این مفصل از
ارتباط استخوانهای درشت نی-نازک نی- و قاپ تشکیل شده است، از آنجایی که
استخوان قاپ بین دوقوزک خارجی و داخلی قرار دارد ،لذا حرکتهای جانبی در مچ
پا محدود می باشد.حرکتهای مچ پا اساسا" دورسی فلکشن در حدود 20درجه و
پلانتارفلکشن بین 45تا60درجه است.
مچ پا اساسا" یک مفصل لولایی است. وقتی این مفصل به
حالت پلانتارفلکشن در می آید از پایداری کمتری برخوردار است و اساسا" مچ
پا را مستعد آسیب دیدگی می کند.
عضلات نقش چندانی در استحکام مفصل مچ
پا ندارند. تاندون عضلات از جوانب مختلف مچ پا عبور می کنند و باعث حداکثر
استفاده اهرمی و حداقل استحکام مچ پا می شوند.
مفصل مچ پا توسط یک
کپسول مفصلی نازک پوشیده می شود این کپسول در سمت داخل ضخیم تر بوده و
بتدریج از ضخامت ان در قسمت عقب کاسته میشود.
سه دسته رباط باعث پایداری مفصل مچ پا می شوند:
1
-رباط جانبی 2-رباط مدیال(داخلی)دلتوئید 3-بافت همبند که دواستخوان نازک نی –درشت نی را به هم وصل می کند(سین دسموز) سایر رباطها شامل:رباط درشت نی-نازک نی قدامی-رباط قاپی-پاشنه ای- رباط پاشنه ای-نازک نی
آسیبهای مچ پا 15تا20% تمامی آسیبهای ورزشی را تشکیل می دهند.85% پیچ خوردگیهای مچ پا در سمت خارج و15% در سمت داخل مچ پا می باشد.
آسیبهای خارجی مچ پا بر اثر اینورژن و آسیبهای داخلی مچ پا بر اثر اورژن رخ میدهد.
در ورزشهایی مانند فوتبال –والیبال-بسکتبال که نیازمند فرود آمدن پس از
مانورهای مشکل یا برخورد در هوا است میزان بروز پیچ خوردگی مچ پا بالاست.
در ورزشهایی که مانند راگبی و اسکواش که تغییر سریع مسیر بخشی از بازی می
باشد و ورزشهایی که بر روی یک سطح ناهموار انجام میشود راهپیمایی همراه با
جهت یابی یا بازیهای میدانی که بر روی یک زمین ناآماده انجام شود
مکانیسم آسیب معمولا" اینورژن-پلانتارفلکشن پا می باشد.
یا زمانی که تعادل بازیکن در هنگام فرود به هم می خورد و یا پای بازیکن در
پای حریف گیر می کند بطور شایع در پیچ خوردگی مچ پا رباط تالوفیبولار
قدامی-رباط کالکانئوفیبولار و در صورت شدید بودن نیروی وارده رباط
تالوفیبولار خلفی دچار آسیب می شود.وقتی بخشهای عضلانی-تاندونی بخصوص
تاندونهای پرونئال نیز ممکن است دچار آسیب شوند.
افرادی که ناهنجاری
واروس (خمیدگی به سمت خارج از خط میانی بدن)دارند –کسانی که دچار کشیدگی
عضله ساق و یا آنهایی که به تازگی دچار پیچ خوردگی پا شده اند وهنوز بهبودی
کامل ندارند ،مستعد این آسیب می باشند.
رباط قدرتمند دلتوئید( در سمت
داخل مچ پا )با شیوع کمتری در جریان اورژین-ابداکشن آسیب می بیند.نیرویی که
بتواند چنین آسیبی ایجاد نماید بسیار زیاد می باشد و به احتمال قوی باعث
شکستگی نیز میشود.
برخورد با آسیب ورزشی بر اساس پروتکلRICE (استراحت=REST،یخ=ICE،کمپرس=بانداژ فشاری=COMPRESS ،بالانگهداشتن عضو=ELEVATE)
پس از فروکش کردن التهاب درمان متناسب با شدت آسیب تداوم می یابد.
پیچ خوردگی درجه 1:
معمولا"رباط تالوفیبولار قدامی درگیر میشود.ناپایداری ممکن است اندکی وجود
داشته باشد.ازمون کشویی قدامی پا طبیعی-رادیوگرافی تحت فشار نیز طبیعی
درمان پس از گذشتن از مرحله حاد-انجام فعالانه و حرکات مچ-دوچرخه سواری
درجا-سپس پیاده روی به صورتیکه پا بوسیله نوار پیچی تحت حمایت باشد.روشهای
الکتروتراپی- تمرینات قدرتی-تمرینات حس عمقی-توانایی بازگشت سریع ورزشکار
را باعث میشود.
پیچ خوردگی درجه2-متوسط:
در این حالت اضافه بر
پارگی رباط تالوفیبرلار قدامی ،بخشهایی از رباط کالکانئوفیبولار نیز آسیب
دیده ،احتمال لغزش کپسول مفصلی در تست کشوی قدامی و به میزان کمی کج شدن
تالار در رادیوگرافی وجود دارد.
درمان شامل اجتناب از تحمل وزن بر روی پابمدت 5تا7 روز-سپس تیپینگ(نوار پیچی)مچ پا و درمان همانند توانبخشی آسیب درجه 1 انجام شود.
پیچ خوردگی درجه 3 - شدید :
این نوع پیچ خوردگی شایع نیست.این نوع در تست کشوئی قدامی و رادیوگرافی
کاملا" واضح می باشد.اغلب با شکستگی و آسیب تاندون عضلات پرونئال می باشد.
درمان شامل اجتناب از تحمل وزن –استفاده از یک بریس یا گچ گیری بمدت 4هفته
و در صورت شکست اقدامات محافظه کارانه ترمیم مچ پا بوسیله جراحی ممکن است
نتایج عالی بهمراه داشته باشد.
پیچ خوردگی رباط مدیال (داخل مچ پا)براساس اصول پیچ خوردگی خارجی درمان میشود.
جلوگیری از پیچ خوردگی مفصل مچ پا اضافه بر اصول اساسی تمرینات بدنسازی
–تقویت حس عمق مچ پا-بکار گیری صحیح از نوار پیچی(تیپینگ)در ورزشکاران در
کاهش میزان بروز و کاستن از شدت پیچ خوردگی مچ موثر است.
پیچ خوردگی سین دسموزمفصل مچ پا:
آسیب وارده به سین دسموز مچ پا(تیبیوفیبولار)اغلب باعث ناتوانی قابل توجهی میشود و دوره بهبودی آنها طولانی میباشد.
مکانیسم آسیب:چرخش داخلی یا خارجی مچ پا در حالیکه وزن بدن نیز توسط همان
پا تحمل میشود.پس از آسیب قدرت تحمل وزن بطور ناگهانی بوضوح مختل میشود.
علائم: تورم و تندرنس بر روی رباط تیبیوفیبولار قدامی-کاهش دامنه حرکتی مچ
پا در دورسی فلکشن –تشدید درد با فشار جانبی به درشت نی و نازک نی.
درمان آسیب درجه 1 و 2اقدامات توانبخشی و درجه 3 معمولا" جااندازی استخوان
شکسته و درمان در این نوع آسیب دو برابر زمان پیچ خوردگی خارجی مچ می
باشد.در بعضی افراد حتی در آسیب نوع دوم فرد قادر به تحمل وزن و فشار بر
روی انگشتان خود نیز نمی باشد و به ثابت سازی داخلی نیاز دارد.درصورت جوش
خوردگی استخوانی در انتهای درشت نی و نازک نی دورسی فلکشن پا محدود میشود و
باعث ناتوانی در ورزشهای سنگین میشود.
آسیب تاندون پرونئال:
عضلات
و تاندونهای پرونئال پایدار کننده های دینامیکی مچ محسوب می شوندو با
رباطهای جانبی ارتباط نزدیکی دارند.عضلات پرونئال پلانتارفلکشهای ضعیف و
اینورتورهای قوی می باشند.
دورسی فلکشن پرقدرت مچ پا می تواند باعث آسیب یک یا هر دوی تاندون پرونئال شود.
مکانیسم آسیب تاندون پرونئال با دورسی فلکشن مچ به همراه اینورژن یا اورژن مچ رخ میدهد.
درمعاینه این افراد اغلب تورم و حساسیت قابل ملاحظه ای بر روی قسمت خلفی قوزک خارجی دارد.
درمان آسیب تاندون پرونئال:
در مرحل حاد استفاده از پروتکلRICE –پوشاندن مچ پا بوسیله نوارهای قابل ارتجاع و چسبنده و استفاده از یک پد بر روی قوزک خارجی
پارگی تاندون پرونئال نیازمندترمیم بوسیله جراحی و سپس یک برنامه توانبخشی می باشد.
فاسئیت کف پا:
مشکل شایعی است که ورزشکاران در هر رده سنی به آن مبتلا می شوند.
دویدن بر روی سطوح سخت ،عامل ایجاد این ضایعه می باشد.
فاسیای کف پا در هنگام اکستنشن مفصل متاتارسوفالانژیال در مسیر انتقال وزن به سوی انگشتان تحت فشار قرار میگیرد.
فاسیای کف پا :حامی مهم قوس طولی-داخلی پا می باشدو پرونشین بش از حد پا
می تواند باعث تحریک مزمن این ساختمان بخصوص در حمل اتصال خلفی آن به پاشنه
باشد.
واکنش پریوسستی استخوان یک برجستگی استخوانی در پاشنه ایجاد می
کند و در عکس رادیوگرافی نشانه التهاب است و نباید به عنوان علت درد یا هدف
درمان تلقی شود.
درد فاسئیت کف پا در زیر ناحیه داخلی پاشنه حس میشود
بطور مشخص این درد در اولین گام های پس از برخاستن از خواب حس می شود .راه
رفتن بر روی انگشتان-یا بالارفتن از پله درد را بدتر می کند. دراین ضایعه
بر روی زائده داخلی پاشنه تندرنس وجود دارد.
درمان بر اساس تسکین درد و
التهاب کنترل عوامل مکانیکی ناجور هدایت شود .استفاده از کفش مناسب –کشش
عضلات ساق پا و تعدیل فعالیتهای ورزشی در مراحل اولیه –کیسه یخ-ماساژعمقی و
استفاده از یک پد پاشنه 8-4میلی متری کمک کننده است.
منبع:
فدراسیون