درمان با الکترو شوک (Electroconvulsive Therapy (ECT

ECT در سال ۱۹۳۸ برای درمان افسردگی و سایر موارد اختلال روانی شدید ابداع شد. با استفاده از بیهوشی عمومی و الکتروآنسفالوگرافی نحوه اجرا و پایش ECT از نظر بروز تشنج و سایر عوارض مغزی اصلاح گردید. منگی گذرا و اختلال اوریانتاسیون پس از هر جلسه شوک چند دقیقه دوام می یابد. مشکل یادگیری (Ante grade Amnesia) که باعث اشکال در حفظ مطالب جدید می شود و نیز فراموشی نسبت به گذشته (Retrograde Amnesia) معمولا بیش از چند روز دوام نمی یابد.

در موارد فراموشی طولانی مدت بعد از ECT موضوع قابل تامل می باشد. بطور معمول یک دوره درمان ECT شش تا دوازده جلسه بوده که هر هفته دو تا سه بار انجام می گیرد. موارد اجرای ECT در افسردگی، اسکیزوفرنی، مانیای دوقطبی و کاتاتونی است. ECT صرفا به موارد مقاوم به درمان دارویی و نیز مواردی که موانع مصرف دارو و یا خطرات خودکشی و اختلال شدید سایکوز و کمی کارایی وجود داشته باشد محدود می شود. ECT در افراد پیر با افسردگی شدید بیشتر بکار گرفته می شود.

دستگاه ECT در رده وسایل گروه سه از نظر خطرات، مورد تایید وسایل پزشکی قرار گرفته است. گذشته از اینکه این وسیله در رده دو یا سه قرار گرفته همه ساله حدود یکصد هزار نفر در آمریکا تحت درمان با ECT قرار گرفته اند. بررسی مقایسه ای و کنترل شده در مدت چهار هفته، نشان داده که اثر ECT بیش از موارد  ECT پلاسبو (بدون جریان برق)، داروی پلاسبو و بعضی از دارو درمانی ها بوده است. ولی نتایج مقایسه ای ECT با دارو درمانی در بلند مدت مشخص نیست. در همه موارد در درمان با ECT نتیجه سریع تری بدست داده است. اجرا ECT به نیمکره غیر غالب (طرف راست در راست دستها) و استفاده از پالس کوتاه و یا خیلی کوتاه با نتایج بهتر و عوارض کمتر همراه بوده است.

بررسی در موارد شوک درمانی نشان داده است که اختلال اوریانتاسیون و یا اختلال حافظه گذشته، دو هفته بعد از انجام شوک وجود نداشت. عملکرد شناختی کلی بیماران پس از سه تا شش ماه بدون تغییر و در مواردی بعلت بهبود افسردگی بهتر بوده است. بدترین عارضه شوک درمانی اختلال در یادآوری خاطرات گذشته شخصی افراد بمدت بیش از شش ماه بوده، ولی خاطرات گذشته غیر شخصی مختل نشده بود. این عارضه در موارد ECT دو طرفه بیشتر است.

اختلال در خاطرات اتوبیوگرافی را علاوه بر خود بیمار، اطرافیان نیز متوجه شده اند. این موضوع در افرادیکه افسردگی داشتند حائز اهمیت است. در افراد پیر با اختلال حافظه کهولت و عوارض عروقی مغزی ارزیابی این موضوع مشکل تر است. در هر حال در همه موارد حذف دائم مقادیری از خاطرات شخصی گذشته بعد از شوک درمانی تایید شده است. برای بیمارانی که از سایر روشهای درمانی نتیجه نگرفته اند قبول این عارضه با امضاء رضایت نامه قبل از شوک درمانی می تواند راه حل مناسبی باشد.

افسردگی و راههای مقابله با آن

مقدمه

غم نوعی احساس طبیعی است که در واکنش به شرایط ناخوشایند و ناملایمات ، مثل وقایع ناراحت کننده و از دست دادن عزیزان پدید می‌آیِد. این حالت معمولا با اضطراب ، کاهش انرژی ، کسالت عمومی و خواب کم ، همراه است. تقریباً همه افراد ، تغییرات در خلق و خو و روحیه خود را به نوعی تجربه کرده‌اند. گاهی اوقات ، احساس نگرانی ، سردرگمی یا افسردگی  ، واکنشهای طبیعی در برابر برخی رویدادها است. معمولاً حوادث و رویدادها تغییر می‌کنند، مشکلات حل می‌شوند و این تغییرات خلق و خویی برطرف می‌شود. تداوم احساس غم و یاس به افسردگی و ناامیدی می‌انجامد که از آن گریزی نیست.

علایم

• خلق افسرده مانند احساس غمگینی ، درماندگی و احساس پوچی و همچنین گریه کردن بی‌مورد
• کاهش قابل ملاحظه علاقه نسبت به تمام فعالیتها یا فقدان احساس لذت
• کاهش یا افزایش اشتها
• بیخوابی  یا پرخوابی که نوع بی‌خوابی شایعتر است.
• کندی روانی - حرکتی
• کاهش یا افزایش میل جنسی که کاهش آن شایعتر است.
• خستگی یا فقدان انرژی
• احساس بی‌ارزشی یا گناه بیجا
• کاهش تمرکز و بدنبال آن کاهش قدرت تفکر و تصمیم گیری
• افکار خودکشی تکرار شونده
  
  اگر فردی 5 یا بیشتر علایم ذکر شده را به مدت 2 هفته مداوم داشته باشد بیمار افسرده است و باید به روانپزشک مراجعه کند. البته باید حداقل یکی از 2 معیار خلق افسرده و از دست دادن لذت را داشته باشد و علایم ناشی از تاثیر مستقیم یک ماده (داروی تجویزی یا مورد سو مصرف) و یا نوعی بیماری جسمی مثل کم کاری تیروئید نباشد.

• بعضی مواقع و بخصوص در فرهنگ ما ، افسردگی با تابلوی فیزیکی بصورت علایم سوماتیک (شکایتهای جسمانی و دردهای متحرک) مراجعه می‌کنند. علایم سوماتیک شامل مشکلات شکمی ، سوء هاضمه ، نفخ ، کاهش اشتها ،تپش قلب، احساس ناراحتی در قفسه سینه ، سردرد ، درد گردن ، درد پشت و شانه‌ها می‌باشد.

علل افسردگی

افسردگی حاصل واکنش بین وقایع پر‌استرس زندگی و عوامل ژنتیکی و تجربیات دوران کودکی می‌باشد. خطر ابتلا به افسردگی در بستگان درجه اول بیمار مبتلا به افسردگی شدید نسبت به بقیه افراد بیشتر می‌باشد.

عوامل مساعد کننده افسردگی عوامل ژنتیکی ، نوع شخصیت فرد ، عوامل محیطی و بیماریهای جسمانی و معلولیت جسمانی می‌باشد و عوامل تسریع کننده آن غالبا وقایع پراسترس زندگی می‌باشد.

فرآیندهای بیوشیمیایی واسط

شواهد روز افزونی از اختلالات بیوشیمیایی در میان بیماران افسرده وجود دارد که ماهیت دقیق آنها هنوز مشخص نیست، قویترین یافته به نفع وجود نوعی اختلال در عملکرد سروتونین مغز می‌باشد و بررسیها نشان داده که در مایع مغزی- نخاعی بیماران افسرده غلظت متابولیت اصلی سروتونین پایین می‌باشد. بر همین اساس بیشتر داروهای ضد افسردگی با اثر بر این روند ، تاثیر می‌کنند. همچنین سطح کورتیزول خون در نیمی از بیماران افسرده بالا می‌باشد.

درمان

روان درمانی

افسردگی اگر خفیف باشد و به ویژه واکنشی نسبت به وقایع پراسترس زندگی باشد ممکن است نیاز به درمان با داروهای ضد افسردگی نداشته باشد و موارد خفیف را می‌توان با استفاده از روشهای روان درمانی ، حمایتهای اجتماعی و حل مسئله درمان کرد. برای درمان روان شناختی نباید با گذشته بیمار مبارزه کرد و یا بیش از حد به گذشته پرداخت، زیرا خلق او را بیشتر سرکوب می‌کند.

در مورد داغ‌دیدگی و از این قبیل مسائل ، بیمار را باید تشویق کرد که در مورد احساسات خود با دیگران صحبت کند و مشکلات خود را با دیگران در میان بگذارد. و عوامل آزار دهنده اطراف خود را تغییر دهد. بیمار افسرده را باید تشویق کرد که از گوشه گیری پرهیز کرده و فعالیتهای اجتماعی مناسبی داشته باشد ولی نباید او را به فعالیتهای وادار کرد که به علت تمرکز ضعیف یا کندی ، احتمال شکست خوردگی در آنها وجود دارد.

یکی از راههای روان درمانی دیگر تشویق کردن بیمار برای انجام کارهای فیزیکی از جمله ورزش و استحمام روزانه و مرتب کردن ظاهر و پوشیدن لباسهای مرتب و ... است.

و یک نکته هم اینکه نقش عامل مذهب در پیشگیری و درمان اختلالات روانی بسیار مهم است و دین درمانی Religious therapy یکی از راههای درمان افسردگی است و بررسیها نشان داده که بیمارانی که اعتقاد به مذهب و دین دارند و مذهبی هستند کمتر به افسردگی مبتلا می‌شوند و در صورت ابتلا پاسخ خوبی به درمان دارند.

درمان دارویی

داروهای ضد افسردگی شامل 3 حلقه‌ای‌ها ، مهار کننده‌های اختصاصی باز جذب سروتونین SSRI ، مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز MAOI می‌باشند که پر مصرفترین آنها گروه داروهای نورتریپتیلین و آمی‌تریپتیلین و ... و همچنین فلوکستین می‌باشند. اثر درمانی داروهای ضد افسردگی پس از حداقل 2 هفته شروع می‌شود.

درمان با الکتروشوک ECT

اثر درمانی این روش نسبت به درمان دارویی سریعتر آغاز شده و بیشتر در افسردگیهای شدید موثر است و در بیمارانی که کاهش وزن شدید ، بیدار شدن در صبح زود ، کندی حرکتی و هذیان وجود داشته باشد، اثر ECT بهتر خواهد بود. در این روش بعد از بیهوش کردن بیمار به وی شوک الکتریکی داد می‌شود.

روند بیماری افسردگی

افسردگی ممکن است در هر سنی شروع شود، ولی میانگین سن شروع 30-25 سالگی است. در اکثر بیماران با اینکه عود شایع است، ولی بیمار در نهایت بهبود می‌یابد. برخی روانشناسان درمان افسردگی را به معنای تولدی دوباره می‌شناسند و معتقدند فردی که یک فاز افسردگی را پشت سر گذاشته و درمان شده توان مقابله با مشکلات در این فرد بالا رفته و نگرش او به زندگی واقع بینانه‌تر می‌شود.

منبع:دانشنامه رشد