكي استخوان در جانبازان ضايعه نخاعي استان اصفهان در سال 1380

سرپرست طرح : دكتر هادي شجاعي

روش مطالعه :

مطالعه اخير بصورت يک مطالعه توصيفی بر اساس مدارک موجود در پرونده های جانبازان نخاعی استان اصفهان انجام شد. نوع نمونه گيری در اين مطالعه، نمونه گيری خوشه ای ( جمعيت جانبازان نخاعی استان اصفهان ) و جامعه نمونه شامل کل جانبازان نخاعی کشور می گرديد. اطلاعات جمع آوری شده شامل شرح حال، خصوصيات دموگرافيک، معاينه بالينی و نتايج تست انجام شده می گرديد. بر همين اساس، برای کليه جانبازان دارای ضايعه نخاعی استان اصفهان که فلج آنها از نوع کامل (پلژی) بوده و جهت انجام تست BMD ارجاع داده شده بودند، پرونده تشکيل گرديده و تست سنجش استخوان انجام گرفت. کسانی که فرم سنجش تراکم استخوان آنها به هر دليل ناقص بود از مطالعه کنار گذاشته شدند.

بر اين اساس 142 نفر از جانبازان نخاعی استان اصفهان تحت تست سنجش تراکم با استفاده از سيستم جذب سنجی با استفاده از انرژی دوگانه اشعه "DEXA" X در ستون مهره های کمری يا هيپ، که روش انتخابی برای اندازه گيری تراکم مواد معدنی استخوان در اکثر بيماران است، قرار گرفتند. تستها توسط متخصصين راديولوژی بررسی شده، سپس نتايج تست و ساير اطلاعات لازم مربوط به جانباز شامل سن، جنس، وزن، وضعيت تاهل، درصد جانبازی، نوع ضايعه، سطح ضايعه، ميزان تحصيلات، ميزان فعاليت، و ورزش، شغل و ميزان اسپاستی سيتی، با کمک پرسشنامه، توسط کارشناس جمع آوری شد و مورد آناليز و تجزيه و تحليل قرار گرفت.

نتايج :

جانبازان شرکت کننده در اين طرح، از نظر سنی بين 25 تا 51 سال سن داشتند و درصد عمده پاسخگويان ( 78 درصد ) در سن 40-31سالگی قرار داشتند. ميانگين سن شرکت کننده 4/37 سال بود. جانبازان مراجعه کننده جهت انجام BMD ، از لحاظ وضعيت تحصيلی، بيشتر دارای مدرک ديپلم بودند ( 29%) ، 9/29% درصد مراجعان نيز تحصيلات عالی ( ليسانس، فوق ليسانس و دکترا ) داشتند، اين در حالی است که ، 4% جانبازان مراجعه کننده تحصيلات زير ديپلم را ذکر کرده بودند. اکثريت مراجعان جهت انجام BMD ، متاهل ( 6/88% ) بوده و 4/11% نيز مجرد بودند. در بين جانبازان مبتلا به قطع نخاعی مراجعه کننده جهت انجام BMD اکثريت جانبازان در سطح T1-T12 دچار ضايعه بودند ( 78% ) در سطح L1-L5 نيز 1/9% ضايعه مشاهد می گرديد. ساير ضايعات مربوط به اعصاب در سطوح - C4-C8 می شدند ( 9/12) اين جانبازان، از نظر نوع فلج 1/87% پاراپلژيک و 9/12% تتراپلژيک بودند. در مجموع همه جانبازان مراجعه کننده، ميزان فعاليت خود را کم ارزيابی نمودند ( 100% موارد ) و هيچ فردی در ميان آنان فعاليت بدنی متوسط يا بالاتر را ذکر نکرده بود. در بين افراد مورد مطالعه قرار گرفته در اين طرح 1/37% افراد دارای اسپاستی سيتی شديد، 2/24 درصد اسپاستی سيتی متوسط، 9/15% اسپاستی سيتی خفيف و 7/22% بدون اسپاستی سيتی بودند. 2/99% از جانبازان 70% جانبازی و 8/.% ( فقط يک نفر ) از ايشان 25% جانبازی داشتند.

طبق بررسی های انجام شده در بين مراجعان جهت انجام تست BMD دانسيته استخوانی در دو محل مهره ها و هيپ مورد ارزيابی قرار گرفت. براین اساس، در بررسی روی دانسيته استخوانی در هيپ 5/81 درصد جانبازان مبتلا به استئوپروز بودند، همچنين 1/13% ايشان استئوپنی داشتند. اما در تراکم سنجی بر روی مهره ها وضعيت متفاوت بود. به اين صورت که 1/65 درصد افراد، دانسيته استخوانی نرمال داشتند، 2/18% افراد، استئوپنی داشتند و تنها 7/16 مراجعان طبق مدارک آزمايشگاهی، مبتلا به استئوپروز بودند. نتايج اين بررسی در نمودار زير قابل مشاهده است.

بر اين اساس، دانسيته استخوان در هيپ بين 3/0 g/cm 2 تا g/cm2 2/1بود و ميانگين حدود 66/0 g/cm 2 داشت ولی در مهره های کمری دانسيته بين 5/0 g/cm تا 9/1 g/cm 2 بود و ميانگين 23/1داشت كهاز لحاظ آماری تفاوت معنی داری با ميانگين دانسيته استخوانی در هيپ داشت.

طبق بررسی انجام شده در مهره های کمری حداکثر ريسک شکستگی، 5/64 درصد بود و ميانگين ريسک شکستگی در اين مهره ها برابر 5/2 درصد بود. در بررسی بر روی ريسک شکستگی در گردن فمور نيز حداکثر ريسک 5/73 درصد گزارش شد و ميانگين ريسک شکستگی 5/13 درصد بود و از لحاظ آماری تفاوت معنی داری بين ميانگين ريسک شکستگی در مهره ها و گردن فمور مشاهده می شد.

در بررسی های انجام شده، مشاهده شد بين دانسيته استخوانی در هيپ و ريسک شکستگی استخوان همبستگی منفی وجود دارد بطوری که با افزايش دانسيته، ريسک شکستگی استخوان کاهش پيدا می کند. در مورد دانسيته استخوان مهره ها نيز نسبت به ريسک شکستگی، همين همبستگی منفی مشاهده می شد ولی خفيف تر از هيپ بود.

در اين بررسی همچنين مشخص گرديد که بين دانسيته استخوانی (هم در گردن فمور و هم در استخوانهای مهره های کمری ) و زمان مجروحيت بيمار، رابطه مثبتی وجود دارد که خفيف بوده و از لحاظ آماری معنی دار نيست. همچنين مشخص شد که بين سن و ميزان پوکی استخوان در هيپ و مهره های کمری، رابطه معنی داری وجود ندارد. در بررسی های انجام شده مشخص گرديد که بين ميزان اسپاستی سيتی عضلانی و دانسيته استخوان در هيپ و مهره های کمری رابطه معنی داری وجود ندارد. همچنين مشاهده شد که بين قد و T Score هيپ و مهره های کمری، همبستگی خفيفی ديده می شود که از لحاظ آماری معنی دار نبود. بين وزن و ميزان پوکی استخوان نيز، همبستگی خفيف مثبتی وجوددارد که از لحاظ آماری معنی دار نبود.

در اين مطالعه، مشاهده گرديد که ارتباط معنی داری بين سطح ضايعه و پوکی استخوان در مهره های کمری و گردن فمور وجود ندارد. همچنين مشخص شده که بين دانسيته استخوانی ( در هيپ و ستون مهره ها ) و وضعيت تاهل جانبازان، رابطه مثبت خفيفی وجود دارد، اما اين رابطه از لحاظ آماری معنی دار نيست. در مورد رابطه بين دانسيته استخوانی ( در هيپ و مهره ها ) و شغل جانبازان نيز رابطه منفی خفيفی مشاهده شده که از لحاظ آماری معنی دار نمی باشد. سطح تحصيلات جانبازان و ميزان فعاليت ورزشی ايشان نيز عليرغم رابطه خفيف، ارتباط معنی داری با پوکی استخوانی در هيپ و مهره ها نداشتند.

همچنين در اين بررسی مشخص شد که بين دانسيته استخوانی در مهره های کمری با ميانگين 23/1 g/cm 2 و دانسيته استخوانی در ناحيه گردن فمور با ميانگين 366/0 g/cm 2 رابطه مثبتی وجود دارد ( r برابر 33/0 ) و از لحاظ آماری اين ارتباط معنی دار می باشد.

بحث و نتيجه گيری:

يکی از مشکلات شايع در آسيب های وارده به طناب نخاعی که فرد دچار بی حرکتی و بی حسی و يا کاهش حرکت و فعاليت می شود، ابتلا به پوکی استخوان می باشد. بر اساس آمارهای موجود 50 تا 90 درصد بيماران دچار ضايعه نخاعی مزمن، دارای دانسيته استخوانی، زير حد شکستگی بوده اند. همچنين طبق تحقيقاتی که در مورد ميزان شيوع پوکی استخوان در ضايعات نخاعی آمريکا صورت گرفته است. نشان داده شد. که کاهش تراکم استخوانی در اندام تحتانی افرادی که دچار ضايعه کامل نخاع بودند بسيار سريع پيشرفت می کند بطوريکه در 3 ماه اول پس از صدمه، پوکی استخوان 22 درصد و بعد از 3 تا 4 ماه پس از ضايعه حدود 5 درصد ديگر اضافه شده است و پس از 14 ماه تقریبا" 32 درصد استخوان پوک می شود. همچنين ميزان پوکی استخوان 16 ماه پس از ضايعه، اساسا" با 10 سال پس از ضايعه برابر بوده و تقريبا" 37 درصد می باشد. با توجه به نتايج بدست آمده در اين طرح، شيوع بالای استئوپروز در بين جانبازان مراجعه کننده ( 5/81 درصد ) نشان دهنده ناکافی بودن حمايتها از اين قشر فداکار می باشد و مسئوليت های زيادی را برای مسئولان بدنبال خواهد داشت. زيرا اگر چه استئوپروز قابل برگشت نيست. اما ميتوان با ارائه خدمات جانبی کافی، از ايجاد شکستگی های پرعارضه در اين افراد جلوگيری نمود و با ارائه اطلاعات کافی به جانباز و خانواده وی ريسک خطر را برای اين افراد کاهش داد. ضمنا" ابتلای افراد استئوپنيک را به استئوپروز، به تاخير انداخته يا از آن جلوگيری نمود. در اين حال ارائه خدمات لازم در زمينه مشاوره های تغذيه ای، تجويز و تهيه داروهای لازم، تجهيزات پزشکی ضروری، ارائه خدمات پرستاری و مراقبت از جانبازان و آموزش خانواده های ايشان بايد در اولويت کاری قرار گيرند.

**

منبع مقاله "پوکی استخوان در افراد ضايعه نخاعی " دكتر هادي شجاعي نشريه پيام آموزشي - - پژوهشكده مهندسي و علوم پزشكي جانبازان -شماره اول ارديبهشت 1385

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

اختلالات عملکرد جنسی در افراد ضايعات نخاعی

اختلالات عملکرد جنسی (( ناتوانی جنسی ))

آمار و اطلاعات نشان می دهد که در حدود 152 ميليون به همراه زوج خود تحت تأثير ناتوانی جنسی قرار دارند. بر اساس اين تحقيقات مشخص گرديده است که 65 درصد افراد بالای 65 سال نيز از ناتوانی جنسی رنج می برند.

در بسياری از مردان مبتلا به ناتوانی جنسی و افراد ضايعه نخاعی گر چه توانايی بالقوه ای در داشتن نعوظ دارند ولی ممکن است اين نعوظ به قدر کافی سخت ( سفت ) نبوده و مدت زمان آن نيز برای فعاليت های جنسی کافی نباشد.

( عدم رسيدن به نعوظ و يا حفظ آن جهت برقراری يک ارتباط رضايت بخش را ناتوانی جنسی گويند ) .

عوامل ايجاد کننده ناتوانی جنسی :

بطور کلی حدود 85 درصد علل ايجاد کننده ناتوانی جنسی منشأ فيزيکی (جمسی ) ، 10 درصد منشأ سايکوژنيک و 5 درصد نيز از عوامل ناشناخته می باشند.

الف ) عوامل فيزيکی ( جسمی )

اين عوامل عبارتند از :


مشکلات و بيماريهای سيستم عروقی


بيماری قند ( ديابت )


عوارض داروئی


شرايط عصبی ( نوروژنيکال )


اختلالات هورمونی


مداخله جراحی


شرايط پزشکی


بيماری پی رونی

ب ) شرايط زندگی ( روش زيستن )

نوشيدن الکل، استعمال دخانيات ، بی تحرکی زندگی ، تغذيه نامناسب، افزايش وزن

ج ) علل روانی: مانند

استرس، اضطراب و تشويش، احساس گناه ،افسردگی

عوامل فيزيکی :

مشکلات و بيماريهای عروقی : سختی رگ ( تصلب شريان )

يکی از معمولی ترين بيماری عروقی می باشد که منجر به کاهش خون رسانی به اندام ها می شود و به همين ترتيب نيز زمانی که شريانهای مرتبط با آلت تناسلی و اندام های واقع در لگن تنگ و سفت شود خون رسانی به آن با اختلال مواجه می گردد.

بطور کلی وجود چربی های ذخيره شده در شريان ها منجر به ايجاد ناتوانی در نعوظ خواهد شد. در اين افراد جريان خون وضعيت مناسب داشته ولی چون قطر رگ ها کاهش يافته است. خون رسانی به آلت تناسلی از وضعيت مطلوبی برخوردار نيست و در نتيجه نعوظ با تأخير مواجه می گردد.

گزارش گرديده است که وجود ديابت، فشارخون، استعمال دخانيات (توتون) سه علت اصلی ايجاد ناتوانی جنسی می باشند.

ديابت : تخمين زده می شود که 60 درصد مردان از بيماری ديابت رنج می برند و پس از گذشت 10 سال به نوعی با ناتوانی جنسی روبرو می گردند. بنابراين وجود ناتوانی جنسی در افراد مبتلا به ديابت امری تعجب آور نيست بلکه سيری طبيعی است که در آينده در اين افراد مشاهده خواهد شد.

عوارض داروئی : مصرف بعضی از داروها می تواند منجر به ايجاد ناتوانی جنسی گردد. اين داروها عبارتند از :

داروهای کنترل کننده فشار خون، داروهای قلبی ، داروهای ضد افسردگی، داروهای مسکن، داروهای اعصاب و ....

اختلالات عصبی : اين اختلالات ممکن است به علت بروز صدمات به عصب باشد. اختلالاتی مانند قطع نخاع، پارکينسون ، M.S مسموميت با فلزات سنگين ، الکل و...

اختلالات هورمونی : اين اختلالات ممکن است به علت کاهش تستوسترون و افزايش پرولاکتين ايجاد گردد. کاهش هورمونی تستوسترون می تواند منجر به عدم ميل جنسی شود و به دنبال آن مشکلات نعوظ را افزايش دهد. مشکلات و بيماری های کبدی و کليوی نيز نقش مهمی در بروز اختلال هورمونی دارند که در نهايت منجر به کاهش ميل جنسی ميگردد.

مداخلات جراحی : صدماتی که در اثر مداخلات جراحی به اندام هايی مانند ستون فقرات، ناحيه لگنی، روده بزرگ، پروستات و رکتوم می توان در ايجاد ناتوانی جنسی نقش داشته باشند.

شرايط پزشکی : بعضی از شرايط پزشکی مانند فشار خون، ديابت، چربی بالا، بيماری قلبی و عروقی، چاقی، بيماری عروقی محيطی، اختلالات عصبی،

بي خوابی غير عادی و يا حتی نشستن بيش از حد ( قرار داشتن طولانی مدت روی يلچر بدون داشتن تحرک لازم ) می تواند منجر به اختلالات در روابط جنسی گردد.

پی رونی: شکل ظاهری آلت تناسلی بصورت غير عادی و طبيعی است و خود نقش اساسی در برقراری روابط جنسی مطلوب دارد.

2-شرايط زندگی ، مصرف الکل و استعمال مواد افيونی

منجر به ناتوانی جنسی شديد می گردد. استفاده از الکل نه تنها باعث بروز صدمه به اعصاب می شود بلکه موجب آتروفی ( کوچک شدن ) بيضه ها و کاهش سطح تستوسترون خواهد شد. بيشتر از 85 درصد افراد الکی مزمن دچار ناتوانی جنسی هستند.

مصرف موادی مانند ماری جوانا، هروئين، کوکائين و .... منجر به اختلال در روابط جنسی می شود که اين اختلال خود عاملی در صدمات عروقی و عصبی شده و می تواند بصورت موقت و يا دائم موجب عدم تحريک های جنسی گردد.

استعمال دخانيات : استفاده از سيگار موجب تنگ شدن عروق شده در نتيجه خون رسانی به اندام ها با مشکل مواجه می گردد و اين فرآيند در تضعيف اندام های تناسلی نيز نقش مهمی دارد. تحقيقات نشان داده است که نيکوتين موجود در سيگار ميل جنسی را کاهش داده و بدليل سست کردن عضلات تناسلی، از رسيدن فرد به اوج لذت جنسی ممانعت می نمايد.

اين بررسی ها همچنين بيان گر اين موضوع است که افراد سيگاری تا 50% بيشتر از افراد عادی در خطر مواجه شدن با ناتوانی جنسی قرار دارند.

تغذيه نامناسب، موجب بروز ضعف جسمی شده و در نتيجه نقش مهمی در فعاليت های جنسی خواهد داشت.

افزايش وزن : نقش مهمی در کاهش احساسات جنسی خواهد داشت و رسيدن خون به اندام های تناسلی را با مشکل مواجه می سازد.

عدم تحرک کافی : ورزش کردن منظم و برنامه ريزی شده، موجب تنظيم جريان خون و بهبود خون رسانی به اندام ها خواهد شد.



***

منبع : مقاله "اختلالات عملکرد جنسی در افراد ضايعات نخاعی"- تهیه کننده : دکتر سید علی محمد یکتا مرام - دفترامورتوانبخشی معلولین جسمی حرکتی و حسی -سازمان بهزیستی کشور

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

استفاده از اسپلينت ها در افراد دارای آسيب نخاعی

چنانچه طناب نخاعی در محل اعصاب نخاعی T1 و يا بالاتر آسيب ديده باشد، امکان دارد باعث بروز اختلال در عملکرد يا قدرت اندام فوقانی گردد.

استفاده از اسپلينت ها در دست و پاها می تواند :

• باعث افزايش توان عملی آنها گردد.
• از تغيير شکل طبيعی آنها جلوگيری نمايد.
• موجب تقويت نيروی کاهش يافته عضله و مفاصل شود.

 

اسپلينت ها می توانند ثابت يا متحرک ( برای اجازه به حرکت اندام ) باشند.

برخی از اسپلينت ها نيز بطور اختصاصی بوسيله متخصصين کاردرمانی  ( SIU ياSpot يا انجمن OT ) تجويز و يا طراحی و ساخته می شوند.

استفاده از اسپلينت های دست ،اغلب با روشهای درمانی ديگری از جمله روشهای کششی و تقويتی ترکيب می گردند ، تا حداکثر راندمان را فراهم آورند. امکان دارد اسپلينت ها جهت استفاده در تمام طول روز، یادرطول شب يا  بمنظور فعاليت های خاص روزانه جهت کمک به عملکرد دست( مثلا" خودسونداژی) تجويز گردند.

فرد و اعضای خانواده او بايد روش صحيح پوشيدن ، استفاده و مراقبت از اسپلينت ها را آموزش ببينند. چنانچه فرد با سئوال يا مشکلی در رابطه با اسپلينت مواجه شود، بايد با متخصص مربوطه تماس برقرار کند.

احتياطات :

هر وسيله ای که بر روی بدن فرد قرار می گيرد، بصورت بالقوه با بروز مشکلاتی همراه خواهد بود. بعضی از عوارض احتمالی و توصيه های مورد نياز در جدول زير درج شده اند.

عوارض	علل احتمالی بروز عارضه	اقدامات مورد نياز
تحريک پوستی قرمزی نواحی تاول	فشار ناشی از عدم استقرار صحيح اسپلينت عدم استفاده صحيح از اسپلينت ضعف در ميزان حس	در آوردن اسپلينت تماس با متخصص مربوطه بررسی مجدد نحوه کار اسپلينت مرو رمجدد برنامه استفاده از اسپلينت
ایجاد و افزايش ورم	محکم بسته شدن تسمه های اسپلينت و تنگ بودن آن استقرار نامناسب وضعيت بازو / دست	بازوشل کردن تسمه ها بررسی مجدد نحوه کار اسپلينت حفظ تقويت بازوها
درد	صحيح بسته نشدن اسپلينت و تسمه های آن	مرور مجدد برنامه استفاده از وسيله مشاوره با متخصصين کاردرمانی حفظ تقويت بازوها

 

 

نحوه نگهداری اسپلينت ها

1. اسپلينت های ترمو پلاستيکی را می توان با صابون و آب دارای درجه حرارت معمولی ( نه آب داغ ) تميز کرد. می توان اسپلينت ها را با  اسفنج شست ، ولی نبايد آنها را در زير آب قرار داد.

2. تسمه های کشی يا تسمه هايی که از پارچه های به هم چسبیده  ساخته شده اند، را می توان با آب و صابون ملايم و يک برس کوچک شستشو داد.

3. اگر بعد از تميز کردن و شستشوی اسپلينت، باز هم بوی نامطبوعی استشمام شود، می توان با استفاده از مقداری کمی خمير دندان مجددا" آن را شستشو داد. اگر تعويض مجدد لايه های آستر اسپلينت لازم باشد، بايستی با متخصص مربوطه مشورت شود.

4. تمامی مواد ترموپلاستيک دراثر گرما به مرور آسيب می بينند. بنابراين از قراردادن آنها در معرض تابش نور خورشيد، يا گرمای داخل خودرو يا در مجاورت وسايل گرمازا بايد خودداری نمود.

5. بايستی افراد از نحوه نگهداری اسپلينت ، در محلهای مناسب اطلاع داشته باشند. قرار گرفتن اشيای سنگين بر روی اسپلينت می تواند باعث آسيب آنها گردد.

انواع اسپلينت ها

بعضی از انواع اسپلينت که رايج تر بوده و توسط متخصصين کار درمانی در مراکز ضايعات نخاعی طراحی ساخته می شوند، بر اساس هدف ساخت در جدول زير درج شده اند. همچنين گاهی اوقات متخصصين بر اساس نياز شخص، انواع ديگری از اسپلينت ها را می سازند.

نوع اسپلينت	کاربرد
Boxing Glove	برای کاهش ورم دستها درمراحل اوليه بعد از آسيب
Resting pan	برای تقويت دستها و مچ در وضعيت طبيعی و در حال استراحت و کار
Short opponens	برای تقويت دست در وضعيت کاری و استقرار مناسب شست و انگشتان در حالتی که در نتيجه عوارض تاندونی، دست در حالت چنگ قرار گرفته است.
اسپلينتEngen	در مواقع چنگ شدن انگشتان و جهت تقويت گير انگشتان مورد استفاده قرار می گيرد. معمولا" جهت فعاليتهای دستی خاص از جمله خود سونداژی مورد استفاده دارند.
اسپلينت تقويت کننده مج	جهت تقويت مچ دست ،برای اجرای فعاليتهای دستی مورد کاربرد دارد. (از جمله حرکت دادن ويلچر، غذا خوردن، مسواک زدن و غيره )
اسپلينت مخصوص نوشتن	جهت کمک به گرفتن قلم
اسپلينت مخصوص تايپ	جهت کمک به کار با صفحه کليد

 

****

منبع :  كتاب " راهنماي  آسيب نخاعي  -     بخش "استفاده ازاسپلینت ها درافراد دارای آسیب نخاعی   " -ترجمه :مهندس عباس كاشي - انتشار : سايت مركز ضايعات نخاعي  -آدی ماه  1385

منبع :   كتاب "راهنماي  آسيب نخاعي "Handbook of Spinal Cord Injuriy

ناشر: QSCIS 

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

 

آسيب هاي نخاعي

نخاع يا طناب نخاعي بخشی از سيستم اعصاب مرکزی است. سيستم اعصاب مرکزی از دو قسمت عمده، يعنی مغز و نخاع تشکيل شده است. نخاع بافت بسيار ظريفی است که توسط تعدادی استخوان محافظت می شود. به اين استخوانها مهره گفته می شود. نخاع در وسط اين مهره ها قرار گرفته و به محل قرار گرفتن نخاع کانال نخاعی گفته می شود. مهره ها به صورت منظم بر روی يکديگر قرار گرفته اند. مهره ها ستون فقرات را ايجاد می کنند که به عنوان ستون بدن عمل می کند و دارای حالت انعطاف پذيری است. بعلاوه مهره ها حفاظت از نخاع را نيز بر عهده دارند . قرار گرفته اند. ديسكها در بين مهره ها قرار گرفته اند. ديسک از موارد فيبری سفتی تشکيل شده که در ميان آن ماده نرمتری قرار دارد. وظيفه ديسک جذب ضربه است و به ستون فقرات امکان انعطاف پذيری را می دهد.

مهره ها توسط رباطهايی مهم متصل می باشند، اين رباطها باعث می شوند ستون فقرات حالت ايستاده به خود بگيرد. علاوه بر اين، امکان حرکت به ستون فقرات را می دهند. وقتی آسيب نخاعی روی می دهد اغلب اين رباطها آسيب می بينند. موارد زيادی اتفاق می افتد که مهره ها آسيب ببينند، ولی نخاع سالم بماند، اما ممکن است نخاع با وجود سالم بودن مهره ها، آسيب ببيند.

در بدن انسان سی مهره وجود دارد که ستون مهره ها را قسمت بندی می کنند. اين قسمتها شبيه قسمتهای نخاع می باشند و شامل بخشهای زير می باشند.

گردنی : 7 مهره

پشتی ( سينه ای ): 12 مهره

کمری : 5 مهره

خاجی: 5 مهره ( اين مهره ها بهم چسبيده اند )

دنبالچه: 1 مهره

نخاع :

می توان نخاع را بزرگترين عصب بدن ناميد. اعصاب، ساختمانهای طنابی شکلی ميباشند که از رشته های عصبی کوچکتر تشکيل شده اند. نخاع مانند کابل اصلی تلفن عمل ميكند و مغز را به ساير قسمتهای مختلف بدن متصل می سازد. اگر تصور کنیم که نخاع به صورت کابل اصلی تلفن عمل می کند، مرکز اصلی تلفن مغز بوده و قسمتهای مختلف بدن مشترکين تلفن می باشند. پيامها از مرکز تلفن به مشترکين رسيده و همچنين از مشترکين به مرکز تلفن می رسد. به اين معنی که دستوراتی که منجر به حرکت اندامها می شود، از مغز صادر شده و از طريق نخاع و سپس اعصاب محيطی به عضلات می رسند و همچنين گيرنده های حسهای مختلف مثل حس لمس و يا درد، آن را ثبت کرده و از طريق اعصاب محيطی به نخاع رسيده و بعد به مغز می رسند و باعث می شوند مغز حسهای مختلف را درک کند. از حسهای مختلف می توان به حس لمس، گرما، سرما و درد اشاره نمود. طول نخاع حدود 45 سانتيمتر است و از پايين مغز شروع شده و تا حدود کمر ادامه می يابد. سی و يک جفت عصب از نخاع خارج می شود. اين اعصاب از قسمتهای مختلف خارج شده و عمل قسمتهای مختلف بدن را کنترل می نمايند. اين اعصاب به صورت زير دسته بندی می شوند.

گردنی: 8 عصب؛ کنترل گردن بازو و دستها را به عهده دارند.

پشتی (سينه ای ) : 12 عصب ؛ کنترل تنه و عضلات فوقانی شکم را به عهده دارند.

کمری: 5 عصب ؛ کنترل عضلات پايين شکم و قسمتهای مختلف اندامهای تحتانی را بر عهده دارند.

خاجی: 5 عصب؛ کنترل قسمتهای پايينی اندام تحتانی را بر عهده دارند، همچنين عملکرد مثانه روده و اعمال جنسی توسط اين اعصاب کنترل می شود.

دنبالچه: يک عصب؛ آخرين قسمت نخاع را بر عهده دارد.



آسيب نخاع چيست؟

ممکن است نخاع در اثر بيماری و يا ضربه آسيب ببيند. در اکثر موارد آسيب نخاع به علت فشار وارد شده از مهره ها می باشد و در اثر اين آسيب، نخاع ورم کرده يا دچار خونمردگی می شود. ممکن است آسيب باعث پاره شدن فيبرهای عصبی نخاع شود. عفونت و يا بيماريهای ديگر نيز ممکن است باعث همين نوع آسيبها گردند. برای اينکه نخاع آسيب شديد ببيند، لازم نيست که حتما" قطع شود. اگر چه مطالعات مختلفی در حال انجام است تا امکان ترميم نخاع را فراهم سازد و اين تحقيقات در حيوانات با درصدی از موفقيت همراه بوده است، ولی در حال حاضر نخاع پس از قطع شدن ديگر قابل ترميم نخواهد بود، ولی به تازگی روشهايی برای پيوند نخاع در دست بررسی است و برخی از نتايج اوليه آن اميدوار کننده می باشد. اين جمله به معنی عدم بهبود شرايط بيمار آسيب نخاعی نيست و بسته به اينکه علت آسيب خونمردگی يا تورم باشد، بيمار بهبود عصبی پيدا خواهد نمود. اين بهبودی شامل تغيير در حس و يا توانايی حرکت اندامها و يا هر دو است،مقدار بازگشت حس يا حرکت در هر بيمار متفاوت بوده و با معاينه دقيق تا حدی قابل پيشگيری است.

بعد از ايجاد آسيب نخاعی تمامی اعصابی که بالای محل آسيب قرار دارند به کار خود به همان شکل قبل از آسيب ادامه می دهند، اما در زير سطح آسيب نخاعی اعصاب نمی توانند پيامها را بين مغز و قسمتهای بدن رد و بدل نمايند، علت اين مساله قطع شدن ارتباط بين دو قسمت نخاع است.

تشخيص آسيب نخاع :

پس از آنکه پزشک به وجود آسيب نخاعی مشکوک شد، برای تشخيص آن چند کار مختلف را انجام می دهد.اولين قدم انجام معاينه عصبی است. معاينه عصبی بر اساس امتحان 10 عضله کليدی در هر طرف بدن و 27 نقطه استاندارد حسی در هر سمت بدن است. حسهای لمس سطحی و درد هر دو طرف بدن بر روی نقاط خاصی بررسی می شوند. بسته به نتایج معاينات اوليه، معاينات تکميلی ديگری نيز توسط پزشک انجام می گيرد. گرفتن عکس راديوگرافی به تشخيص شکستگی مهره ها کمک می کند و انجام ام.آر.آی به تعيين مقدار آسيب ظاهری نخاع کمک می نمايد.

بر اساس يافته های حاصل از معاينه و راديولوژی، پزشک می تواند اطلاعات بسياری در مورد آسيب نخاع کسب کند. ميزان آسيب در هر شخص و مقدار بازگشت عملکرد در آن فرد با فرد ديگر کاملا" متفاوت است. آسيب فرد بر اساس سطح ضايعه عصبی و نوع آسيب توصيف می شود.

آسيب کامل و آسيب ناقص:

در هنگام معاينه يکی از مواردی که پزشک آن را بررسی می کند، کامل يا ناقص بودن آسيب است. پزشک حرکات عضلات مختلف و حس قسمتهای مختلف را بررسی کرده و بر اساس نتايج معاينه عصبی، ناقص يا کامل بودن آسيب را تعيين می کند. دو نوع آسيب نخاعی وجود دارد، آسيب کامل و آسيب ناقص. می توان آسيب کامل را به قطع تمام خطوط ارتباطی تلفن به يک ساختمان تشبيه کرد، ولی در آسيب ناقص تعدادی از اين خطوط تلفن هنوز کار می کنند.

مقدار پيام رد و بدل شده بين مغز و اندامهای محيطی بستگی به اين دارد که چه مقدار از اين خطوط قطع نشده باشند. برخی افراد با آسيب ناقص، حس نسبتا" خوبی دارند، ولی توانايی حرکت ندارند و برخی از آنها توانايی حرکت نسبتا" خوبی دارند. ولی حس آنها خوب نيست.

اختلاف بسيار زيادی بين افرادی که آسيب ناقص نخاع دارند وجود دارد زيرا راههای سالم باقی مانده در آنها کاملا" با يکديگر متفاوت است. همانطور که ذکر شد، در حال حاضر امکان ترميم اعصاب قطع شده در نخاع در دست تحقيق است، اما اعصابی که دچار تورم يا خونمردگی شده اند، قابليت برگشت دارند. اين روند ممکن است به سرعت اتفاق بيفتد يا بسيار آهسته باشد. برخی افراد فکر می کنند که آسيب کامل به معنی قطع کامل نخاع است و آسيب ناقص به معنی قطع ناقص نخاع. چنين تصوری صحيح نيست و اصطلاح کامل و ناقص برای تعريف عملکرد نخاع است و منظور آسيب فيزيکی نخاع نمی باشد. مثلا" ممکن است يک کابل تلفن به طور ظاهری سالم باشد، ولی سيمهای داخل آن بطور کامل قطع شده باشند.

منظور از تتراپلژی ( کوادری پلژی ) يا پاراپلژی چيست ؟

بيمارانی که دچار آسيب نخاعی می گردند، به دو دسته تتراپلژی (کوادری پلژی ) و پاراپلژی تقسيم بندی می شوند. به فردی پاراپلژيک گفته می شود که حس و حرکت تنه و يا اندام تحتانی خود را از دست داده باشد. اين نوع آسيب در اثر صدمه به نخاع در ناحيه سينه، کمر يا خاجی ايجاد می شود. بسته به اينکه آسيب در کجا اتفاق بيفتد، کنترل بخشهای خاصی از بدن از دست می رود، هر چه محل صدمه بالاتر باشد، مقدار بيشتری از حس و عضلات نسبت به کسی که دچار آسيب ناحيه خاجی شده، از دست می رود.

وقتی آسيب در ناحيه گردن اتفاق بيفتد، فرد کنترل حس و حرکت اندام فوقانی، تنه و اندام تحتانی را از دست می دهد. به اين حالت تتراپلژی می گويند. ( تترا و کوادری از لحاظ لغوی به معنی چهار می باشند ). گاهی اوقات نخاع تنها دچار التهاب و خونمردگی می شود و وقتی که التهاب يا خونمردگی برطرف شد، امکان بازگشت عملکرد نخاع وجود دارد، ولی در حال حاضر روش قابل اعتمادی وجود ندارد که مشخص کند کدام اعصاب احتمال برگشت دارند. اما هر چه زمان طولانی تری بگذرد و اعصاب عملکرد خود را به دست نياورند احتمال برگشت آنها کمتر می شود. اگر مقداری برگشت در عملکرد ديده شد، اميد ما برای بازگشت بيشتر عملکرد افزايش می يابد، ولی هيچ تضمينی در اين مورد وجود ندارد.

برخی افراد چند هفته يا چند ماه بعد از آسيب نخاع دچار حرکات خود بخود اندامها، به صورت انقباض عضلات و يا حرکت ناگهانی اندام می شوند. اين حرکات غير ارادی است و اسپاسم عضلانی می باشند و علامت برگشت کار عضله نمی باشند. فرد قادر به کنترل اين حرکات نيست، اسپاسم بعلت دستورات اشتباه اعصاب است که باعث حرکت عضله می شوند. اسپاسم معمولا" درد ندارد، اما ممکن است مدتی طول بکشد تا فرد به اين حرکات غير ارادی عادت کند. اسپاسم عضلات برای فرد می توانند مفيد نيز باشند، زيرا باعث می شوند عضلات انقباض خود را حفظ کنند.

به افزايش شدت اين اسپاسم ها اسپاستيسيتی گفته می شود. شديد شدن اسپاستيسيتی می تواند علامت وجود مشکلی در زير سطح ضايعه نخاعی باشد. به عنوان مثال افزايش اسپاستيسيتی می تواند نشانه وجود عفونت ادراری باشد يا حتی رشد ناخن به داخل گوشت و ايجاد عفونت در آن محل می تواند باعث افزايش اسپاستيسيتی گردد. اسپاسمها اگر باعث بيدار شدن در طول شب شده يا باعث درد شوند، می توانند برای فرد مشکل ساز باشند.

علاوه بر مشکلات ايجاد شده در زمينه حس و حرکت اندامها، آسيب نخاع باعث بروز تغييراتی در وضعيت تنفسی، وضع روده، مثانه و عملکرد جنسی می شود.

آيا آسيب نخاع قابل بهبود است؟

تقريبا" هميشه پس از آسيب نخاع مقداری بهبودی ديده می شود. تحقيقات بسيار وسيعی در حال انجام است و در برخی حيوانات و حتی در انسانها با موفقيتهايی همراه بوده که اميد به بهبود قطع نخاع را در آينده ايجاد کرده است. آسيبهايی که همراه با قطع نخاع نباشند، همراه با درجات متفاوتی از بهبودی می باشند. و می توان گفت در بسياری از بيماران مقداری از بهبودی تورم در نخاع باعث برگشتن عملکرد اعصاب قطع نشده ميگردد.

منظور از بهبودی در وضعيت بيمار چيست و مقدار آن چقدر است؟

بعد از آسيب نخاعی مقداری از قدرت حرکتی و حسی بيمار برگشت می کند. اين مقدار تحت تاثير عوامل مختلفی بوده و در بيماران مختلف با يکديگر متفاوت است، ولی تا حدودی قابل پيش بينی است و بيشتر در طی شش ماه اول پس از آسيب ، ديده می شود، گاهی حتی سالها بعد نيز بهبودی ديده می شود.

****

منبع : مقاله " آسيب هاي نخاعي " - تهيه كننده : دكتر عطي الرضا بنانج - روزنامه قدس -روز دوشنبه 22 خرداد 1385

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

آسيب نخاعی و اميد به زندگی

سئوال : آسيب نخاعی چه تاثيری بر روی اميد به زندگی و سلامت فرد خواهد داشت؟


جواب : الگوی برنامه سيستم مراقبتی ضايعات نخاعی، اطلاعات مربوط به بيش از 20 سال را ، در مورد اميد به زندگی بعد از آسيب طناب نخاعی در اختيار دارد. مطالعات نشان می دهد که اگرشخصی طی 24 ساعت اول پس از ضايعه نخاعی زنده باقی بماند، ميانگين اميد به زندگی وی بطور قابل توجهی به شدت آسيب و سطح ضايعه نورولوژيکی بستگی پيدا مي کند. بطور کلی ميانگين اميد به زندگی در افراد نخاعی نسبت به عامه مردم کوتاهتر است، اما اختلاف اميد به زندگی در بعضی از افراد نخاعی نسبت به عامه مردم 10 سال می باشد. بخصوص کوتاه بودن اميد به زندگی، در مورد اشخاصی که در ناحيه5 C يا پائينتر ضايعه دارند يا کسانی که بدون کمک دستگاههای هوادهی قادر به تنفس نيستند، کاملا"مصداق دارد. برای مثال اگر ميانگين اميد به زندگی در يک فرد سالم 20 ساله 77 سال باشد ،بنابراين يک فرد 20 ساله که دارای آسيب نخاعی کامل در ناحيه 7 C است می تواند انتظار داشته باشد که 60 سال يا بيشتر زندگی کند.
نکته ای که بايد در نظر داشت اين است که افراد مبتلا به ضايعات نخاعی بواسطه مراقبت های بهداشتی مناسب و همچنين پيشرفت هايی که در زمينه پيشگيری، شناسايی بموقع و درمان عوارض آسيبهای نخاعی حاصل گشته می توانند تا دوران سالمندی زندگی کنند.
کاهش فعاليتهای جسمی بعد از ضايعات نخاعی، يکی از موضوعاتی است که می تواند باعث بروز مشکلات بهداشتی شود. با توجه به اينکه افراد نخاعی کمتر از افراد سالم در معرض فشارهای بدنی شديد قرار می گيرند اما بطور کلی دستگاه قلبی عروقی آنان نسبت به افزايش فشارهای بدنی، کمتر می تواند واکنش دهد.
افراد دارای ضايعه نخاعی مشکلات مربوط به وزن نامناسب را بصورت افزايش و يا کاهش وزن تجربه می نمايند.
عوامل ديگری نيز بر روی سلامتی افراد نخاعی تاثير می گذارند که از جمله می توان به عوارض مرتبط با کنترل مدفوع و ادرار و همچنين وضعيت تغذيه و محافظت از پوست اشاره کرد. عوارض و اختلالات مذکور می توانند بر سطح عملکرد فرد، نوع و مقدار مراقبتهای مورد نياز و لذت از زندگی موثر واقع شوند. چنانچه عوارض شديد باشند. می توانند بر روی اميد به زندگی فرد اثر منفی بگذارند. برنامه های منظم دفع مدفوع و ادرار ، تغذيه مناسب و محافظت از پوست می توانند عوارض حاصل از آسيب های نخاعی را به حداقل برسانند.


سئوال : چند عواملی منجر به مرگ افراد نخاعی می شوند؟


جواب : 20 تا 25 سال پيش ، علت اصلی مرگ افراد نخاعی نارسايی کليه بود. اما امروزه بدليل برنامه های مناسب کنترل ادرار،انجام آزمايشات مختلف جهت تشخيص عوارض و درمانهای به موقع ،اختلالات نروژنيک مثانه (دارای ریشه عصبی) و نارسايی کليه کاهش یافته است. تا جائی که اين مشکل ديگر جزو چهار عامل مرگ افراد مبتلا به آسيب های نخاعی محسوب نمی شوند. امروزه ، عوارض ريوی شامل پنومونی، آمبولی ريوی و عفونتهای ريه که به جريان خون گسترش پيدا می کنند از جمله عوامل منجر به مرگ افراد نخاعی هستند. ولی اين عوامل در عامه مردم نيز شايع می باشند. جهت کسب جديدترين اطلاعات در مورد اميد به زندگی و عوامل مرگ و مير در افراد نخاعی ، الگوی سيستم آسيب نخاعی را که در سايت :
http://www. spinal cord. uab. edu
ملاحظه کنيد و سپس روی " Fact and stats " کليک نمائيد تا لينک شويد.


سئوال : جهت ارتقاء سطح سلامتی و اميد به زندگی چه کارهائی می توان انجام داد؟


پاسخ : بطور کلی عادات و روشهای بهداشتی و غير بهداشتی که افراد انجام می دهند، تعيين کننده سلامتی و اميد به زندگی آنان است.
در مورد افراد نخاعی ،" فعاليت جسمی" متناسب با سطح آسيب نورولوژيکی آنان بر روی سلامتی بسيار موثر است. به اين معنا که بهتراست حداقل ميزان حرکت ممکن و در صورت امکان اجرای حرکات ارادی عضلات بدن تامين شود.
از ديگر برنامه های سلامتی می توان به" برنامه مراقبتهای منظم و مناسب روده" و جلوگيری از يبوست شديد اشاره نمود. يک "برنامه مناسب کنترل ادرار" مي تواند از عفونت دستگاه ادراری پيشگيری نموده و از برگشت ادرار به کليه ها جلوگيری کند که در نتيجه به حفظ سلامت کليه ها در سنين بالاتر کمک می نمايد. همچنين" رژيم غذايی سالم و تغذيه مناسب" نيز بسيار مهم است. رژيم غذايی بايستی کم چرب بوده و کربوهيدراتهای سنتزی کمی داشته باشد و از نظر ترکيب پروتئين و کربوهيدراتهای طبيعی غنی باشد. همچنين رژيم غذايی سالم که حاوی فيبر کافی است جهت بهتر کردن کارکرد دوره ها و نيز کمک به بهبود برنامه دفع نقش به سزايی دارد.
جهت سلامت ريه ها از "مصرف سيگار" پرهيز کنيد. بخصوص از کشيدن سيگارهای دست دوم جدا" خودداری نمائيد.
در نهايت" انجام معاينات کلی بطور سالیانه" و بوسيله پزشک آشنا با مسائل ضايعات نخاعی بسيار مفيد خواهد بود و اطلاعاتی را به شما ارائه خواهد کرد که جهت سالم ماندن شما بسيار اهميت خواهد داشت.
عوامل زياد ديگری وجوددارند که بر سلامت و اميد زندگی افراد مبتلا به ضايعات نخاعی تاثير می گذارند. هر فردی لازم است که تصميم بگيرد چگونه می تواند سطح سلامت خود را بهبود بخشد و در جهت ارتقای آن گام بردارد. اين موضوع می تواند بصورت فردی و يا به شکل گروهی و يا طی هماهنگی با متخصص آشنا به ضايعات نخاعی صورت پذيرد. هر شخصی ممکن است با سئوالاتی که ذکرشد، مواجه شود. لذا تمامی افراد بايستی به کسب اطلاعات در مورد آنچه که می تواند در جهت زندگی سالم و مشکلات بهداشتی کمتر کمک نمايد ، بپردازند. افرادی که تصميم می گيرند که نقش فعالی در جهت تطبيق و حفظ روش مناسب زندگی خود داشته باشند قابل تحسين هستند.


****


منبع:مقاله: " آسيب نخاعی و اميد به زندگی"-مترجم:مهندس عباس كاشي ([e-mail])- انتشار : مركز ضايعات نخاعي جانبازان - تیر 1387برگرفته از:سایت: http://www.umshp.org/hp/resourse/sci/columns/doclife.shtml