سکته مغزی: درمان و علائم

 

 

از آسیب های مغز که شایع ترین آنها ضربه مغزی و سکته مغز می شود را میتوان نام برد. زمانیکه رگ های خون‌رسان به مغز بهر دلیلی پاره یا بسته شود، بافت‌های مغز از اکسیژن و غذا محروم می‌شود و بعد از چند دقیقه سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کنند، در این وضعیت  فرد دچار سکته مغزی (stroke) شده‌است.

سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است، درمان فوری ضروری بوده و عملکرد زودهنگام می‌تواند جلوی آسیب بیشتر و عوارض شدید و بلقوه سکته مغزی را بگیرد. فرد دچار سکته مغزی شده ممکن است توانایی حرف زدن را از دست داده، دچار مشکلات حافظه شده یا یک طرف بدنش فلج شود. خبرخوب این است که با دانستم علایم سکته مغزی می‌تواند پیشگیری و درمان شود.

علائم  و نشانه های هشدار دهنده

علائم سكته مغزی به طور ناگهاني آغاز می شوند به همين خاطر توجه به زمان شروع هر يک از اين  پنج علائم در زنان و مردان حائز اهميت است.

اين علائم عبارتند از:- احساس كرختی يا ضعف كه معمولا فقط در يك طرف صورت يا بدن، در يک دست يا پا و بسيار ناگهانی بروز مي‌كند.

- گيجي كه موجب نامفهوم شدن ناگهانی گفتار و دشواری در پيدا كردن واژه‌های مناسب و يا حتي ناتوانی در درك گفته‌های ديگران مي‌شود.

- مشكل در راه رفتن به علت سرگيجه ناگهانی، از دست دادن تعادل و از دست دادن هماهنگی است.

- تاری ناگهانی ديد كه موجب مشكل در بينايي در يك يا هر دو چشم مي‌شود. گاهي نيز فرد دچار دوبيني يا تيره‌شدن كلي ديد مي‌شود.

- سردرد غيرعادی و فوق‌العاده شديد كه شبيه به يک ضربه به سر ناگهانی است و گاهی با سرگيجه و حالت تهوع همراه است.

هر چند موارد فوق شايعترين علائم مشترك هشداردهنده سكته مغزی در زنان و مردان هستند اما بررسی ها نشان می دهد در زنان پنج نشانه سکته مغزی بيشتر نيز مشاهده مي‌شود كه اين علائم مخصوص جنسيت آن ها است و در مردان اغلب ديده نمی شوند.اين علائم عبارتند از:

-احساس خستگی ناگهانی

-افتادن يا تشنج ناگهانی

- تشديد ناگهانی ضربان قلب

- بروز درد ناگهانی در قفسه سينه، دست، پا و صورت

- تنگی نفس به طور ناگهانی و يا سكسكه

عوامل

عواملیکه برسکته مغزی تاثیر می‌گذارند به دو دسته قابل تغییر و غیرقابل تغییر تقسیم می‌شوند،‌ افرادیکه تعداد بیشتری از این عوامل را داشته باشند، ممکن است در خطر بیشتری برای ابتلا به سکته مغزی باشند.

عوامل قابل تغییر شامل 

 فشار خون بالا (hypertension)  

 دیابت  

سیگار کشیدن و یا استشمام دود سیگار دیگران   

کلسترول بالای خون   

مصرف الکل  

چاقی و یا اضافه وزن 

سابقه بیماری های قلبی

استفاده از قرص‌های پیشگیری از بارداری یا هورمون درمانی با قرص های حاوی استروژن.

عوامل غیرقابل تغییر شامل:

سن : خطر سکته با افزایش سن افزایش می‌یابد و افراد 55 سال به بالا بیشتر از بقیه در خطر هستند. 

نژاد: افراد آفریقایی-آمریکایی بیشتر از سایر افراد در خطر سکته مغزی می‌باشند.

جنسیت: مردان بیشتر از زنان در خطر سکته مغزی می‌باشند. زنان معمولا در سنین بالاتری نسبت به مردان دچار سکته مغزی شده و خطر مرگ پس از سکته مغزی در آنها بیشتر است.

سابقه: سابقه شخصی و یا خانوادگی سکته مغزی، سکته قلبی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد.

عوارض

سکته مغزی می‌تواند باعث ناتوانی‌های موقتی و یا دائمی بسته به مدت زمان فقدان خون در مغز و  بخش آسیب دیده شد. این عوارض شامل:

فلج شدن و یا از کار افتادن عضلات.مشکل در صحبت کردن و یا فرودادن غذا و مایعات.

حافظه و یا مشکل در فکرکردن.

مشکلات احساسی

درد یا سایر احساسات غیرمعمول در قسمت‌هایی از بدن که تحت تاثیر سکته قرار گرفته‌اند.

تغییر در رفتار و اهمیت به خود.

مانند سایر بیماری‌ها صدمات مغزی و درمان عوارض آنها بسته به اشخاص مختلف متفاوت است.

راه ها و روش های درمان

گاهی سکته مغزی به دلیل عوارض ناشی از اختلال خونرسانی به مغز ایجاد می‌شود که این اختلال با مصرف داروهایی که پزشک تجویز می‌کند به حداقل رسیده و خونرسانی را فعال می‌کند. درمان دیگر سکته مغزی جلوگیری از وقوع سکته‌های بعدی است و فرد بیش از هر چیزی باید رعایت اصول درمانی را داشته تا مجدد سکته مغزی نکند.

در مورد اقدامات اورژانسی در زمان وقوع سکته مغزی می توان گفت: دو نوع سکته مغزی وجود دارد. یکی سکته مغزی خونریزی‌ دهنده است که در این نوع باید سریعاً فشار خون کنترل شود و نوع دیگر اختلال در خونرسانی است. در هر صورت باید فردی که دچار سکته مغزی می‌شود را سریعاً به بیمارستان منتقل کرد.

بیماری که دچار سکته مغزی می‌شود مانند سکته قلبی منعی برای جابجایی ندارد و می‌توان این افراد را جابجا کرده و سریعاً به بیمارستان منتقل کرد تا اسکن مغزی از وی گرفته شده و فشار خونش کنترل شود.تمام سردرد‌ها باید بررسی شوند اما همه انواع سردرد بیانگر علائم سکته مغزی نیستند. در حال حاضر سردردهایی که منشاء روحی دارند افزایش یافته اما این نوع سردرد از نوع خطرناک نیست بلکه افرادی که دچار سردردهای صبحگاهی به همراه حالت تهوع هستند باید سردرد خود را جدی بگیرند.

پیشگیری

اگر شما  انواع سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA یا سکته مغزی کوچک)  داشته‌اید، رعایت موارد ذکر شده به شما در پیشگیری از سکته بعدی جلوگیری می‌نماید.خیلی از شیوه‌های پیشگیری از سکته مغزی با شیوه‌های پیشگیری از بیماری‌های قلبی یکسان است.

بصورت عمومی، توصیه‌های سبک زندگی سالم شامل:   

کنترل فشارخون بالا.

سیگار نکشیدن و یا ترک سیگار.  

کاهش دریافت و مصرف کلسترول، سدیم و چربی. 

درمان و کنترل مناسب دیابت. 

 مدیریت استرس.

 افزایش فعالیت جسمانی و ورزش.

 رعایت رژیم غذایی سالم.

پیشگیری از بروز سکته مغزی با ورزش

سکته مغزی

زمانی که سکته مغزی رخ می دهد در واقع رگ های تغذیه کننده ی مغز دچار اختلال می شوند. به عبارت دیگر رگ مغز به سبب فرسودگی و جمع شدن پلاک های کلسیم مغز آهسته آهسته بسته می گردد و سکته مغزی را ایجاد می کند.

اگر فردی دچار سکته مغزی شود در ساعات اولیه او را به مراکز درمانی برسانیم ممکن است رگ های مغزی باز شود و یا به صورت عمل جراحی با دستگاه های مخصوص لخته های خون را از داخل رگ خارج کرده و به اصطلاح خون گیری انجام می گردد و عوارضی در پی ندارد.

علائم سکته مغزی

وقوع سکته مغزی در اشخاص به صورت ناگهانی است. سرگیجه و اختلال در حواس از علایم سکته مغزی است و پیشنهاد می‌شود کسانی که سابقه سکته مغزی دارند، به این علایم توجه ویژه‌ای داشته باشند.

میزان وقوع سکته مغزی در اشخاص جدی بیشتر است، زیرا این اشخاص استرس را در خود نگه می‌دارند و این امر احتمال وقوع سکته مغزی را در این اشخاص افزایش می‌دهد. استرس مستقیما سبب بروز سکته مغزی نمی‌شود، اما می‌تواند زمینه‌ساز بروز سکته مغزی باشد.

تاثیر ورزش در پیشگیری از سکته مغزی

فعالیت بدنی همانطور که از حمله قلبی پیشگیری می کند، می تواند به پیشگیری از سکته ی مغزی ای که در اثر نقص خون رسانی رخ می دهد و تونانبخشی فعال آن نیز کمک کند. در یک مطالعه محققان دریافتند که بروز سکته ی مغزی، در افرادی که با شدت متوسط و بیشتر ورزش می کنند، در مقایسه با کسانی که کم ورزش می کنند یا ورزش نمی کنند کمتر از نصف است.


منبع:متخصص ورزش درمانی

پیشگیری و علائم سکته مغزی

شایعترین علامت اختلال در اندام‌های یک سمت بدن، به طور مثال فلج شدن ناگهانی یک دست و یک پاست. البته هر گونه اختلال ناگهانی در فعالیت و کارکرد مغزی از جمله اختلال در شناخت، تفکر، بینایی و حافظه می‌تواند علامت سکته مغزی باشد.

به عنوان نمونه اگر به طور ناگهانی فرد دچار اختلال حافظه شود می‌تواند علامت سکته مغزی باشد. این عارضه به این دلیل اتفاق می‌افتد که خون در یک لحظه به مغز نمی‌رسد.

علائم سکته مغزی

▪ ضعف، سوزن سوزن شدن یا مور مور شدن دست و پا یا هر دو؛ ممکن است این علائم در یک طرف بدن ظاهر شوند. فلج اندام ها هم ممکن است رخ دهد.

▪ مشکلات بینایی از جمله تاری دید، کاهش بینایی، دوربینی و حتی نابینایی کامل، می تواند از علائم سکته مغزی باشد.

▪ مشکلات تکلم، برخی از بیماران توان روان صحبت کردن را از دست می دهند.

▪ گاهی افرادی که دچار سکته مغزی می شوند، هوشیاری خود را نسبت به زمان و مکان حاضر از دست می دهند، به طوری که ممکن است تلوتلو خورده و بر اثر گیجی به زمین بیفتند.

▪ این بیماران احتمال دارد هوشیاری خود را نیز از دست داده و دچار اغماء شوند.

▪ سردرد شدید، تهوع، استفراغ و سفت شدن گردن نیز ممکن است ایجاد شود.

یشگیری از سکته مغزی

سیگار نکشید و از افرادسیگاری دوری کنید.
درصورت بالابودن کلسترول خونتان، آنرا تحت درمان قرار دهید.
غذاهای حاوی مقادیر پایینی از چربی اشباع ، چربی ترانس، کلسترول و نمک را مصرف کنید .
از لحاظ جسمانی فعال باشید .
داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
وزن خود را کنترل نمایید .
در صورتیکه دچار دیابت (بیماری قند خون) هستید، قند خون خود را کنترل کنید .

منبع:دکتر عامری.پرشین بلاگ.انجمن

علائم،درمان و پیشگیری از سکته مغزی

علائم سکته مغزی

همواره علائم سکته مغزی را جدی بگیرید. سکته مغزی یا گذرا می تواند به همراه همه یا تعدادی از علائم زیر باشد:
▪ ضعف، سوزن سوزن شدن یا مور مور شدن دست و پا یا هر دو؛ ممکن است این علائم در یک طرف بدن ظاهر شوند. فلج اندام ها هم ممکن است رخ دهد.

▪ مشکلات بینایی از جمله تاری دید، کاهش بینایی، دوربینی و حتی نابینایی کامل، می تواند از علائم سکته مغزی باشد.

▪ مشکلات تکلم، برخی از بیماران توان روان صحبت کردن را از دست می دهند.

▪ گاهی افرادی که دچار سکته مغزی می شوند، هوشیاری خود را نسبت به زمان و مکان حاضر از دست می دهند، به طوری که ممکن است تلوتلو خورده و بر اثر گیجی به زمین بیفتند.

▪ این بیماران احتمال دارد هوشیاری خود را نیز از دست داده و دچار اغماء شوند.

▪ سردرد شدید، تهوع، استفراغ و سفت شدن گردن نیز ممکن است ایجاد شود.

پیشگیری از سکته مغزی

سیگار نکشید و از افرادسیگاری دوری کنید.
درصورت بالابودن کلسترول خونتان، آنرا تحت درمان قرار دهید.
غذاهای حاوی مقادیر پایینی از چربی اشباع ، چربی ترانس، کلسترول و نمک را مصرف کنید .
از لحاظ جسمانی فعال باشید .
داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
وزن خود را کنترل نمایید .
در صورتیکه دچار دیابت (بیماری قند خون) هستید، قند خون خود را کنترل کنید .

درمان سکته مغزی با فیزیوتراپی

سکته مغزی می‌تواند باعث ضعف یا فلج نیمی از بدن و مشکلات تعادل شود. فیزیوتراپی کمک می‌کند که تا حد ممکن کنترل ماهیچه‌ها و حرکت فرد به حالت عادی بازگردد.
فیزیوتراپی خیلی زود به دنبال سکته مغزی در منزل یا بیمارستان آغاز می‌شود.

اگر فرد توانایی جابه‌جایی نداشته باشد، فیزیوتراپ از وضعیت مناسب آنها در تخت اطمینان حاصل می‌کند و وضعیت آنها را به طور منظم تغییر می‌دهد تا از خشک شدن ماهیچه‌ها و مفاصل جلوگیری کند. اگر فردی که دچار سکته مغزی شده است نمی‌تواند روی تخت یا صندلی بنشیند فیزیوتراپ به او کمک می‌کند تا تعادل خود را حفظ کند. پس از این مرحله شخص می‌تواند با کمک بایستد و به آرامی راه برود.

منبع:تبیان.پزشکی

علت و علائم سکته مغزی

سکته مغزی عبارت است از یک اختلال ناگهانی در خون رسانی مغز. اکثر سکته های مغزی توسط انسداد ناگهانی شریان های خون رسان مغز اتفاق می افتد.

ضرورت فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی

- انعطاف پذیری سیستم عصبی بعداز سکته هدایت شده و کنترل شده نیست.فیزیوتراپیست خاصیت انعطاف پذیری(نروپلاستیسیتی) سیستم عصبی بعد از آسیب را در جهت صحیح هدایت می کند

-در زمان های اولیه آسیب(به ویژه شش ماه اول), نروپلاستیسیتی بیشتر است.

-فیزیوتراپیست باعث بهبود انعطاف پذیری در مفاصل(جهت جلوگیری از کوتاهی های عضلانی و خشکی مفاصل به علت بی حرکتی) براساس اصول علمی می گردد.

-درمان فیزیوتراپی براساس ارزیابی های اولیه و مجدد بیماران صورت می گیرد.ازنظر یک فیزیوتراپیست هر بیمار سکته مغزی منحصر به فرد بوده و به درمان خاص خود نیاز دارد

-فیزیوتراپیست به دلیل آگاهی از آناتومی عضلات اندام های فوقانی,تحتانی و تنه نقش مهمی در تنظیم یک برنامه درمانی موثر دارد.

-ارزیابی قدرت عضلات اندام ها به صورت فعال,به فیزیوتراپیست این امکان را می دهد که با توجه به وضعیت بیمار,او را از یک سطح پایین تر به یک سطح بالاتر ارتقائ دهد

-فیزیوتراپیست به دلیل آشنایی با علم نوروآناتومی,نوروفیزیولوژی و علوم اعصاب, با دیدگاه علم کنترل حرکتی(Motor Control)به بیمار می نگرد.علم کنترل حرکتی علاوه بر سیستم عضلانی,اهمیت ویژه ای برای سیستم عصبی درنظر می گیرد.

-فیزیوتراپیست موفق,برنامه اصلی خود را با توجه به وضعیت بیمار بر آموزش های حرکتی و تمرینات متمرکز می کند.سطح تمرینات با پیشرفت بیمار گسترده تر می شود

علت سکته مغزی

از جمله عوامل خطرساز سکته مغزی در درجه اول سن بیمار است. یعنی این که با بالا رفتن سن به علت پیری رگ‌های مغز، خطر سکته مغزی بسیار بیشتر از دوره جوانی می‌شود. عوامل دیگر موثر در افزایش ریسک سکته مغزی با بالارفتن سن شامل چربی و فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های ارثی، سیگار، چاقی و... می‌شود.

علائم سکته مغزی

بی‌حسی با ضعف صورت، دست یا پا (به خصوص در یک طرف بدن)
اغتشاش شعور ناگهانی، اشکال در صحبت کردن یا درک گفتار
اشکال ناگهانی در بینایی در یک یا دو چشم
اشکال ناگهانی در راه‌رفتن، سرگیجه یا از دست رفتن تعادل یا هماهنگی عضلات
سردرد شدید ناگهانی بدون علت مشخص

منبع:پزشکان بدون مرز.کلینیک امید.ویکی پدیا

درمان و علائم سکته مغزی

افت جریان خون به کمتر از ۱۶ تا ۱۸ میلی لیتر در دقیقه به ازاء هر ۱۰۰ گرم بافت مغز نیز می تواند ظرف یک ساعت منجر به مرگ سلولی شود.

سکته مغزی (CVA یا Stroke) به بروز حاد نقائص عصبی که بیش از ۲۴ ساعت طول بکشند و ناشی از ضایعه مغز در اثر اختلال جریان خون آن باشند، اطلاق می شود.

علائم سکته مغزی

۱- سنگینی‌ ناگهانی‌ در اندام‌ یا کرختی‌ و ناتوانی‌ در کنترل‌ عضلات‌ و ضعف یا فلج یک طرفه بدن
۲- کاهش هوشیاری‌ و یا اختلال شدید حسی یک طرفه
۳- اختلال ناگهانی تکلم و یا درک
۴- بروز سردرد ناگهانی و شدید و گیجی
۵- اختلالات‌ بینایی‌
۶- بی‌اختیاری‌ مدفوع‌ یا ادرار

پیشگیری از سکته مغزی

۱- فشار خون بالا (شایعترین و مهمترین عامل)
۲- چربی خون بالا

۳- قند خون بالا
۴- مصرف سیگار و الکل
۵- بیماریهای لخته ساز قلبی بویژه اختلالات دریچه ای و ریتم نامنظم ضربان قلب
۶- عوامل با شیوع کمتر مانند کم تحرکی، قرصهای ضد بارداری خوراکی و غلظت زیاد خون

درمان سکته مغزی

۱- فاز حاد(بلافاصله تا چندین روزپس از بروز بیماری)
۲- فاز تحت حاد و مزمن(پس از هفته اول تاچندین ماه پس از بروز بیماری)

منبع:دکتر حسین زاده

علائم و تشخیص سکته مغزی

آزمایش تشخیص سکته مغزی

با این حال آزمایشی آسان برای تشخیص سکته مغزی موجود است که در همه دنیا با دقت ۹۵ درصد کاربرد دارد. این آزمایش شامل سه مرحله است: نخستین مرحله توجه به نیمه راست و چپ صورت است که قرینه است یا نه؟ دومین مرحله آزمایش تکلم است؛ همه ما با یک نوع صدای مشخص صحبت می‌کنیم که تغییر در آن می‌تواند علامت سکته مغزی باشد.

در صورت مثبت بودن این آزمایش، رعایت این موارد، وظیفه اطرافیان است، گام اول در این مرحله حفظ آرامش است و خلوت کردن اطراف بیمار. در صورت هشیار بودن، در بهترین وضعی که فرد راحت است، باید بنشیند. ولی اگر هشیار نیست، باید به پهلو خوابانده شود. فشار بیمار و نبضش هم باید گرفته شود.

اگر فرد داروی خاصی مصرف می‌کرده تا زمان رسیدن اورژانس دارویش را قطع نکنیم. بعد از این‌که فرد تعادلش را به دست آورد، به نخستین مرکز درمانی در ۴۸ ساعت اول مراجعه کند. چون بیمار باید طی این ساعات برای گرفتن عکس از مغز و گرفتن آزمایش خون حتما بستری شود.

فشار خون در مبتلایان به سکته مغزی

نکته مهم دیگری که در بیماران سکته مغزی هم از طرف مردم و هم از طرف اورژانس مورد غفلت واقع شده، این است که کسی که خونریزی مغزی کرده خون‌رسانی مغزش دچار مشکل شده است و بدن به طور جبرانی فشار خون را بالا می‌برد تا خون کافی به مغز برسد. پس در جریان سکته مغزی حاد مگر در شرایط استثنایی نباید فشار خون بیمار را پایین آورد.

سرگیجه و سکته مغزی

«در مورد علائم سکته مغزی دو نکته قابل طرح است: اول این‌که معمولاً سکته مغزی باعث کاهش سطح هشیاری و فرورفتن بیمار در کما نمی‌شود و کسانی که سکته می‌کنند مجموعه‌ای از علائم موضعی و عصبی پیدا می‌کنند. این علائم یا باقی می‌ماند یا از بین می‌رود. دوم این‌که کسانی که دچار سرگیجه می‌شوند، بدانند که این علامت پیش‌آگهی سکته مغزی نیست

پیاده‌روی، راه پیشگیری از سکته مغزی

«با توجه به علل این بیماری بهترین راه برای جلوگیری از آن انجام فعالیت روزانه ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است.» حداقل ۵ روز در هفته پیاده‌روی سریع برای نیم ساعت باید انجام شود. همچنین رعایت رژیم سالم با پرهیز از نمک، چربی و قند فراوان و تکیه بر فرآورده‌های لبنی و فرآورده‌های گوشتی سفید.

منبع:کلینیک امید

علائم و پیشگیری از سکته مغزی

افت جریان خون به کمتر از ۱۶ تا ۱۸ میلی لیتر در دقیقه به ازاء هر ۱۰۰ گرم بافت مغز نیز می تواند ظرف یک ساعت منجر به مرگ سلولی شود.

سکته مغزی (CVA یا Stroke) به بروز حاد نقائص عصبی که بیش از ۲۴ ساعت طول بکشند و ناشی از ضایعه مغز در اثر اختلال جریان خون آن باشند، اطلاق می شود.

علائم سکته مغزی

۱- سنگینی‌ ناگهانی‌ در اندام‌ یا کرختی‌ و ناتوانی‌ در کنترل‌ عضلات‌ و ضعف یا فلج یک طرفه بدن
۲- کاهش هوشیاری‌ و یا اختلال شدید حسی یک طرفه
۳- اختلال ناگهانی تکلم و یا درک
۴- بروز سردرد ناگهانی و شدید و گیجی
۵- اختلالات‌ بینایی‌
۶- بی‌اختیاری‌ مدفوع‌ یا ادرار
 با مشاهده هریک از علائم فوق با حفظ خونسردی و پرهیز از هرگونه اقدام درمانی خودسرانه (بویژه استفاده از داروهای ضد فشارخون یا داروهای قلبی)بیمار را به نزدیکترین مرکز درمانی انتقال دهید.

پیشگیری از سکته مغزی

از آنجایی که نوع کاهش خونرسانی (سکته ایسکمیک)شایعترین علت بیماری سکته مغزی محسوب می شود پرهیز از عوامل زمینه ساز انسداد مجرای عروق، بهترین روش پیشگیری از یبماریست.

۱- فشار خون بالا (شایعترین و مهمترین عامل)
۲- چربی خون بالا۳- قند خون بالا
۴- مصرف سیگار و الکل
۵- بیماریهای لخته ساز قلبی بویژه اختلالات دریچه ای و ریتم نامنظم ضربان قلب
۶- عوامل با شیوع کمتر مانند کم تحرکی، قرصهای ضد بارداری خوراکی و غلظت زیاد خون

با نگاهی اجمالی به موارد فوق می توان نتیجه گرفت که بسیاری از موارد بروز این بیماری ناتوان کننده و مرگبار با کنترل یا پرهیز از عوامل خطر به راحتی قابل پیشگیری خواهند بود.

درمان سکته مغزی

۱- فاز حاد(بلافاصله تا چندین روزپس از بروز بیماری)
۲- فاز تحت حاد و مزمن(پس از هفته اول تاچندین ماه پس از بروز بیماری)

در فاز حاد پس از بررسی های اولیه و مشخص نمودن نوع سکته و عوامل خطرزا، درمان ها معمولا” شامل پایدار نمودن وضعیت بالینی بیمار، استفاده از داروهای حل کننده لخته مانند rt-PA در موارد انتخابی، کاهش تورم بافت مغز در صورت وجود، تجویز داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاکت، استفاده از داروهای محافظت کننده سلولی، انجام جراحی و رفع عوامل خطرزاری بیماری خواهد بود.

منبع:دکتر مغاری

تشخیص سکته مغزی و درمان آن

اگر چه با افزایش سن ،احتمال بروز سکته‌ی مغزی بیشتر می‌شود، ولی با انتخاب روش زندگی متعادل و تغذیه‌ی مناسب، احتمال بروز سکته‌ی مغزی، نادرتر یا شدت صدمات وارد شده‌ی ناشی از این عارضه کمتر می‌شود.

همان‌طوری که مصرف میوه و سبزی‌ در کاهش خطر لخته شدن خون و حمله‌های قلبی تأثیرگذار است، به‌همین منوال نیز بهره‌مند شدن از این نعمت‌های حیات بخش خداوند در وعده‌های غذایی روزانه و کاهش مصرف نمک ، چربی‌های اشباع شده‌ و حیوانی، قند‌های ساده و عدم مصرف الکل، خطر سکته‌ی مغزی را از شما دور می‌کند.

علایم و نشانه های سکته مغزی عبارتند از:
- بروز ناگهانی ضعف و بی حسی در یک طرف بدن
- تغییر ناگهانی دید در یک یا دو چشم یا دشوار شدن بلع غذا
- بروز ناگهانی سردردهای شدید بدون علت
- بروز مشکلات شدید همراه با سرگیجه هنگام راه رفتن
- بروز مشکلات ناگهانی در صحبت کردن و شناخت دیگران

تشخیص سکته مغزی
وقتی فردی با علایم و نشانه های سکته مغزی به بخش اورژانس مراجعه می کند، در ابتدا باید نوع سکته مغزی را مشخص کرد. دو نوع سکته مغزی اصلی وجود دارد که روش های درمان شان متفاوت است.

پزشکان می توانند از عکس برداری اورژانسی برای شناسایی نوع سکته مغزی - مسدود شدن یا منفجر شدن رگ خونی - استفاده کنند. نتایج آزمایش های اضافی محل خونریزی درون مغز را مشخص می کند.

درمان‌سكته مغزی

شامل درمان‌های دارویی، درمان‌های آندووسكولر(درمان‌های داخل سرخرگی)، درمان‌های جراحی، توانبخشی و حمایت اجتماعی می‌شود. به كمك این روش‌ها می‌توان میزان آسیب در اثر سكته مغزی و حتی مرگ در اثر آن را كاهش داد.

روش نوین «درمان داخل رگی» یكی از راه‌هایی است كه گفته می‌شود با بهره‌گیری از آن، گام بزرگی در درمان سكته‌های مغزی برداشته شده است.

منبع:تبیان.بیتوته.دکتر شجاعی

سکته مغزی و درمان آن

سکته مغزی آسیب عصبی حاد ناشی از اختلال خون رسانی به قسمتی از بافت مغز که ناشی از انسداد رگ مغزی به وسیله یک لخته خونی و یا پارگی یکی از عروق تغذیه کننده آن قسمت بافت مغز می‌باشد.
به بیان دیگر اگر خونرسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شده و متوقف گردد٬این قسمت از مغز دیگر نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد.این وضعیت را اصطلاحاً سکته مغزی می‌نامند.سکته مغزی می‌تواند به عللی مانند بسته شدن یا پاره شدن یکی از رگ‌های خون رسان مغز ایجاد شود.

علت سكته مغزی:

از جمله عوامل خطرساز سكته مغزی در درجه اول سن بیمار است. یعنی این كه با بالا رفتن سن به علت پیری رگ‌های مغز، خطر سكته مغزی بسیار بیشتر از دوره جوانی می‌شود. عوامل دیگر موثر در افزایش ریسك سكته مغزی با بالارفتن سن شامل چربی و فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های ارثی، سیگار، چاقی و... می‌شود.

علائم سکته مغزی:

• بی‌حسی با ضعف صورت، دست یا پا (به خصوص در یک طرف بدن).
• اغتشاش شعور ناگهانی، اشکال در صحبت کردن یا درک گفتار.
• اشکال ناگهانی در بینایی در یک یا دو چشم.
• اشکال ناگهانی در راه‌رفتن، سرگیجه یا از دست رفتن تعادل یا هماهنگی عضلات.
• سردرد شدید ناگهانی بدون علت مشخص.

فيزيوتراپي راه درمان سکته مغزی

سكته مغزي مي‌تواند باعث ضعف يا فلج نيمي از بدن و مشكلات تعادل شود. فيزيوتراپي كمك مي‌كند كه تا حد ممكن كنترل ماهيچه‌ها و حركت فرد به حالت عادي بازگردد.

فيزيوتراپي خيلي زود به دنبال سكته مغزي در منزل يا بيمارستان آغاز مي‌شود. اگر فرد توانايي جابه‌جايي نداشته باشد، فيزيوتراپ از وضعيت مناسب آنها در تخت اطمينان حاصل مي‌كند و وضعيت آنها را به طور منظم تغيير مي‌دهد تا از خشك شدن ماهيچه‌ها و مفاصل جلوگيري كند.

اگر فردي كه دچار سكته مغزي شده است نمي‌تواند روي تخت يا صندلي بنشيند فيزيوتراپ به او كمك مي‌كند تا تعادل خود را حفظ كند. پس از اين مرحله شخص مي‌تواند با كمك بايستد و به آرامي راه برود.

منبع:جام جم.مرکز فیزیوتراپی

ارتباط کایروپرکتیک با سکته مغزی

درمان مبتنی بر دستکاری ستون فقرات که امروزه به نام کایروپرکتیک می خوانند، احتمال ایجاد سکته مغزی را بالا می برد. هرچند که احتمال بروز این خطر بسیار کم است، اما واقعیت دارد.

---

برخی از متخصصان مغز و اعصاب بر این باورند که کایروپراکتیک باعث ایجاد سکته مغزی می شود.

 

در سال 2012 بر اساس مطالعه ای، محققان ارتباط سکته مغزی با دستکاری مهره های گردن و کایروپرکتیک را نشان دادند.

 

تحقیقات پیشین نشان می داد حرکات ناحیه گردن می تواند رگ های خونی که به سمت مغز می روند را پاره کند و در نتیجه باعث سکته مغزی گردد.

 

تحقیقات اخیر در مجله جراحی مغز و اعصاب نشان می دهد که 13 بیمار که طی ساعت ها و یا روزها کایروپرکتیک و یا ماساژدرمانی دریافت می داشتند، دچار پارگی رگ های مهره ای شدند.

 

علت مهم سکته مغزی

یکی از علل عمده سکته مغزی قبل از سن 45 سالگی عبارت است از پاره شدن رگ های خونی گردن.

 

هرگاه یکی از دو رگی که پشت گردن است و به مغز می رسد، پاره شود، منجر به خونریزی رگ و سکته مغزی می گردد.

 

تحقیقاتی در کانادا نشان داد که 14 درصد افراد قبل از سکته مغزی، دچار پارگی رگ های خونی گردنی شده اند.

 

پزشکان توصیه می کنند که اگر فردی دارای علائم سکته مغزی بود، بهتر است به جای رفتن به مراکز کایروپراکتیک، به بیمارستان برود.

این نکته را باید گفت که تنها یک نفر از صدهزار نفری که کایروپراکتیک انجام می دهند، دچار سکته مغزی می شوند؛ بنابراین درست نیست که کایروپراکتیک را مقصر ایجاد سکته بدانیم

علائم سکته مغزی

- ضعیف، بی حس و یا فلج شدن یک طرف بدن

- دوبینی،تاری دید  و یا کاهش بینایی

- به سختی صحبت کردن و یا به سختی صحبت دیگران را درک کردن

- از دست دادن تعادل بدن

- سرگیجه

- سردرد شدید ناگهانی

 

نکات لازم برای کسانی که کایروپرکتیک را انجام می دهند

این نکته را باید گفت که تنها یک نفر از صدهزار نفری که کایروپراکتیک انجام  می دهند، دچار سکته مغزی می شوند؛ بنابراین درست نیست که کایروپراکتیک را مقصر ایجاد سکته بدانیم.

 

- باید افراد و متخصصان کایروپرکتیک (کایروپرکتور) از عوامل موثر در بروز سکته مغزی آگاه باشند.

 

- متخصصان کایروپرکتیک باید آناتومی (ساختمان) گردن را بشناسند و به خوبی از خطرات این حرفه آگاه باشند تا خطری متوجه بیماران نشود.

 

- یک متخصص مغز و اعصاب که کایروپرکتور نیز می باشد در مشاهدات  خود به این نتیجه رسیده است که بسیاری از موارد پارگی رگ های خونی گردن در بیمارانی که کایروپرکتیک می کنند، رخ می دهد.

 

منبع:تبیان 

چرا جوانان سکته مغزی می‌کنند؟

---

افزایش استفاده از دخانیات و به خصوص قلیان در جوانان نیز عامل مهمی است که متاسفانه تاثیرات مخربی بر روی عروق مغزی و سیستم قلبی عروقی می گذارد.

---

انتظار می‌رود سکته‌‌های مغزی در افراد مسن دیده شود و اغلب نیز چنین است. در عروق مغزی سالمندان به دلیل بیماری‌های عروقی، دیابت و پرفشاری خون، لخته ایجاد می‌شود و سکته مغزی اتفاق می‌افتد. اما سکته همیشه مختص افراد مسن نیست، بلکه در جوانان نیز رخ می‌دهد. به‌خصوص اگر بیمار کمتر از 40 سال سن داشته باشد، باعث تعجب همگان خواهد شد. اما سوال این است چرا جوانان سکته مغزی می‌کنند؟

 

تحقیقات جدید در کشور ثابت کرده است که استرس روی متابولیسم بدن اثر تخریبی دارد و مهم ترین عامل سکته مغزی در جوانان است.

ثابت شده است که استرس می تواند بر روی دیواره رگ ها اثر مخربی بر جای بگذارد و باعث بیماری تصلب شرایین و ایجاد سکته های مغزی شود.

میزان استرس در جوانان جامعه ما بسیار بالا است و همین عامل سبب می شود میزان کور تیزول خون بالا رود. اگر این میزان به طور مداوم بالا باشد، روی سیستم گردش خون اثر می گذارد و باعث سکته مغزی می شود.

 

افزایش استفاده از دخانیات و به خصوص قلیان  در جوانان نیز عامل مهمی است که متاسفانه تاثیرات مخربی بر روی عروق مغزی و سیستم قلبی عروقی می گذارد.

 

تغییر رژیم غذایی و استفاده از فست فود و غذاهای پر چرب و پر کالری عامل دیگری است که باید به آن توجه کرد. البته گاهی حجم غذای کم و بی کیفیت نیز اثرات مخرب خود را خواهد داشت.

 

ورزش و داشتن تحرک بدنی نیز عامل موثری در پیشگیری از بروز سکته مغزی است. ورزش‌های هوازی و در راس آنها پیاده روی بسیار موثرند.

استرس، گرفتگی عروق، تغذیه نامناسب، عدم تحرک بدنی، اعتیاد و استعمال دخانیات از عوامل ایجادکننده سکته مغزی در جوانان است

متاسفانه موارد سکته مغزی  ناشی از مصرف مواد مخدر نیز شیوع پیدا کرده که خود علامت خطری برای جوانان است.

 

بدون شک،آلودگی هوا به خصوص در شهرهای بزرگ مانند تهران نیز در ایجاد سکته مغزی موثر است.

 

یک مورد خاص وجود دارد که به دلایل مادرزادی، عروق خونی مغز بعضی از انسان‌ها نازک است و به طور ناگهانی پاره می‌شود. همین مساله باعث پارگی لخته و فرد دچار سکته می‌شود، اما علت اصلی سکته جوانان نوعی بیماری به نام نشانگان آنتی‌فسفولیپید است. در این بیماری آنتی‌بادی‌هایی ایجاد می‌شوند که با فاکتورهای انعقادی خون تداخل می‌کنند و باعث بروز لخته در عروق می‌شوند. 46 درصد سکته‌های مغزی بیماران زیر 40 سال در اثر وجود همین آنتی‌بادی‌هاست که از این تعداد 70 تا 80 درصد آن را زنان تشکیل می‌دهند.

 

این نشانگان به دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود؛ اولیه یعنی هیچ علتی برای آن یافت نمی‌شود و ثانویه یعنی در اثر مشکلی، مصرف برخی از داروها و... آنتی‌بادی در خون نمایان می‌شود. البته آنتی‌بادی ممکن است در خون افراد عادی هم دیده شود، ولی این به آن معنا نیست که حتما فرد در آینده دچار سکته مغزی خواهد شد.

 

این بیماری بیشتر در خانم‌های باردار به‌خصوص بعد از زایمان شایع است، زیرا به علت افزایش هورمون‌های آزادشده توسط جفت و تخمدان زن باردار،‌ خاصیت انعقاد‌پذیری خون بالا می‌رود. پس احتمال بروز لخته خون در اندام‌های تحتانی خانم باردار و سایر نقاط بدنش مثل مغز زیاد است.

 

گاهی بیمارانی به پزشک مراجعه می‌کنند که سطح هوشی‌شان کاهش یافته و اختلال شناختی ادراکی پیدا کرده‌اند و در سن 45 تا 50 سالگی به یک کودک معصوم تبدیل می‌شوند و وقتی ام‌ارآی درخواست می‌شود، پزشک با لخته‌های ریز متعدد در مغز بیمار روبرو می‌شود. آنها نیز مبتلا به این نشانگان هستند.

نوع دیگر آنتی‌فسفولیپید ثانویه مربوط به بیماری لوپوس  است که یک بیماری خودایمنی است و در آن فرد مبتلا، مستعد سکته مغزی، لخته در ریه و پا یا نقاط دیگر است.

بیماری دیگر نشانگان بهجت است که در موارد اندکی، بیماری دیواره عروق را هدف می‌گیرد و یکی از عوارض اختلال دیواره عروق، بروز لخته است که اگر این لخته‌ها در مغز باشد، ممکن است با فلج اندام‌ها، اختلال در راه رفتن و حرف زدن توأم باشد.

 

برای تشخیص نشانگان آنتی‌فسفولیپید، پزشک تست آنتی‌بادی درخواست می‌کند و اگر به فاصله شش هفته (دو بار آزمایش تکرار می‌شود) تست مثبت باشد، بیماری قطعی است و درمانش رقیق‌کننده خون است.

سکته یک اورژانس پزشکی است و برای متوقف کردن آسیب‌های احتمالی به مغز بیمار، فقط سه ساعت فرصت وجود دارد. بنابراین هر نوع نشانه و علامتی صرف نظر از کوچک بودن آن، باید فورا مورد توجه قرار بگیرد

پنج علامت هشداردهنده سکته مغزی

علائم سکته مغزی به طور ناگهانی آغاز می‌شوند. به همین دلیل توجه به زمان شروع علائم، حائز اهمیت است. این علائم عبارتند از:

 

‌- احساس کرختی یا ضعف که معمولا فقط در یک طرف صورت یا بدن، در یک دست یا پا و بسیار ناگهانی بروز می‌کند.

- منگ و گیج شدن که موجب اختلال ناگهانی گفتار و دشواری در پیدا کردن واژه‌های مناسب و یا حتی ناتوانی در درک گفته‌های دیگران می‌شود.

- اختلال در راه رفتن که ناشی از سرگیجه  ناگهانی، از دست دادن تعادل و از دست دادن هماهنگی است.

- تاری ناگهانی دید که موجب مشکل در بینایی در یک یا هر دو چشم می‌شود. گاهی نیز فرد دچار دوبینی  یا تیره‌شدن کلی دید می‌شود.

- سردرد  غیرعادی و شدید که شبیه به یک ضربه ناگهانی است و گاهی با سرگیجه و حالت تهوع همراه است.

 

پنج علامت دیگر وجود دارد که در خانم ها شایع تر است. این علائم عبارتند از:

- احساس خستگی  ناگهانی

- افتادن یاتشنج ناگهانی

- تشدید ناگهانی ضربان قلب 

- بروز درد ناگهانی در قفسه سینه ، دست، پا و صورت

- تنگی نفس  به طور ناگهانی و یا سکسکه 

 

سکته یک اورژانس پزشکی است و برای متوقف کردن آسیب‌های احتمالی به مغز بیمار، فقط سه ساعت فرصت وجود دارد. بنابراین هر نوع نشانه و علامتی صرف نظر از کوچک بودن آن، باید فورا مورد توجه قرار بگیرد.

منبع:تبیان

پاسخ های ساده به پرسشهای شما در باره سکته مغزی

سکته مغزی چیست ؟
سکته مغزی به آسیب بافت مغز در اثر اختلالات عروقی گفته می شود که علائم عصبی طولانی ایجاد می کند .

در صورت مشاهده چه علائمی به سکته مغزی شک کنیم؟
در صورت بروز ناگهانی ضعف یا فلج یک طرفه ، احساس بی حسی یا حس ناخوشایند مانند گزگز یا خواب رفتگی یک طرف بدن و صورت ، اختلال در صحبت کردن و یا درک به صورت ناگهانی ، اختلال ناگهانی راه رفتن و سردرد بسیار شدید ، بدون سابقه قبلی

پس از مشاهده علائم فوق چه باید بکنیم ؟
آرامش خود را حفظ کنید ، به بیمار اطمینان خاطر بدهید و او را آرام کنید چرا که سکته مغزی در اکثر مواقع کشنده نیست بنابراین با حفظ آرامش هر چه سریعتر خود را به اولین مرکز درمانی مجهز برسانید .

علت بروز سکته مغزی چیست ؟
کلاً سکته مغزی به دو علت کلی بروز می کنند :
1) ایجاد تنگی و انسداد در رگهای خون رساننده به مغز
2) بروز خونریزی در اثر آسیب عروقی در مغز
• شایعترین عواملی که سبب بروز سکته های مغزی می شوند عبارتند از : فشار خون بالا ، دیابت، بیماریهای قلبی به ویژه اختلالات ریتم قلب، کلسترول خون بالا، تنگی عروق گردنی ( کاروتید ) و عوامل با شیوع کمتر ( مانند مصرف قرصهای ضد بارداری ، اختلال در انعقاد خون ، بیماریهای مزمن التهابی ، کم تحرکی ، سیگار و الکل و برخی داروها ) . ولی به هر حال در کل ، مهمترین عامل استعداد به سکته مغزی فشار خون مزمن بالاست .

من هیچیک از عوامل فوق را نداشتم ولی سکته کردم ، علت چیست ؟
این سئوالی است که بسیاری از بیماران آن را مطرح می کنند ، در واقع پاسخ در اغلب موارد اینست که یا به طور کامل از نظر عوامل گفته شده بررسی نشده اید و یا اینکه علت های ویژه و نادری درکاراست: به عنوان مثال وجود حفره های مادرزادی بین دهلیزهای قلب سبب می شود لخته های بسیار کوچک در اندامها بتوانند به سمت چپ قلب راه یافته و از آنجا به مغز برسند و یا وجود اختلالات و ناهنجاریهای مادرزادی در عروق مغز که مستعد پارگی بوده که اغلب منجر به سکته های نوع خونریزی خواهند شد ، اختلالات انعقاد پذیری خونی مفرط هم از علل کم شیوع دیگری هستند که اغلب مورد بررسی قرار نمی گیرند .

گرفتگی عروق گردنی ( کاروتید ) چیست و چه درمانی دارد ؟
در دو طرف گردن رگهای اصلی خون رساننده مغز به نام کاروتید وجود دارند که می توانند به ویژه در محل دو شاخه شدن و قوس کاروتید دچار تنگی به درجات مختلف شوند ، در صورتیکه این تنگی به حد قابل توجهی رسیده یا تشکیل لخته ای را در محل تنگی سبب شود ، می توانند سبب اختلال در خون رسانی مغز شود .این تنگی معمولاً با روشهایی مانند آنژیوگرافی سنتی ، آنژیوگرافی مغناطیسی ( MRI ) و یا به طور رایج با نوعی از سونوگرافی ( با نام داپلر ) بررسی می شوند . در صورتیکه میزان تنگی کمتر از 70 درصد باشد و بدون ایجاد علائم خطر باشد معمولاً تنها تجویز داروهای ضد پلاکت مثل آسپرین کافی خواهد بود.در تنگی های بالای 70 درصد و یا علامتدار در صورت مناسب بودن شرایط بالینی بیمار رفع تنگی با روشهای مختلف مثل تراشیدن تنگی ، گذاشتن stent در محل ( فنر باز کننده ) و برخی از روشهای جراحی توصیه میشوند .

دوستی به من گفت که یک سکته مغزی را رد کرده ، آیا چنین چیزی امکان دارد؟
بله ، در واقع گاهی یک گرفتگی گذرا در رگهای مغزی پیش می آید که به سرعت بر طرف می شود ، بنابراین علائمی مشابه سکته مغزی ایجاد می کند که چند ساعت ( تا حداکثر 24 ساعت ) پا بر جا مانده و سپس کاملاً بر طرف می شوند ، به این حالت در اصطلاح پزشکی حمله کمبود خون رسانی گذرا ( TIA ) گفته می شود.

• TIA نشانه ای جدی از احتمال وقوع یک سکته کامل در آینده ای نزدیک است .
چه نوعی از سکته عوارضی کمتر و پیش آگهی بهتری دارد ؟
میزان آسیب در اثر سکته به عواملی چون اندازه آسیب ، محل آسیب ، نوع سکته ، سن بیمار ، شرایط بدنی بیمار پیش از بروز بیماری ، نحوه و کیفیت درمان در شروع سکته و برخی دیگر از عوامل بستگی دارد . ولی به طور کلی سکته های کوچکتر ، سن پایین تر سکته های نوع آمبولیک ( یعنی سکته در اثر انتقال لخته از مناطق دور دست مثل قلب به مغز ) و درمان سریعتر به ویژه در موارد استفاده از عوامل حل کننده لخته و نیز بیمارانی که شرایط جسمانی سالمتری پیش از بروز بیماری داشته اند پیش آگهی بهبودی بهتری خواهند داشت . لازم به ذکر است که سکته های نوع آمبولیک معمولاً میزان بهبود بیشتر و سریعتری نسبت به نوع اختلال خون رسانی دارند .

گفته می شود که اگر در بیمارستان لخته من را حل می کردند من دچار عوارض ناتوان کننده نمی شدم آیا این صحیح است ؟
در مواردی بـله، داروهای تزریقی جهت باز کردن انـسداد رگ وجود دارند که اگـر در زمان مناسـب ( ترجیحاً سه ساعت اول بروز بیماری ) و در افراد مناسب تزریق شوند با برقرار نمودن مجدد جریان خون مغز سبب بهبود بسیاری از علائم بیمار خواهد شد ولی باید توجه داشت این داروها در همه بیماران و در هر زمانی مؤثر نخواهد بود و تنها بخشی از بیماران از آن سود خواهند برد.

چه نوع عوارضی پس از بروز سکته مغزی پیش خواهند آمد ؟
برخی عوارضی بلافاصله یا با فاصله کمی پس از بروز سکته پیش خواهند آمد مثل :درجاتی از ضعف و یا فلج در دست ، پا یا صورت ( یا همه این قسمتها ) ، اختلال در صحبت کردن به صورتهای مختلف و یا اختلال در درک

صحبت دیگران و دادن پاسخ های نامربوط ، اختلال احتباس ادرار یا حتی مدفوع (بی اختیاری ادرار یا مدفوع ) اختلال در بلع و یا پریدن غذا و مایـعات به ریه و بروز سرفه (آسپیراسیون ) اختلال و یا کـاهش در حس یک طرف ( که ایرانیان آن را به صورت سنگینی و یا سِر بودن یک طرفه توصیف می کنند ) درجاتی از کاهش سطح هوشیاری تا حتی کما ( بر حسب شدت و وسعت ضایعه ) ، سردرد و یا سر گیجه ، اختلال در حافظه ، نقایصی میدان بینائی ، اختلال در تعادل و کنترل اندام ها .
عوارض طولانی مدت تر : تشنج ( می تواند در بدو بیماری و یا چند هفته تا چند ماه بعد اتفاق بیافتد ) بروز سفتی در اندام ها ( اسپاستیسیتی ) ، بروز کوتاهی در عضلات و مفاصلی که مدتها دچار سفتی بوده و درمان نشده اند ، دردهای موضعی یا عضلانی به ویژه در شانه و دست ، افتادگی و نیمه در رفتگی شانه ، آسیب به اعصاب دست در اثر افتادگی شانه و یا کشیدگی دست دچار ضعف ، عفونتهای ادارای و ریوی ، زخم بستر ، پوکی استخوان ، بروز درد یا حس های نا خوشایند در سمت سکته ، استخوان سازی نا به جا در مفاصل و بافتهای عضلانی ، اختلالات خلقی و روانی ( به صورت افسردگی و اضطراب و خنده ها و گریه های بی اختیار ) و در نهایت مرگ که معمولاً در اثر عوارض ناتوان کننده و درمان نشده و سکته مجدد پیش می آید .

آیا دارویی جهت بهبود وضعیت و یا عملکرد مغز و یا ترمیم بافت آسیب دیده وجود دارد ؟
متأسفانه پاسخ منفی است ، تاکنون هیچ داروئی که سبب کاهش میزان آسیب مغزی و یا بهبود عوارضی ایجاد شده شود مورد تأیید قرار نگرفته ولی برخی داروها که به طور شایع جهت کمک به وضعیت مغز تجویز می شوند ( ولی تاکنون آثار مفید قابل توجه ثابت شده ای نداشته اند ) وجود دارند مانند : سیتی کولین ، پیراستام ، ویتامین های E و C و آنتی اکسیدان ها ، داروهای محرک مغز و …

پس از بروز سکته مغزی فشار خون من بسیار بالا بود آیا باید پیش از رسیدن به بیمارستان آن را پایین می آوردم ؟
این سئوال بسیار مهمی است ، اغلب بیماران چه آنهایی که از قبل دچار فشار خون بالایی بوده اند و چه آنهایی که فشار خون بالا نداشته اند پس از بروز سکته مغزی دچار افزایش فشار خون خواهند شد ولی نکته بسیار بسیار با اهمیت در این است که پایین آوردن فشار در اغلب موارد به ویژه اگر به سرعت صورت گیرد سبب آسیب های بیشتر و جدی تری به مغز بیمار خواهد شد، اشتباهی که گاهی حتی برخی از پزشکان نیز در بالین بیمار مرتکب می شوند . تنها در مورد برخی بیماران باید زودتر فشار خون پایین آورده شود ، مثلاً در بیماری که فشار بسیار بالا دارد ( بالاتر از 120/210) می توان به آرامی و تنها در حد 20 تا 30 درصد از فشار خون بیمار را کاست.
• باید توجه داشت که افزایش فشار خون در اثر سکته مغزی اغلب خود به خود و پس از چند روز بر طرف خواهد شد و پزشکان برای تجویز داروهای ضد فشار خون معمولاً تا دو هفته صبر می کنند .

چه داروهایی پس از بروز سکته مغزی تجویز می شوند ؟
اغلب داروهایی که پس از بروز بیماری توسط پزشک تجویز می شوند در جهت پیشگیری از بروز مجدد سکته مغزی و کاهش عوامل مستعد کننده به آن است . در سکته های نوع خونرسانی کم در اثر تنگی عروق معمولاً داروهای ضد تجمع پلاکت ( اصطلاحاً رقیق کننده خون ) که آسپرین ، دی پیریدامول ، کلوپیدوگرل ، با نام تجاری پلاویکس یا اوسویکس و تیکلوپیدین رایج ترین داروها در این زمینه هستند . در موارد سکته های در اثر انتقال لخته ( آمبولیک ) نیز از وارفارین جهت پیشگیری از بروز مجدد بیماری استفاده می شود . داروهای ضد فشار و یا ضد چربی خون نیز در بیمارانی که دارای این نوع عوارض هستند نیز باید مد نظر قرار گیرند .

چه تفاوتی میان آسپرین ، کلوپیدوگرل ( پلاویکس یا اوسویکس ) یا دی پیریدامول وجود دارد ؟
هر سه دارو از دسته داروهای ضد پلاکت ( جهت کاهش خطر انسداد عروقی ) هستند . آسپیرین قدیمی ترین و پر مصرف ترین داروی این گروه است که فواید و عوارض آن کاملاً شناخته شده ، کلوپیدوگرل جدیدترین دارو در این زمینه است که مختصراً تأثیر بیشتری دارد ولی گران تر بوده و عوارض متفاوتی نسبت به آسپرین می تواند داشته باشد . دی پیریدامول نیز معمولاً به تنهایی تجویز نمی شود و فواید آن در همراهی با آسپرین ثابت شده است.

من وارفارین مصرف می کنم چه نکاتی را درباره این دارو باید بدانم ؟
وارفارین که جهت پیشگیری از سکته های ناشی از لخته های دور دست ( مثلاً از قلب ) تجویز می شود و سبب کاهش انعقاد پذیری ( لخته پذیری ) خون می شود پس اولین و مهمترین عارضه ای که می تواند ایجاد کند افزایش استعداد به خونریزی در نقاط مختلف بدن است . در افراد مبتلا به سکته مغزی کنترل اثر وارفارین با PT و از آن بهتر با INR صورت می گیرد بهترین نتیجه معمولاً زمانی است که INR بین 2 تا 3 باشد . در صورتیکه INR از این حد بالاتر باشد احتمال خونریزی ( خونریزی گوارشی ، کلیوی خونریزی از مخاطات مثل لثه ها و بینی و حتی خونریزی مغزی) واگر کمتر باشد احتمال تشکیل لخته و بروز سکته های مجدد افزایش خواهد یافت .

چه عواملی می توانند اثر وارفارین را کاهش یا افزایش داده و PT را تغییر دهند ؟
بیمارانی که وارفارین تزریق می کنند باید آگاه باشند که برخی داروها و برخی مواد غذایی ممکن است اثر دارو را کاهش و یا افزایش دهند در مواردی که اثر دارو کاهش یابد فرد بیشتر مستعد بروز لخته در بدن خواهد شد ، افزایش اثر وارفارین ( بالاتر رفتن PT و( INR سبب استعداد بیشتر به خونریزی خواهد شد.

• عواملی که می توانند اثر وارفارین را کم کنند : داروهای ضد تشنج مانند فنوباربتیال و فنی توئین ، کلستیرامین ، استروژن و قرصهای ضد بارداری ویتامین K و پریمیدون
• عواملی که می توانند اثر دارو را افزایش دهند : آسپیرین ، سایمتیدین ، لووتیروکسین ، ضد دیابت های خوراکی ، اریترومایسین ، ژمفیبروزیل و آلوپورینول
• در صورتیکه PT و INR شما خیلی بالا و یا خیلی پائینتر از میزان توصیه شده قرار گرفته سریعاً با پزشک خود مشورت کنید .

وقتی بخشی از مغز مرده است ، چطور ممکن است فردی بهبود پیدا کند ؟
پاسخ به این سئوال کمی پیچیده است ولی به طور کلی بهبود در بیماری که دچار مرگ بخشی از مغز شده است ، به چهار علت قابل حصول است :
1. بر طرف شدن التهاب و تورم مغزی در اطراف منطقه آسیب دیده
2. افزایش فعالیت سایر مناطق مغز با درمانهای معمول و اخیراً استفاده از TMS
3. پلاستیسیتی ( انعطاف پذیری ) مغز یعنی بخشهایی در مغز که مسئولیت دست ، پا و یا گفتار را نداشته اند قادر به تغییروظیفه و به عهده گرفتن وظایف جدید هستند
4. استفاده از استراتژی های جبرانی که توسط بیمار آموخته می شوند

آیا می توان با انجام توانبخشی بهبود کامل حاصل نمود ؟
به طور کلی تا 20 درصد از بیماران قابلیت رسیدن به بهبود تقریباً کامل را خواهند داشت شرایط مابقی بیماران از بهبود قابل توجه با عوارضی بسیار کم تا بهبود ناچیز با عوارضی ناتوان کننده و نیازمند مراقبت های جدی پرستاری متفاوت خواهد بود .

توانبخشی سکته مغزی چگونه است ؟
از آنجا که سکته مغزی بیماریست که عوارضی مختلف و متفاوتی در بخش های مختلف بدن ایجاد می کند ، توانبخشی این بیماری نیز باید توسط تخصصهای مختلف مرتبط و تحت نظارت و برنامه ریزی پزشکی صورت گیرد . متأسفانه در کشور ما توانبخشی معادل فیزیوتراپی در نظر گرفته می شود در حالیکه فیزیوتراپی تنها در بخشی از حیطه ها تأثیر و قابلیت دارد و درمان بسیاری دیگر از عوارضی توسط تخصصهای دیگر قابل انجام خواهند بود . نظارت پزشک بر وضعیت بالینی و عصبی بیمار و برنامه ریزی و هماهنگی در روند توانبخشی سبب بازدهی هر چه بیشتر و پیشگیری از عوارض و مشکلات شایع آینده در این بیماری خواهد شد .

چه فاکتورهایی میزان بهبود بیمار را در آینده تعیین خواهند نمود ؟
میزان آسیب ایجاد شده در ابتدای بیماری ، وسعت ضایعه ، نوع سکته مغزی ، سن بیمار ، وضعیت جسمانی بیمار پیش از بروز بیماری ، وجود سایر بیماری های همراه ، زمان شروع و نحوه انجام درمانهای توانبخشی ، مدت زمان توانبخشی توسط کادر درمانی و توسط خود بیمار در منزل ، وجود یا عدم وجود فاکتورهای منفی در پیش آگهی مانند بی اختیاری ادرار و مدفوع ، اختلالات شناختی و کاهش هوشیاری ، اختلالات درک یا تکلم شدید وجود عوارض روانی مانند افسردگی و اضطراب شدید و نداشتن انگیزه و عدم همکاری کافی ، همگی بر میزان بهبود بیمار در آینده دخیل خواهند بود .

الگوی بهبود در مبتلایان به این بیماری چگونه است ؟
در بیمارانی که دچار فلج دست و پا و حتی صورت در یک طرف شده اند به طور معمول ابتدا حرکات پا شروع به بهبود خواهند نمود و آن هم از طرف ران به سمت مچ پا ، در بسیاری از بیماران تا ماهها و حتی سال ها پس از بروز بیماری هنوز افتادگی در مچ پا به درجات مختلف دیده میشود.
بهبود دست در سکته مغزی مسئله ای بسیار چالش برانگیز و نیازمند توجهات بیشتری است و معمولاً دیرتر و کندتر بهبود خواهد یافت . برای اینکه دست از حالت فلج خارج شده و به مرحله قابل استفاده برسد باید توانبخشی ویژه جهت آن هر چه سریعتر شروع شود و از بروز عوارضی که می توانند بر آینده عملکرد دست تأثیر منفی بگذارند مانند افتادگی شانه ، اسپاستیسیتی ( سفتی عضلات ( وارد آمدن آسیب توسط بیمار یا خانواده و حتی درمانگرهای کم تجربه به شبکه عصبی آن ، با روشهای صحیح ، پیشگیری شود . سرعت بهبود اختلالات گفتاری نیز بر اساس شدت و نوع آن متفاوت خواهد بود ولی در کل نیازمند پیگیری طولانی تر و حوصله بیشتر و ایمان به این نکته است که گفتار درمانی صحیح به طور قطع سبب بهبود قابل توجه در اغلب بیماران خواهد شد .

تحریک مغزی چیست و چه تأثیراتی دارد ؟
تحریک مغز از طریق جمجمه ( TMS ) از روشهای نوین در پزشکی است که اخیراً در بخش توانبخشی بیماران مغزی نیز به عنوان یک روش درمانی مفید و بی عارضه مورد توجه بسیار قرار گرفته است . در این روش امواجی به توسط دستگاه به مناطق خاصی از مغز بیمار فرستاده می شود که اثر تحریک شده داشته وسبب بهبود عملکرد این مناطق که می تواند دست ، پا و یا حتی منطقه گفتار بیمار باشد ، می شود . لازم به ذکر است که این روش تأثیرات متفاوتی در افراد مختلف خواهد داشت . در برخی بیماران اثرات بسیار قابل توجه در کوتاه مدت مشاهده می شود ولی این به معنای نادیده گرفتن سایر درمانهای توانبخشی نخواهد بود بلکه تحریک مغز یک روش کمکی در کنار درمان های روتین توانبخشی است و نه یک روش جایگزین .

توانبخشی تا چه زمانی لازم است ؟

سکته مغزی در یک لحظه فرد را مبتلا می کند و اغلب ظرف مدت بسیار کوتاه ناتوانی های متعجب کننده ای ایجاد میکند . با اینکه آسیب در یک آن بروز می کند ولی بهبودی یک جریان طولانی و زمان بر است که نیاز به شکیبایی و

پرهیز از « کلافه شدن » دارد . میزان بهبودی که در برخی ظرف چند هفته بدست می آید ممکن است در عده ای ماهها و یا حتی سالها طول بکشد . به خاطر داشته باشید که میزان بهبود در هر فردی منحصر به او است.
به هر حال در اکثریت بیماران پیشرفت در هفته های اول سریعتر است و به تدریج کندتر می شود ولی کند شدن روند بهبود به معنی پایان بهبود نیست ، واقع بین باشید ولی هرگز نا امید نشوید انگیزه شما بسیاری از مشکلات را بر طرف خواهد کرد .

آیا ممکن است بیمار پس از بروز سکته مغزی و دستیابی به برخی توانایی ها مجدداً بدون بروز سکته مجدد ، پس رفت کند ؟
بله ، متأسفانه به دلیل پدیده ای به نام سیر قهقرائی ( Deconditioning ) به ویژه که در کسانی که به دلایلی مدتی بی تحرک یا کم تحرک شوند ( مثلاً در اثر چند روز بیماری ساده ) پس رفت در توانایی حرکتی ، قدرت عضلات و سایر زمینه ها که قبلاً بهبود داشته بروز می کند . بهترین روش درمان جلوگیری از بی تحرکی بیش از چند روز و شروع هر چه سریعتر و شدیدتر توانبخشی است .

آیا سکته مغزی سبب استعداد به تشنج (صرع ) می شود ؟
بله ، به دلیل آسیب وارده به سلولهای مغز و در نتیجه اختلال در فعالیت الکتریکی آن برخی بیماران دچار استعداد به صرع می شوند ، بروز حملات صرع در این بیماری در اکثریت موارد در سال اول ( به ویژه در 2 هفته اول ) به وقوع می پیوندد . با این حال بسیاری از بیماران که تنها یک حمله تشنج ( به ویژه انواع محدود ) را داشته اند نیاز به درمان ضد صرع پیدا نمی کنند ، مابقی نیز با درمان های داروئی به خوبی قابل کنترل خواهند بود . لازم به ذکر است که حملات صرع با وجود ظاهر پر سر و صدا و نگران کننده ، در واقع صدمه ای به مغز وسایر اعضاء وارد نکرده و تنها محصول فعالیت الکتریکی خود بخودی اطراف بخش آسیب دیده است و پس از چند دقیقه کاملاً بر طرف می گردد .

دانستن چه نکاتی در مورد داروهای ضد صرع برای بیمار اهمیت دارد ؟
داروهای زیادی جهت پیشگیری از فعالیت الکتریکی خودبخود مغز ( تشنج ) مصرف می شوند که همگی در واقع از طریق کاهش عملکرد مغز عمل می کنند از داروهای ضد صرع شایع می توان از فنی توئین ، فنوباربیتال ، کار با مازپین و والپروئیک اسید ( سدیم و الپروات ) را نام برد . هر کدام از این داروها می توانند عوارض خاصی داشته باشند ولی آنچه در همگی مشترک است ایجاد خواب آلودگی ، گیجی ، کاهش تعادل ، اختلال در صحبت کردن است که در صورت شدید بودن سبب کاهش سرعت بهبود و اختلال در روند توانبخشی بیمار خواهند شد . در صورت بروز علائم آزار دهنده با پزشک خود مشورت کنید . اغلب این داروها به علاوه می توانند سبب کاهش ویتامین D و افزایش پوکی استخوان شوند .

پس از سکته دچار تکرار ادرار و کاهش کنترل شده ام ، علت چیست ؟
مغز وظیفه کنترل دریچه خروجی مثانه ( اسفنکتر مثانه ) را به عهده دارد . در آسیب به مغز کنترل این دریچه مختل شده و سبب علائمی مثل تکرار ادرار ، شب ادراری کاهش توانایی نگه داشتن ادرار تا بی اختیاری کامل خواهد شد که البته به تدریج بهبود خواهد یافت به طوریکه یک ماه و 6 ماه پس از سکته مغزی تنها 30 درصد و 14 درصد هنوز دچار این مشکل هستند.
• آگاه باشید که بی اختیاری به هر شدت ، سبب بروز اضطراب بیشتر در بیمار می شود . پس هر چه سریعتر جهت درمان کاهش اختیار با پزشک خود مشورت کنید

چه اختلالات روحی و روانی در اثر سکته بروز می کند ؟
سکته مغزی به طور شایع با اختلالات خلقی همراهی دارد . مهمترین آنها بروز افسردگی و اضطراب است . گاهی سایر اختلالات مانند مانیا ( سرخوشی زیاده از حد ) و حتی بیماریهای روانی نیز به وقوع می پیوندند . حالت شایعتر ایناست که فرد دچار افزایش احساسات ( احساساتی شدن ) می شود که به آن emotionalism می گویند به این معنی که بیمار به راحتی به گریه یا خنده می افتد توجه داشته باشید که وجود افسردگی و اضطراب مانع بسیار بسیار بزرگی در برابر بهبود و روند توانبخشی است ، جهت درمان حتماً با پزشک خود مشورت نمائید.

• به علاوه یکی از علل مهم بروز افسردگی و اضطراب ، شرایط ناتوان کننده ناگهانی در فرد است و اینکه وی انتظار دارد به سرعت هم بهبود پیدا کند . توجه داشته باشید که بهبود یک فرآیند تدریجی است و هیچ درمان میان بری در دنیا شناخته نشده است پس صبور باشید و با امید و جدیت به درمانهای توانبخشی خود ادامه دهید.

پس از این بیماری حافظه من خراب شده ، چه باید بکنم ؟
سکته مغزی می تواند بر حافظه فرد به ویژه بر حافظه کوتاه مدت ( چند ساعت تا چند روز گذشته ) تأثیر بگذارد و معمولاً حافظه دور ( خاطرات قدیم ) دست نخورده باقی می ماند . لازم به توجه است که افسردگی و اضطراب هم می تواند حافظه و تمرکز را به طور باورنکردنی مختل کند . در هر حال حافظه را می توان با برخی تمرینات ساده و گاهی استفاده از برخی داروها و یا از بین بردن اضطراب و افسردگی بهبود بخشید ، در این زمینه از پزشک خود کمک بگیرید .

اختلال تکلم در سکته مغزی به چه صورت است ؟
در مغز دو مرکز مهم گفتار وجود دارد ، یکی مربوط به درک گفتار ( به نام منطقه ورینکه ) و دیگری منطقه حرکتی تکلم ( به نام منطقه بروکا ) است . اگر منطقه درک دچار آسیب شود فرد قادر به درک درست صحبتهای دیگران و یا آنچه را که می خواند نخواهد بود و در آسیب مرکز حرکتی فرد قادر به صحبت کردن و یا حداقل درست صحبت کردن
نیست . انواع دیگر اختلالات گفتاری مانند دیسارتری ( صحبت کردن نامفهوم به دلیل ضعف عضلات دهان و حلق ) نیز به طور شایع در این بیماران دیده می شوند . گفتار درمانی توسط کارشناس آسیب های گفتاری کمک زیادی به بیمار خواهد کرد . ولی باید دانست که آسیب های بزرگ به ویژه در منطقه درک گفتار نیاز به درمانهای شدیدتر و طولانی تر خواهند داشت ، توجه داشته باشید که هر گونه هیجان و استرس سبب کاهش تأثیر درمان می گردد .

اختلال تعادل در بیمار سکته مغزی در چه صورت ایجاد می شود ؟
یکی از مشکلات شایع در بیماران پس از بروز سکته مغزی نداشتن تعادل کافی است . این مسئله علل و انواع مختلفی دارد ولی به طور شایع ضعف یک طرفه تنه و پاها ، آسیب به مناطق دخیل در حفظ تعادل ، مشکلات گوش داخلی ، اختلالات بینایی و مصرف برخی داروها ( به ویژه خواب آورها و داروهای ضد تشنج ) عامل کاهش تعادل هستند . نکته مهم این است که کاهش تعادل خطر سقوط و برخورد به زمین را بالا می برد و در سنین بالا به دلیل آسیب پذیر تر بودن استخوانها می تواند منجر به شکستگی های خطرناکی شود.
• روند توانبخشی صحیح اغلب اختلالات تعادلی را بهبود خواهد داد .

آیا سکته مغزی می تواند سبب اختلال درک و هوشیاری در بیمار گردد؟
مسئله بسیار حساس و مهمی است ، پس از وقوع سکته مغزی بیماران می توانند دچار دو نوع کاملا متفاوت از اختلال درک شوند. دسته اول گروهی هستند که در واقع دچار آسیب به منطقه تکلم شده اند. (که معمولا در افراد راست دست و بیشتر افراد چپ دست، در نیمکره چپ قرار دارد) این افراد ممکن است تنها دچار اشکال در صحبت کردن باشند ولی
در بخش قابل توجهی درجات مختلفی از اختلال در درک تکلم و حتی اشکال در فهم مطالب نوشته شده نیز باشند(آفازی حسی – حرکتی) این بیماران در بسیاری از موارد با عنوان زوال عقل (دمانس یا حتی آلزایمر) تحت درمانهای نامناسب قرار می گیرند در حالیکه با معاینه دقیق مشخص خواهد شد که محتوای حافظه و تفکر این بیماران بی عیب و نقص است و تنها در بخش درک کلمات و یا بیان صحیح کلمات دچار مشکل شده اند .
• درمانهای صحیح در بسیاری از موارد راهگشای درمان این گروه خواهد بود.

چه توصیه های برای اطرافیان بیمار دچار اختلال گفتار وجود دارد؟
با توجه به وسعت و محل آسیب ، بیمار سکته مغزی ممکن است توانایی صحبت کردن ، درک کلمات یا هر دو را از دست بدهد ( زبان پریش یا آفازیک) آسیب بسیاری از این بیماران از دید خانواده و حتی پزشک دور مانده و گاها با تشخیص های دیگری تحت درمان قرار می گیرند.اگر بیمار دچار اختلال درک صحبتهای شماست نیازی به بلند گفتن کلمات نیست چراکه معمولا شنوائی در سکته مغزی آسیب نمی بیند. سعی کنید از جملات کوتاه و ساده و نیز ایماء و اشاره بیشتر استفاده کنید ( استفاده از حرکات مبالغه آمیز دهان سودی ندارد)

• توجه داشته باشید که اگر بیمار مکررا متوجه صحبتهای شما نشود به تدریج شدیدا مضطرب و بی قرار و نهایتا سر خورده و نا امید خواهد شد و ارتباط و همکاری اش را با شما کاهش خواهد داد.
گفتار درمانی تا حدود قابل توجهی به این بیماران کمک خواهد کرد ولی معمولا نیاز به زمان طولانی تر و برنامه درمانی صحیح و هدفمنددارد ، توصیه به عدم درمان اختلال تکلم و انتظار برای بهبود با گذشت زمان ، بدترین توصیه ایست که می توان به بیمار و خانواده او نمود ، هر چه سریعتر درمان بیمار را با یک آسیب شناس گفتار با تجربه و دارای تخصصی در این حیطه شروع کنید. اساس بهبود بر تمرین و تکرار است که معمولا از موارد ساده شروع و به تدریج به موارد پیچیده تر خواهد انجامید ، ضمنا دستورات درمانی گفتاردرمانگر را پیگیرانه دنبال کنید.

درمان دردهای یکطرفه در بیمار سکته مغزی چیست؟
در بیماری که دچار ضعف یا فلج یکطرفه است ، بروز درد در اندام ها، صورت و حتی تنه امری نسبتا شایع است. مکانیسم بروز درد در هر فرد متفاوت است ، شایعترین نوع آن در اثر آسیبهای مکانیکی به بافتهای دچار ضعف بویژه در اندام فوقانی (شانه و دست) است که معمولا به دلیل عدم حمایت صحیح اندام دچار فلج یا تمرینات درمانی غلط بوجود می آید. نوع نسبتا شایع دیگر درد ، درد مرکزی (central pain ) نام دارد که منشاء آن در مغز (و گاها نخاع) بیمار است این نوع درد تقریبا مداوم و با حرکت دادن اندام ها تغییری در شدت آن بوجود نمی آید و معمولا به داروهای ضد درد متداول نیز پاسخ نمی دهد.توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است که درد مزمن سبب بروز عوارض مختلفی چون اختلال خواب ، افسردگی ، افزایش ضعف و تحلیل اندام و کند شدن روند توانبخشی خواهد شد بنابراین پیشگیری و یا درمان آن از اهمیت ویژه ای در روند توانبخشی برخوردار است.

آیا ممکن است در اثر بیماری سکته مغزی بینائی فرد هم دچار اختلال شود ؟
بله ، در صورتی که آسیب به بخشهای عقبی مغز (پس سری) وارد شود و یا مسیرهای بینایی از چشم به مغز را دچارضایعه کند فرد دچار نوعی کوری در بخشهایی ازمیدان بینایی می شود (مثلاً سمت چپ میدان را تاریک می بینید) ولی کوری کامل و یا کاهش شدید بینایی شایع نیست .

به جز اختلال درک به دلیل آسیب منطقه گفتار، چه نوع دیگری از اختلال درک می تواند بروز کند؟
به دلیل آسیب به سلولها و ارتباطات بین سلولی در مغز، بیمار می تواند دچار اختلالات گذرا و حتی دائمی در درک و شناخت و حتی سطح هوشیاری شود که معمولا در آسیبهای بزرگ بویژه در افراد مسن تر شیوع بیشتری دارند.

• زوال عقل یا دمانس و یا آنچه در اصطلاح عمومی به کوچک شدن مغز و یا آلزایمر معروف است یک فرایند پیشرونده و دائمی است که در اثر آسیب جدی به مغز شروع می شود. این مشکل معمولا خود را به صورت اختلال در حافظه کوتاه مدت و سالم بودن حافظه دور ، اختلال در فراگیری مطالب جدید و در مراحل پیشرفته تر اشکال در شناخت افراد ، و یا عدم آگاهی کامل به زمان و مکان نمود پیدا می کند.
نوع دیگری نیز ازاختلال وجود دارد که معمولا گذراست و به صورت متناوب در طول روز بروز می کند و به دلیل اختلال گذرا در عملکرد مغز و نوسان در میزان هوشیاری او بوجود می آید این بیماران علاوه بر مشکلات گذرای حافظه دچار علائم دیگری مثل بی قراری ، عدم تمرکز رفتارهای نامناسب و یا حتی توهم و هذیان می شوند که به راحتی با بیماریهای روانی و زوال دائمی مغز (دمانس) اشتباه می شوند ولی در صورت تشخیص صحیح و به موقع در بسیاری موارد قابل درمانند و آثار دائمی بر جای نمی گذارند.

بیمار من دچار اشکال در خواب شده چه باید کرد؟
باید توجه داشت که با افزایش سن به طور طبیعی میزان خواب شبانه کاهش می یابد و افراد به طور طبیعی دچار اشکال در به خواب رفتن خواهند بود ولی در بیمار دچار ضایعه مغزی این مسئله می تواند بسیار حادتر و جدی تر باشد. بسیاری از این بیماران در طول روز می خوابند و شبها بیدارند و در موارد شدیدتر که معمولا در اثر اختلالات شناخت و هوشیاری است در طول شبانه روز نمی خوابند یا بسیار کم می خوابند این مشکل در مواردی با رعایت توصیه های پزشکی و یا استفاده از داروهای مناسب به درجاتی بهبود می یابد ولی باید توجه داشت که استفاده از داروهای خواب آور متداول در برخی موارد بسیار مضر بوده و اثر معکوسی بر خواب اینگونه بیماران دارد
• در صورت وجود اختلال جدی خواب قبل هر گونه اقدام خودسرانه حتما از پزشک خود مشورت بخواهید.

بیمار من تعادل خوبی ندارد و سابقه زمین خوردن های متعدد نیز دارد، چه باید کرد؟
با افزایش سن به طور طبیعی تعادل فرد کاهش و احتمال زمین خوردن افزایش می یابد 40-30 درصد افراد بالای 65 سال و 50 درصد از افراد بالای 80 سال سالانه حداقل یک تا دو بار زمین می خورند در این میان بیش از3/1 این افراد پس از خوردن زمین ، هرگز به سطح فعالیت های روزمره قبلی (ADL ) بر نمی گردند.درصدی از این افراد نیز به دلیل بروز صدمات جدی مثل شکستگی ران و یا ضربه به سر دچار عوارض بسیار جدی می شوند.
آنچه حائز اهمیت است بررسی کامل بیمار از نظر عوامل مختل کننده تعادل است که باید توسط پزشک صورت گیرد، برخی از این عوامل عبارتند از : داروهای مصرفی ، افت فشار خون ، اختلال دید ، ضایعات مراکز تعادل در مغز و اندامها ، ضعف عضلانی ، عوامل محیطی ، کاهش قند و حتی نا مناسب بودن کفش.
• باید دانست که بیمار پس از تجربه زمین خوردن ممکن است دچار ترس از راه رفتن و یا انجام تمرینات درمانی قبلی شده و به تدریج در حرکات روزمره دچار پس روی و افت حرکت شود که در این موارد مداخله درمانی سریع و صحیح می تواند از شروع این چرخه معیوب جلوگیری نماید.

آیا خانواده ها باید بیش از اندازه به بیمار توجه و رسیدگی داشته باشند؟
توصیه کلی اینست که به بیمار در حد نیاز رسیدگی و توجه داشته باشید در صورتیکه عوارض خاصی در میان نباشد او روز به روز به سمت استقلال در حرکت و انجام امور روزمره پیش خواهد رفت ، ولی لازم به ذکر است که بسیاری از بیماران به دلیل آسیب وارده و شرایط روانی به تدریج دچار وابستگی شدید ( بویژه روحی) خواهند شد که بروز این مسئله و نیز حمایتهای بیش از اندازه اطرافیان نهایتا به کند شدن و حتی متوقف شدن روند بهبود و توانبخشی بیمار خواهد انجامید.
• بنابراین بیمار خود را از نظر روانی و چه از نظر فیزیکی بیش از حد وابسته نکنید ، چرا که با گذشت زمان تغییر این شرایط در آینده بسیار سخت تر خواهد بود.

آیا استفاده از درمانهای تجربی و سنتی مانند حجامت ، زالو درمانی ، طب سوزنی و ماساژدرمانی تاثیری در بهبود بیمار سکته مغزی دارد؟
بیمار مبتلا به سکته مغزی و خانواده او پس از بروز ناگهانی بیماری به شدت مضطرب و آشفته و در عین حال سر در گم هستند به همین دلیل متاسفانه اغلب گرفتار توصیه های عامیانه و غیر علمی دوستان و آشنایان و حتی برخی از پزشکان می شوند و زمان طلایی بهبود خود را با آزمودن روشهای غیر معمول و گاها ضرربار درمانی، تلف می کنند.
• تا کنون شواهد قابل ارائه ای از موثر بودن روشهای فوق در بهبود بیماران سکته مغزی در هیچیک از مجامع علمی داخلی و خارجی مشاهده نشده و در هیچیک از منابع پزشکی معتبر، حتی نامی از آنها به میان نیامده است.
حجامت (و یا اهدا خون) تنها در بیماران خاصی که دچار غلظت ثابت شده خون باشند ( یعنی هموگلوبین بیش از 17 در زنان و 18 در مردان ) به عنوان یک اقدام مفید ولی موازی می تواند مفید باشد ولی تجویز آن با تشخیص پزشک صورت می پزیرد. طب سوزنی هم تاثیر بسیار اندکی در بهبود نقائص و حرکتی و ضایعات مغزی دارد ولی در حیطه درد گاها به تنهایی نتایج قابل قبولی دارد. ماساژ درمانی و زالو درمانی نیز به طورکلی قابل بحث نیستند و توصیه نمی شوند.

درباره تغذیه مناسب بیمار دچار سکته مغزی چه توصیه های وجود دارد؟
رژیم غذایی بیماران با توجه به شرایط فردی و وجود یا عدم وجود بیماریهای زمینه ای مثل فشارخون یا دیابت یا بیماریهای قلبی ، متفاوت است ولی آنچه را که می توان به عنوان یک توصیه عمومی برای بیماران سکته مغزی باید رعایت شود:
• استفاده هر چه بیشتر از غلات ،سبزیجات و میوه جات ، مصرف گوشت سفید (بویژه ماهی) ، سیب زمینی و حبوبات بویژه لوبیا ، نخود و عدس، سیر و پیاز (خام یا پخته شده) و زنجبیل .
• در میان میوه ها هویج خاصیت آنتی اکسیدانی بالایی دارد و در برخی تحقیقات اثر قابل توجهی در کاهش آسیب به مغز و پیشگیری از سکته های مجدد داشته است.
• مصرف مواد حاوی پتاسیم نسبت مستقیم با کاهش فشار خون و کاهش احتمال بروز سکته مغزی دارد. سبزیجات ،میوه ها ،ماهی ، حبوبات و غلات سرشار از پتاسیم هستند.
• یک ماده غذایی بسیار مهم برای بهبود مغز و کاهش وقوع لخته های کوچک در عروق ، اسید چربی به نام آلفا – لینولئیک ( Alpha- Linolenic Acid) است که حتی به صورت دارو ولی با قیمت بسیار زیاد وارد بازار شده است ، این ماده در سویا ( روغن سویا) ، گردو و روغن کلزا وجود دارد.
• مصرف کمتر مواد غذایی پر چربی (بویژه گوشت قرمز چرب) ، لبنیات، زرده تخم مرغ و شکر
• در بیمارانی که دچار فشار خون هستند نیز مصرف نمک باید محدود شود ( 5/2 گرم یا یک قاشق مربا خوری در روز )
• الکل و تنباکو نیز از مواردی است که میزان آسیب به مغز و احتمال وقوع سکته مغزی را افزایش می دهد.

➢ نکته بسیار مهم دیگر استفاده از مایعات بویژه آب خالص در طول روز است، یک بیمار سکته مغزی حداقل باید بین 5/1 تا 2 لیتر از مایعات را در طول روز مصرف نماید این مسئله به بهبود جربان خون و عملکرد عظلات و ارگانها کمک شایانی خواهد نمود.

توصیه هایی برای بیماران و مراقبان :

• برای بیمار دچار سکته مغزی شروع هر چه سریعتر توانبخشی و تلاش برای حرکت بسیار حیاتی است ولی باید دانست که این بیماران دچار خستگی پذیری مفرط هستند و در شروع تمرین ها احساس فشار زیادی خواهند کرد . ادامه برنامه تدریجاً این مسئله را بر طرف خواهد کرد .
• در طول روز تمرینات و دستورات درمانی را به طور جدی و کامل انجام دهید . بیمار حداقل باید 2 ساعت در طول روز به تمرینات درمانی خود مشغول باشد به ویژه در اوایل بروز بیماری که فرد قابلیت پیشرفت بیشتر و سریعتری دارد .
• ضعفی که در بیمار وجود دارد به دلیل آسیب مغز و کاهش قدرت عضلات است هیچ دارو و غذای خاصی جهت « تقویت » بیمار وجود ندارد بهبود عملکرد مغز و عضلات تنها با تمرین و توانبخشی میسر خواهد بود
• سکته در هر فردی آثار ویژه ای ایجاد می کند ، بیمار را با دیگر بیماران مقایسه نکنید ، تنها باید بیمار را با خود او در روزها و هفته های گذشته مقایسه کرد .
• بسیاری از بیماران از حرکت و انجام تمرینات توانبخشی ترس دارند ، حتی المقدور به بیمار خود کمتر کمک کنید و او را تشویق نمایید تا از توانایی های خود بیشتر استفاده کند تا زودتر استقلال خود را باز یابد .
• حرکات و تمرینات را درست انجام دهید ، هرگز از دست مبتلا بیمار را بلند نکنید هرگز آن را بالای سر زیاد تمرین ندهید ،نگذارید دست مبتلا به زیر تنه بیمار بماند و یا ضربه ببیند
• بیمار دچار سکته مغزی اغلب نا امید ، مضطرب و نگران آینده است با دادن امید و تشویق به شرکت جدی در جلسات درمانی و مشاهده روند بهبودی این نگرانی ها خودبخود کاهش خواهند یافت .
• برخی از بیماران در اثر آسیب به بخشهای خاصی از مغز دچار اختلالات شناختی ، کاهش تمرکز و بیش فعالی ، پرحرفی و یا تغییرات شخصیتی می گردند ، مسائل یاد شده در صورت تشخیص در بسیاری از موارد قابل درمان خواهند بود ، با پزشک خود مشورت کنید .
• در صورت اختلال در گفتار یکی از موانع بهبود احساس خجالت از طرز صحبت کردن است ، به بیمار خود اطمینان دهید که این مسئله تنها با کنار گذاشتن خجالت و تمرین و تکرار و صحبت کردن بسیار قابل بهبود خواهد بود . سعی در تمام کردن جملات بیمار نداشته باشید صبر کنید تا خود او به هر صورت ممکن جمله را به پایان برساند .
• از گریه ها و خنده های ناگهانی و گاهاً بی دلیل دچار نگرانی نشوید ، این مسئله اختلال روانی محسوب نمی شود و در اکثریت موارد تنها ناپایداری خلقی )بییش از حد احساساتی شدن) است و حتی نیاز به دارو هم ندارد ، زمان بهترین درمان خواهد بود.
• در برخی موارد پس از بروز سکته مغزی شماره عینک بیمار نیاز به تغییر دارد در صورتی که بیمار از تاری دید شکایت دارد با پزشک خود مشورت کنید .
• شرکت در برنامه تفریحی ، مهمانی ها و تمرینات ورزشی حتی در صورت مقاومت بیمار در ابتدا می تواند برای ایجاد امید و انگیزه ، احساس بازگشت مجدد به جامعه و کاهش اضطراب و افسردگی بیمار ضروری باشد اجازه ندهید بیمار خود را منزوی کند .

منبع:مرکز توانبخشی تبسم

سكته‌ مغزي‌

 شرح بيماري

 علايم‌ شايع‌

 علل‌

  عوامل تشديد كننده بيماري

  پيشگيري‌

 عواقب‌ مورد انتظار

  عوارض‌ احتمالي‌

  درمان‌

 اصول‌ كلي‌

  داروها

 فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري

 رژيم‌ غذايي‌

  درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟

   شرح بيماري

سكته‌ مغزي‌ عبارت‌ است‌ از كاهش‌ ناگهاني‌ خونرساني‌ به‌ بخشي‌ از مغز كه‌ طوري‌ به‌ آن‌ ناحيه‌ آسيب‌ مي‌زند كه‌ نمي‌تواند به‌ طور طبيعي‌ داراي‌ كاركرد باشد. غالباً بزرگسالان‌ بالاي‌ 60 سال‌ مبتلا مي‌شوند.

   علايم‌ شايع‌

بسته‌ به‌ محل‌ آسيب‌ مغزي‌ علايم‌ زير ممكن‌ است‌ وجود داشته‌ باشند:
سنگيني‌ ناگهاني‌ در اندام‌ يا كرختي‌ و ناتواني‌ در كنترل‌ عضلات‌
عدم‌ توانايي‌ حركت‌ دادن‌ بخشي‌ از بدن‌
كاهش‌ هوشياري‌ / منگي‌
عدم‌ توانايي‌ تكلم‌
سردرد
اختلالات‌ بينايي‌
گيجي‌
بي‌اختياري‌ مدفوع‌ يا ادرار

   علل‌

معمولاً تصلب‌ شرايين‌ (آترواسكلروز) يا فشار خون‌ بالا. اين‌ موارد ممكن‌ است‌ منجر به‌ موارد زير گردد:
ترومبوز كه‌ در آن‌ جريان‌ خون‌ در اثر تنگي‌ يا بسته‌ شدن‌ يك‌ شريان‌ مسدود مي‌گردد.
آمبولي‌ كه‌ در آن‌ بخش‌ كوچكي‌ از رسوب‌ چربي‌ يا يك‌ لخته‌ خوني‌ كوچك‌ از يك‌ رگ‌ مبتلا يا قلب‌ به‌ مغز مي‌رود.
خونريزي‌ مغزي‌ كه‌ در آن‌ يك‌ رگ‌ خوني‌ مغز پاره‌ شده‌، به‌ بافت‌ مغزي‌ اطراف‌ خود خونريزي‌ مي‌كند.
پارگي‌ آنوريسم‌ يك‌ شريان‌ كوچك‌ مغز

    عوامل تشديد كننده بيماري

سيگار كشيدن‌
چاقي‌
رژيم‌ غذايي‌ پرچربي‌ يا پر نمك‌
سن‌ بيش‌ از 60 سال‌
فشار خون‌ بالا
ديابت‌ شيرين‌
بيماري‌ شريان‌ كرونر
سابقه‌ حملات‌ گذراي‌ ايسكميك‌
سابقه‌ خانوادگي‌ سكته‌ مغزي‌
سوء مصرف‌ الكل‌
فيبريلاسيون‌ دهليزي‌ (نوعي‌ ضربان‌ قلب‌ نامنظم‌)

    پيشگيري‌

به‌ طور منظم‌ ورزش‌ كنيد.
از رژيم‌ غذايي‌ كم‌چربي‌ استفاده‌ كنيد.
سيگار نكشيد.
كنترل‌ طبي‌ هرگونه‌ اختلال‌ مزمن‌ (مثل‌ ديابت‌ شيرين‌)
فشار خون‌ خود را مرتب‌ كنترل‌ كنيد. اگر بالا باشد، به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ كنيد.
در مورد مصرف‌ روزانه‌ آسپيرين‌، از توصيه‌هاي‌ پزشكي‌ بهره‌مند شويد. مطالعات‌ حاكي‌ از آن‌ هستند كه‌ اين‌ امر ممكن‌ است‌ چنان‌ بر لخته‌ شدن‌ تأثير كند كه‌ احتمال‌ ترومبوز يا آمبولي‌ مغزي‌ را كاهش‌ دهد (در سكته‌ خونريزي‌ دهنده‌ مؤثر نيست‌ و ممكن‌ است‌ خطرناك‌ باشد).
اگر دچار انسداد شريان‌ كاروتيد باشيد، جراحي‌ مي‌تواند احتمال‌ سكته‌ مغزي‌ در آينده‌ را كاهش‌ دهد.

   عواقب‌ مورد انتظار

سكته‌ مغزي‌ در 23 موارد باعث‌ مرگ‌، آسيب‌ پايدار يا ناتواني‌ مي‌شود. در بقيه‌ موارد، امكان‌ بهبود كامل‌ بدون‌ ناتواني‌ درازمدت‌ وجود دارد.
يك‌ سكته‌ مغزي‌ خفيف‌ ممكن‌ است‌ نشانه‌اي‌ زودهنگام‌ از حملات‌ شديدتر باشد. ناتواني‌ نسبي‌ در افرادي‌ كه‌ از سكته‌ مغزي‌ نجات‌ مي‌يابند، ممكن‌ است‌ ماه‌ها طول‌ بكشد.

    عوارض‌ احتمالي‌

پنوموني‌ (ذات‌الريه‌)
افسردگي‌
زخم‌ فشاري‌ حاصل‌ از استراحت‌ طولاني‌ در بستر
فلج‌ يا ناتواني‌ پايدار

    درمان‌

   اصول‌ كلي‌

بيمارستان‌ها برنامه‌هاي‌ مداخله‌اي‌ زودهنگام‌ دارند. اگر دچار علايم‌ سكته‌ مغزي‌ شويد، فوراً به‌ نزديك‌ترين‌ بيمارستان‌ محل‌ زندگي‌ خود برويد.
آزمون‌هاي‌ تشخيصي‌ مي‌توانند شامل‌ بررسي‌هاي‌ آزمايشگاهي‌ مايع‌ نخاع‌ و خون‌، نوار قلب‌، اكوكارديوگرافي‌، سونوگرافي‌، آنژيوگرافي‌، سي‌تي‌اسكن‌ و راديوگرافي‌ سر باشند.
ممكن‌ است‌ بستري‌ شدن‌ در بيمارستان‌ براي‌ مراقبت‌ حاد (با پايش‌ دقيق‌ كاركرد قلب‌ و ريه‌، غلظت‌ الكتروليت‌ها و مايعات‌) لازم‌ باشد.
جراحي‌ (گاهي‌ اوقات‌) براي‌ برداشتن‌ لخته‌ يك‌ شريان‌ مغز ممكن‌ است‌ لازم‌ باشد.
در بعضي‌ انواع‌ سكته‌ مغزي‌ از داروهاي‌ حل‌كننده‌ لخته‌ خون‌ استفاده‌ مي‌شود.
ممكن‌ است‌ (گاهي‌) مراقبت‌ پرستاري‌ در خانه‌ لازم‌ باشد.
ممكن‌ است‌ فيزيوتراپي‌، كاردرماني‌ و گفتاردرماني‌ لازم‌ باشد.

    داروها

داروهاي‌ ضد انعقادي‌ براي‌ كاهش‌ احتمال‌ تشكيل‌ لخته‌
داروهاي‌ ضد پرفشاري‌ خون‌ در صورت‌ ابتلا به‌ فشار خون‌ بالا

   فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري

اگر كنترل‌ عضلاني‌ شما از دست‌ رفته‌ باشد، درمان‌ به‌ شما كمك‌ خواهد كرد تا ياد بگيريد براي‌ به‌ دست‌ آوردن‌ مجدد مهارت‌هاي‌ پايه‌ مثل‌ خوردن‌، لباس‌ پوشيدن‌ و توالت‌ رفتن‌ از اندام‌هاي‌ آسيب‌ ديده‌ خود استفاده‌ كنيد.
پس‌ از يك‌ سكته‌ مغزي‌، تعبيه‌ سطوح‌ شيب‌دار به‌ جاي‌ پله‌ در ورودي‌هاي‌ منزل‌ و نيز دستگيره‌ در كنار وان‌ حمام‌ و دستشويي‌ها را مدنظر قرار دهيد.

   رژيم‌ غذايي‌

در ابتدا ممكن‌ است‌ تغذيه‌ با استفاده‌ از لوله‌ معده‌ ضرورت‌ يابد و سپس‌ بتوانيد از غذاهاي‌ صاف‌ شده‌، و يا معمولي‌ استفاده‌ كنيد. غذايي‌ را بخوريد كه‌ كم‌ نمك‌ و كم‌چربي‌ باشد.

    درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟

اگر شما يا يكي‌ از اعضاي‌ خانواده‌تان‌ علايم‌ سكته‌ مغزي‌ را داشته‌ باشيد يا آنها را در فردي‌ ديگر مشاهده‌ كنيد. اين‌، يك‌ اورژانس‌ است‌!
اگر در طول‌ درمان‌ موارد زير رخ‌ مي‌دهند: ـ تب‌ ـ زخم‌هاي‌ فشاري‌ ـ بدتر شدن‌ علايم‌

منبع:پزشکان ایران