عفونت مثانه؛ علل و درمان آن

---

دستگاه ادراری از کلیه‌ها شروع می‌شود. کلیه ها هم توسط لوله‌هایی که حالب خوانده می‌شوند به مثانه وصل می‌شوند. دستگاه ادراری به پیشابراه ختم می‌شود که لوله کوتاهی است که ادرار را به خارج از بدن می‌برد. وقتی باکتری‌های موجود در روده‌ها، از راه رکتوم به پیشابراه برسند و از آنجا بالا رفته وارد مثانه شوند، عفونت به وجود می‌آید.

---

باکتری‌ها می‌توانند مثانه را آلوده کرده و عفونت ایجاد کنند و یا بدون آنکه علامتی ایجاد کنند، در آنجا تکثیر یابند.

در هر یک از این موارد، باکتری‌ها ممکن است از راه حالب بالا رفته و کلیه‌ها را دچار عفونت سازند. عفونت کلیه خطرناک است و ممکن است باعت زایمان زودرس در خانم‌های بارداریا سایر عوارض گردد.

عفونت مثانه در بین خانم‌های 20 تا 50 بیشتر شایع است.

 

علل عفونت مثانه

- میکروب‌ها از از بیرون بدن وارد پیشابراه شوند.

- این عفونت در زنان بسیار شایع است، زیرا مدخل پیشابراه با مخرج فاصله کمی دارد و عفونت به سادگی از یک نقطه به نقطه دیگر انتقال می‌یابد.

- در زنان طول پیشابراه کوتاه‌تر است و عفونت به سادگی این مسافت کم را تا مثانه طی می‌کند.

- عفونت‌های کلیه می‌تواند پخش شود و مثانه را نیز مبتلا کند.

- آسیب به پیشابراه

- استفاده از کاتتر ادراری برای تخلیه مثانه، مثلاً پس از زایمان یا جراحی

- باکتری‌هایی که از راه پوست اطراف ناحیه تناسلی و مقعدی به مجاری ادراری راه می‌یابند.

عوامل خطر عفونت مثانه

استرس

مصرف الکل

افزایش فعالیت جنسی در زنان باعث آسیب رسیدن به پیشابراه می‌شود.

عفونت در سایر بخش‌های دستگاه ادراری ـ تناسلی

کاهش مقاومت بدن

پوشیدن لباس زیر تنگ و بدون هوا و بدون تبادل هوا

نشستن در وان پر از آبی که آلوده باشد.

شل شدن و افتادگی اجزای دستگاه ادراری ـ تناسلی در زنان

نگه داشتن ادرار برای مدت خیلی طولانی

 

علائم عفونت مثانه

درد، ناراحتی و سوزش هنگام دفع ادرار (و احتمالا هنگام مقاربت جنسی)

ناراحتی لگن یا درد قسمت تحتانی شکم (اغلب در قسمت فوقانی استخوان لگن)

افزایش دفعات دفع ادرار و احساس فشار و نیاز به ادرار کردن به طور مکرر حتی زمانی که میزان ادرار در مثانه بسیار کم است .

ادرار بدبو

ادرار کدر

وجود خون در ادرار (اغلب با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود)

تب خفیف

شب ادراری در کودک

تب و تحریک پذیری در شیرخوار

 

تشخیص عفونت مثانه

با آزمایش ادرار، جمع‌آوری دقیق ادرار برای کشت باکتری، سیستوسکوپی (معاینه مثانه با لوله مخصوص که در سر آن منبع نور و دوربین نصب شده است) و سونوگرافی.

هیچگاه احساس دفع ادرار را نادیده نگیرید و سعی کنید هر بار مثانه را کاملاً خالی کنید، زیرا نگه داشتن ادرار برای مدت طولانی یکی از علل مهم بروز عفونت ادراری است

پیشگیری از عفونت ادراری

- مقدار زیادی آب بنوشید، روزانه حداقل 8 لیوان .

- هیچگاه احساس دفع ادرار را نادیده نگیرید و سعی کنید هر بار مثانه را کاملاً خالی کنید.

- بعد از اجابت مزاج، موضع را از جلو به عقب تمیز کنید تا از ورود باکتری‌های مدفوع به پیشابراه پیشگیری شود.

- پیش از مقاربت جنسی و بعد از آن ادرار کنید و دستگاه تناسلی را بشویید.

- از فرآورده‌های بهداشتی مخصوص دستگاه تناسلی (اسپری یا پودر) و صابون‌های قوی خودداری کنید، زیرا پیشابراه و دستگاه تناسلی را تحریک می‌کند و محیط کشت مناسبی برای رشد باکتری‌ها خواهد بود.

- لباس های زیر خود را از نوع نخی انتخاب کنید و از جوراب شلواری‌هایی که قسمت بالای آن نخی است استفاده کنید.

- به جای استفاده از وان حمام بهتر است دوش گرفته شود.

- ازکافئین  پرهیز کنید، زیرا باعث تحریک مثانه می‌شود.

 

بارداری و عفونت ادراری

بارداری احتمال ابتلا به عفونت هر یک از بخش‌های دستگاه ادراری را بالا می‌برد. مقدار زیاد هورمون پروژسترون، موجب شل شدن عضلات حالب و در نتیجه گشادتر شدن حالب می‌شود.

رحم در حال رشد، می‌تواند به حالب ها فشار وارد آورد و جریان ادرار را در داخل آن‌ها با اختلال مواجه کرده و سرعت آن را کند سازد.

رشد جنین موجب فشار بر روی مثانه می‌شود و در نتیجه تخلیه آن هنگام دفع کامل نخواهد بود.

در نتیجه این اختلالات باعث می‌شود که عبور ادرار در مسیر دستگاه ادراری بیشتر طول بکشد و باکتری‌ها قبل از خروج از بدن زمان بیشتری برای تکثیر در اختیار خواهند داشت.

پزشک در همان اولین نوبت معاینات دوران بارداری آزمایش ادرار درخواست می‌کند، خواه شما علائم عفونت ادراری داشته باشید یا خیر.

 

درمان عفونت مثانه در زن باردار

اگر شما هنگام بارداری دچار عفونت مثانه شوید، باید به مدت 7 تا 10 روز تحت نظر پزشکآنتی بیوتیک خوراکی دریافت کنید.

انجام کشت‌های مکرر ادرار با فواصل معین در تمام دوره بارداری امری الزامی است تا از عدم بازگشت عفونت اطمیـنان حاصل شود.

در 40 درصد خانم‌های بـاردار که دچـار عفونت ادراری می‌شوند، عفونت تکرار می‌شود.

به منظور پیشگیری از عود عفونت، در صورت تکرار عفونت مثانه، ممکن است آنتی بیوتیک به طور دائم و با یک دوز پائین تا زمان زایمان توسط پزشک تجویز شود.

داروهای ضداسپاسم و گاهی استفاده از ضد دردهای ادراری برای تخفیف درد نیز تجویز می‌شود.

به هنگام درمان و تا دو هفته پس از رفع علایم از نزدیکی خودداری کنید تا التهاب کاملاً برطرف شود.

 

درمان عفونت ادراری با درمان‌های طبیعی

1- عصاره شاتوت بنوشید. آب عصاره شاتوت میزان باکتری‌ها را کاهش داده و از جایگزینی باکتری‌های جدید در دستگاه ادراری پیشگیری می‌کند. (هرچند نوشیدن عصاره شاتوت عفونت ادراری را درمان نخواهد کرد و باید به پزشک مراجعه کنید.)

2- آب قره‌قاط (cranberry) بنوشید تا ادرار اسیدی شود. برخی از داروها وقتی ادرار اسیدی باشد بهتر عمل می‌کنند.

3- حمام آب گرم ممکن است علایم را تخفیف دهد.

4- زرشک در درمان عفونت ادراری مفید است.

5- عسل و دارچین: دو قاشق غذاخوری عسل به همراه یک قاشق چایخوری پودر دارچین را در مقداری آب ولرم حل کنید و آن را بنوشید. این روش باعث می‌شود که میکروب‌های مثانه از بین برود.

6- زغال اخته به خروج باکتری‌ها از بدن کمک می‌کند. اسید بنزوئیک موجود در زغال اخته دارای خواص درمانی عفونت مثانه می‌باشد.

7- کرفس، درمان کننده عفونت‌های مجاری ادراری می‌باشد.

8- گشنیز، دارای خواص ضد عفونی کننده مجاری ادراری می‌باشد.

منبع:تبیان

برگشت ادرار به کلیه‌ها آسیب می‌زند

به طور طبیعی، موقعی که ادرار از کلیه ها توسط مجاری حالب (میزنای) وارد مثانه می شود، به خاطر خاصیت دریچه بین میزنای و مثانه، دیگر ادرار از مثانه وارد حالب نمی شود و در صورت برگشت غیرطبیعی از مثانه به حالب، آن را ریفلاکس ادراری می نامند.

 

شیوع این بیماری در کودکان مبتلا به عفونت ادراری تا 70 درصد است و اهمیت آن در این سنین بسیار زیاد می باشد، زیرا که می تواند باعث عفونت مثانه و عفونت کلیه ها شده وعفونت کلیه باعث تخریب قسمتی از بافت کلیه می گردد.

 

تقریبا 5 درصد نوزادانی که به‌علت تب به پزشک مراجعه می‌کنند، دچار عفونت ادراری هستند.

 

قبل از یک سالگی شیوع عفونت ادراری در پسرها بیشتر است و جالب است بدانید قبل از شش ماهگی شیوع عفونت ادراری در پسرهای ختنه نشده 10 برابر پسرهای ختنه شده است. بنابراین ختنه یکی از عواملی است که به جلوگیری از عفونت ادراری کمک می‌کند.

در سنین بالاتر و به‌خصوص دوران مدرسه و در سنین بلوغ، عفونت ادراری در دخترها بیشتر است.

 

در بچه‌های زیر 2 سال علائم تب، بیقراری، بوی بد ادرار، درد شکم، بی‌حالی و خوب شیر نخوردن و وزن نگرفتن می‌توانند علائم عفونت ادراری باشند.

در کودکان بالای 2 سال علائم سوزش ادرار، تکرر ادرار، درد پهلو، تهوع و استفراغ و حتی اسهال هم به موارد فوق اضافه می‌شود.

ریفلاکس یا برگشت ادرار از مثانه به کلیه‌ها باعث بروز عفونت ادراری می شود که معمولا در 30 تا 50 درصد دختر بچه‌ها دیده می‌شود

عفونت ادراری بیماری است که در اثر وارد شدن میکروب به مجاری ادرار ایجاد می‌شود. معمولا علت اصلی عفونت ادراری، عامل باکتریایی موجود در دستگاه گوارش است که در کودکان بیشتر دیده می‌شود و عموما مثانه را درگیر می‌کند.

 

ریفلاکس یا برگشت ادرار از مثانه به کلیه‌ها باعث بروز عفونت ادراری می شود که معمولا در 30 تا 50 درصد دختر بچه‌ها دیده می‌شود.

والدین در صورت وجود رفلاکس در کودکان باید به آن توجه و به پزشک متخصص مراجعه کنند.

 

ریفلاکس در بچه های با عفونت ادراری و بدون عفونت ادراری دیده می شود، ولی همراهی آن در بچه های با عفونت ادراری بویژه اگر عفونت در سن پایین تر باشد، بیشتر است.

 

عوارض ریفلاکس ادراری

اهمیت تشخیص ریفلاکس در سنین پایین خیلی زیاد است، زیرا که می تواند باعث انتشار عفونت از مثانه به کلیه ها شده و عفونت کلیه در سنین پایین (زیر 10 سال) باعث تخریب قسمتی از بافت کلیه می گردد و فشار خون ،عفونت ادراری مکرر و حتی نارسایی کلیه و دیالیز را ممکن است در آینده به دنبال داشته باشد.

 

وقتی که کودکی در اثر برگشت ادرار مبتلا به عفونت ادراری می شود، باکتری ها به طرف بالا رفته و سبب آسیب کلیه ها می شوند. هر بار که این تکرار می شود، کلیه ها بیشتر آسیب می بینند و بلاخره مرحله ای می رسد که متاسفانه کلیه ها کار خود را از دست می دهند.

بنابراین والدین، عفونت ادراری در کودکان خود را نباید سهل و ساده تلقی کنند.

 

تشخیص ریفلاکس ادراری

تشخیص ریفلاکس ادراری، با گرفتن عکس رنگی از مثانه مقدور است.

توسط پزشک متخصص، یک سوند ادراری از مجرا وارد مثانه می شود و مثانه از طریق سوند پر از ماده حاجب می شود تا در رادیوگرافی دیده شود.

در حالت طبیعی فقط مثانه پر می شود و ماده حاجب نمی تواند وارد حالب ها شود. ولی در کودکی که دارای ریفلاکس ادراری است، بسته به شدت ریفلاکس، مقداری از ماده حاجب وارد حالب ها و کلیه ها خواهد شد.

برای درمان عفونت ادراری ناشی از برگشت ادرار باید تحت نظر پزشک متخصص، آنتی بیوتیک مصرف کرد

درمان ریفلاکس ادراری

با کنترل و درمان طبی مناسب، 80 درصد موارد ریفلاکس ادراری، بدون عمل جراحی بهبود می یابد.

برای درمان عفونت ادراری ناشی از برگشت ادرار باید تحت نظر پزشک متخصص، آنتی بیوتیک مصرف کرد.

 

بسیاری از ریفلاکس های ادراری خفیف، با گذشت زمان و بزرگ شدن کودک برطرف می شوند. منتهی این کودکان باید تحت نظر پزشک متخصص بوده و در صورت لزوم درمان شوند تا آسیبی به کلیه ها وارد نشود.

 

هر قدر سن کودک کمتر و شدت ریفلاکس ادراری کمتر باشد، احتمال بهبود آن بیشتر است.

گاهی لازم است برای این کودکان، آنتی بیوتیک خاصی تجویز شود.

 

در موارد زیر لازم است که برای درمان این بیماری، حتما عمل جراحی انجام شود:

- علی رغم مصرف آنتی بیوتیک، کودک به طور مکرر مبتلا به عفونت ادراری شود.

- کلیه ها شروع به آسیب دیدن کنند.

- کودک به اندازه ای بزرگ شده باشد که دیگر شانس بهبودی وجود نداشته باشد.

- شدت ریفلاکس ادراری زیاد باشد.

- خانم مبتلا به ریفلاکس ادراری که حامله شود. چون ریفلاکس ادراری فرد را مستعد عفونت ادراری می کند و عفونت ادراری درخانم های حامله پرخطر است.

منبع:تبیان